وقتی ترامپ پس از سکوتی طولانی بر تمام برنامه های عقبگرایانۀ اوباما در افغانستان خط بطلان کشیده و زیگنال های خطری را به طالبان، داعش، دولت پاکستان و دولت افغانستان در چوکات یک ستراتیژی منطقوی ابلاغ کرد، ستون فقرات دولت پاکستان به درد آمده آن کشور را لرزاند و پاکستانی که روزگاری در سایه اتحاد با امریکا هژمونی منطقوی می خواست و خواهان عمق ستراتیژیک در افغانستان بود٬ از جا تکان خورد. این هشدار ها و اخطار های ترامپ که در چوکات یک ستراتیژی منطقوی ابراز شد قرار ذیل اند:
1- هشدار به دولت پاکستان:
– پاکستان به نوبت خود برای عناصر آشوبگر و تروریست پناه داده است، این تهدید بزرگ است.
– در پاکستان پناهگاه ها و لانه های تروریستان وجود دارد و از آنجا پلان برای هدف قرار دادن شهروندان امریکا طرح ریزی میشود.
– در مقابل پاکستان خاموش نخواهیم ماند، با وجود میلیارد ها دالر کمک امریکا پاکستان هنوز مکان امنی برای تروریستان است و آنها عساکر امریکایی را هدف قرار می دهند.
– منبع انتشار خشونت در برخی از کشور های منطقه پاکستان است.
تیلرسون در ادامۀ سخنان ترامپ می گوید:
اگر پاکستان به خواست های ایالات متحده پاسخ ندهد واشنگتن برخورد جدی خواهد کرد.
– اگر اسلام آباد گروه طالبان و دیگر گروههای افراطی را سرکوب نکند امریکا ممکنست روی مجازات پاکستان غور کند، یا ممکنست پاکستان موقف متحد بیرون از چوکات ناتوی خود را برای ایالات متحده از دست دهد.
2- هشدار های ترامپ به حکومت وحدت ملی:
– کمک های امریکا به افغانستان نا محدود نخواهد بود و ما هیچ وقت به این کشور چک سفید نخواهیم داد.
– ما با این کشور (افغانستان) کمک می کنیم و میخواهیم کمک ما به طور شفاف در عرصه های مورد نظر به مصرف برسد.
– امریکا به دولت سازی در افغانستان ادامه نخواهد داد، این کار مربوط خود افغان هاست.
– روزهایی گذشته که امریکا برای مردمسالاری و تأمین دموکراسی در کشور دیگری کار می کرد.
سرپرست سفارت امریکا در کابل در راستای تحقق ستراتیژی ترامپ می گوید:
– بر اساس ستراتیژی جدید امریکا واشنگتن کابل را رها نخواهد کرد، اما برای رسیدن به هدف حکومت افغانستان نیز بایدتعهدات و مسوولیت های خود را بجا آورد در غیر از آن رسیدن به نتیجه دلخواه ممکن نخواهد بود. برای رسیدن به پیشرفت واقعی حکومت افغانستان هم باید تعهدات خود را در ساحه برگزاری انتخابات پارلمانی در سال آینده و انتخابات ریاست جمهوری 2019 عملی کند.
نیکی هیلی سفیر امریکا در سازمان ملل:
– راهبرد اداره ترامپ در مورد افغانستان نسبت به تمام راهبردهای پیشین این کشور «متفاوت» است.
ترامپ می گوید:
– در این مبارزه سنگین ترین مسوولیت… انجام خواهد شد قسمی که نخست وزیر افغانستان وعده کرده است. (و اما واضح نساخت که هدفش از نخست وزیر کیست؟ غنی یا عبدالله)، هر دو کشور در پیشرفت اقتصادی سهم میگیریم تا هزینه این جنگ را متحمل شویم.
سفیر امریکا در کابل:
صلح در افغانستان نیازمند یک اجماع دیپلوماتیک منطقوی است، راهبرد تازه ترامپ برای آسیای جنوبی متمرکز است و چالش ها در افغانستان، پاکستان و امنیت این منطقه نیازمند رویکرد منطقوی است.
3- هشدار ترامپ به طالبان و داعش:
– از مبارزه نیروهای افغان با تروریستان قدردانی میکنم و کمک های امریکا با افغانستان و تقویه نیروهای این کشور ادامه می یابد.
– خروج زود هنگام نیروهای امریکایی از عراق اشتباه بود و سبب شد داعش رشد کند و جهان را مورد تهدید قرار دهند. امریکا این اشتباه را در افغانستان تکرار نخواهد کرد.
– نباید به تعداد نیروهای و جدول زمانی برای خروج از افغانستان تمرکز شود، زیرا شورشیان از این پلان منفعت می برند.
– افغانستان به دشمنی رو به روست که امریکا نیز با آن دست و پنجه نرم میکند.
– شورشیان باید بدانند که هیچگاه از نظر امریکا دور نخواهند ماند و هدف قرار خواهند گرفت.
– 20 گروه تروریستی در لیست امریکا در افغانستان و پاکستان حضور دارند.
– هدف امریکا در افغانستان و پاکستان مشخص است که نباید دوباره به لانه های تروریزم مبدل شوند.
جنرال نیکلسون:
– ستراتیژی امریکا به این معناست که طالبان باید خشونت را کنار بگذارند و راه آشتی پیش گیرند در میدان جنگ پیروز نمیشوند.
نیکی هیلی سفیر امریکا در سازمان ملل:
– دشمنان پس از این نخواهند دانست که امریکا تا چه زمانی در افغانستان حضور خواهند داشت و چه شمار سرباز در افغانستان مستقر خواهند شد.
عکس العمل های بین المللی در قبال ستراتیژی ترامپ
1- هندوستان:
هند از ستراتیژی جدید ایالات متحده در قبال افغانستان حمایت کرده وزارت خارجه هند گفت: ما از تصمیم رییس جمهور ترامپ برای افزایش تلاش ها علیه چالش هایی که افغانستان با آن روبه رو است و مقابله با پناهگاه های امن و دیگر حمایت های مرزی از تروریستان ، استقبال میکنیم، هند خود را شریک این نگرانی ها و اهداف میداند. در این ستراتیژی ترامپ از تلاش هند برای افغانستان قدردانی کرده و کمک های گذشته دهلی نو با کابل را مورد ستایش قرار داد و تأکید کرد که کشورش به همکاری با هند ادامه خواهند داد.
2- چین:
چین در مخالفت با استراتیژی ترامپ از پاکستان پشتیبانی نموده آن کشور را در خط مقدم مبارزه با دهشت افگنی وانمود کرد.
3- روسیه:
وزیر خارجه روسیه گفت استراتیژی جدید امریکا فاقد دورنما میباشد.
عکس العمل پاکستان به ستراتیژی ترامپ:
– خواجه آصف در واکنش به انتقادات ایالات متحده از اسلام آباد گفت: نباید پاکستان بخاطر ناکامی مأموریت نظامی امریکا در افغانستان سپر بلا شناخته شود.
– ملاهای پاکستانی طی نشستی هر گونه هشدار از جانب ترامپ را اعلان جنگ با پاکستان خواندند و از ابراز آمادگی برای پاسخ به آن سخن گفتند.
– مولوی سمیع الحق رهبر 40 گروه افراطی مذهبی اعتراف کرد که آنان بر ضد امریکا در افغانستان میجنگند و خاطر نشان کرد که ممکن نیست پاکستان بر ضد گروه حقانی اقدام کند.
– شاهد قاهان عباسی نخست وزیر پاکستان گفت: اتهام های ترامپ بی پاسخ نمیماند.
– وزیر خارجه پاکستان خواهان عکس العمل سایر کشور ها بر ضد ستراتیژی ترامپ شد.
– قمر بجوا رییس ستاد ارتش پاکستان گفت: پاکستان از امریکا کمک مادی و مالی نمیخواهد.
عکس العمل ها در افغانستان:
دولت افغانستان با پشتیبانی از ستراتیژی ترامپ در راستای برآوردن اهداف مندرجات این ستراتیژی در اولین قدم با امضای میثاق دو جانبه 200 مورد معیاری که در تفاهم نامه راهبرد سیاسی سال 2012 میان امریکا و افغانستان تفاهم شده بود گام برداشت جنبش ملی اسلامی به رهبری جنرال دوستم وروند سبز به رهبری امرالله صالح از استراتیژی ترامپ ابراز پشتیبانی نمودند ،اما دشواری اداره ترامپ با حکومت وحدت ملی به صفت پارتنر آنست که این حکومت از درون از هم پاشیده ،معاون اول رییس جمهور، معاون دوم ریاست اجرائیه، وزیر خارجه و ارکان عالی قدرت به دلایلی با هم نیستند و ائتلاف نجات، جنبش رستاخیز، جنبش روشنایی، جنبش تبسم، شورای مشرقی، نشست کندهار، حزب جمعیت، حزب جنبش ملی اسلامی، حزب وحدت مردم افغانستان و بسیاری نهادهای خورد و بزرگ دیگر در برابر این حکومت سوالاتی را مطرح نموده و ارگ را به انحصار قدرت متهم میکنند، پارلمان فعالیت فراقانونی دارد، چندین وزارت خانه توسط سرپرست ها اداره می شوند، شناسنامه برقی توزیع نشد.
در حالیکه دکتر عبدالله رییس اجرائیه طرفدار تدویر لویه جرگه و نظام پارلمانی و تغییر در قانون اساسی میباشد سرور دانش معاون دوم ریاست جمهوری میگوید که ایجاد نظام پارلمانی کامل در افغانستان ممکن نیست و همزمان معاون سخنگوی ریاست اجرائیه به آن واکنش منفی نشان داده می گوید: پس از برگزاری انتخابات و لویه جرگه و تعدیل قانون اساسی ایجاد پست نخست وزیری عملی خواهد شد. در حالیکه سرور دانش مدعی است که در باره نظام پارلمانی کامل برای افغانستان هیچ تفاهم و اجماعی صورت نگرفته است.
در داخل نظام و از جوار تعمیر سفارت امریکا حامد کرزی و از درون قصر تحت حمایت امریکا امین کریم نماینده حزب اسلامی در همصدایی با طالبان و پاکستان مخالفت شان را با ستراتیژی ترامپ ابراز میدارند.
از نظر نظامی جغرافیایی جنگ به مناطق ترکستان زمین و قطغن زمین در شمال افغانستان انتقال داده شده راه های مواصلاتی کندز-بغلان، تخار-کندز و پایه های انتقال برق از شمال به پایتخت تحت تهدید قرار دارد. در کندز، چمتال بلخ و ولایات جوزجان، سرپل، فاریاب، کندز ، بغلان و بدخشان جنگ جریان دارد، در پایتخت و ولایات حمله بر مراکز و عبادتگاه های اهل تشیع صورت میگیرد، رجز خوانی لفظی میان حکمتیار و شورای نظار و جمعیت جریان دارد که فقط مانند انبار باروت و ذخیره پطرول با یک جرقه کوچک انفجار خواهد کرد و حتا در مناطق تخار، بلخ، پروان و سایر ولایات صف آرایی ها مقابل همدیگر جریان دارد، حکومت مرکزی در پایتخت به عوض دفاع از ولایات و سرحدات کشور مسوولیت و وجیبه خود را در یافتن راهی برای تامین امنیت منطقه دیپلومات نشین پایتخت خلاصه نموده و امنیت دفاتر ریاست جمهوری و ریاست اجرائیه با حصار بلوک های سمنتی گرفته شده در حالیکه نواحی پایتخت و ولایات وولسوالی ها هر روز در معرض خطر حملات قرار میگیرند و فجایع وحشتناکی در میرزاولنگ و سایر محلات به وقوع میپیوندد و به صدای طلب کمک ولایات پاسخ مثبت داده نمیشود
دروازه های سرحدات کشور به روی صادرات خربوزه و تربوز بسته میباشد و میوه افغانستان در سرای ها گندیده، خلیج خطوط اختلاف قومی و مذهبی هر روز بزرگتر میشود و صداهای اعتراض های مدنی مردم نا شنیده گرفته میشود . تفاهمنامه حکومت وحدت ملی به منصه اجرا گذاشته نشد و متحدین قبلی از کنار دکتر عبدالله و اشرف غنی جدا شده اند.
و با این حال در وضعیتی که پاکستان با تمام پوتانسیل در مقابل استراتیژی ترامپ برای مقابله بر می خیزد و در خط موازی با آن در افغانستان طالبان، امین کریم نماینده حزب اسلامی و حامد کرزی در مخالفت با این ستراتیژی قرار میگیرند در کابل تیم منسجمی که در آن ارکان ثلاثه قانونمند در دفاع از این ستراتیژی برخیزد وجود ندارد و حلقه ارگ با ارکان خودش در افتاده و مصروف رقابت های زدن و کشیدن و بد نام ساختن همدیگر از تخته شطرنج سیاست روزمره میباشد.
سوالاتی که در حال حاضر برای مردم افغانستان پیرامون تحقق این ستراتیژی مطرح است قرار ذیل اند:
وقتی مولوی سمیع الحق رهبری شورای دفاع از پاکستان برخلاف انکار دولت پاکستان آشکار و واضح اعتراف میکند که در زیر چتر این سازمان چهل گروه افراطی بر ضد امریکا در افغانستان در جنگ اند. اقدام اداره ترامپ در برابر این مبارزه طلبی آشکار چه خواهد بود و فتوای غیر ممکن بودن عملیات نابودی گروه حقانی توسط دولت پاکستان از طرف این گروه به چه معناست؟
وقتی امین کریم به نمایندگی از حزب اسلامی در حالی به مخالفت با ستراتیژی ترامپ بر می خیزد که مصارف انتقال و تمویل رهبر این حزب از (جیب کین) امریکا در کابل پرداخته می شود و حامد کرزی از قصر جوار سفارت امریکا در کابل (در حالیکه در گذشته بار ها خواهان نابودی پناهگاه ها ومراکز تمویل ،تسلیح وتجهیز و آموزش دهشت افگنان در آنسوی مرز شده بود ) بانگ مخالفت شدید با این ستراتیژی را بلند میکند جواب این معما را کی خواهد داد؟
وقتی تیلرسن به صراحت از وجود عناصر مدرن در میان طالبان سخن میگوید که علاقمند اند به پیش بروند و باز اظهار میدارد که واشنگتن هیچ پیش شرطی برای طالبان به منظور پیوستن آنان به روند صلح ندارد ، مفهوم روشن نمودن این چراغ سبز در جاده حرکت طالبان چیست؟ و معنی آن افاده آشکار ضعف امریکا به طالبان که «شاید ما در این جنگ برنده نباشیم اما شما هم پیروز نخواهید بود»، آیا به معنای امیدوار ساختن طالبان به آینده و به مفهوم تقویه مورال آنان نیست؟
تناقضات آشکار در روند استراتیژیی که مدیریت آن بدست یک میلیاردر بزرگ جهان میباشد و از هر سنت در معامله با طرف مقابل خواهان حساب و کتاب ومنفعت است خیلی عجیب به نظر میرسد. وقتی از هزینه 800 میلیارد دالری امریکا در جنگ افغانستان و از مصارف 45 میلیارد دالری سالانه این جنگ سخن بمیان می آید وضعیت مزاجی ترامپ از روی آن حکایت مشهور قابل درک است که گفته اند:
باری خبرنگاری میخواست با یک میلیاردر در باره اینکه چطور این همه سرمایه را بدست آورده مصاحبه نماید.
میلیاردر قبل از مصاحبه از خبرنگار پرسید: جواب مرا می نویسی یا در تایپ ضبط میکنی؟
خبرنگار گفت: ضبط میکنم.
میلیاردر گفت: پس اجازه بدهید چراغ را خاموش کنم تا برق بیجا مصرف نشود.
وقتی میلیاردر چراغ را خاموش نموده برای دادن پاسخ به سوالات خبرنگار مقابل اش نشست،
خبرنگار گفت: پاسخم را گرفتم. ضرورت به طرح سوال ودریافت پاسخ نیست.
با این حال ضرورت به توضیح نیست که دونالد ترامپ با اینهمه حرکت های زیگزاگ و پارادوکسال در تحقق استراتیژی بزرگ منطقوی برای افغانستان وجنوب شرق آسیا دچار چه وضعیت ناراحتی خواهد بود.