مدتی است که بعضی حلقات معين از طریق وسایل نشراتی شان در خارج کشور، نام “افغان” و ” افغانستان” را مورد سوال قرارداده و گاه و بی گاه به مباحثات بدون محتوی می پردازند. هدف آنها درست معلوم نیست ، ولی ظاهرأ از يکطرف ، خود و حلقات مربوط به خود را سرگرم نگهداشته و از جانب دیگر با ایجاد اختلافات وخلق مرز های ذهنی در ميان افغانها ، بازار فروش را برای نشرات فاقد موازین ملی خود را گرم میسازند. گرچه در زمينه ای نظريات وحدت شکنانه ، ضد افغانی و ضد وطنی آنها ، دست اندرکاران عرصه ای جامعه شناسی و تاريخ ، باربار نوشته و ادله قانع کننده ارائه کرده اند . ولی طوریکه دیده میشود ، آنها هنوز هم بدون ند ک ترين توجه به شاخص ها و حقايق تاريخی ، تصورات ذهنی شانرا کمافی السابق به خورد مردم میدهند و به بیان مشخص تر و عام فهم ، آنها رسالت خود ميدانند که همه روزه اين ” کاه بی دانه را باد بدهند”. تا ذهن مردم مارا که از حوادث دلخراش جنگهای تنظیمی و گروهی سخت متأثر شده اند ، به انحصار خود درآورند.
ادامه خواندن پاینده باد افغانستان : میر عنایت الله ساداتدسته: مطالب تاریخی
ملي ځواکونه : نور محمد غفوری
ما د ملي، دموکراتو او ولسي ځواکونو په اړه څو کاله د مخه او څو وارې مفصلې لیکنې کړې او نشر کړې دي چې ورپکې د هغوی په ماهیت، ورته والي او ځانګړنو باندې تماس نیول شوی. اوس دادي بیا دا مسئله د افغانستان د سیاسي ټولنیزو فعالینو ترمنځ را پورته شوې چې د هیواد اوسنیو ستونځو ته په کتو د هر څه تر مخه د ملی ځواکونو اتحاد او غښتلتیا ته اړه لیدل کیږی. په دې خاطر لازمه ګڼم چې د سیاست د مینه والو ځوانانو او خپلو ځوانو ملګرو له پاره په دې لیکنه کې د ملي ځواکونو په اړه لنډ تیوریکي معلومات ولیکم. د نورو دوو اصطلاحاتو (دموکراتو ځواکونو او ولسي ځواکونو) په اړه که مې وخت وموند، بیا به بل وخت تماس ونیسم.
ادامه خواندن ملي ځواکونه : نور محمد غفوریپایان ماموریت عبدالله شادان و آصف معروف : داکتر ملک ستیز
ماموریت عبدالله شادان و آصف معروف دو خبرنگار سرآمد ما در بیبیسی فارسی به اتمام رسیده است. من به عنوان تحلیلگر و پژوهشگر علوم سیاسی و حقوق بینالملل بار ها توسط این دو ژورنالیست برجسته مصاحبه شدهام. بدونشک هردو شخصیت رسانهیی از بهترینهای روزگار ما هستند.
سه ویژگی مشترک در کار شادان و معروف:
نخست، پرسشگران حرفهیی
هر دو روی شکلگیری و طرح پرسشها کمنظیر بودند. آنها روی پرسشها ساعتها کار میکردند و در تلاش پیداکردن پاسخ های سازنده بودند. این رسالت اصلی هر خبرنگار تخصصی است. این ویژگی نمایانگر فهم و آگاهی بالایی آنان از حوادث در افغانستان و جهان بود.
دوم، تخصصگرایی
وقتی شادان و معروف مقالهیی مینوشتند و یا تحلیلی را پخش میکردند، در مییافتی که چقدر امانت خبر، استقلال تحلیل و حساسیت زمان را رعایت کرده اند. تخصص من حقوق بینالمللی، روابط بینالملل و حقوق بشر است. بار ها شاهد تماسهای هردو بودهام که برای تهیه یک خبر و یا نظر مشوره هایم را در این سه زمینه میگرفتند تا اصل تخصصگرایی را رعایت کنند. در سایر موارد نیز با متخصصین بخشها در مشوره بودند.
ادامه خواندن پایان ماموریت عبدالله شادان و آصف معروف : داکتر ملک ستیز· قیام کوهـدامـن؛ نویسنده: Vladimir Boyko ؛برگردان: داکتر صبورالله سیاسنگ
قیام کوهدامن در اواخر جولای و اوایل اگست ۱۹۳۰، یکی از دلیرانهترین تلاشها برای سرنگونی محمدنادر شاه شمرده میشود. او پس از دورۀ نُه ماهه که افغانها آن را “انقلاب” مینامند، در اکتبر ۱۹۲۹ به قدرت رسیده بود.
خیزشی که از کوهدامن و کوهستان – معروف به “شمالی” با باشندگان عمدتاً تاجیک به نام “شمالیوارها” – آغاز شد و تا سطح شورش بزرگ ملی گسترش یافت، سه انگیزه داشت:
۱. ضبط بخشی از زمینهای کوهدامن برای بودوباش قبایل پشتون که در جریان انقلاب به سود نادر جنگیده بودند. (قضیۀ انتقال اراضی باید تا پاییز ۱۹۳۰ پیاده میشد.)
۲. مصادرۀ اموال و خلع سلاح اجباری کوهدامنیها که از زمان حکومت حبیبالله کلکانی معروف به بچۀ سقا به اسلحۀ فراوان دسترسی داشتند.
۳. انتصاب محمد یوسف خان، زمیندار بسیار متنفذ منطقه، به حیث حاکم در تابستان ۱۹۳۰. (او منشی خاص امیر حبیبالله، حاکم ولایت لوگر و رئیس کمیسیون مصالحه در ولایت شرقی بود و به درخواست خواهرزادهاش، خلیلالله – مبارز جوان سقاویِ بخشیدهشده توسط نادر – از زندان آزاد گردید. سپس، سلسلۀ وظایف زیرین به یوسف خان سپرده شد: خلع سلاح شمالی، بازگردانی آثار/ اموالی که توسط هواداران حبیبالله از کابل برده شده بود، شناسایی افراد غیروفادار و کارهای دیگری در همین راستا)
ادامه خواندن · قیام کوهـدامـن؛ نویسنده: Vladimir Boyko ؛برگردان: داکتر صبورالله سیاسنگصحبت تیلفونی دیروزم با بانو جمیله بدخشی، همسرطاهر بدخشی:داکتر صبورالله سیاه سنگ
«باز ماه عقرب است و به یاد نیشهای زهرآگین عقربهایی میافتم که رساترین حنجرهی عدالتخواهی را آماج قرار دادند. طاهر بدخشی را میگویم، اسطورهی آزادی، همانی که خورشید اندیشهاش هرگز غروب نخواهد کرد.
بخشی از صحبت تیلفونی دیروزم با بانو جمیله بدخشی، همسرطاهر بدخشی:
در دوازده سال زندگی مشترک، شاهد پنج بار زندانی شدنش بودم. آخرین بار، برای همیشه چشم به راهش ماندم. در زمانی که امین جلاد، بر اریکهی قدرت مستی میکرد، بدخشی شکنجههای زندان را دلیرانه تحمل مینمود؛ ما از حال او بیخبر بودیم. تا دیرها نمیدانستم در کجا یا کدام زندان بسر میبرد، تا اینکه برادرم – سلطانعلی کشتمند – از پشت میلههای زندان، توسط یکی از زندانبانان به کسی از اقوام ما، احوال فرستاد که پدر نیلاب (طاهر بدخشی) هم اینجاست. پس از آن پیبردم که او در پلچرخی زندانی است.
ادامه خواندن صحبت تیلفونی دیروزم با بانو جمیله بدخشی، همسرطاهر بدخشی:داکتر صبورالله سیاه سنگګوندي فعاليتونه او دموکراسي: نور محمد غفوری
ټول پوهيږو چې د بريالۍ سياسي مبارزې له پاره غښتلي ګوندي سازمان ته اړتيا ده. د يوه غښتلي مبارز سياسي ګوند جوړول ټاکلي مرام غواړي چې عملي کول يې په علمي بنسټ سنجول شوې ستراتيژي او د هغو په چوکاټ کې روځنيو تکتيکونو ته ضرورت لري. دا ډول غښتلى مبارز سازمان د خپل ژوند د دوام او مبارزې د اغيزمنتيا له پاره د داخلي سازماني ژوند معينو اصولو ته هم اړتيا لري چې د ګوندي غړو او ټولو ګوندي سازمانونو په زغرد ګډون او موافقه جوړ شوي او منل شوى وي.
د يوه ښه منل شوي ګوندي مرام، تشکيلاتي اصولو (اساسنامې) او د فعاليتونو د ستراتيژۍ او تکتيکونو جوړول په ګوندي فعاليتونو کې پراخه دموکراسي غواړي.
ادامه خواندن ګوندي فعاليتونه او دموکراسي: نور محمد غفورینماد های تاریخی- ملی و نقش آن در حفظ هویت و وحدت ملی : نور محمد غفوری
اشیاء، تصاویر، نشانها، مفاهیم، یا شخصیتهایی که نمایانگر هویت، فرهنگ، تاریخ، و ارزشهای یک ملت هستند و معمولاً توسط مردم آن کشور به عنوان نمایندهای از وحدت و هویت ملی پذیرفته شدهاند، سمبولها و نمادهای ملیگفته می شود که به صورت آگاهانه یا ناخودآگاه در تقویت هویت جمعی و اتحاد ملی نقش بازی می کنند. نمادهای ملی به حیث محور ملی که به دور آن مردم آن کشور جمع می شود نقش دارند، فرهنگ و تاریخ یک ملت را تبارز داده و به مردم و کشورهای خارجی می شناساند. به طور کلی، نمادهای ملی میتوانند نقش کلیدی در ایجاد احساس تعلق و افتخار ملی در میان مردم داشته باشند و به عنوان یک ابزار مهم در سیاست، فرهنگ، و دیپلماسی عمل کنند.
ادامه خواندن نماد های تاریخی- ملی و نقش آن در حفظ هویت و وحدت ملی : نور محمد غفوریمبانی میتودیک طرح و تدوین اساسنامهٔ سازمانهای مدنی : نور محمد غفوری
شاید همه خوانندگان محترم روش تحریر و طُرق تدوین اساسنامه ها را به یاد داشته باشند، زیرا که اکثراً با آن سرو کار داشته و دارای تجارب غنی اند. علی الٌرغم آن امروز در فکر نکات ضروری و ابتدایی در مورد تدوین اساسنامهٔ سازمانهای اجتماعی- مدنی و غیر انتفاعی افتادم و خواستم که بطور عاجل چند نکتهٔ زیرین در اینجا (با مثال یک سازمان) یاد آور شوم. شاید برای جوانانیکه من بعد در این عرصه دست به کار می شوند، مفید واقع شود.
ادامه خواندن مبانی میتودیک طرح و تدوین اساسنامهٔ سازمانهای مدنی : نور محمد غفورینگاهی به “قبلۀ سوم”(سرگذشت یک نسل بربادرفته) :
ماه گذشته، بنگاه انتشارات “کتاب کابل”/ تورنتو، کانادا از چاپ “قبلۀ سوم” (نوشتۀ نجیب روشن) مژده داد. در مقدمۀ این اثر آمده است: “منظور از “قبلهٔ سوم” واشنگتن است./…/ ببرک کارمل بعد از تغییرات در سیاست شوروی دوران گرباچف طی یک صحبت خصوصی گفته بود: “قبلهٔ اول [مکه] را از دست داده بودیم، حالا قبلهٔ دوم [مسکو] را نیز از دست دادیم”.
کتاب که به نسل جوان اهدا شده، در ده فصل با تحلیل تاریخی از اوضاع عمومیافغانستان – مقارن تأسیس جریان دموکراتیک خلق – آغاز و با بررسی سرنوشت مارکسیزم در قرن حاضر پایان مییابد.
ادامه خواندن نگاهی به “قبلۀ سوم”(سرگذشت یک نسل بربادرفته) :خودکشی زنان در رژیم طالبان: علل، پیامدها و چالشها : گلچهره احمد
مقدمه
حکومت طالبان بر افغانستان از زمان بازگشت این گروه به قدرت در 2021 باعث بحرانهای انسانی و اجتماعی گستردهای شده است. یکی از پیامدهای تلخ و نگرانکننده این وضعیت، افزایش نرخ خودکشی در میان زنان افغان است. زنان تحت حاکمیت طالبان با محدودیتهای شدید در زمینه حقوق، آزادیها و فرصتهای اجتماعی روبرو شدهاند و این فشارها، بسیاری از آنان را به سمت خودکشی سوق داده است. خودکشي در میان دختران افغانستانی نیز یکی از مشکلات جدی است که بهویژه در مناطقی مانند بدخشان مشاهده میشود. فشارهای اجتماعی، روانی و محدودیتهای شدید در زندگی روزمره میتواند احساس ناامیدی و افسردگی را در دختران به وجود آورد. بربنیاد این یافتهها، ولایت بدخشان با داشتن ۲۵۱ پرونده اقدام به خودکشی، درجایگاه نخست قراردارد.
در این مقاله، به بررسی علل افزایش خودکشی زنان در دوران حکومت طالبان، پیامدهای اجتماعی و روانی آن، و چالشهای موجود برای مقابله با این بحران خواهیم پرداخت.
علل خودکشی زنان در رژیم طالبان
محدودیتهای اجتماعی و حقوقی-1
یکی از علل اصلی خودکشی زنان تحت حکومت طالبان، محدودیتهای بیرحمانه در زمینه حقوق اجتماعی و فردی است. پس از بازگشت طالبان به قدرت، زنان از بسیاری از حقوق پایهای خود محروم شدند، از جمله محدودیتهای جدی در آموزش، کار، آزادی حرکت و پوشش. این سرکوبها موجب احساس بیارزشی و درماندگی در زنان شده و بسیاری از آنها به این نتیجه میرسند که دیگر هیچ راهی برای فرار از این وضعیت ندارند
گور و گردنِ Fraser Tytler ؛ بخش نخست؛ Afghanistan – برگردان: داکتر صبورالله سیاسنگ
اعلیحضرت امیر امانالله خان آدم پیچیده و مرموز بود و دارای جذابیت و صمیمیتی که از ویژگیهای فرزندان پاینده خان – بنیانگذار خاندان حاکم محمدزایی – به شمار میرود. (در نامۀ تعارفی از سوی King George V پس از امضای معاهدۀ انگلیس-افغانستان، اولین بار “اعلیحضرت” خطاب شد و در جون 1926 لقب “پادشاه” را اختیار کرد.)
ادامه خواندن گور و گردنِ Fraser Tytler ؛ بخش نخست؛ Afghanistan – برگردان: داکتر صبورالله سیاسنگنتیجه انتخابات امریکا در ترازوی منافع ملی افغانستان
متاسفانه در منجلاب پر جنجال کنونی که :
اساس تراژیدی خونبار ما و تداوم آن در حدود نیم قرن اخیر ، معلول و محصول مداخله و تحاوزرخارجی است .
و مقدرات تاریخی افغانستان در رقابت شدید رقبای جیوپولوتیک منطقوی و فرامنطقوی رقم میخورد .
: تصور ذهن و روان ما را محصور نموده است که شاه کلید قفل « بخت خوابیده » ما ، در بیرون از افغانستان و عمدتا در دست سکاندار قصر سپید قرار دارد .
از نقش عامل بیرونی و انچه جامعه بین المللی و قدرتهای بزرگ جهانی اعضای دایمی شورای امنیت ، در گذشته ، حال و آینده افغانستان نمیتوان چشم پوشی کرد .
نادر شاه و خانوادۀ غلامنبی چرخی ؛ نویسنده: میر محمدصدیق فرهنگ
«در کابل طرفداران امانالله شاه و سایر مخالفان دولت به دور غلامنبی خان که مردی مردمدار و سخاوتمنش بود جمع شدند و خانهاش حیثیت کلوب عناصر مخالف را پیدا کرد که در بین شان جواسیس دولت هم پنهان بودند.
«در کابل طرفداران امانالله شاه و سایر مخالفان دولت به دور غلامنبی خان که مردی مردمدار و سخاوتمنش بود جمع شدند و خانهاش حیثیت کلوب عناصر مخالف را پیدا کرد که در بین شان جواسیس دولت هم پنهان بودند.
ادامه خواندن نادر شاه و خانوادۀ غلامنبی چرخی ؛ نویسنده: میر محمدصدیق فرهنگاو برای من همیشه زنده است»:نویسنده: نیلوفر ظهوری راعون
«باز ماه عقرب است و به یاد نیشهای زهرآگین عقربهایی میافتم که رساترین حنجرهی عدالتخواهی را آماج قرار دادند. طاهر بدخشی را میگویم، اسطورهی آزادی، همانی که خورشید اندیشهاش هرگز غروب نخواهد کرد. بخشی از صحبت تیلفونی دیروزم با بانو جمیله بدخشی، همسرطاهر بدخشی:
در دوازده سال زندگی مشترک، شاهد پنج بار زندانی شدنش بودم. آخرین بار، برای همیشه چشم به راهش ماندم. در زمانی که امین جلاد، بر اریکهی قدرت مستی میکرد، بدخشی شکنجههای زندان را دلیرانه تحمل مینمود؛ ما از حال او بیخبر بودیم. تا دیرها نمیدانستم در کجا یا کدام زندان بسر میبرد، تا اینکه برادرم – سلطانعلی کشتمند – از پشت میلههای زندان، توسط یکی از زندانبانان به کسی از اقوام ما، احوال فرستاد که پدر نیلاب (طاهر بدخشی) هم اینجاست. پس از آن پیبردم که او در پلچرخی زندانی است.
ادامه خواندن او برای من همیشه زنده است»:نویسنده: نیلوفر ظهوری راعوناحتمال تحولات بعد از انتخابات در آمریکا و صدای تکانه های آن در کابل : مهرالدین مشید
آیا با پیروزی ترامپ آمریکا به افغانستان باز میگردد
پس از تبصره ها و پیش بینی های خوش بینانه و بد بینانه سرانجام انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد و ترامپ از سوی مردم این کشور برای بار دوم بحیث چهل و هفت و مین رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد. بررغم پیش گویی های بدبینانه انتخابات آمریکا در فضای آرام برگزار شد و به گونه ی بی پیشینه ای مورد استقبال مردم آمریکا قرار گرفت. پیروزی ترامپ نقطه ی عطفی در تاریخ آمریکا است و پیروزی او به معنای به صدا درآمدن ناقوس تغییر در داخل امریکا و در بیرون از امریکا تلقی شده است که تکانه های آن در سراسر جهان و بویژه در کابل تحت اداره ی طالبان بیشتر قابل درک است. ترامپ اولین رئیس جمهور در بیش از ۱۳۰ سال گذشته است که بعد از ترک کاخ سفید دوباره به قدرت بازمیگردد و در سن ۷۸ سالگی، مسنترین مردی است که به عنوان رئیس جمهور این کشور برگزیده شده است. او در روز پیروزی خود گفت، وظیفهای که پیش رو دارد، آسان نخواهد بود، اما او تاکید کرد که با تمام نیرو وظیفه ی خود را بسر خواهد رساند. وی افزود، تا زمانی که به قدرتی که آمریکا نیاز دارید نرسم، از تلاش دست نخواهم کشید.
استاد محمد هاشم واسوخت : استاد داکتر عنایت الله شهرانی
شادروان استاد محمد هاشم واسوخت را آنهايیكه در دایرهٔ علم و عرفان بدخشان گردش كرده اند به اسم پدر معارف آن ولايت میشناسند، واسوخت سالهای زيادی از عمر گرامیاش را در خدمت به معارف سپری نمود.
نگارندهٔ اين سطور زمانيكه فقط ششسال داشتم استاد واسوخت منحيث سرمعلم مكتب معروف خاش مقرر شد و او بار اول نام مرا در جملهٔ جديدالشمولان صنف اول مكتب مذكور نوشت و از اينكه صبح روز بود آن مرد مهربان به پدر مغفورم و من چای صبح را صلاح ديد و باهم چای خورديم و فردايش از بركت قلم و لطف او آغاز به تحصيل كردم تا اينكه درجهٔ دكتورا را از دانشگاه اريزونای امريكا بدست آوردم.
ادامه خواندن استاد محمد هاشم واسوخت : استاد داکتر عنایت الله شهرانیاستاد محمد عمر : نویسنده و پژوهشگر : استاد وحید قاسمی
زادگاهش گذر باغبان کوچه شهر کهنه کابل و متولد سال 1284خورشیدی برابر به سال 1905میلادی بوده است . نخستین در سهای موسیقی و اساسات نواختن رباب را از پدرش استاد محمد ابراهیم که نوازنده رباب و طبله بود فراگرفت وبه ادامه آن نزد پسر کاکایش محمد ایوب رباب نواز به شاگردی نشست.
در کنار نوازندگی به فراگیری هنر اواز خوانی نیز پرداخت و نزد اقا محمد پدر استاد موسی قاسمی به شاگردی نشست و بعد از مدتی به تعلیم خانه استاد قاسم در جمع شاگردان پیوست و از اندوخته های استاد قاسم مرحوم کسب فیض نمود ولی بعد از مدتی استاد قاسم برایش پیشنهاد کرد که تنها به هنر نوازندگی بپردازد .استاد محمد عمر سخنان استاد ش را پذیرفت و از آن به بعد تمریناتش را در نواختن رباب بیشتر و بیشتر نمود تا اینکه در سال1949میلادی در حضور استادان بزرگ موسیقی چون استاد قاسم,استاد غلام حسین,استاد معراج الدین ستار نواز,استادنبی گل و استاد محمود طبله نواز لقب استادی را در نواختن رباب بدست آورد .
ادامه خواندن استاد محمد عمر : نویسنده و پژوهشگر : استاد وحید قاسمیاحوال اقبال از زبان کلیوال : داکتر صبورالله سیاه سنگ
انجنیر سلطانجان کلیوال شینواری شاعر، نویسنده و مترجم سختکوش افغان پس از برگردان رباعیات عمر خیام، پنجصد رباعی اقبال لاهوری – از دو مجموعۀ “ارمغان حجاز” و لالۀ طور” – را با پرداز دلنشین به پشتو درآورده است. او در سرآغاز زحماتش مینویسد:
«با سپاس و صمیمیت، پیشکش به همه دانشمندان، شاعران و هنرمندانی که آدمها را به وادی محبت فرامیخوانند، به انسان و انسانیت عشق میورزند، دلهای سرشار از مهر و تهی از کین دارند و در سراسر زندگی لحظه به لحظه به نیکویی میاندیشند و برای اقدام عملی دست به کار میشوند”. (سنبلۀ ۱۳۹۹/ جنوری 2021)»
ادامه خواندن احوال اقبال از زبان کلیوال : داکتر صبورالله سیاه سنگدربارهٔ نوعیت رهبری و فعالیت های حزب و ائتلاف : نور محمد غفوری
در دههٔ دوم قرن ۲۱ میلادی موضوع وحدت احزاب و سازمانهای دموکراتیک و مدنی در افغانستان اوج گرفته بود. در این جریان موضوع جبهه سازی و ائتلاف سازی نیز ورد زبان روشنفکران افغانستان بود. یک وقت رهبران ۱۱ حزب و سازمان مترقی و مردمی تصمیم گرفتند که قبل از وحدت سازمانی در یک ائتلاف باهم حرکت و فعالیت کنند. در همان زمان یک جبههٔ قوی دیگر تحت نام (جبههٔ نجات از بحران) در کشور تأسیس شد که در آن سیاستمداران مترقی و سازمانهای ملی با هم جمع شده بودند. اما بعد از بیشتر از سه- چهارسال فعالیت خویش به زندگی خویش ادامه داده نتوانست.
ادامه خواندن دربارهٔ نوعیت رهبری و فعالیت های حزب و ائتلاف : نور محمد غفوریپه کومو قاعدو ولاړ دی؟ (د پخوا نۍ لیکنې په سلسله) : نور محمد غفوری
څو ورځې مخکې د همدې ۲۰۲۴م کال د اکتوبر د میاشتې په ۱۹- مه نېټه مې د «نړیوال نظم او افغانستان» تر سرلیک لاندې یوه مقاله خپره کړه چې په هغو کې مې د لیکنې په ضرورت، د نړیوال نظم په ماهیت او د عمل په فکټورونو یې رڼا واچوله. هلته د نړیوال نظم قواعد، اصول او نارمونه؛ د نړیوال نظم سازمانی بنسټونه او په نړیوال ډګر کې د قوې ویش او بیلانس د نړیوال نظم د اساسي فکټورونو او اجزاوو په حیث یاد شول. یادونه وشوه چې نړیوال نظم یو چوکاټ دی چې د هغه قوانینو، اصولو، او نورمونو مجموعه ده چې د نړۍ په کچه د هېوادونو ترمنځ اړیکې تنظیموي. دا نظم د نړیوالو تړونونو، موافقو، سازمانونو، او نورو رسمي او غیر رسمي جوړښتونو له لارې رامنځته شوی دی، او موخه یې د سولې، امنیت، اقتصادي پرمختګ، او نړیوالې همکارۍ ساتل دي. نن به دلته د نړیوال نظم په قواعدو، اصولو او نارمونو رڼا واچوو.
1. د نړیوال نظم قواعد (Rules)يا (Regeln):
ادامه خواندن په کومو قاعدو ولاړ دی؟ (د پخوا نۍ لیکنې په سلسله) : نور محمد غفورید نړیوال نظم سازماني بنسټونه(لومړۍ برخه): نور محمد غفوری
د لیکنو ددې سلسلې په پیل کې (د نړیوال نظم او افغانستان) تر سرلیک لاندې مقاله کې مو دا ذکر کړل چې نړیوال نظم درې رُکنه (ستونه) لري. یو یې د نړیوال نظم اخلاقي، ټولنیز او حقوقي بنسټونه (چوکاټونه)؛ بل یې سازماني بنسټونه او دریم یې په نړیوال ډګر کې د قوې (زور) بیلانس دی. ددې نظم د لومړي رکن په اړه مو په تیرو وروستیو دریو لیکنو کې د هغو د قاعدو، اصولو او نارمونو په اړه په کافي اندازه رڼاواچوله، بیلګې مو یې ذکر کړې او په ورته والي او بیلوالی مو یې خبرې وکړې. په دې برخه کې به د نړیوال نظم د دوهم ستون (د نړیوال نظم په سازماني بنسټونو) خبرې وکړو.
د نړیوال نظم سازمانی بنسټونه:
ادامه خواندن د نړیوال نظم سازماني بنسټونه(لومړۍ برخه): نور محمد غفوریراځئ چې فکرونه او لاسونه سره یو کړو! : نور محمد غفوری
له هغه وخته چې ملي دولتونه رامنځته شوي، هر هېواد د خارجی دښمنانو په وړاندې د خپلو پولو ساتنه او د ځمکنۍ بشپړتیا، ملي حاکمیت او سیاسي آستقلال د حفاظت له پاره هڅې او هاند کوي. د تاریخ په اوږدو کې د هر هېواد په داخل کې هم د مختلفو ټولنیزو ډلو، طبقو او اقشارو تر منځ د مادي نعمتونو او معنوي ارزښتونو په سر کشمکشونه روان وي. په ټاکلي تاریخي دوران کې ځینې ټولنیزې (محافظه کاره) ډلې د هیواد د موجود نظام او مسلط حالت په ساتلو کې خپلې ګټې وینی، خو نورې (ارتجاعي) او په شاتگ غوښتونکې ډلې بیا د نوي نظام په چپه کولو او د پخواني نظام او زړو تولیدی او ټولنیزو اړیکو په بیرته را ژوندی کولو او تسلط کې د خپل واک او ځواک د تر لاسه کولو چانسونه ګوري. دریمه ډله هغه مترقي کسان او ټولنیز ګروپونه دی چې د ټولنیز تکامل په پایله کې نوی رامنځته شوی نظام او
ادامه خواندن راځئ چې فکرونه او لاسونه سره یو کړو! : نور محمد غفورییادی از معابد (کنیسه )یهودی ها: نصرالدین سلجوقی
در افغانستان بهودی های زیادی زیست می نمودند که بیشتر آنها در هرات به محلهء برادرانی ها، مهمند ها،کوچهء مرغ فروشی، کوچهء موسایی ها اقامت داشتند ، که آنها در همان محلات. کنیسه های داشتند که به عبادت می پرداختند. چهار کنیسه در هرات شناسایی شده است که از جمله می توان از معابد گل وگیا، آشور ، غول یواو و معبد شمایل یادآوری نمود.
من همواره علاقه داشتم تااین کنیسه هارا از نزدیک مشاهده کنم چون در بین کوچه ها قرارداشت پیدا نمودن آن برایم دشوار بود ، خوشبختانه روزی یکی از دوستان متدین ،منور و هنرور من جناب آقای فوزی امینی که زمانی در همان محدوده ها زیست داشته موتری را تهیه نموده بود مرا با خود به دو کنیسه ای که ورود به آن به نسبت اینکه از این کنیسه ها به عنوان مسجد و مکتب استفاده می شود آزاد بود با خود برد که از لطف شان اظهار امتنان می نمایم.
ادامه خواندن یادی از معابد (کنیسه )یهودی ها: نصرالدین سلجوقیریشۀ معضلات جاری افغانستان : میرعنایت الله سادات
کشور رنج کشیدۀ افغانستان طی نیم قرنی که گذشت ، با معضلات گوناگون مواجه بوده است . این معضلات بالوسیلۀ عوامل مختلف داخلی و خارجی بمیان آمده اند. واضح است که بررسی هریک ازین عوامل دراین نوشتۀ مختصرممکن نیست. ولی ریشه وجریان چند معضلۀ مهم که تا امروز مردم بلاکشیدۀ ما با آن مواجه اند ، ذیلا” مورد بررسی قرار میگیرد :
ادامه خواندن ریشۀ معضلات جاری افغانستان : میرعنایت الله ساداتنړیوال نظم او افغانستان : نورمحمد غفوری
ما پخپله هغه بیانیه کې چې د سپتمبر د میاشتې په ۲۸ نېټه مې (د افغانستان د لوی ملی چتر) د جوړولو د اعلان کنفرانس ته په دنمارک کې وړاندې کړه، د هېواد د تیر وخت او اوسنیو ستونځو ته مې اشاره کړې او همدا شان مې د موجودو مشکلاتو د حل له پاره خپل وړاندیزونه کړي دي. د مقالې په وروستۍ برخه کې راغلي چې « زموږ ګران هېواد د نړیوالې ټولنې نه جلاکیدونکی جز او د ملګرو ملتونو او اسلامي کنفرانس پخوانی او د اعتبار وړ غړی دی. موږ له نړیوالو سره د افغانستان د ملي ګټو پر بنسټ د ښو او فعاله اړیکو په جوړولو کې زیار باسو.
ادامه خواندن نړیوال نظم او افغانستان : نورمحمد غفوری