انسان ها با هم در یک جامعه مرتبط زیست دارند خواه ناخواه با هم در یک ارتباط عظیم بسته هستند ارتباط در ادوار مختلف و از جهات مختلف تشریح و تعریف شده نکته بارز که از میان این همه تعریف های گوناگون سر میکشد همین است که هدف اصل ارتباط رساندن پیام از طرف یک انسان به انسان دیگر است.
ارتباط به معنی انتقال اطلاعات از یک فرد به فرد دیگر است ارتباط فرآیندی است که طی آن افکار عقاید احساسات و بینش های یک فرد به فرد دیگر منتقل می شود این جریان شامل چهار عنصر است که هر یک منبع( فرستنده) پیام (فرستاده شده) کانال( وسیله) و هدف(گیرنده) می باشند
ارتباط حتی در سکوت و میان اجزای بی جان نیز وجود دارد همه ی اجزای عالم به نحوه با ما در ارتباط اند و پیام خود را به ما می رسانند اما در ارتباط گفتاری خاطر درست تفهیم هدف مهمترین ذریعه استفاده درست از سمبول های ارتباطی میباشد که والاترین آن زبان است. دقیق بدون زبان ارتباط ممکن نیست.احساس خود را باور های خود را بینش و افکار خود را با زبان بیان میکنم
زبان به تنهایی خود کوتاه میآید و جهت تکمیل این عمل به کمک عناطر چون آوا و ادا نیازمند است حین برقراری یک ارتباط گفتاری واژه ها فقط 10% عمل را اجرا میکنند حال آنکه آوا و آهنگ صدا 30% و حرکت بدنی انسان 60% عمل را اجرا میکنند.
خود را با زبان خود بیان کردن باور های خود را با واژه های خود آلایش دادن استعداد بخصوص انسان های میباشد و این استعداد از جانب پروردگار به انسان هدیه شده که شکل درست آن نیز در قرآن ذکر شده است
قرآن به عنوان مکملترین کتاب مسلمان ها و هدایت کننده آن ها درین خصوص نیز با درنظر داشت کیفیت و کمیت سخن را مغز و اصل ارتباط ها قرار داده بیان داشته است
سخن (قول) به معنی های حرف گفتگو باور فکر و نظر در 90 جا در قرآن ذکر شده است که در بعضی جا ها به معنی وحی و حکم نیز آمده است اینجا 7 نوع آن را می نویسم که به معنی سخن ذکر شده اند.
1.قول معروف
به معنی سخن زیبا و نیکو است که مطابق عرف و آیین انسانی و اسلامی باشد
قول معروف در 6 جا در قرآن میگذرد.نخست درجای که سخن گفتن با زن بیوه را به مردی که نیت نکاح را با او دارد را بیان می کند
قول معروف درینجا به معنی سخن خوشآینده کننده استفاده شده است
قول معروف دوم در آیه در قرآن ذکر شده خطاب به کسانی است که به اهل احتیاج کمک کنند درین جا خداوند بزرگ می فرماید که از کمک مادی سخن نیکو بهتر است
قول معروف درینجا به معنی سخن شیرین و خوشنود کننده ذکر شده است
در جای سوم خطاب به کسانی است که وکیل و یا حامی صغیران و عاجزین می شوند که خود قادر به نگهداری مال خود نیستند
اینجا معنی از قول معروف سخن و یا پند رهنما و یا توصیه روشن است
چهارم قول معروف در آیه ذکر شده به حاضرین است که در جریان تقسیم یک میراث موجود اما در آن میراث سهیم نمی باشند است که درینجا هدف از قول معروف رنجیده نساختن انسان ها با سخن های شررآمیز میباشد
پنجم نمونه ی قول معروف در آیه است که سخن زدن با کسانی که از مرگ ترس دارند و یا بیمار و کهنسال اند را بیان میکند که درینجا هدف از قول معروف راحت بخشیدن به انسان ها با سخن نیکو میباشد
قول معروف اخیر در ششمین جا در قرآن در آیه های ذکر می شود که نمایانگر روابط اجتماعی میان خانم های پیامبر می باشد که درین جا هدف از قول معروف سخن مناسب به عرف و عادات جامعه می باشد
2.قول سدید
سدید در لغت راست و درست معنی می دهد که عبارت آن سخن که حقیقت را بیان می کند می باشد
قول سدید در 2 جا در قرآن ذکر شده است نخست در آیه که سخن با یتیمان را بیان می کند
که درینجا هدف از قول سدید منصفانه حرف زدن میباشد قول سدید دوم در آیه ی در قرآن ذکر شده است که مستقیم سخن زدن انسان ها را بیان میکند درینجا پرورگار میفرمآید که ای انسان های همیش درست و برحق سخن بزنید.
3.قول میسور
میسور در لغت آسان شدن و یا آسان گردانیدن است که هدف از قول میسور سخن نرم و و معتدل است قول میسور در یک جا در قرآن ذکر شده است.
قول میسور خطاب به آنهای که قادر به کمک به اهل ضرورت و احتیاج نیستند میباشد که پروردگار میفرمآید اگر قادر به کمک نیستید پس با ایشان سخن معتدل و نرم بزنید
4.قول بلیغ
معنی واژه بلیغ رسا و شیوا میباشد که اصطلاح قول بلیغ سخن زبان آور و رسا میباشد
قول بلیغ در یک جا در قران میگذرد که سخن گفتن با انسان های ریاکار و دو رویه را بیان می کند.
خداوند میفرمآید که الله قلب های آنها را میداند پس آنها را به حال ایشان بگذار و به ایشان سخن متاثر کننده بگو
هدف از سخن بلیغ درین آیت سخن است که بالای قلب و روان انسان تاثیر میگذارد و به فکر انسان روشنی می بخشد
5.قول لیین
لیین در لغت به معنی نرم و روان می باشد. و اصطلاح قول لعین به معنی سخن راست و درست با اسلوب خاص میباشد قول لعین را میتوان سخن و یا طرز حرف زدن دیپلماسی نیز گفت.
قول لیین در یک جا در قرآن ذکر شده است که نحوه سخن گفتن حضرت موسی و هارون را با فرعون بیان میدارد اینجا هدف از سخن بیان کردن سخن راست و درست بدون ترس را به شکل نرم است بدون گذشتن از هدف اصلی که همان زبان دیپلماسی می باشد.هدف ازین نوع سخن بیان انتقاد ها با اسلوب تند نه بلکه نرم است تا هم از منحرف نشویم. و هم باعث آزرده گی شخص ی نگردیم.
6.قول کریم
معنی واژه کریم بخشنده و با کرام است و در اصطلاح قول کریم عبارت از سخن پر حرمت و کرامت انسانی می باشد.
قول کریم در قرآن در یک جا ذکر گردیده که یکی از مهمترین اساس های زندگی انسانی یعنی سخن با پدر و مادر را بیان می کند پروردگار عالمیان در آیه 17 سوره اسرا می فرماید که با والدین تان خوب برخورد کنید اگر هر دو و یا یکی از ایشان در کهنسالی رسند با ایشان با حرمت سخن بگو و به آنها “اوف” هم نگو!
7.قول ثابت
ثابت به معنی تغیر ناپذیر و غیر متحرک است.تا حال تمامی نوع سخن ها به شکل امر بیان شده اند اما قول ثابت در قرآن در آیه 14 سوره ابراهیم میگذرد که عبارت از وعده ی راست و درست می باشد.
خداوند میفرمآید که الله زندگی آنانی را که ایمان آورده اند در دنیا و آخرت ثابت نگهداشته است.
سخن در پرده اول به معنی مجموعه واژه ها میباشد اما در عقب یک سخن حاوی باور ها عقاید افکار و اهداف گوناگون است.سخن به معنی معروف و کریم است اما سخن های به معنی ذشت و سیه هم است زیرا سخن قوت سحرآمیز دارد همان است که در اوایل شاعران را به عنوان ساحرین معرفی کرده بودند زیرا سخن میتواند بالای قلب انسان های تاثبر عمیق داشته باشد و ممکن انسان را به هدف نزدیکتر و یا هم از هدف منحرف سازد.قابل یادآوری است که در قرآن سخن به معنی های وعده عقیده تشویق توصیه نیز ذکر گردیده است.سخن نیکو ممکن قلب انسان را در ثانیه ها تسخیر کند و تاثیر بسازای به روان انسان ها دارد و ممکن یک سخن انسان ها را به نابودی کشاند مولانای بلخ مان میگوید که:
عالمی را یک سخن ویران کند روبهان مرده را شیران کند
د.در فرهنگ مان هم سنجیده و نیکو سخن گفتن مقبول است و شاعران مان این عرف زیبا را با ابیات خود جاوید نگهداشته اند.
حافظ سخن بگوی که در صفحه جهان
این نقشه ماند از قلمت یادگار عمر
حافظ