افغانستان در شرق و اسيا در رديف محدود كشور هاى قرار دارد كه سابقه داشتن مطبوعات ان تا يك و نيم ميرسد
سوم ماه مى روز جهانى ازادى مطبوعات است و افغانستان زیر سیطره طالبان و در هشت ماه اخیر بسرعت دراه تهدید و تحدید ازادی مطبوعات سیر مینماید و حسب گذارش منتشره امروز ( ۳۴ ) مرحله سقوط نموده است .
ریچارد بینت، گزارشگر ویژۀ سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان در پیام ویدیویی بهمناسبت « روز جهانی آزادی مطبوعات» در صفحه تویتر خود از خشونت ، تهدید و سانسور در قبال خبرنگاران یاد نموده است .
بدینترتیب کلام شاعر مصداق حال ما است که :
ترقیات عالم روبه بالاست
ما از بالا به پایین می ترقیم
شمس النهاربحيث اولين اخبار درنخستین مطبعه سنگی کشور به اهتمام مرحوم میرزاعبدالعلی خان ، بچاپ رسيد . این اخبارنقطه عطف تلاش امیرشیرعلیخان درتطبیق ریفورمها بخاطر دولت سازی و تغیرات اجتماعی بود و نشر ان درفهرست پیشنهادی سیدجمال الدین افغان به امیر موصوف نیز وجود داشت .
از آن زمان تا کنون سیر و تطور مطبوعات با فراز و فرود های جدی همراه بوده است ، ریفورم های امیر حبیب اله ، زمینه نشر اولين و دومین اخبار ( سراج الاخبار ) را بوجود آورد و جنبش مشروطیت اول و دوم و تلاشهایمحمودطرزی که بحیث پدر ژونالیزم شناخته میشود ؛ صفحه یی با اهمیت در گشودن دروازه های مطبوعات مدرن درکشورمیباشد .
در دهه دیموکراسی شاهی بیشترین اخبار غیر دولتی و آزاد فعال بود و تعداد آنرا تا ( ۳۴ ) قید نموده اند وزیادترین اخبار و نشرات دولتی بعد از نهضت امانی در سالهای حاکمیت ح د خ ا ( حزب وطن ) وجود داشت ، البته آزادی مطبوعات درتمام این چهارده دهه با مد و جذر های جدی و متفاوت همراه بوده است .
در دو دهه اخير در افغانستان ( ۸۶ ) تلویزیون ؛ ( ۲۲۲ ) رادیو و ( ۱۴۶ ) اخبار و مجله بنشر میرسد و جایگاه ( ١٢٢ ) را در جهانبحساب مطبوعات و آزادی آن احراز مینمود . البته در سالهاى اخير چندين مليون افغان در داخل و خارجافغانستان در فیسبوک ، تويتر و …فعال می باشند .
واضع است که تغیرات کمی چشمگیربود و اما متاسفانه « رکن » چهارم قدرت ( مطبوعات و رسانهها ) از لحاظ کیفی درسطح نازل قرار داشت .
طرح این سوال حایز اهمیت جدی است که :
چرا مجموع نشرات به محور منافع افغانستا ن فعاليت نميكردند ؟
موثریت این نشرات در مسایل اساسی صلح ؛ ثبات و گذار به بازسازی و رفتن بشاهراه ترقی از چه قرار بود ؟
آیا در راه وصل کردن روان بودند و یا در مسیر فصل کردن تیشه میزدند ؟
و در یک سخن ، در جدل تاریخی علم و جهل جایگاه ان در کجا بود ؟
البته بررسی این سوالات ایجاب نقد و ارزیابی دقیق و مسلکی را مینماید .
در یادهانی ازین روز روان خبر نگاران و مبارزان آزادی مطبوعات را که جام شهادت نوشیده اند و قافله سالار ان رهبرمشروطيت اول و مؤسس سراج الاخبار ( دور اول به محررى مولوى عبدالروف قندهارى ) ، شهيد مولانا محمدسرورواصف قندهارى است ، شاد میخواهیم . مولانا واصف همان راد مرد بزرگ و ازاديخواه سترگ بود كه در پاىچوچهاعدام به اخلاف خود اين توصيه را نوشت :
ترك مال و ترك جان و ترك سر
در ره مشروطه اول منزل است
كمال مطلوب است تا حسن ختام با ذكر خير يكى از سابقه داران اهل مطبوعات و مبارز استوار و پيگيرازادىمطبوعات كه خوشبختانه در قيد حيات ميباشد ، اين ياداشت را پايان دهيم :
اين شخصيت ارجمند ملى و حقوقدان سابقه دار جناب عبدالحميد ” مبارز ” ، نويسنده اثار فراوان ميباشدکه با مشروطیت سوم افغانستان حشر ونشر داشته و درسال ( ١٩٥٧ م ) مدير مسوول روزنامه انيس و در رژيم هاى مختلف عهده دار وظايف مهم بوده است .و در بيشتر از نود سالگى كماكان مدافع ازادى مطبوعات است و حسرت ازادی را در دل دارد ، ضمن اداى حرمت ، سلامتى و طول عمر شانرا ارزو میبریم .
در یادهانی ازین روز روان خبر نگاران و مبارزان آزادی مطبوعات که جام شهادت نوشیده اند ، شاد میخواهیم .
باذکر شعری که در پیشانی اخبار شمس النهار درج است و به امید ازادی و مطبوعات آزاد این یادواره را می بندیم :
کاری که بر تو کل تو کردم ابتدا
یارب به فضل خویش رسانش به انتها
با حرمت