مفسرین در تفسیر این ایه متبرکه می فرمایند که:« فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً (5) إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْراً (6) » مژده بزرگي است برای آنعده از مؤمنان، هرگاه در زندگی خویش به سختی و دشواری مواجه شوند، وعده پروردگار برای شان همین است که نباید مأیوس را بخود راه دهند ، ویقین کامل داشته باشند، که روزی در زندگی شان آمدنی است که آساني وروزگاری خوشی در برابر آنها قرار خواهد داشت.
برخی از مفسرین حتی بدین عقیده اند که: اگر سختي ودشواري حتی در سوراخ سوسماري هم داخل شود، آسانی در عقب آن خواهد بود وآن را بيرون مي‌آورد.
طوریکه (آیه 7 سوره الطلاق ) این فهم عالی با اعجازی خویش چنین بیان فرموده است:
« سَيَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ يُسْراً» (خداوند بعد از سختي، آساني خواهد آورد).
خواننده محترم !
معرفه آمدن کلمه‌ی «عسر» در هر دو آيهء فوق براين امردلالت مي‌کند که سختي و دشواري يکي است و نکره بودن کلمه «يسر» نشانگر آن است که آساني تکرارشدنی است و معرفه بودن کلمه‌ی «العسر» که الف و لام آن بر استغراق و عموم مي‌باشد دال بر اين است که سختي و دشواري هرچند شدت يابد در آخر آسان خواهد شد و آساني با آن همراه خواهد بود.
در این آیه پروردگار با عظمت به ما انسانها می اموزاند که از لحاظ روانی ، زمانیکه به پرابلم ، مشکلات وسایر مصائب دچار میشویم ، نباید تمام هوش وذهن خویش را به آن متواجه بسازیم ، باید به این فکر هم باشیم که وعده الهی که بعد از این دشواری های سهولت ها نیز در وعده الهی گنجانیده شده است ، به آن هم باید توجه واهتمام داشته باشیم .
خداوند در این آیه به پیامبرخویش محمد صلی الله علیه وسلم خود خطاب نموده می فرماید که: پس (بدان که) مسلماً با هر دشوارى آسانی است، پیامبری صلی الله علیه وسلم زمانیکه از دست مشرکین، در مکّه با دشوارى های بسیاربی رحمانه وغیر انسانی روبرو بود، این وعده ای الهی برایش داده شد که در مدینه آسانى کمایی خواهد کرد ، و یا با عسرى که در دنیا است، در بهشت برایشان یسر باشد.
برخی از مفسرین می نویسند :که چرا کلمه « مع» در ایه استعمال شده وبجای آن کلمه «بعد » نیامده است :
اولا: استعمال حرف مع به جاى بعد، برای این است که پیوستگى یسر با عسر را می رساند. یعنی در آیه شریفه یک نوع پیوستگی و ارتباط بین تحمل سختی ها و رسیدن به آسانی وجود دارد؛ یعنی این طور نیست که انسان به طور اتفاقی بعد از سختی، به راحتی برسد؛ از این رو برای رساندن این پیوند بین عسر و یسر، به کلمه ای نیاز داریم که این معنا در آن وجود داشته باشد و آن کلمه « مع » است.
به عبارت دیگر؛ آیه با لفظ « مع» مىفهماند که آسانى با رنج توأم است، از لحظه تحمّل سختى، آسانى به تدریج به دست مىآید. به هر حال، مع نشانه همراهى است و بیان می کند که این دو از هم تفکیک ناپذیرند.
ثانیآ: بدین علت از کلمه « مع » استفاده شده تا نشان دهد آسانی به سختی نزدیک است که از این رهگذر موجبات تسلّی خاطر و تقویت قلب فراهم شود
به هر حال معنای « مع» هر چه باشد، با توجه به این که با هر مشکلى آسانى آمیخته، و با هر صعوبتى سهولتى همراه است، و این دو همیشه با هم بوده و با هم خواهند بود استفاده ازکلمه « مع» خالی از لطف نبوده است.
خوانندهء محترم !
باید با تمام وضاحت گفت:
ھیچ انسانی نمی‌تواند ادعا کند که در زندگی خویش هیچ‌گاه با مشکل مواجه نشده زیرا رسم روزگار زندگی در این دینا همین است که:انسان با مشکلات وپرابلم ها دست و پنجه نرم میکنند ،واین تب وتلاش، مقابله با سختی ها وپرابلم ها، مس وجودش را در نهایت به طلا قیمت بهای مبدل میگردد. ولی توجه باید داشت که مشاکل وسختی‌های روزگارزندگی یک نوع نیستند. در برخی از حالات زندگی را با اندکی تأمل و صبر میتوان از سختی های ودشواری های نجات داد ولی در برخی از اوقات حالات زندگی و روزګار زندگی طوری پیش می اید که : حتی افراد مقاوم را هم از پای درمی‌آورد.
ما باید در زندگی خویش صبر واستقامت را از یاد نه بریم وعقیده راسخ داشته باشیم که قدرت بزرگی در بالای سر ما قرار دارد اگر بخواهد در یک لحظه می‌تواند همه این موانع را از سر راه ما بردارد.
قرآن عظیم الشان با چه زیبای در سوره یس آیه ۸۲ می‌فرماید: «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَیْئًا أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ؛ هنگامى که خدا چیزى را اراده کند، مىگوید: باش، آن نیز موجود مىشود» اگر انسان از عمق جان باور کند که پروردگار او همان قادر شنواست که اگر اراده‌اش بر چیزی تعلق گیرد دیگر جایی برای نگرانی و اضطراب ناشی از سختی‌های زندگی نخواهد بود.
چه زیبا ومنطقی است که اگر انسان با خود بگوید که، خدای من و خدای حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام یکی است، که پروردگار با عظمت ما وی را از شعله های آتش نجات داد و پروردگار حضرت بی بی مریم که او را در برابر طعنه زنندگان سربلند کرد و فرزندش را مایه آرامش او قرار داد.
خالق وپرورد گار ما وحضرت یونس علیه السلام که وی را از شکم نهنگ به ساحل نجات، پروردگار ما وحضرت اسماعیل علیه السلام که وی را از قربانگاه به آغوش پدر و حضرت زکریای نبی را از بی‌فرزندی به کودکی بزرگ چون یحیی نبی رساند وحضرت ایوب علیه السلام را با صبر از مریضی خطرناکی نجات داد،یکی است .
انسان باید همیشه به یاد داشته باشد که در گذشته مشکلاتی وجو داشت ودراینده نیز مشکلات در زندگی انسان در پیش خواهد آمد ولی انسان توکل خویش را به الله تعالی کند وبدین امر اعتقاد متین وقوی داشته باشد که هیچ سختی ماندنی ودوامدار نیست، وهمه مشکل راه حل وهرسختی در عقب خویش اسانی دارد. پایان
تتبع ونگـارش : امــیـن الـدیــن« سعـیـدی – سعید افـغــانی»
مدیـــر مطـالعات سـتراتیژیک افغان و
مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره-جرمنی