خانواده هنرمند در دامان مرغوب و لاله زار پروان :
نجیب الله مرد نیرومند وهنر پروردرشهر چاریکار مربوط ولایت پروان شعل شریفانه چاقو سازی داشت. اورا سه فرزند بنام های غلام مرتضا ، نبی الله و امان الله بود. برادر نجیب الله بنــام استــاد محمدالله چاریکاری یکی ازتنبورنوازان معروف عصربود، دررنگینی سازوتارگروپ هنری محلی چاریکاروبعداٌ باهنرمندان درکابل، تنبورمینواخت. فرزند بزرگ نجیب الله بنام غلام مرتضا نیز با نواختن تنبوردرحلقه هــنری محــلی چــاریکار پروان هنرنمایی میکرد. از شغــل فــرزند دومــی شان مطلع نیستم، فرزند سوم و کوچکش” جــناب امــاالله “امــانی” درنو جوانی حدود شانزده سال داشت، به آواز خوانی پــرداخــت، وی بعدازختــم مکتب ابــتداییه چاریکار دامن هنررا گرفت وصدای گیــرایش ، گــرمی مجالــس ومحــافل پروان زمین گردید دربین مردم چاریکارهنگامه برپا نمود. پهلوان امان الله ” امانی” تنهادرمــحافــــل عــروسی مردمش میسرود، اما آواز گرم وگیرایش تا کابل رسید وبدلها چنگ زد، مردم کابل درتلاش شناختن وپیدا کردن آن جوان خوش صدا گردیدند. نظر به معلومات جناب میرزا محمد نوری ازجرمنی، که باجناب امانی شناخت نزدیک دارد، وی در کلپ سپورت ” پهلوانی” شهر چاریکار شمولیت داشت. امانی زمان جمهوریت سردار محمد داوود” شهید” دوره مکلفیت را تمام ودرسال 1361 خورشیدی درگارملی خدمت دوره احتیاط را درگروپ هنری گارد ملی سپــری کــرد، موصوف طرف تشویق آمران ومقامات اردوی ملی افغانستان قرارگرفت، به دریافت مدال، تقدیرنامه ومکافات نقدی نایل گردید.
نظربقول جناب آقاسعید نیسان که برای مدت طولانی مدیرتطبیق موسیقی رادیوافغانستان بودند، یک کست مجلسی جناب امان الله امانی را یکــتن ازدوستان برایش تحفه داده بود. موصوف یک آهنگ ازکست مذکورراازطریق یکی ازپروگرام های رادیو بدست نشرسپرد. بعداٌ مردم ازسرتاسرافغانستان درپروگرام فرمایشی تقاضای نشرآهنگهای امانی را مینمودند. چند آهنگ محدود مذکور که دراختیار پرودیسران رادیو بود، همیشه ازطریق پروگرام فرمایشی و سایر پروگرامها برای دوستداران آوازش پخش میگردید. امانی آن مرد کاکه وعیارشیربچه پروان سرسبز وزیبا مانند سایر هنرمندان با رادیوافغانستان قرارداد هنری جهت ضبط آهنگ نداشت. بنا برتقاضای مردم، رادیو افغانستان ازجناب امانی دعوت نمود، تا بــرای ضبط آهنگهای جدیدش به رادیو مراجعه نماید. امانی گرامی بنابر دعوت رادیو، خواهش شنوندگان آوازش را پاسخ مثبت گفت و اولین آهنگش را بنام ” لاله صحــرا، دومین آهنگش بنام توسفرکردی به سلامت؛ تومرا کشتی به خجالت ” که ازساخته های خودش بود،دررادیو ضبط کرد.
زمانیکه آهنگهای زیبا به اوازگیرایش ضبط گردید، بنام آواز خوان محلی پرآوازه معروف شد، همزمان با وی جناب آغاسی در ایران بنام هنرمند محلی چون” امانی “کسب شهرت کرد. آغاسی پیوسته هنرنمایی کرد وازجمله محبوبترین، ثروت مند ترین هنرمندان محلی خوان ایران محسوب گردید. حسرتاٌ که امانی گرامی درسرزمین افغانستان جنگزده و طاعون زده افغانستان متولد گردیده است. رشد هنروفرهنگ ازسده های پیشین مورد تفقد مردم سنت پسند نبود. اما در ایامیکه او به اوج شهرت رسید گسترش هنر وفرهنگ نسبی ازحالت پیشین، جهشی به سوی مثبت در بین مردم هنردوستان راه گــشوده بود ومورد پسند مردم هنردوست قرار داشت. امانی درکمترین فرصت با محلی خوان های جوان خرابات چون کاظم شیدایی، میا شیدایی همسری کرد و مورد توجه استادان وبزرگان خرابات قرارگرفت و بعداٌ ازکمک های استاد نتو واستاد سراهنگ بابای موسیقی افغانستان ودیگر استادان موسیقی برخوردارگردید. شهرت امانی از پروان تا کابل وازکابل به سرتاسرافغانستان هنگامه برپا کرد. برعلاوه بر آواز رسا وگیراش درسرُ و- لی موسیقی نیزکاملاٌ وارد بود.
طوریکه دیده میشود، بسیار هنرمندان آهنگ هنرمندان دیگررا بازخوانی مینمانید، مخصوصاٌ اهنگ های شهید احمد ظاهر رابسیار هنرمندان کاپی خوانده اند، اما بدلها چنگ نزده است زیر احمد ظاهر خود سلطان آواز خوانان در گروپ جوانان اماتور بود اما جناب امانی آهنگ احمد ظاهر، استاد سرآهنگ . دیگران را راکاپی خوانی کرد، که بدلها چنگ میزند اما افسون که ناآمیدی اورااحاطه کرده است، چون خود میسراید،( دلم لانه درد است) بیایید هموطنان عزیزوهنرپرورا ین لانه درد را شفاه بخشید، نا امیدی راامید بخشید، از امانی بلبل محلی وطن حمایت نماید.
{همش دردوهمش رنج وهمش غم = همین قسمت ما بودست درعالم= همیش گوشه تنهایی نشستن= همش شاخه امید بشکستن}
این آهنگ زمانی از سینه احمد ظاهرشهید با سوز وگداز جدایی فامیلش چشمان مردم را آشکبارکرده بود. اکنون همین آهنگ به آواز امانی گرامی باز خوانی شده است وبا غم هایکه درسینه دارد، کاملا صدق میکند. بلبل خموش پروان زمین ما درگوشه تنهایی نشسته ودل درقفس سینه بدرد آمده است. زبان گویایش قدرت تکلم را ندارد، سینه هنردوستان را نیز بدرد میآورد.امانی عزیز باآغاز فعالیت تلویزیون درافغانستان ” سال 1357″ خورشیدی، اولین اهنگش را بنام” چنگ چنگ زلفانه ” در تالا بزرگ رادیو تلویزیون ضبط وبه هموطنانش پیشکش کرد. درقلب مردمش جا گرفت وآواز رسایش نوازگرگوشها گردید، اما همان طوریکه درفوق ذکر گردید، امانی هنرمند سرشاروعیار ازحق تلفی بعضی مسوولین موسیقی رادیو افغانستان که همیشه ساحه رشد هنری را برای جوانان محدود میساختند، ناراضی بود ونمیخواست سری به هردر بزند، زیرااو خود هنرمند مردمی بود وهنرش دربین مردم پذیرفته شده بود، روی همچو دلایل در رادیو افغانستان صرفاٌ بیست وچهار پارچه آهنگ رادیویی وحدود هژده پارچه تلویزیونی دارد. گفته اند که بلبل خوش خوان همیشه دردام صیاد است، بلی صدای سحرانگیزش اورا در دام صیاد افگند، باآنکه زن وفرزند داشت مجبوربه ازدواج دوم گردید.
بدبختانه جنگهای داخلی مردم افغانستان را آواره دیار بیگانه ساخت، امانی عزیز نیز آواره پاکستان شد وروزگاربه سختی گذرانید. درهمان آواره گی دست کمک و نیاز به کس دراز نکرد، باهمت والا خود بافقر و بیچارگی ساخت وصرف برای هموطنانش ازدل وجان سرود. بعدا تعداد مهاجرین افغان درکشورهای بیگانه افزون گردید ودوستانیکه نشاد موسیقی را با آواز پهلوان امانی درغزل سرایی، نعت، قوالی، محلی وغزل در خاطره داشتند، از وی دعوت کردند او جهت کنسرت به هند سفر کرد وبرعلاوه کنسرت چند”سی دی” نیز به هموطنانش تقدیم کرد، بعد به امریکا وتاجکستان شوروی و ماسکو رفت، باعث گرمی محافل دوستان وافغانان آواره اش شد. با هنرمندان بزرگ زانو زد وسرود اما افسوس زمانی از سرودن خموش گردید که کمبود بسیار هنرمندان بزرگ را در سرودن غزل، قوالی ونعت شریف احیا نموده بود.
watch نعت شریف به آواز سحر انگیز استاد امانی
درباره مریض محترم امانی دونقل قول وجود دارد. بعضیها را قرار براین است که دراثر فشارخون بلند در2001 میلادی در پاکستان سکه مغزی نموده وبافلج زبانش مواجه گردید اما قول دوم از ناحیه پهلوانی اومیباشد. امانی درکنار هنرآواز خوانی پهلوان زورمند نیزبوده؛ اودرکلپ پهلوانی پروان درشهرچاریکاربخاطرحفظ سلامتی بدنش پهلوانی میکرد. مردم میگویند، جناب امانی درکشتُی گیری گردنش صدمه دیده است. هرگاه قول اول ویا دوم برحالش صدق نماید عیبی نیست، عیب آنست که هنرمندی با این استعداد وگرمی آواز پیش چشم مردمش، چون پرنده زخمی پروبال میزند، نفس درسینه اش گره خورده، کجاست چشم بینایی که حالت اورا ببنید وبا اودلسوز داشته باشد، گویی دلها ازسنگ ساخته شده است ناله ای درحریم دل سنگ دلان اثر ندارد و ترحم مرده است، مگر رسم وآئیین نوع پروری را فراموش کرده ایم؟ کجا رفت آنهمه دوستانیکه درصحتمندیش اورااحاطه کرده بودند؟.” روزبد برادرندارد” نزدیک ترین دوستانش اورا فرموش کردند، ازارتباط قومی وخویشاوندی وی انکار میدارند. آیا جای تاسف نیست؟ هنرمند نامی کشور بدان حالت بسرمیبرد؟.
دولت برحالش توجه ندارد، تجاران ملی بحالش ترحم نمی نمانید وزارت کلتور وفرهنگ و تلویزیون ملی با بروکراسی اداری درگیر اند، چند بارکارهای تداوی اورا سازمان دادند ودوباره متوقف نمودند. اتحادیه نام نهاد هنرمندان چو” امانی” خموش اند. تلویزیون آریا افغانستان” جناب بیات” که دارای سرمایه فراوان میباشد وتنها درتشویق هنرمندان همه سال مسابقات استعداد هنری را برپا میدارد، مخارج آن برنامه ها بالاتر ازمصرف تداوی جناب امانی عزیز میباشد، چه میشد اگر توجه بحال هنرمند بخت برگشته مینمودند. امانی با دو خانم وسیزده فرزند درحالت رنج، فقربسرمیبرد، آیا جای تاسف وشرم نیست؟. افسوس که تشویق، ترحم ودلسوزی برحال اوسکوت کرده است، نمیدانم انسان دوستی هنوز دروطن وجود دارد؟…ما که از ترحم ونوع پروری رسالت تاریخی داریم. ” دلیکه سوز ندارد دل نیست”
هموطنان عزیز ازهرطریقی ممکن که توان کمک برحال امانی عزیز را دارید، دریغ نکیند. میدانم که زیر نام تداوی امانی دربعضی کشورها اعانه جمع شد، اما نمیدانم که پول برای مستحق رسیده است یا نه. مصارف تداوی او با پرداخت ده دالر ویا یورو، برای مردم عزیز ما که درخارج بسرمیبرند، پول خیلی اندک ااست، ما شرایط جمع آوری پول مهم است که به طریق اساسی طرح ریزی شود. به طریق اصولی توجه تجاران ملی ویا کمک دولت را جلب نمایند تا تدوای او بصورت اساسی آغاز گردد. امانی گرامی هــر کس ترا فرامــوش کنــد مردم هــنردوست تــرا فــرا موش نمکنــند، در ایــن راستــاازبــرادر گــرامی هموطن شریف ما جناب عــرفان الله “عابــدی” که در ارسل فوتوهای امانی صاحب از کابل بنده را یاری رساندند و ازجناب استاد مــحمــد اسحــق”ثــنا” شــاعــر معروف کشورکه قطعه شعر را در وصف امانی عزیز سروده و برایم گسیل داشته اند، که درذیل مطالعه میفرمائید وهم چنان ازخواهر بااحساس ما بانو ” ملالی شبنم” وبرادرگرامی ما جناب “میلاد شریف” که ویدیو کلپهای ” امانی” را در یوتوپ گذاشتند، منمون وسپاسگذار هستم. امید وارم چند سطر نوشته بنده نیز توجه دوستان که چاره کار و پول کمک در اختیاردارند، جلب نماید.
درد وغمم شد فزون چاره درمان کجاست؟
بیــش ازین طاقتی درتــن لــرزان کجاست؟
نخل امید وطــن سوخــت زلب تشنــــگی
تا کــه لبــی تــر کنــد نم نــم باران کجاست؟
ازوطن آواره گی سوخت تن وجان من
شهــر چو زندان مرا راه بیابان کجاست؟
تا کــه ز راه وفا بــزم طرب ســر کند
امانی خوش سرود، بلبل خوش خوان کجاست؟
خفته صدا در گــلوســوز ونوا در گــره
بلبل پروان زمین مست وغزل خوان کجاست؟
صبح هنرتیره شد شام ضلالت رسید
بازبتابــد سحــرکوکب رخشــان کجاست؟
زاهــد درد آشنــا، عابــد راه خــــدا
نیست دریــن شهرما، هست بگو آن کجاست؟
محمد اسحق “ثنا”
دوستان گرامی برای شینیدن ویدیوکلپها روی لینک کلیک نماید.
بلبل پروان زمین ، منظور از “امانی” است
کاپی از این سایت با نشانی ادرس مجاز است