تاريخ معاصرمصرازجمال ناصرتا فتاح السيسي..درسايه ي تنشها وکنشها ، مروري برحوادث سياسي ونظامي قاهر-قسمت اول – تحقيق وپژوهش ( استاد صباح )

( ازراست به چپ: جمال ناصر، انورسادات ، حسني مبارک ، حسين طنطاوي وعبدالفتاح السيسي .)

مِصر کشوری در شمال خاوری قاره آفریقا است و شبه جزیره سینا هم که در قاره آسیا قرار گرفته بخشی از قلمرو این کشور است. مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از غرب با لیبی، از جنوب با سودان و از سوی شبه جزیره سینا با اسرائیل و نوار غزه در فلسطین مرز زمینی دارد.مصر یکی از پرنفوس ترین کشورهای آفریقایی و خاورمیانه است و اکثر جمعیت بیش از ۸۰ میلیون نفری آن در کنار رود نیل زندگی می‌کنند. کرانه‌های رود نیل منطقه‌ای است که ۴۰ هزار کیلومتر مربع یعنی حدود یک بیست و پنجم این کشور و تنها زمین‌های بارور آن را تشکیل می‌دهد. بخش عمدهٔ این کشور که در مجموع ۱ میلیون کیلومتر مربع وسعت دارد، از بیابان تشکیل شده و نفوس پراکنده‌ای را در خود جای داده‌است.حدود نیمی ازمردم مصر شهرنشین هستند که بیشتر آنان در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه، دیگر شهرهای دلتای رود نیل و حومه آنها زندگی می‌کنند.

مصر یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های بشری بوده و آثار باستانی متعدد موجود در این کشور که مهمترین آن‌ها اهرام سه‌گانه است گردشگران زیادی را جذب این کشور می‌کند. حدود ۱۲ درصد نیروی کار مصر در بخش توريستي و شهرهای تفریحی ساحل دریای سرخ فعالیت دارند. اقتصاد مصر یکی از متنوع‌ترین‌ترین منابع درآمدی را در کشورهای خاورمیانه داراست و بخش‌های توريستي ، زراعت، صنعتو خدمات هر یک به نسبتی تقریباً مساوی در تولید داخلی این کشور سهم دارند.

کشور مصردر شمال شرقی قاره آفریقا واقع شده و شبه جزیره سینا که در قاره آسیا قرار گرفته , بخشی از قلمرو این کشور محسوب می شود. مصر در جنوب دریای مدیترانه و غرب دریای سرخ قرار داشته و از غرب با لیبی و از جنوب با سودان همسایه و از سوی شبه جزیره سینا با فلسطین مرز زمینی دارد. حدود نیمی از مردم مصر شهرنشین هستند که بیشتر آنان در دو شهر بزرگ قاهره و اسکندریه و حومه آنها زندگی می‌کنند. از دیدگاه سیاسی و فرهنگی یکی از مهمترین کشورها در جهان عرب و خاورمیانه ‌ میباشد. بسیاری از شهروندان مصری به ریاست سازمان‌های بین‌المللی ملی و منطقه‌ای رسیده اند. الازهر مهمترین مرکز اسلامي در این کشور قرار دارد.

سرزمین مصر به سه قسمت تقسیم می‌شود، صحرای شرقی یا عربی. شبه جزیره سینا و اراضی نیل. صحرای غربی.

مصر آخرین کشوری است که رود نیل از آن می گذرد و سپس به دریای مدیترانه می‌ریزد. در محل پیوستن نیل به دریا، دلتای نیل به وجود آمده که سرزمین اصلی مصر و منطقه مهم زراعتی این کشور میباشد که در اطراف این رود رونق بسیار دارد. مصر یکی از قدیمی‌ترین کشورهای جهان است و تمدن آن – که در حاشیه رود نیل شکل گرفته – در زمره کهن‌ترین تمدنها محسوب می‌شود، چرا که از حدود چهارهزار سال قبل از میلاد به وجود آمده است. مصر باستان سرزمین فراعنه بوده و آثار تاریخی مهمی چون اهرام ثلاثه و معابد بزرگ را از آن دوران به یادگار دارد. بسیاری از پیامبران بزرگ مانند حضرت یوسف و حضرت موسی نیز در همان دوران در سرزمین مصر ظهور کردند.
ساختمان نخستين هرم مصري به سه هزار سال پيش از ميلاد مسيح برمي گردد و كار ساخت آخرين هرم آن در سال هزارهشتصد پيش از ميلاد مسيح پايان يافت.
اهرام مصر كه هر يك شاهكاري از معماري ، انجنيري و هنر به شمار مي آيند، مقبره فراعنه بزرگ مصري هستند كه در درون آنها اشياء گرانبهاي متعلق به فراعنه و لوازم زندگي آنها و بالاخره جسد موميايي شده آنها قرارداده شده است. قديمي ترين هرم مصري در ناحيه ساكرا قراردارد كه به همين نام نيز خوانده مي شود. بزرگترين هرم مصري ، هرم كئوپس است كه در نزديكي گينه در جنوب قاهره قرار دارد. هرم كئوپس در حدود صدوسي هزار مترمربع زمين را پوشانده است. ارتفاع اصلي آن حدود يکصدوچهل چهارمتر بوده ولي اكنون به علت جابه جا كردن و برداشتن سنگهاي بزرگ ارتفاعش به صدوسي پنج متر رسيده است. كف اين هرم مساحتي معادل دوصدوبيست پنج مترمربع را پوشانده است. با کلیه پیشرفتهای علمی و تکنولوژی در دنیای امروز ، این کهن ترین بنایی است که در پرده ای از ابهام پوشیده شده. هنوز هم هیچ کس نمیتواند به دقت قدیم ، سنگهای ساختمانی را با همان ظرافت بسازد .

مصر باستان – سرزمین فراعنه بود و آثار تاریخی برجسته‌ای چون اهرام سه‌گانه و نیایشگاه بزرگ را از آن دوران به یادگار دارد. در اسطوره‌های سامی محل برآمدن پیامبرانی مانند یوسف و موسی را در همان دوران و در سرزمین مصر آورده‌اند. هنوز استادان از روی هم چیدن سنگهایی به قطعات هفتاد تن مشابه آنچه که با دقت عظیم در بنای هرم بزرگ به کاررفته است ، عاجزند . هنوز محاسبات ریاضی ما در اندازه گیری ابعاد زمین و حرکت سیاره ها از دقت و صحت محاسبات انجام شده در زمان بنای هرم بزرگ برخوردار نیست. اینکه چرا این تمدن درخشان ، هرمهای مصر ، در برهه ای از زمان درخشیده و سپس ناپدید شده است ، بر ما پوشیده می باشد.

هنوز کاملأ مشخص نیست که آیا این قدرت علمی و هنری که انسان امروز تنها گوشه ای از آن را دریافته است , از یک مغز فوق انسانی و یا منبع فکری خارق العاده نشات می گرفته است. با توجه به آنکه بشر امروز هنوز در تنگنای این تمدن سردرگم است و می اندیشد که این امر یک مسئله خارق العاده و خاص و لذا سبب آن نیز خاص می باشد ، در هر حال منبع و منشا این ظرافت هنری و علمی در ساختمان هرم بزرگ و اهرام مصر هرچه باشد ، این حقیقت به جای خود باقی است که این ساختمان از چنان نبوغ و مهارت شگرفی برخوردار است که در طول تاریخ انسان ها نظیر آن مشاهده نشده و هر جسم یا ساختمان هرمی شکل که دقیقأ با ابعاد متناسب با هرم بزرگ مصر ساخته شود و در امتداد شمال و جنوب میدان مغناطیسی زمین قرار گیرد ، می تواند به پیرایش ، انعکاس و تمرکز میدان های انرژی منتهی شود. از آزمایش های متعددی که در درون اجسام هرمی شکل با ابعاد چند سانتی متر یا چند متر انجام شده ، این نتیجه حاصل گردیده که نوع جسم یا ماده ای که در ساختمان این اهرام به کار می رود به هیچ وجه در ماهیت میدان های انرژی که در درون آن ها متمرکز می شود تاثیر ندارد.

مجسمه اي است بسيار بزرگ كه در صحراي مصر، در هشت كيلومتري قاهره قرار دارد. اين مجسمه غول پيكر همچون يك نگهبان در برابر اهرام سه گانه ، در جيزه ، ايستاده است. ابوالهول يك هيولاي سنگي است كه سري شبيه انسان دارد ، اما اندامش مانند اندام شيري است كه بر زمين نشسته و پنجه هايش را پيش گذاشته است. او داراي چشمان مرموزي است و تا به حال كسي نتوانسته معناي نگاه اين چشم ها را درك و بيان كند. چشمان او با وقار خاصي به افق صحرا خيره مانده است. بلندي پيكره ابوالهول هجده متر و درازاي سطح قاعده اش حدود پنجاه هشت متر است. گمان ميرود كه عمر اين مجسمه درحدود پنجهزار سال باشد.

تاريخ سياسي مصر

جمال عبد الناصر ۱۵ جنوري ۱۹۱۸میلادی – ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰ از ۱۹۵۴ تا تاریخ مرگش سال ۱۹۷۰ رهبر مصر ووي به لحاظ روحیه ناسیونالیستی خود در بین عرب ها مشهور بود. نهضت پان‌عربیسم ناصر که در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ پايه گزاري شد .طرفداران زیادی داشت و هنوز هم بعد از سالها از مرگ او بین اعراب محبوبيت دارد. از اقدامات مهم سیاسی او می‌توان به جنگ شش روزه عرب ها و اسرائیل و توافقنامه کانال سوئز نام برد. جمال عبد الناصر بر اثر سکته قلبی مرد. وی یکی از کسانی بود که نام خلیج فارس را به نام جعلی عربی خواند و دستور داد تا در تمام موسسات تحصيلي و ادارات مصر، از عنوان خلیج عربی استفاده کنند و در نقشه‌های چاپ آن کشور از این نام استفاده شود.

انور السادات سیاست‌مدار و نظامی مصری ، سومین رئیس جمهوری مصر بود. وی سمت رئیس جمهوری کشور مصر را از تاریخ ۱۵ اکتبر ۱۹۷۰ تا روز به قتل رسیدنش به دست جهاد اسلامی در تاریخ ۶ اکتبر ۱۹۸۱ به عهده داشت.

مُحَمَّد حُسنی سید مُبارَک زاده ۴ مه ۱۹۲۸- از ۱۴ اکتبر ۱۹۸۱ تا فبروری ۲۰۱۱ چهارمین رئیس جمهوری جمهوری عربی مصر بود. مبارک پس از ترقی در نیروی هوایی مصر تا مقام معاون رئیس جمهور بالا رفت و پس از ترور انور سادات در ۶ اکتبر ۱۹۸۱ به ریاست جمهوری رسید.

طبق قانون سال ۱۹۷۱ مصر مبارک کنترل کامل کشور را بر عهده داشت و قبل از قیام مردم مصر به عنوان رئیس جمهور مصر از قدرتمندترین حاکمان منطقه به شمار می رفت. اما در پی اعتراضات گسترده مردم مصر؛ حسنی مبارک در تاریخ ۱۱ فبروری ۲۰۱۱ از ریاست جمهوری مصر استعفا داد. حکومت را به ارتش واگذار کرد و به شرم الشیخ رفت. مبارک در وضعیت بحرانی به سر برده و توانایی راه رفتن را از دست داده است. پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مصر ، اخباری ضد و نقیض درباره مرگ مغزی مبارک منتشر شد.

محمد مرسی رئیس حزب آزادی و عدالت از احزاب اخوان المسلمین است که در جریان انتخابات ریاست جمهوری ۱۷ جون ۲۰۱۲ پیروز گردید. او به عنوان نخستین رئیس جمهور پس از انقلاب مصر و پنجمین رئیس جمهور دائمی مصر بود. در جون ۲۰۱۳ موج جدیدی از اعتراضات در مصر شکل گرفته و مخالفان در سالگرد تحلیف مرسی خواستار کناره گیری مرسی از قدرت شدند. با شکل گیری اعتراضات محمد البرادعی رهبری مخالفان را در دست گرفته و چند تن از اعضای کابینه مرسی از جمله نخست وزیر استعفا کردند.او در سوم جولای ۲۰۱۳ و در نتیجه انقلاب ۲۰۱۳ مصر ، توسط بیانیه ی مشترک اردوي مصر، محمد البرادعی، شیخ الازهر و پاپ مسیحیان قبطی مصر از قدرت برکنار شد. اردوي مصر ، عدلی منصور ، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر را به عنوان سرپرست ریاست جمهوری برای دوره انتقالی معرفی کرد. منصور طی چندین روز پس از عزل مرسی ، حازم الببلاوی را به عنوان نخست وزیر دولت موقت و محمد البرادعی را به عنوان معاون اول رئیس جمهور تعیین نمود.اما چندي بعد البرداعي استعفاداد.

تفکر ضد استعماری ریشه دار در مصر باعث شد این کشور در تشکیل و قوام یابی جنبش عدم تعهد نقش مهمی ایفا کند . مردم و دولت مصر در بسیج اردوي عربی علیه اسرائیل نقش مهمی داشتند. تا پیش از مصالحه بین مصر و اسرائیل در کمپ دیوید، قواي مسلح مصر در جنگ های اعراب و اسرائیل نقش محوری داشتند، به گونه ای که پس از انعقاد قرارداد صلح با اسرائیل، اعتماد به نفس ملت های دیگر عرب نیز آسیب دید و انگیزه سازماندهی جنگ های دیگر به منظور شکست اسرائیل از میان رفت.

در دوره ناصر، سیاست خارجی مصر عمدتاً با نهادهای هویتی تعریف می شد. محبوبیت شخص ناصر نیز تا حد زیادی محصول این متغیر بود. وی تلاش فراوانی برای رسیدن به استقلال واقعی و دوری از وابستگی به غرب به عمل آورد که ایفای نقش فعال در جنبش عدم تعهد از نشانه های آن بود. در همین چارچوب بود که ناصر با توافق های نظیر پیمان بغداد مخالفت می کرد و آن را حربه ای استعماری برای ایجاد تفرقه در خاورمیانه به حساب می آورد.

از حمله سال نوزده پنجاه پنج اسرائیل به پایگاه های مصر در غزه ، دولت ناصر مناسبات با آمریکا را کاهش داد و به توسعه همکاری با شوروی روی آورد. ملی کردن کانال سوئز و دیگر دارایی های دول غربی در مصر یکی از نمودهای مهم سیاست ضد غربی ناصر بود که در تقویت اعتماد به نفس ملت های عرب منطقه بسیار مؤثر بود.

در دوره انورسادات ، ابتدا گام هایی در راستای سیاست های ناصریستی برداشته شد. موفقیت های اولیه مصر در جنگ نوزده هفتادسه محبوبیت زیادی برای سادات به دنبال داشت . اگرچه این جنگ که به منظور بازپس گیری صحرای سینا از اشغال اسرائیل (درجنگ نوزده شصت هفت) تدارک دیده شده بود در نهایت با دخالت آمریکا به نفع اسرائیل موجب ناکامی مصر شد، اما پیشروی اولیه اردوي مصر دستاورد قابل توجهی به شمار می آمد .

آمریکا درعین حال که اسرائیل را در جنگ تحت حمایت قرارداد ، در پایان به عنوان میانجی برای پایان دادن به جنگ ظاهر شد . در دهه هفتاد فشارهای اقتصادی همچنان بر دوش دولت مصر سنگینی می کرد . دولت سادات در سال نوزده هفتادهفت به منظور اصلاح ساختار اقتصاد کشور کمک های غذایی را حذف کرد که منجربه بروز برخی آشوب ها شد.

شکست های نهایی مصر در جنگ نوزده هفتاد سه و ناکارآیی های اقتصادی مستمر، سادات را به این جمع بندی رساند که برای بهبود امنیت و رفاه مصر باید به سمت مصالحه با غرب پیش رفت. به موازات توسعه مناسبات با آمریکا، روابط مصر با شوروی و بلوک شرق، به سردی گرایید.

درسال نوزده هفتادهفت سادات در یک اقدام حیرت انگیز به اسرائیل سفر کرد و با دولتمردان اسرائیلی وارد مذاکره شد. در سپتامبر سال بعد قرارداد صلح کمپ دیوید بین دولت مصر و اسرائیل و با وساطت آمریکا امضا شد. پیش از انجام مصالحه، دولت سادات به خاطر شرایط نامطلوب اقتصادی تحت فشار بود.

برخی منتقدان مستمراً تأکید می کردند که دولت های عرب ثروتمند منطقه آن چنان که باید از مصر حمایت نکرده اند. گرایش دولت هایی چون عربستان سعودی به غرب از نظر برخی مصری ها رفتارهای فریب کارانه و غیردوستانه به حساب می آمد. در عمل ، اقدام سادات خشم اعراب و جهان اسلام را به دنبال داشت ، به نحوی که دولت های عرب به محدودسازی رابطه و قطع کمک های مالی به مصر روی آوردند و سادات مجبور شد به مصالحه دو جانبه با اسرائیل به منظور بازپس گیری صحرای سینا بسنده کند.

دولت حزب لیکودی اسرائیل نیز بعداً از سیاست زمین در برابر صلح عقب نشینی کرد و حتی سرزمین های جدیدی(جنوب لبنان) را تحت اشغال درآورد. به علاوه ، در برابر تشکیل دولت مستقل فلسطینی نیز مانع تراشی کرد. اگرچه حمایت های آمریکا از مصر افزایش یافت، اما این حمایت ها انتظارات اولیه دولت مصر را برآورده نکرده و مصر هرگز نتوانست مشابه اسرائیل مورد لطف و حمایت ویژه آمریکا قرار گیرد. از آنجا که اردوي مصر به سلاح های گران قیمت آمریکایی مجهز می شود، صلح با اسرائیل باعث نشد هزینه های نظامی مصر کاهش یابد.

پس از ترور سادات و جانشینی حسنی مبارک، دولت مصرهمچنان بر توافق های صلح پایبند ماند. اگرچه صحرای سینا بازپس گرفته شده بود، اما حاکمیت دولت مصر بر آن کامل و مطلق نبوده است. دولت مصر متعهد شد نگذارد از این منطقه برای ناامن کردن اسرائیل استفاده شود. براین اساس بود که در جریان محاصره و جنگ اخیر غزه ، مصر با خواسته های اسرائیل همکاری می کرد. دولت مبارک از آغاز تا پایان تلاش گسترده ای را برای بازسازی وجهه مصر نزد کشورهای عربی و اسلامی به کار گرفت. هر چند که جایگاه رهبری جهان عرب ـ آن چنان که دردوره ناصر جریان داشت ـ از بین رفت؛ اماتاحدی اوضاع به حالت عادی بازگشت.

در دوران حکومت سلطنتی، مصر دورانی از ثبات سیاسی را تجربه می‌کرد که با پیشرفت خاصی در زمینه توسعه اقتصادی و سیاسی همراه نبود. با شدت گرفتن دولت‏گرایی پس از انقلاب دهه پنجاه ، بیشتر حوزه‏های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تقریباً به طور کامل تحت سلطه دولت قرار گرفت و در زمان جمال عبدالناصر این روند به اوج خود رسید. اما روند خصوصی‏سازی و کاهش تصدی‏گری دولت به همراه گشایش فضای سیاسی از زمان انور سادات آغاز شد و نظام چندحزبی بار دیگر برقرار گشت. این روند در زمان مبارک نیز ادامه پیدا کرد، هر چند از میزان شتاب و گستردگی آن کاسته گردید. به طور کلی، مصر در این خصوص با مشکل مقاومت بخشی از هیأت حاکمه با فرایند کاهش دولت‏گرایی روبرو بوده است. تلاشهای حکومت برای کنترول رشد نفوس اغلب به عنوان اقداماتی مداخله‏آمیز که به اقتصاد خانواده آسیب می‏رساند ‌ رد می‏شود. طرفداران کنترول رشد نفوس گاهی با این استدلال روبرو می‏شوند که این مسؤولیت خانواده‌ها نیست که به بهبود وضعیت اقتصادی بپردازند، بلکه حکومت مسؤول بهبود اوضاع از راه ایجاد کار بیشتر می‌باشد. در طی صدوپنجاه سال گذشته، مصر همواره در لبه ویرانی اقتصادی بوده است.

هر چند تمایل به اصلاح اقتصادی نقش عمده‏ای در انقلاب نوزده پنجاه دو بازی کرد، از آن هنگام حکومت نسبت به طرح یک زبان آشکار اقتصادی ناتوان مانده است. به طور خلاصه، ناصر مصر را به سمت سوسیالیسم و بلوک شوروی برد تا توسعه نظامی و مدنی را به دست آورد.

رسیدن سادات به ریاست جمهوری در دردهه هفتاد، تدابیری را برای برگرداندن سیاست‌های سوسیالیسم و معرفی انفتاح یا درهای باز برای ادغام در اقتصاد بین‏الملل پدید آورد. اما سیاست‌های بعدی مشکلات کشور را حل نکرده است. هر چند مبارک بر تشویق سرمایه‏گذاری در اقتصاد مصر توسط سادات افزود،‌ قول اولیه انفتاح محقق نشد. به جای آن، وابستگی فزاینده‏ای به کمک بین‏المللی به ویژه توسط آمریکا پدید آمد. همچنین باید در نظر داشت که اصلاحات اقتصادی یک مسأله سیاسی انفجار برانگیز است. برای میلیون‌ها مصری نزدیک به خط فقر یا پایین‏تر از آن، عملاً هر گونه دستکاری برنامه‏های کمک حکومت تهدیدی برای بقاء می‏باشد. در نوزده هفتادهفت، شورش‌های جدی بر سر کاهش کمک نان روی داد، و چشم‏انداز بازگشت به این ناآرامی اغلب از سوی مقامات حکومت به عنوان دلیل احتیاط در سیاست‌های اصلاحات اقتصادی ذکر می‏شود.

جمال عبدالناصروکشمکشهاي مصر

رئیس جمهور انقلابی مصر درسال های نوزده پنجاه شش تانوزده هفتاد ميلادي، شخصیت شناخته شده حرکت به سمت مدرنیسم و ترویج حق تعیین سرنوشت و عدم وابستگی و گسترش اندیشه عدم تعهد در آفریقا بوده است. سیاست های ملی گرایانه ناصر که منجر به ملی شدن کانال سوئز و همچنین مبارزه با اسرائيل بود، او را تبدیل به چهره ای قابل اتکا در میان اعراب و ملل آفریقایی کرد.

چنان که ناصریسم به هواداری از اندیشه های سیاسی وی در میان ملل عرب و آفریقایی در دهه پنجاه وشصت اشاره دارد. رئیس جمهور مصر و رئیس اتحادیه آفریقا چهره کاریزماتیکی در میان کشورهای عربی و آفریقایی داشت. چنان‌که بسیاری از کشورهای این منطقه به اعتبار اندیشه‌های وی که برای آنها نماد حیثیت، آزادی و توسعه بدون وابستگی بود به جنبش عدم تعهد پیوستند.

جمال عبدالْناصر (۱۵ جنوري ۱۹۱۸ – ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰) دومین رئیس‌جمهور مصر از ۱۹۵۶ تا هنگام مرگ بود. وی به همراه نجیب، نخستین رئیس‌جمهور، انقلاب ۱۹۵۲ این کشور را رهبری کرد که به سرنگونی پادشاهی مصر و سودان انجامید. وی در کشور خود به تسریع روند مدرنیزاسیون و اجرای اصلاحات سوسیالیستی دست یازید و با ترویج اندیشه‌های پان عربی برای مدت کوتاهی مصر را با سوریه متحد کرد و جمهوری متحده عربی را بنیان گذاشت. ناصر یکی از مهمترین شخصیت‌های سیاسی هم در تاریخ مدرن اعراب و هم در کشورهای در حال توسعه سده بیستم به شمار می‌رود. او موفق به ملی‌کردن کانال سوئز شد و نقش محوری در تلاش‌های ضد امپریالیستی در جهان عرب و آفریقا داشت. ناصر همچنین نقش کلیدی در تأسیس جنبش عدم تعهد داشت. سیاست‌های ملی‌گرایانه او که به ناصریسم مشهور است، هواداران زیادی در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ در جهان عرب داشت. هرچند شکست در جنگ ۶ روزه از اسرائیل در ۱۹۶۷ خدشه زیادی به موقعیت عبدالناصر به عنوان «رهبر جهان عرب» وارد ساخت اما هنوز هم عموم اعراب وی را نماد حیثیت و آزادی اعراب می‌دانند.
وی نخستین رهبر یک کشور عربی بود که خلیج فارس را «خلیج عربی» خواند و دستور داد تا در تمام موسسات تحصيلي و ادارات مصر و در نقشه‌های چاپ آن کشور از نام خلیج عربی استفاده شود.

جمال عبدالناصر در ۲۸ سپتامبر ۱۹۷۰ پس از پایان نشست اضطراری سران اتحادیه عرب و چند ساعت پس از آن‌که شیخ صباح سوم امیر کویت آخرین مهمان اجلاس را تا ميدان هواي بدرقه کرد دچار سکته قلبی شد و پس از انتقال به منزل شخصیش درگذشت. معاون اولش م انور سادات و دوست شخصیش محمدحسنین هیکل بر بالینش حاضر بودند. این اجلاس برای پایان بخشیدن به جنگ خونین میان فدائیان فلسطینی و اردوي اردن معروف به سپتامبر سیاه در هوتل نیل هیلتون قاهره برگزار شده و پس از عقد پیمان صلح میان یاسر عرفات رهبر فلسطینیان و ملک حسین پادشاه اردن پایان یافته بود. مرگ ناگهانی ناصر مصر و جهان عرب را شوکه کرد. مراسم تشییع جنازه او با حضور دست‌کم پنج میلیون عزادار و حضور تمامی رهبران کشورهای عربی برگزار شد. ملک حسین و یاسر عرفات در مقابل مردم گریه کردند و معمرقذافی بنا بر گزارش‌ها دو بارازهوش رفت. جسد عبدالناصر در مسجد نصر که به مسجد عبدالناصر تغییر نام داده شد منتقل و درآن‌جا به خاک سپرده شد. بر اثر شورش‌های پس از مرگ ناصر در بیروت چندین نفر کشته شدند و درشهر قدیم بیت المقدس حدود ۷۵ هزار عرب راهپیمایی کردند. ناصر یکی از مهمترین شخصیت‌های سیاسی هم در تاریخ مدرن اعراب و هم در کشورهای در حال توسعه سده بیستم به شمار می‌رود. او موفق به ملی‌کردن کانال سوئز شد و نقش محوری در تلاش‌های ضد امپریالیستی در جهان عرب و آفریقا داشت.

مرگ ناگهانی عبدالناصر مردم جهان وعرب را بهت زده کرد و باور این‌که او به مرگ طبیعی مرده باشد برای بسیاری سخت بود. از آن هنگام تاکنون گمانه‌زنی‌هایی در مورد احتمال قتل ناصر صورت گرفته‌است. مصطفی محمود نویسنده و داکتري مصری در کتاب خاطراتش این احتمال را مطرح کرده‌است که قلب جمال عبدالناصر پس از خوراندن زهر به او دچار عارضه‌ای شده که سرانجام به سکته او انجامیده‌است.
هدی دختر عبدالناصر نیز چندین بار انور سادات جانشین ناصر را به قتل او متهم کرده‌است. هدی یک بار به همین دلیل با شکایت رقیه سادات دختر انور سادات به پرداخت ۱۵۰ هزار لیره (حدود ۲۶ هزار دالر) غرامت محکوم شد.
اما در سال ۲۰۱۰ ادعای هدی با تأیید ضمنی محمد حسنین هیکل شخصیت فرهنگی معروف جهان عرب و مصر و دوست صمیمی و شاهد مرگ ناصر همراه شد. هیکل در سپتامبر ۲۰۱۰ در برنامه تجربه زندگی در تلویزیون الجزیره در این مورد گفت: سه روز قبل از مرگ “جمال عبدالناصر ” رئیس جمهوری اسبق مصر، “یاسر عرفات ” رئیس فقید تشکیلات خودگردان فلسطین با او درهوتل نیل هلیتون دیدار کرد که بحث و گفت‌وگو بین آنها بالا گرفت که این امر باعث تحت فشار قرار گرفتن عبدالناصر شد و وی موضعی انفعالی پیدا کرد و درتلاش برای پنهان کردن آن به عرفات گفت که به اتاق جلسه می رویم و جدی با هم صبحت کرده و توافق می کنیم و موضوع را حل و فصل می نماییم.
انور سادات وضعیت انفعالی عبدالناصر را که دید به او گفت: رئیس جمهور شما به یک گيلاس قهوه نیاز دارید و من خودم می روم آن را برای شما درست می کنم. انور سادات پس از ورود به آشپزخانه مخصوص رئیس جمهور، محمد داود مسئول آشپزخانه عبدالناصر را از آشپزخانه بیرون کرده و قهوه را خودش درست کرد و برای عبدالناصر آورد و به خورد او داد. با این حال او تأکید کرد که در حال حاضر هیچکس نمی‌تواند ثابت کند که انور سادات در قهوه جمال عبدالناصر زهر ریخته بود و در هوتل نیل هیلتون هم هیچ نوع زهری پیدا نشد. هیکل همچنین مدعی شد که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل، فرانسه و بریتانیا و همچنین شاه ایران و پادشاه عربستان سعودی بارها برای قتل عبدالناصر توطئه کرده بودند.

درادامه اين پژوهش ميخوانيد:

– مناسبات مصربا شوروى ، آمريکا،انگليس ،فرانسه واعراب

– شکست جمال ناصردرعرصه نظامي

– مشکلات جمال ناصردرعرصه سياسي ، داخلي وخارجي

– تلاشهاي ناصردربيرون ازمصربراي محبوبيت وشهرت

– غم انگيزترين لحظات زندگي ناصرو…

– غرب و۱۸سال زمامدارى ناصر

– عملکردهاي سست وتسليم گرايانه انورسادات

– حسنی مبارک چهارمین رئیس‌جمهوروديکتاتورمعروف مصر

– مبارک وخانواده سالاري

– نقش عمرسلیمان رئیس سازمان اطلاعات درتحولات مصر

– شوراي نظامي ، اخوانيزم ومرسي ريس جمهوراسلامگرا

– جنرال عبدالفتاح السيسي وبازي بااخوانيزم

– وحوادث جاري مصر…

اينجا لازم نبود تامنابع وماخذ تذکرداده شود.ميگويند آدم بيکارعقل چهل وزيررادارد وآنانيکه عادت دارند موي هردماغي باشند ، وياگفته اند آنانيکه توان دارند مي آفريند وکسانيکه نميتوانند بهانه ميگيرند، ميگويم لطفآ غرض معلومات بيشتربازهم به پايان پژوهش به منابع وماخذ رجوع شود.

منابع وماخذ- علاوه ازمنابع که درلابلاي نبشته تذکرداده شدهاست:

– خاطرات دکترحسنين هيکل ازجمال عبدالناصر- برگردان بفارسي موسسه طبع ونشرگلستان سيزده شصت يک .

– علل شکست اخوان المسلمین در مصر از نگاه محمد حسنین هیکل- تکرار اشتباهات در سرزمین فراعنه. منبع

http://islamtimes.org/vdcjyaetiuqeyaz.fsfu.html

– مصردردوران جمال عبدالناصرووزيرتبليغ وتبليغ محمد حسنين هيکل نوشته / م – فيصل چاپ پنترکراچي پاکستان نوزده نودوهشت.

– تاريخ سياسي مصر ونقش محمد حسنین هیکل متولد ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳ میلادی، روزنامه نگار نامدار مصری است که به مدت ۱۷ سال مسووليتي بلندي در روزنامه الاهرام مصر ووزيردعوت وفرهنگ راداشت. اثرنويسنده چاپ موسسه راجا عباس درکراچي پاکستان سال دوهزاردو.

– محمد حسنین هیکل کتاب جديد ش درباره مبارک

http://www.irdiplomacy.ir

– فهرست رئیس‌جمهورهای مصر

http://fa.wikipedia.org/

– مصر از جمال عبدالناصر تا حسنی مبارک – استاد صباح.

pezhuhish.com/new/images/stories/pdf/3751.pdf‎Translate this page

– حسني مبارك از صعود تا سقوط

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8911230929

– پايگاه تحليلي-خبري بــالاتـر از بالاترین

حسنی مبارک از ابتدا تا انتها

http://balatarazbalatarin.blogfa.com/

– باشگاه انديشه / آشنایی با کشور مصر