مسجد نه گنبد در سه کیلومتری جنوب شهر بلخ، یکی از بناهای کهن درشمال افغانستان است و از زمرهٔ قدیمی ترین مساجد در شرق ساحهٔ اقتدار خلفای عباسی بشمار میرود. این بنای باستانی به گمان اغلب دراخیر سدهٔ هشتم میلادی و آغاز قرن نهم میلادی اعمار گردیده است. سبک معماری مسجد تاریخی نه گنبد با طرح های دقیق گچ بری، گل وبرگ کاری های ظریف و طاق های پهن متشکل از دو منحنی متقاطع ، که از خصوصیات اصلی بناهای تاریخی افغانستان میباشد ، از شکوه و عظمت خاصی بر خوردار است.
اکثر تاریخنگاران اعمار آنرا به دورهٔ سامانیان اطلاق میدهند وبرخی این بنا را کهن تر ازعصر سامانیان دانسته و به این باورند که بنای نه گنبد در ادوار پیش از اسلام درعهد اقتدار خاندان برمکی اعمار گردیده است وشاید همان معبد باستانی نوبهار باشد که برمکیان بلخ معتکف آن بوده اند. درحالیکه محل اصلی معبد نوبهار بلخ پس از ویرانی آن توسط قیس بن حیتم سلمی فرماندهٔ سپاه اموی درسال ۶۶۰ میلادی به طوردقیق معلوم نیست. ولی این نکته مستند است که پس از رو آوردن خانوادهٔ برمکی به دین اسلام ، فضل فرزند یحیی برمکی به امر المنصورخلیفهٔ بغداد در سال ۷۹۴ میلادی والی خراسان شد و بقایای معبد نوبهار را به مسجدی تبدیل نمود.
ادامه خواندن مسجد نه گنبد یا حج پیاده: استاد حامید نوید
