گفتند چندی پیش مار روزگاردیده‌یی ازکوهستان‌های بلندی فرود آمده و در یکی از دهکده های نزدیک به شهر پلخمری برای خود جای‌گاهی جور کرده است. خواب از چشم شهریان پلخمری پریده که نکند این مهمان ناخوانده شبی به خانۀ آنان سری زند.
گویند این مارپنج متر دراز است و هرمترآن هزار سال منزل است. شبانه‌ها به دور دهکده حلقه می زند و کس نمی داند که سر او در کجاست؟
انجمن مار شناسان افغانستان پس از آن که تمام دانش مارگیری و مارشناسی خود را روی هم کردند، به این کشف بزرگ رسیدند که این مار پنجاه سال عمر دارد و هر سال آن هزار سال باشد. چنین است که پنداشته می شود که نه تنها تاریخ افغانستان؛ بلکه تاریخ کشورهای زیادی ذره ذره در چشم های او ورق می خورد. ازهمین سبب چشم هایش مانند کاسۀ خون می درخشند.
پیدایی این مار به گونۀ ناگهانی بحث‌ها و گفت وگوهایی زیادی را در کشور پدید آورده است. انجمن پاسداران محیط زیست می‌گوید: این مار باید به باغ وحش کابل انتقال داده شود، برای آن که می تواند سالانه هزارن پژوهش‌گر و تماشاچی را به افغانستان بکشاند که خود سرچشمۀ در آمدی خوبی است برای کشور!
انجمن تاریخ گفته است: این مارتاریخ زندۀ کشور ماست. این مارخود به تنهایی می‌تواند تبلور تاریخ ما باشد. در همین حال جانور شناسان افغانستان تلاش دارند تا هرچه زودتر نژاد و قومیت این مار را شناسایی کنند تا برایش شناسنامۀ برقی داده شود!
شورای صلح افغانستان نیز پای به میدان گذاشته و به انجمن مار شناسان افغانستان تاکید کرده است که به هیچ قمیتی نباید به این مار زیانی برسد، آن هم در شریطی که این شورا برنامۀ گفت و گوهای صلح با مخالفان را آغاز کرده است. این شورا هم چنان گفته است که انجمن مار شان باید از درون یا از بیرون کشور، زبان شناسی را پیدا کند که زبان این مار را بفهمد تا گفت و گوهای صلح را ترجمانی کند.
****
در پیوند به شناسایی تاریخی و بیولوژیگ این مار، در روزهای اخیر نشست بزرگی به ابتکار انجمن مارشناسان افغانستان در شهر پلخمری راه اندازی شد. در این نشست گذشته از مارشناسان افغانستان، مارشناسانی هم از کشورهای هم سایه و منطقه نیز دعوت شده بودند.
در آغاز نشست یکی از مارگیران محل اطلاعاتی را در پیوند به ویژه‌گی‌های این مار برای اشتراک کننده گان ارائه کرد؛ اما سخنان او هنوز تمام نشده بود که یکی فرماندهان محل گفت:
– برادران! مار مار است، ما از گدشته‌گان خود شنیده ایم که مار منافق است. دوستی را نمی شناسد. همیشه در پی آن است تا نیش بزند. حتا همان های که سال های دراز با ماران رشتۀ دوستی داشته اند، سرانجام با نیش مار کشته شده اند. این مار دشمن است و به دهکدۀ ما هجوم آورده است. ما که با امریکایی‌ها پیمان دفاعی ستراتژیک داریم، بهتر است به آنان اطلاع دهیم تا این مار را هدف یکی از راکت های طیاره های بی سرنیشن خود سازند، گوشت، پوست و روغن اش هم از آنان باشد!
نمایندۀ شورای صلح ازجای برخاست و گفت: برادران! این مار به ما پناه آورده است. از کوه ها پایین شده است، مهمان ما است، رسم جوان‌مردی نیست که مهمان خود را به امریکایی ها تسلیم دهیم. همین جا باشد. به یاد داشته باشید این گونه مار ها تنها در کوهستان های افغانستان می توانند زنده گی کنند. هرکوهی تحمل چنین ماری را ندارد. این افتخار کوهستان های ماست. تا کنون که کدام دهکده را نبلعیده است. شاید این مار مسلمان باشد! نمایندۀ شورای صلح پس از دعا و درود زیاد گفت: آیا کسی پرسشی دارد؟
پیر مردی از ردیف های آخر ازجای برخاست و گفت: اگر باز کسی را بلعید یا تمام دهکده را بلعید، جواب اش را چه کسی می دهد؟
نماینده شورای صلح با خون سردی گفت:
– خیر است، این قدر که دیگران بلعیده اند، بگذار این مهمان هم یکی چند تا را ببلعد، هدف ما رسیدن به صلح است. صلح هم از خود قیمت دارد به رایگان به دست نمی آید! این مار حالا مهمان ماست و مهمان عزیز خدا است. ما در تمام جهان به مهمان نوازی شهرت داریم! چگونه مهمان خود را به دست امریکایی ها تسلیم دهیم!
نمایندۀ انجمن تاریخ چون اجازۀ سخن‌رانی یافت، گفت: درست است که این مار با این عمری که دارد تجسم زندۀ تاریخ ماست؛ اما فراموش نکنیم ، آن قدر هم می که گوییم، مهمان نواز خوبی نیستیم. به تاریخ نگاه کنید ! تاریخ ما پر است از رسم مهمان کشی. ما گاهی مهمانان خود را کشته ایم؛ گاهی کور کرده ایم ، گاهی هم معامله کرده ایم و آنها رابه دشمنان شان تسلیم داده ایم . حالا چه فرق می کند که این مار جهنمی را هم بکشیم تا مردم در خانه های شان به آسوده‌گی نفس بکشند! گذشته گان ما گفته اند، مار را که دیدید، سر اش را به سنگ بکوبید!
او می خواست تا چیزی دیگری گوید که نمایندۀ حفظ محیط زیست از جای بلند شد و گفت: برادر! این جا صنف تاریخ نیست. اگر مار را به وسیلۀ امریکایی بکشیم آن وقت به پاسداران محیط زیست و طبیعت چه خواهیم گفت؟ این مار، مار کوچکی نیست که بکشیم و به دور اندازیم، شاید لشکری از ماران را در قفا داشته باشد، اگر آنان به انتقام جویی از کوه ها سرازیر شوند، چه خواهیم کرد!
جوانی گفت: پس بهتر است که کور اش کنیم که کسی را دیده نتواند!
یکی از مارگیران پلخمری از جای برخاست و گفت: برادران این مار عجیبی است. شما ناشناخته دربارۀ او گپ می زنید! من مار شناسم، مارگیرم، هیچ ماری تا کنون از چنگ من بیرون نرفته است ؛ اما این مارعجیبی است که من در عمری خود ندیده ام. بسیار شب‌ها رد او را گرفتم. دیدم دم‌اش به دور دهکده حلقه شده اما سرش جای دیگری است. در اول از خوش حالی چیغ زدم، فکر کردم که لولۀ بزرگ گاز تاپی از دهکدۀ ما گذشته و از این پس نان ما در روغن است. چون به آن دست زدم فهمیدم که دم حلقه شدۀ مار است، از ترس بی هوش شدم و بر زمین افتادم ، تا به هوش آمدم دوپا داشتم دو پای دیگر قرض کردم به سوی خانه دویدم ، از وارخطایی چند بار بر زمین افتادم. من از این مار سر در نمی آورم، شاید این مار از دنیای دیگر از جهنم برگشته باشد!
تا او ازجهان دیگر سخن گفت، ناگهان رییس انجمن مارشناسان هند با هیجان ازجای برخاست و گفت: ای مرد مارگیر تو با سخنان خود گره ازکارما گشودی! در روایت‌های مارشناسی هند قدیم آمده است که نخستین ماری که در زمین پیدا شد در سرندیب بود. این نشانی ها که می گویی، این همان ماری است که از جهان دیگر بر زمین پرتاب شده است.
سخنان رییس انجمن مارشناسان هند همه را حیرت زده ساخت، او لحظه یی خاموش ماند، چشمان همه به دهان او دوخته شدند ، تا این که گفت: من فکر می کنم ، این مار همان ماری است که شیطان را در دهان خود جای داد و به بهشت برد تا آدم را فریب دهد، چنین هم شد. آدم از آن میوۀ ممنوعه بخورد و از بهشت رانده شد و او هم به سرندیب افتاد!
هیاهوی عجیبی در تالار پیچید، مانند آن بود که عقل و هوش همه از سرشان پریده است. دهان‌ها باز مانده بودند؛ اما کسی یارای سخن گفتن نداشت. تا این که ملا بچه‌یی از جای برخاست و گفت: این مارشناس هندی درست نمی گوید تا جایی که می دانیم، ماری که شیطان را در دهان خود به بهشت برد، چهار پای داشت؛ اما این مار پای ندارد. مار گیران پلخمری همه یک صدا گفتند ، بلی بلی درست می گویی، این مار پای ندارد!
مارشناس هندی با خون سردی گفت: شما درست می‌گویید، این مار در آن جهان چهار پای داشت، چون از آن جهان پرتاب شد، یک پای آن در افغانستان، پای دیگر آن در پاکستان، پای دیگرش در ایران افتاد و خود با یک پای در سرندیب افتاد. نمی توانست با یک پای زنده گی کند، باید خود را با شرایط زنده‌گی بر روی زمین هم آهنگ می کرد ، چنان بود که به مرور زمان پای چهارمی اش در سرندایدب از بدن او جدا شد و از همین سبب است که ماران پای ندارند.
یک بار مردی از ردیف نخست بلند شد و فریاد زد: واه واه واه ! چه سخنی دانشمندانه‌یی گفتی، من کاملا با شما موافق هستم. او رییس انجمن زیر زمینی مار شناسان پاکستان بود. او گفت می دانید سال‌هاست که دانشمندان ما فسیل پای جانورعجیبی را کشف کرده اند؛ اما تا کنون چندین باراست که با استفاده از شیوه‌های کاربن چهارده خواسته اند تا عمر آن را پیدا کنند؛ به نتیجه‌یی نرسیده اند. بدون شک آن فسیل، فسیل پای همین مار است. شما می دانید که پاکستان در پرورش ماران زهری در تمام جهان جای‌گاه نخست را دارد. ما در تجربه گاه خود که چشم شیطان هم به آن نمی رسد، مارانی را پرورش می دهیم که نفس آتشین دارند، با استفاده از جهش کروموزم افراط گرایی زهر آنان راچند برابر قوی تر می سازیم و دندان های زهری آنان را مانند پولاد ناشکن می سازیم. بعد رهای شان می کنیم تا دشمنان ما را نیش بزنند و بکشند. این ماران در حقیقت سربازان وفادار ما هستند. البته گاهی یگان نمک‌ناشناس هم در میان شان پیدا می‌شود که بر می گردد خود ما را هم نیش می زند؛ اما ما هم این قربانی را پذیرفته ایم، برای آن که این ماران زهری دست آموز، بیشتر دشمنان ما را نیش می زنند. این مار هم که این جا که پیدا شده است نژاد پاکستانی دارد، مار خود ماست.
او با شتاب می خواست از تالار خارج شود. گفتند: هنوز نشست ادامه دارد! مارشناس پاکستانی گفت: دیگر کار من تمام است، من می روم این خبر خوش و این کشف بزرگ را به مقام های پاکستانی و مربیان ماران زهری می رسانم. من رفتم شما می دانید و کار تان. هنوز مارشناس پاکستانی از تالار بیرون نشده بود که غیرت افغانی یکی از اشتراک کننده گان به جوش آمد و گفت: چتیات مگوی! وقتی که این مار به زمین افتاد نامی پاکستان بر روی زمین وجود نداشت! شما کجا تاریخ دارید! این مار افغانستان است و همین روزها برایش شناسنامۀ برقی می دهیم!
مارشناس ایرانی که تا کنون خاموش بود دست به اعتراض بلند کرده گفت: این مار ایرانی است، این حوزه همه ایران است. همه تاریخ ، فرهنگ، زبان و تمدن این حوزه ایرانی است. شما کشورهای جدا شده از ایران هستید که دوباره با مار، سنگ پشت، بقه و کرم زمینی که دارید باید به ایران مدغم شوید! ما هم، چنین فسیلی را در جنگل های مازنداران کشف کرده ایم.
از گوشه دیگر تالار مردی که از خشم چشم هایش مانند تخم فیل مرغی برآمده بود با فریاد گفت: شما می توانید به اندازۀ یک پای این مار افتخار کنید، این مار از افغانستان است و به سرزمین خود بر گشته است، او در سرندیب هم آواره یی بیش نبود. نشنیده اید که گفته اند:
هر ماری کو دور ماند از اصل خویش
باز بر می گردد به خانۀ خود!
تشنجی تالار را فرا گرفت. در میان این هیاهو مار شناس روسی از جای بلند شد و گفت: برای روسیه مهم نیست که افتخار این مار به کدام کشور می رسد؛ اما نگرانی ما این است که اگر این مار شیطان را در هان خود به بهشت رسانده باشد، بدانید که هنوزهم می تواند شیطان های زیادی را در دهان خود پنهان کند و به جایی که دل اش می خواهد برساند. این که چرا مردم سر این مار را نمی بینند، دلیل اش می تواند این باشد که هنوز در دهان خود شیطان بارگیری می کند.
شاید از گرمای شبه قارۀ هند و افغانستان به جان آمده و هوای آن دارد که با گذشتن از دریای آمو خود را به هوای گوارای و سرزمین های سبز، پرگل و پر درخت روسیه برساند؛ باید به یاد داشته باشید که اگر سرو کلۀ این مار در نزدیکی های روخانۀ آمو پیدا شد و هوای رسیدن به آن سوی رودخانه را داشت، « پدر همه بم های جهان» را چنان بر تلاق سرش می کوبیم که دیگر همه ماران شما به مارمولک‌ها بدل شوند.
بدانید اگر چنین شد و پدرهمه بم های جهان، عاشق «مادر همه بم های جهان» گردید و در این جا با هم ازدواج کردند ، آن زمان نه افتخاری به لنگ مار می ماند و نه هم به تنۀ آن!
نمایندۀ روسیه غم غم کنان تالار را ترک کرد. اشتراک کننده گان نشست، با فضایی که به وجود آمده بود، نمی دانستند که چگونه کار نشست را به پیش ببرند. لحظه هایی نگذشته بود که صدای ترسناک توپ های سنگین تمام تالار را لرزند. چنان بود که گویی همه گان مارمولک شده بودند و راه فرار جست وجو می کردند که ناگهان افسر جوانی داخل تالار شد و گفت دوستان به کار خود ادامه دهید، چیز خطرناکی نیست! توپ‌های شادیانه است که آتش می شود!
همه با تعجب صدا زدند توپ های شادیانه! این چه قسم شادیانه است؟
افسر جوان گفت: مراسم عروسی پدرهمه بم های جهان و مادر همه بم های جهان با اشتراک همه توپ و تانک روسیه و امریکا برگزار شده است! شاید هم این توپ های شادیانه چند سال دیگر ادامه پیداکند، خون سرد باشیدا
پرتو نادری
کابل / جوزا 1396