دسته: مقالات سـیـاســی

له هغه وخته چې ملي دولتونه رامنځته شوي، هر هېواد د خارجی دښمنانو په وړاندې د خپلو پولو ساتنه او د ځمکنۍ بشپړتیا، ملي حاکمیت او سیاسي آستقلال د حفاظت له پاره هڅې او هاند کوي. د تاریخ په اوږدو کې د هر هېواد په داخل کې هم د مختلفو ټولنیزو ډلو، طبقو او اقشارو تر منځ د مادي نعمتونو او معنوي ارزښتونو په سر کشمکشونه روان وي. په ټاکلي تاریخي دوران کې ځینې ټولنیزې (محافظه کاره) ډلې د هیواد د موجود نظام او مسلط حالت په ساتلو کې خپلې ګټې وینی، خو نورې (ارتجاعي) او په شاتگ غوښتونکې ډلې بیا د نوي نظام په چپه کولو او د پخواني نظام او زړو تولیدی او ټولنیزو اړیکو په بیرته را ژوندی کولو او تسلط کې د خپل واک او ځواک د تر لاسه کولو چانسونه ګوري. دریمه ډله هغه مترقي کسان او ټولنیز ګروپونه دی چې د ټولنیز تکامل په پایله کې نوی رامنځته شوی نظام او

ادامه خواندن راځئ چې فکرونه او لاسونه سره یو کړو! : نور محمد غفوری

دفتر وکیل وزیر خارجه/ شام هژدهم اپریل 1992: نمایندگان هند، پاکستان، روسیه و ایران نیز آمده اند. حضور آنان نمایان‌گر حمایت از طرح سازمان ملل و هم‌بستگی در موضوع اجازۀ خروج نجیب‌الله از افغانستان است. بینن سیوان [به وکیل]: به نمایندگی از سرمنشی سازمان ملل، از دولت شما از نگاه بشردوستانه خواهش می‌کنم که در تضمین خروج مصون رئیس‌جمهور پیشین و همراهانش از افغانستان کمک کند. باور دارم این اقدام در سطح جهانی به دولت شما کمک می‌کند و هم‌ به روند صلح یاری می‌رساند. موضوع عاجل است.

وکیل: هنوز برای راه‌حل صلح‌آمیز دیر نشده است، ولی اگر همین تقاضای کمک از دولت ما زودتر و با مشوره صورت می‌گرفت، چارۀ ساده می‌داشت. ضرب‌المثلی داریم: “دیر آید، درست آید”. موافقم که نجیب‌الله از دیدگاه تمام جوانب، مانع بزرگ صلح پنداشته می‌شد. امید ما این بود که خروجش با سایر مقامات در آرامش و فضای صلح‌آمیز انجام شود.

ادامه خواندن راست یا دروغ: قاچاق طلا …؟ نویسنده: Phillip Corwin: برگردان؛ داکتر صبورالله سیاسنگ

پروژه ای چند منظوره ای طالبان که همیاری تاکتیکی کشور های همسایه را برتافت،اکنون در همرنگی وهمپیمانی باتروریسم رنگ باخته وغوغای کشور های منطقه را برانگیخته است.کشور های منطقه یی با تغافل بر پیوند استراتژیک طالبان با ایالات متحده آمریکا مستدام تلاش داشتند تا روابط نیک با طالبان را تامین نموده واز پروژه های کلان،منابع ومعادن افغانستان سود جویند.

حال آنها متوجه شده اند،که طالبان افغانستان را به باشگاه تروریسم جهانی در آورده واز تروریسم قاطعانه حمایت می نمایند.

ادامه خواندن فریاد کشور های منطقه از طالبان برخاست : داکتر عارف عرفان

متن مکمل بیانیهٔ اینجانب نور محمد غفوری در کنفرانس اعلان چتر بزرگ ملی افغانستان در دنمارک که به تاریخ ۲۸ سپتمبر ۲۰۲۴ خلاصهٔ آن به حضور مشترکین کنفرانس قرائت گردید، به خوانندگان محترم تقدیم می گردد: 

(بِسمِ اللهِ، تَوَکلْتُ عَلَى اللهِ، وَ لَا حَولَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِالله)

جای مسرت و مباهات است که امروز در این کنفرانس اعلانِ مرکز واحد سیاسی نیروهای وطندوست و ترقی پسند افغانستان تحت نام (چتر بزرگ ملی افغانستان) صورت می گیرد. قسمیکه شما حاضرین محترم خود می بینید و بینندگان تلویزیون و کلیپ های ویدیوئی انترنیتي نیز خواهند دید، در آغازین مجلس رسمی و جمعی این چتر سیاستمداران، دانشمندان، استادان، جوانان، زنان از کتگوریهای مختلف جامعهء افغانستان حضور بهم رسانیده اند.

ادامه خواندن چتر بزرگ ملی افغانستان، چراغ راه امید مردم افغانستان : نور محمد غفوری

«جلا وطنه حکومت» چې په انګلیسي کې (Exile Government)، په جرمنی کې  (Exilregierung) او په دری کې (حکومت در تبعید) ورته ویل کیږي، له هغه حکومت څخه عبارت دی چې د خپل اصلي هیواد له پولو څخه بهر، په یو بل هیواد کې جوړ او فعالیت وکړي. دا ډول حکومت عموماً هغه وخت منځته راځي چې د هیواد داخلي وضعیت خراب وي او په داخل کې ورته د واک د چلولوامکان نه وی. مثلا که د کوم هیواد خاوره د پردیو د یرغل په نتیجه کې نیول شوې وي، یا په هیواد کې انقلاب او یا کودتا رامنځته شي او د هیواد مشروع حکومت یا سیاسي مشران اړ شي چې له خپل هیواد څخه وتښتي او په جلاوطنۍ کې په یو بل هیواد کې خپل حکومت یا سیاسي فعالیتونه پر مخ یوسي. په داسې حالاتو کې طبعاً ددې اړتیا شته چې کوم خارجي ګاونډی دولت او یا د سیمې بل هېواد جلا وطنه حکومت ته ځای ورکړي، د تمویل چارې یې وسنجوي او په رسمیت یې وپیژني. 

ادامه خواندن جلا وطنه حکومت څه شی دی؟ : نور محمد غفوری

په پرونۍ د «جلا وطنه حکومت څه شی دی؟» لیکنه کې مو د هغه عام تعریف، د جوړېدو اړتیا او شرایط، د حقوقي حیثیت او سیاسي مشروعیت او فعالیت په اړه خبرې وکړې. څرنګه چې د جلاوطنه حکومت موضوع په مطبوعاتو کې هنوز هم توده ده، غواړم چې په دې لیکنه کې د هغه د فعالیت اقتصادي او ټولنیز- کلتوري اړخونه چې په ملي او نړیواله کچه یې د حیثیت او اعتبار په لوړولو او د فعالیتونو په بریا او یا ماتې کې غوره رول لوبوي، رڼا واچوم؛ تر څو درانه لوستونکي پخپله پوه شي چې د افغانستان له پاره د داسې څه، د چا له خوا، په څه وخت کې او چیرته جوړول او په هغو پسې تلل، وطن او ولس ته څه او څومره ګټه رسولای شي او یا یوازې د ولسي ځواکونو د بې ګټې مشغولا، نفاق او تیتوالي سبب گرزي.  

ادامه خواندن د جلا وطنه حکومت اقتصادي اړخ : نور محمد غفوری

انگیزهء پرداختن به این موضوع، نشر سندی است که در روزهای اخیر از آدرس امیرالمومنین طالبان، تحت عنوان به اصطلاح قانون (امربالمعروف و نهی عن المنکر) نشر شده است. 

آماج بحث ما را موارد آتی تشکیل می دهد:

 سعی می نمایم تا بر مبنای عقلانیت سیاسی، بدون هرنوع روزمره زدگی و یا نسخه پردازی از برج عاج اروپا، با فکر کلان ملی و جوهر مترقی در مبارزهء تاریخی علم و جهل و جدل تاریخی سنت و تجدد که در صدسال اخیر در جدل مشروعه و مشروطه تداوم دارد؛ آرمان مشروطیت پدران سترگ معنوی ما را که در احوال جاری مبرمیت و فعلیت داشته و آینده نگر باشد، در برابر مانیفست زعامت طالبان و مافوق ارتجاعی و «اسارت طالبانی»، منشور منورانهء آزادی، ترقی و پدران معنوی ما و مشروطه خواهان را در برابر مشروعه قرون وسطایی آنان،  مطرح نمایم تا وجدان آگاه بشریت، از «غمگنانه باغ» ما آگاه باشند که تراژیدی نیم قرن اخیر و جاری شان معلول و محصول مداخله، تجاوز خارجی و جفای بزرگ جامعه بین المللی است. 

ادامه خواندن “قانون” اسارت اسلامی افغانستان: میر عبدالواحد سادات

مانور های طالبان؛ ناموفقیت های مخالفان و رنج های مردم افغانستان
سه سال از فروپاشی نظام ورشکسته جمهوریت و فرو ریزی ارزش های آن  سپری شد و سرآغاز چهارمین سال حرمت شکنی ها، عزت ستیزی ها و خودکامگی های طالبان در عرصه های گوناگون زنده گی آغاز گردید. با تاسف که در این مدت طالبان نه تنها پاشنه های خویش را بر گلو های مردم افغانستان گذاشته و هزاران زن را از کار و میلیون ها دختر را از آموزش محروم گردانیده اند؛ بلکه بدتر از آن فقر و تنگدستی در کشور بیداد می کند و هر روز به شمار لشکر گرسنگان و بیکاران افزوده می شود. تنها استبداد و خودکامگی های طالبان در موج فزاینده ی تجاوز های جنسی و زن ستیزی آنان نیست که چون کابوسی بر روان مردم افغانستان سایه افگنده است؛ بلکه اختلاف و پراگنده گی گروهی، قومی و مذهبی نیرو های مخالف طالبان به مثابه ی پاشنه آشیل بر گلو های مردم ما هر روز بیشتر از روز دیگر نیز سنگینی میکند.

ادامه خواندن سرآغاز چهارمین سال حرمت شکنی ها، نفاق افگنی ها و روایت ناشکنی ها : مهرالدین مشید

September 15-16, 2001

از اولین دیدار در رهایش‌گاه William Milam (سفیر امریکا در اسلام‌آباد/ پاکستان)، ملا عبدالجلیل آخند – معاون وزیر امور خارجه – و من تماس‌های منظم تلفونی برقرار کرده بودیم. بسیار خوددار و هوشیار و بود. از چهره‌اش نمی‌شد راز دلش را خواند. گاه‌ از خانۀ خودم [در امریکا] به او زنگ می‌زدم. گرچه نشانۀ تمایل به هم‌کاری در وی نمی‌دیدم، اصل رابطه داشتن برایم مهم بود، زیرا در جریان گفت‌وگوها به برداشت‌های دیگرش از افکار طا-لبان دست می‌یافتم. 

ادامه خواندن اگـر امریکا بر افغانسـتان تجـاوز نمی‌کرد-نویسنده: Robert Grenier :برگردان و فشرده‌سازی: داکتر صبورالله سیاسنگ

افغانستان در حاشیه ی حوادث؛ اما در اصل در متن فاجعه ی جهانی

در این روز ها جهان بشریت روزگار دشواری را تجربه می کند و حادثه سازان تاریخ بی توجه به رفاه و خوش بختی انسان هر روز در پی حادثه آفرینی اند و با حادثه آفرینی های مرگبار در گوشه و کنار گیتی بشریت را به پرتگاه یک قدمی فاجعه نزدیک ساخته اند. جهان بشریت در نتیجه ی حادثه آفرینی های ناعاقبت اندیشانه، رقابت های ناسالم و غیر عادلانه، و یا به تعبیری جهانخوارانه، بیش از هر زمانی به جولانگاه ی ناخویشتن دارانه و غفلت بار سیاستگران و قدرت های تاثیر گذاری جهانی بدل شده است. از پیش آمد های شتاب زده و غیر مترقبه در جهان طوری فهمیده می شود که جهان در حال رسیدن به نقطه ی بحران غیر قابل بازگشت است. اوضاع کنونی نگرانی های جدی را با بار آورده است که مبادا رخداد های رو به افزایش، یک باره از کنترل بیرون گردد و دستاورد های چندین صد ساله ایرا یک باره نابود کند که منجر به ظهور انسان امروز و تمدن امروزین شده است.

ادامه خواندن جهان دریکقدمی فاجعه و ناخویشتن داری رهبران سیاسی جهان: مهرالدین مشید

 د سیاسي ګوند، ائتلاف (جبهې) او جنبش- هر یوه جوړول په ټولنیزو فعالیتونو کې د برخې اخیستلو او د مطلوبو اصلاحي بدلونونو د رامنځته کولو په خاطر وي. د ټولنیزو، سیاسي اقتصادي، امنیتي، کلتوري او نورو بدلونونو په بهیر کې دا په پام کې نیول کیږي چې په موجودو ځانګړو حالاتو او مشخصه تاریخي شیبه کې د سیاسي ګوند، ائتلاف (جبهې) او که د پراخه ټولنیز خوځښت (جنبش) رامنځته کول لومړيتوب لري؟ هر ډول سیاسي سازمان د وخت د اړتیا او د ټولنې تاریخي غوښتنو ته د ځوابونو د موندلو له پاره جوړيږي. په ځینو حالاتو کې د ټاکلو اقتصادي طبقو او اجتماعي ډلو د ستراتیژیکو ګټو د ترلاسه کولو او ساتلو له پاره د منظمې دوامدارې سازماني مبارزې د پرمخ وړلو له پاره په واحد فکري محور د نوموړو طبقو او قشرونو د رڼه فکر څښتنو استازو را ټولول او د منسجم سیاسي ګوند جوړول لومړيتوب لري. دا معمولا هغه وخت وي چې ټولنه د خپل طبیعي تکامل پوړونه وهي او د خارجي لاسوهنو او یا نورو فوق العاده بهرنیو فکټورونو او یا داخلي اړودوړ تر اغیزې لاندې له بحران سره نه وي مخامخ شوې. هرسیاسي ګوند د قانونی او پارلماني مبارزې له لارې د خپل ځان او هغو طبقو او قشرونو په ګټه کار کوي چې ترې استازولي کوي. 

ادامه خواندن ګوند، ائتلاف او خوځښت ؛په ټولنیزو فعالیتونو کې د ګډون وسیلې : نور محمد غفوری

رابطه دراز مدت طالبان افغانستان و پاکستان در آینده به کدام سو حرکت خواهد کرد؟

جنگ فرا گیر – آشتی، یا همین حالت !

در حال حاضر  اوضاع در افغانستان و منطقه آشفته است ولی در این آشفته بازار تنها گناه طالبان افغانی و پاکستانی نیست بلکه دستان بزرگتری پشت پرده در تلاش اند تا افغانستان، پاکستان، و بخشی از ایران و کشور های آسیای میانه، چین حتی تا نزدیکی های روسیه نا امن گردد.

نا گفته نباید گذاشت که این داستان بزرگ توانایی مالی و امکانات استخباراتی زیادی دارند اما از مهره های که داخل طالبان و یا داخل پاکستان دارند به نحوی همیشه کار میگیرند‌.

ادامه خواندن نگاهی بر روابط طالبان افغانی و پاکستان : احمد سعیدی

مقاله له سلامونو سره! انسان یوازې بیولوژیکی موجود نه دی، بلکې یو ټولنیز موجود هم دی چې مختلف رواني حالات یې د پیښو په وړاندې د عکس العمل او په طبیعت او ټولنه کې د فعالیتونو په ډول اغیزه لري. د همدې بیولوژیکی، اجتماعی او روانی خصوصیاتو له په نظر کې نیولو سره د چاپیریال (د طبیعت او ټولنې) په بدلونونو کې برخه اخلی او د حوادثو په وړاندې مثبت یا منفی غبرګون ښئي.

ادامه خواندن عامو ملي موخو ته د رسیدو له پاره ستره ملی اجماع ضروري ده: نور محمد غفوری

دا ډیره موده کیږي چې وطنپال افغانان په انټرنیټي ګروپونو کې سره راټولیږی او غواړي چې له کړکیچن حالت څخه د د ګران هیواد په خلاصون او د ولس د ژوند په سمون کې برخه واخلي، خو په تأسف سره چې ډیر لا په دې چاره کې بریالی نه دي. د مختلفو ګروپونو جوړول افغانان تر واحد چتر لاندې راوړو پر ځای په وړو وړو ګروپونو ویشي. ددې اړتیا ده چې عملاً د سراسری واحد آدرس او د هیواد په کچه د ملی سترې اجماع د جوړولو کار له یوه ځایه پیل شي.   

زموږ جنګ ځپلی او وروسته ساتل شوی هېواد- ګران افغانستان، د تاریخ په اوږدو او په تیره بیا په وروستیو پنځوسو کلونو کې د نړۍ د زبرځواکونو د سیالیو او نیابتي جګړو قرباني شوی چې افغانان د خپل هیواد او ملت د برخلیک له ټاکلو، د بشر د اساسي حقوقو د تأمین او د خلکو د ژوندانه د شرایطو د ښېګڼې له پاره د آزاد تصمیم له نیولو څخه محروم دي.

ادامه خواندن راځئ چې ټول په واحد چتر کې راټول شو!: نور محمد غفوری

۱۶ عقرب ۱۳۱۱ —- ۱۶ عقرب ۱۳۱۲

آن عده از دوستان که با تاریخ و سیاست افغانستان کم‌وبیش آشنایی دارند،اسم «غلام‌نبی خان چرخی»  را شنیده‌اند. او در زمان «حبیب‌الله‌خان»، «امان‌الله‌خان» و «نادرخان»، پُست‌های متعددی را در اختیار داشت. چرخی در اصل از منطقه «چرخ» ولایت «لوگر» از قوم «احمدزی» از تبار «غلجی» بود. او در زمان سقوط کابل به دست «حبیب‌الله کلکانی»، به عنوان سفیر افغانستان در مسکو به‌ سر می‌برد. وقتی از موضوع اغتشاش در افغانستان شنید، از آن طرف «آمو» وارد شمال افغانستان شد و ولایت بلخ را در یک نبرد سخت از طرفداران حبیب‌الله کلکانی گرفت اما زمانی که از خروج امان‌الله خان از افغانستان اطلاع یافت، افغانستان را ترک کرد و دوباره به شوروی رفت. او پس از سقوط دوره کوتاه حبیب‌الله کلکانی، از طرف دولت تازه تأسیس نادرخان، به عنوان سفیر افغانستان در ترکیه تعیین شد اما پس از مدتی، به رسم اعتراض به عملکرد نادرخان، استعفا داد

ادامه خواندن يوسف زي چرخی ” برگی از تاریخ یک غم‌کده؛ تقارن عجیب دو حادثه در افغانستان

شاید تاثیر شرایط فلاکتبارِ جنگِ دوامدار است که از پهلوی داشته‌ها و ارزش‌های بزرگ فرهنگیِ مان بی‌تفاوت می‌گذریم.

یکی از این داشته‌ها و ارزش‌های فرهنگی افغانستانِ معاصر، بدونِ شک استاد شاه‌ولی ولی “ترانه‌ساز” است.

اگر انقلاب را در تعریف وسیع اش در نظر بگیریم، یکی از اندک شخصیت‌هایی که در ذهنیت اجتماعی جامعه‌ی ما باعث دگرگونی یا انقلابِ فرهنگی گردید، بی چون‌و‌چرا استاد ترانه‌ساز نیز بود! چرا؟

جامعه‌ی از هر نگاه عقب‌افتاده، سنتی و دین‌زده‌ی ما را در نیمه‌ی اول قرن بیست در نظر بگیرید که اکثریت مردم  موسیقی را شغلِ مردمانِ بدکاره، بداخلاق و مضر برای جامعه و دین می‌پنداشتند و دست‌اندرکارانِ موسیقی را با تحقیر و توهین “دلاک” صدا می‌زدند و اگر بانویی مثلن آواز می‌خواند، در ذهنِ مردم یک فاحشه‌ی تمام‌عیار بود، نیازی هم به سند نداشتند، زیرا باور همین بود. برای مردم عیب بزرگ بود اگر فرزند شان علاقه‌مندی به هنر نوازنده‌گی یا آوازخوانی نشان می‌داد، زیرا از فشار اجتماعی، ترد‌شدن، انگشت‌نما‌شدن و “بی‌آبرویی” می‌ترسیدند.

ادامه خواندن   و هنرمند واقعی هرگز نمی‌میرد!«شاه ولی ولی ترانه ساز» : کاوه شفق

نوبل مالكِ كمپنى هاى سلاح سازى، مخترع ديناميت و چندین مادهٔ منفجرهٔ ديگر زمانی تغییر مسیر داد که روزنامه فرانسوی وی را “سوداگر مرگ” لقب داد. 

در سال ۱۸۸۸ لودویگ، برادر نوبل فوت نمود و چندین روزنامه اشتباهاً آنرا منحیث خبر مرگ نوبل نشر نموده بود.

نوبل از خواندن خبر مرگ در یک روزنامهٔ فرانسوی که نوشته بود:

“سوداگر مرگ مُرد” به وحشت افتاد و تغییر از آنجا آغاز گردید و نام نوبل ماندگار شد.

معلومات بیشتر:

نوبل څوک وه؛ د” مرگ سوادگر” یا د سولی سفیر؟ 

الفرد برنهارد نوبل د ۱۸۳۳ کال د اکتوبر په ۲۱ نیټه په سویدن کی نړی ته راغی او د ۱۸۹۶ کال د ډسمبر په ۱۰ نیټه د ۶۳ کلونو په عمر وفات شو.

نوبل ۳۵۵ اختراعی درلودی چه زیادتره یی د منفجره موادو او سلاحو په برخه کی وی. نوبل په کال ۱۸۶۷ کی ډینامیټ اختراع کړ.

ادامه خواندن برای تغییر مثبت هیچگاه دیر نیست : داکتر ناصر اوریا 

پروفسور میشل چسودوفسکی نویسنده معتبر کانادایی وضع حقوق زنان در افغانستان را در زمان استقرار حکومت طالبان وقبل از آن بطرز مقایسه‌ ای مورد کنکاش قرار داده خاطر نشان می سازد:
هفتم اکتبر سال ۲۰۲۳ ،سالروز بمباران و تهاجم آمریکا و ناتو به افغانستان است،به بهانه اینکه گویا افغانستان به آمریکا حمله نموده است. این مقاله برحقوق زنان در افغانستان «قبل» و «بعد» از راه اندازی «جنگ بشردوستانه» واشنگتن علیه افغانستان متمرکز است که در اوج جنگ سرد در سال ۱۹۷۹ آغاز شد.

ادامه خواندن نگاهی به حقوق زنان افغانستان قبل و بعد از حکومت طالبان : عارف عرفان

عبدالرحمن لودین یکی از نویسندگان و شاعران جسور و آتشین مزاج جنبش مشروطهٔ افغانستان كه زمانی محرر سراج الاخبار نيز بود. Naser Oria

ستر لیکوال، جسور شاعر او د سراج الاخبار محرر ښاغلی عبدالرحمن لودین په ۱۸۹۳ میلادی کال کښی په یوه روښانه او مبارزه کورنی کښی زیږیدلی دی. دده پلار، سیداحمد قندهاری چی په سیداحمد کاکا مشهور وه، د خپل وخت یو عالم، مبارز او لوی ریاضی پوه وه چی د “کاکا طریقه” په نامه باندی یی د لویانو لپاره در سواد زدکولو یوه آسانه طریقه منځ ته راوستی وه چی حتی په ګاونډیو هیوادنو کښی هم ځینی کار اخیستل کیده. د محمود طرزی له ډیر نږدو ملګرو څخه وه او په ۱۸ کلنی کښی د سراج الاخبار سرلیکوال په حیث دنده تر سره کوله او په پښتو او دری ژبو یی شعرونه ویل او لیکنی کولی. په انګریزی، عربی، ترکی او اردو ژبو یی کامل تسلط درلوده او ترجمی یی هم کولی. دا د هیواد رښتینی بچی په کال ۱۹۳۰ چی ۳۷ کلن وه د نادرشاه د عواملو په لاس په مرمیو وویشتل ښو. اویل کیږی چی د هغه ټول آثاریی نابود کړل ولی د ددی مبارز شاعر افکار او کارنامی د هیواد د ریښتینی بچیانو په زړونو کی ژوندی دی.‌ روح دی ښاد او جنت دی ځای وی.

ادامه خواندن به یادبود یکی از قهرمانان ملی واقعی افغانستان : داکتر ناصر اوریا

شايد اين بهانه خوبی برای پرداختن به سرگذشت اسکناس افغانی باشد. زيرا افغانستان ممکن است از معدود کشورهايی باشد که با تغيير پادشاهان و حکام، پولها نيز همانند پرچمها و نمادها تغيير می کند.

دوره امانی

شايد اين بهانه خوبی برای پرداختن به سرگذشت اسکناس افغانی باشد. زيرا افغانستان ممکن است از معدود کشورهايی باشد که با تغيير پادشاهان و حکام، پولها نيز همانند پرچمها و نمادها تغيير می کند.

دوره امانی

يک روپيه کابلی

اولين اسکناس افغانی در سال ۱۲۹۸خورشیدی منتشر شد

اولین پول کاغذی (اسکناس يا بانکنوت) افغانستان در سال ۱۲۹۸خورشیدی در دوره امان الله خان به ارزش یک روپیه کابلی به چاپ رسید.

ادامه خواندن تاسیس درافغانستان بانک وحذف واژه دری از بانک نوتهای افغانستان : پوژهوشگر بصیر حسن زاده

ژئوپولیتیک ازترکیب دو کلمه ، یکی ژئو( زمین یا جغرافیه) ودیگری پولیتیک (سیاست) بوجود آمده است. بناء” ژئوپولیتیک را می توان درزبان دری با بکاربرد اصطلاح ” جغرافیای سیاسی” تعریف کرد. این تعریف بازگوکنندۀ  عوامل مؤثرجغرافیایی برسیاست یک کشورمیباشد. طبعی است که این عوامل تآثیرات استقامت دهنده دارند.  موقعیت جغرافیایی افغانستان بخودی خود مُحرک چالش ها درمنطقه وسطح جهانی است. این موقعیت ، افغانستان را به میدان رقابت قدرتهای جهانی و منطقوی تبدیل کرده واهمیت خاص جیواستراتیژیک را به آن داده است . درمورد موقعیت جیوستراتیژیک افغانستان قبلا” نوشتۀ مفصل ازین قلم به نشررسیده که با  بکاربرد لینک مربوط به آن درپایان این مقال آمادۀ مطالعه میباشد. (1) بناء” بحث کنونی تنها روی نقش جغرافیای سیاسی (ژئوپولیتیک ) متمرکزبوده وبه بیان  اثرگذاری جغرافیه بر سیاست میپردازد.  ژئوپولیتیک علمی است که  اوضاع جغرافیائی وسیاسی کشورها وخصوصیات ارضی وسوق الجیشی آن ها را مورد تحقیق قرار میدهد .همچنان تآثیر عوامل جغرافیائی بررفتار دولت ها وروابط فی مابین آنها را به بررسی میگیرد.

ادامه خواندن “جغرافیای سیاسی” افغانستان : میرعنایت الله سادات

اوضاع پیچیده و مبهم افغانستان در موجی از سخت گیری ها، وضع محدودیت ها بویژه بر زنان و دختران و انعطاف ناپذیری های طالبان در زمینه های گوناگون؛ از همه مهم تر تبدیل شدن افغانستان به بهشت امن تروریستان خطرناک جهانی؛ نگرانی های جدی و حادثه ساز را برای مردم افغانستان و شماری از کشور های منطقه و جهان به بار آورده است. جنگ های نافرجام و پروژه ای گروههای جهادی در برابر تهاجم شوروی پیشین، جنگ های ویرانگر گروهی پس از سقوط نجیب، بغاوت طالبان و بعد حمله ی آمریکا، جنگ های استخباراتی طالبان در تبانی مستقیم دستگاه ی جهنمی آی اس آی در برابر حکومت افغانستان و بالاخره وضعیت دردناک و تاسف بار حالیه ی این کشور دو گونه تلاش ها را برانگیخته است. شماری با توجه به انعطاف ناپذیری های طالبان و پیوند های تنگاتنگ آنان با گروه‌های تروریستی و شبکه های استخباراتی بویژه پاکستان، روی گزینه ی براندازی طالبان و شماری هم با توجه به بی نتیجه بودن جنگ های گذشته روی معادله ی تغییرات مسالمت آمیز در افغانستان فکر می کنند. در این نوشته کوشش شده تا پهلو های گوناگون هر دو رویکرد به بحث گرفته شود.

ادامه خواندن نیازبه یک معادله ی تغییر برای یک افغانستان عاری از تروریسم؛ از طرح براندازی طالبان تا تشکیل یک جبهه وسیع ملی : مهرالدین مشید

در هند بریتانوی مردم از شاه امان الله استقبال بی سابقه و شاهانه نموده و با سرودهٔ فوق شاه جوان را با عالم جید شافعی، امام فخر رازی مقایسه کرده، ستودند.

روایت است که شاه امان الله هنگام سفرش به اروپا در موزیمی در لندن به نوشتهٔ تابلوی شخص سوار بر اسپ خیره مینگریست و با دقت آنرا می خواند. مهماندار انگلیس اش ظاهراً با شوخی ولی کنایه آمیز گفت: این تصویر داکتر برایدن است که توانست زنده از دست افغان ها فرار نماید. شاه امان الله پاسخ بالمثل داد و گفت: هویت شخص را جستجو نمیکنم بلکه می پالم اگر در نوشته از نسل و نَسَبِ اسپ ذکری شده باشد! میخواهم بدانم که اسپ از چه نسلی بوده که توانسته این متجاوز به وطن ما را را زنده فرار دهد.

جنگ و کشتار یک پدیدهٔ شوم است و قتل و غارت ملت ها به هرشکل آن ناپسند است و قبیح، از جانب هرکس و تحت هر عنوانی که باشد. استعمار، بخصوص کلونیالیزم انگلیس در قرون متوالی سرمایه های مادی کشورهای زیادی را چپاول و ثروت های معنوی شان را تاراج کرد و این پروسه دارد.

ادامه خواندن سخنی به مناسبت خاطرهٔ تابناک ۱۹ اگست ۱۹۱؛ د۱۹۱۹ د اگست ۱۹ ځلانده خاطری په اړوند څو خبری: داکتر ناصر اوریا  

منار علم و جهل به فرمان شاه امان الله به تاریخ ۲۳ جوزای سال ۱۳۰۴ هجری شمسی در منطقهٔ‌ دهمزنگ کابل به یادبود قهرمانان دفاع از میهن و نوامیس ملی مقابل شورش ملای لنگ اعمار گردید. 

نام های تمام قهرمانانی که در فرونشاندن شورش ملای لنگ جان های شیرین خویش را از دست داده اند در سنگ مرمر حک و زینت بخش “منار علم و جهل” است.  این آبدهٔ‌ به ظاهر کوچک یادآور درس های بزرگی برای فرزندان اصیل این کشور است.

د “علم او جهل” منار د ۱۳۰۴ لمریز هجری کال د جوزا د میاشتی په ۲۳ نیټه د کابل د دهمزنګ په سیمه کی د شاه امان الله په امر د هیواد د هغو اتلانو په یاد جوړ شو چی د هیواد او نوامیسو څخه د ساتنی په لاره کی “ګوډ ملا” د بلوا کی یی خواږه ځانونه له لاسه ورکړی وه.

ادامه خواندن     آیا میدانیدکه (منارعلم وجهل ) به کدام مناسبت اعمار شده؟ او ولی دا منار د “علم و جهل” په نوم یادیږی؟ : داکتر ناصر اوریا