جنگ افغانستان از ابتدا تا زمان خروج نیروهای انگلیسی ازکشور بيست میلیارد پوند برای مالیات‌دهندگان انگلیسی هزینه خواهد داشت . نیروهای انگلیس تاکنون در افغانستان چهارصدوچهارده کشته داده‌اند که بيست تن از آنها به دست نیروهای امنیتی افغان کشته شده‌اند. نیروهایی که انگلیس مسئولیت آموزش آنها را نیز برعهده دارد.دولت انگلیس اعلام کرده سربازان انگلیسی در پایان دسامبر دوهزاروچهارده به ماموریت خود در افغانستان پایان می‌دهند. قرار است تا پایان سال جاری میلادی تعداد نوهزاروپنجصد سرباز انگلیسی به نو هزار تن کاهش یابد و درسال دوهزاروسيزده این میزان به نصف تقلیل خواهد یافت.
در همین حال یک روزنامه آلمانی هم در ارزیابی ازيازده سال موجوديت در افغانستان ،انرا شکستی بزرگ و مفتضحانه برای امریکا و ناتو دانست و خواستار اعتراف انان در این خصوص شد. روزنامه فرانکفورتر روند شای در تحلیلی نوشت زمان آن فرارسیده که آلمان و غرب بالاخره به واقعیت های افغانستان یعنی شکست مفتضحانه خود در اعتراف کنند. چندی پیش نیز موسسه هاینریش بول آلمان اعلام کرد که امریکا و ناتو نمی خواهند از شکست افغانستان سخنی بگویند و در این باره چیزی بدانند. زمانی که هارالد کوجات یکی از مقامات بلند پایه سابق اردوي آلمان چند ماه پیش در این باره سخنی به میان آورد، به شدت مورد حمله و انتقاد قرار گرفت.
نيروهاي مسلح افغانستان بعد ازسقوط داکتر نجيب به اثرخودخواهي فاتحين کابل و جنگهاي تنظيمي ازهم پاشيد وتنظيمهاي جهادي تمام تجهيزات ووسايل نظامي را به اصطلاح به کبارتبديل کردند و در بازارهاي پاکستان به پول ناچيزي بفروش رساندند چيزيرا که اي اس اي ميخواست همانطور کردند.
يک مقام سابق سازمان ملل متحد هشدار داده است که طالبان در درون اردوو پويس ملي نفوذ کرده اندانتونيو ماريا کوستا مي گويد، طالبان توانسته اند در نيروهاي امنيتي افغانستان رخنه کنند اوگفت که افراد طالبان با استفاده از اين روش، در گذشته حملاتي را اجرا کرده اند و حملات بيشتري نيز درراه است يک سخنگوي نيروهاي ائتلاف به رهبري آمريکا گفت که رخنه طالبان در صفوف نيروهاي امنيتي کمتر اتفاق افتاده است و بسياري از سربازان قابل اعتماد هستند وزارت دفاع نيزاظهارات مقام سابق سازمان ملل متحد را تکذيب کرده است اظهارات انتونيو ماريا کوستا درحالي مطرح مي شود که نيروهاي بين المللي در نظر دارند مسئوليت امنيتي افغانستان را تا سال دوهزاروچهارده به نيروهاي داخلي واگذار کنند تحقق اين هدف، نيازمند استخدام دهها هزار سرباز جديد در صفوف نيروهاي امنيتي افغانستان ظرف يکي دوسال آينده است او گفت ما شواهد زيادي داريم که نشان مي دهد يک تعداد ازحمله کنندگان انتحاري، کساني از درون اردوي ملي بود. اما وزارت دفاع ملي اين گفته ها را رد کرده وميگويد چين چيز حقيقت ندارد.
اردوي ملي و پوليس ملي با مشكلات زيادي رو به رو هستند نداشتن تجهيزات مدرن، ضعف مديريت، حقوق كم و مشكلات اقليمي وقومي سواستفاده از لباس، نداشتن سواد کافي نشناختن حقوق مردم ، عدم آشناي به صلاحيت ها و مسوليت ها ي وظيفوي ، باعث شده است كه اين نيروها نتوانند از كاركردهاي لازم برخوردار شوند اين درحاليست كه چندي قبل تام كوينكس نماينده ويژه سرمنشي ملل متحد درافغانستان اعلام كرد كه تنها راه غلبه بر نيروهاي شورشي دراين كشور تجهيز و آموزش نيروهاي اردوي ملي مي‌باشد . بر اساس برخي از گزارشها فراراز اردوي ملي در مواردي افزايش داشته و حتي تا سي وسه درصد هم ثبت شده است تلاش براي جلب جوانان در جنوب کشور با مشکل روبروست، چون خانواده ها از تهديد طالبان نگرانند. در حال حاضر بيشترين جوانان از شمال از بدخشان تا جوزجان با توجه به انگيره مادي به اردومي پيوندند. شماري از واحد هاي قواي مسلح در مناطق مختلف کشور در شمال مانند قندوز و ميمنه و درجنوب مانند هلمند و پکتيکا يا در کنر و مناطق ديگر فعال است شماري از اين نيروها در کنار نيروهاي بين المللي کارمي کنند و حقوقشان را آنها مي پردازند و در برخي محلات هم در چارچوب پوليس محلي عمل مي کنند. در مورد تعداد اين گونه نيروها ارقام روشني وجود ندارد و به دليل اختلافي که دراين زمينه دردولت و پارلمان وجود دارد معمولا پنهان کاري صورت مي گيرد وارقام روشني ارايه نمي شود بسياري حضوراين گونه نيرو را براي آينده کشور مفيد نمي دانند زيرا منشا بخشي از جنگ هاي بين گروهي درسالهاي قبل همين جنگسالاران بودند که براي برتري نظامي و کنترول مناطق باهم درگير شدند.
دولت وکرزي تااکنون کاري به درد بخوري درهمه عرصه بامصرف ملياردها دالرانجام نداده اند وهميشه کم کاري وروزگذراني رابه دوش ديگران مي اندازند . يکي ازين مشکلات وچالش هاي بزرگ مداخله سريع وآشکارپاکستان درامورکشورماست وطي اين مدت جلواين مداخله گرفته نشد. اگرمانيروي مسلح قوي ونيرومند ميداشتيم هرگزکسي بخوداجازه نميداد که درکشورمادست اندازي نمايند.
کرزي، آي اس آي يا اداره استخباراتي پاکستان را متهم به تحريک مخالفين دولت کرده و به تشويق اين نهاد پاکستاني، به سوزاندن مکاتب، قتل و اختطاف کارمندان خارجي کمک به باز سازي و ..، اشاره مي کند، اما سوال عمده اين است که آيا اين سخنان کرزي، مي تواند به تحکيم امنيت کمک نمايد؟ آيا اين باعث نخواهد شد تا واکنش شديدتر حکومت پاکستان را به دنبال داشته باشد؟ آيا کرزي ميتواند بااين سخنان آمريکارا وادارسازد تا واکنش شديد به پاکستان داشته باشد؟ . آيا بااين سخنان کسي توجه ي به نيرومندي قواي مسلح خواهد کرد. اما سخن عمده اين است که با وصف عدم انکار دخالت پاکستان در ناآرامي ها، آيا سخنان کرزي، مي تواند بازدارنده بوده و دولت پاکستان را متقاعد به قطع حمايت از مخالفين حکومت کند؟ يا اينکه برعکس، نتيجه خلاف داشته و سبب خواهد شد تا پاکستان از حکومت موجود در افغانستان، آزرده تر گرديده و د خالتش را صريح تر وآشکارا ترنمايد؟ پاکستان بیش از دوهزار کیلیومتر با ما مرز مشترک دارد و بیش ازسه دهه است که به نحوی در مسایل درون افغانستان، ذیدخل است و … به نظر مي رسد حکومت نتوانسته است در سياست خارجي خود، روش مناسبی در پيش گيرد.
همچنان تلاش های حکومت برای توقف حملات راکتی پاکستان از راه های دپیلوماتیک تا اکنون بی
نتیجه بوده است. در ماه هاي اخیر حدود چهارهزارراکت از پاکستان برولایت کنروننگرهارپرتاب شده که در نتیجهء ده ها تن کشته و زخمی شده اند. لوی درستیز پاکستان درسفرش به کابل انکار کرد که این راکت ها از طرف آنها فیر نشده است،این در حالیست که ریاست عمومی امنیت ملی ميگويد- شواهد و مدارک در اختیار دارد که نشان می دهد حملات راکتی اخیر بالای ولایات کنر و ننگرهار توسط اردوی پاکستان صورت گرفته است. حکومت ملکی پاکستان بالای نظامیان آن کشور تسلط نداشته و صحبت با حکومت پاکستان در خصوص توقف حمله های راکتی برافغانستان بی نتیجه بوده و حکومت افغانستان باید از راه های دیگر مثل مراجعه به شورای امنیت سازمان ملل متحد حل این معضله را جستجو کند. به اساس گزارش ها در نتیجهء پرتاب نزدیک به یک هزار راکت طی یک ماه گذشته از خاک پاکستان بر ولایات کنر و ننگرهار، ده ها تن کشته و زخمی شده اند و صد ها خانواده مجبور به ترک خانه های خود گردیده اند. حملات توپخانه یی از آنسوی خط دیورند باعث خشم و آشفتگی بی سابقه در میان افغانها گردیده است .
اگرافغانستان قواي مسلح منظم ، سلاح وتجهيزات نظامي به دردبخورميداشت وهرگزپاکستان جرئت حمله رابخودنميداد. درين کم کاري وغفلت بيشترکيهامقصراست؟ تاجايکه ديده ميشود آمريکا، انگليس ومجموعاقواي ائتلاف ، کرزي ومعاونين رياست جمهوري ، ادارات ومسوولين ارگانهاي نظامي وامنيتي وپارلمان درين زمينه مقصرين اصلي پنداشته ميشوند. آمريکا،انگليس وادتلاف که تعهدات بخاطرضعيف نگهداشتن افغانستان ونيروهاي مسلح کشورداشت ودرين مورد عملا اقدامي انجام ندادوازجانب ديگرنيرومندي قواي مسلح به مثابه نابودي طالبان تلقي ميگرديدونخواستند که دست پروردگان آنان نابودگرددتاحضورشان درافغانستان زيرسوال برود.
جانب دولت ميتوانست بشکلي ازاشکال ائتلاف راوادارسازد تادرتجهيزواکمال نيروهاي مجبورشودوياتقاضاي رسمي کمک ازکشورهاي ديگري مينمودتاناتورادرناگذيري قرارميداد.
هزینه های نبرد آمریکا در افغانستان که به واسطه اقدامات تروریستی بن لادن رئیس پیشین شبکه القاعده شروع شد، اکنون به چهارصدوچهل سه میلیارد دالر رسیده است. این در حالی است که واشنگتن برای جنگ عراق نیز یک تریلیون و سه صد میلیارد دالر هزینه کرده است. بااين همه مصارف سرسام آورنقض حقوق بشر، فقرونا امنی بشکل قابل توجهی با افزايش فاصله ازمراکز ولايات افزايش پيدانموده و برخوردهای مسلحانه و نا امنی پيشرفت های اقتصادی را در اکثر نواحی افغانستان که يکی از عقب مانده ترين کشورهای جهان است، با مشکلات جدی و حتی با عقبگرد مواجهه ساخته است.
ازجانب ديگر اگر مردم از کارکرد دولت رضايت داشته و خويشتن را در برابر منافع دولت، مسوول احساس نمايند، بسيار مشکل است تا کشورهاي خارجي، به اين صراحت بتوانند درکم کاري وغفلت ومشکلات متعددي درمقابل دولت قرار دهند. آنچه باعث مي گردد تا مورال طالبان و مخالفان دولت قوي تر گردد، عوامل داخلي است که به تضعيف موقعيت دولت و تقويه روحيه مخالفان دولت، در کانون هاي بحران، کمک مي نمايد.
ترديدهاي بسياري در خصوص توانايي نيروهاي قواي مسلح براي عقب راندن طالبان وجود دارد واين موضوع بر فرآيند تحويل مسئوليت‌هاي امنيتي تاثير بسزايي داشته است. با آغاز خروج نيروهاي خارجي ازافغانستان، آنچه در كشور به شدت مورد توجه است و بايد باشد، ارتقاي توانايي‌هاي اردوي ملي و نيروهاي پوليس وامنيت ملي است.
دولت مي‌گويند، كميت و نحوه عملكرد نيروهاي نظامي روز به روز در حال افزايش است.
اين درحالي است كه مشكلات بسياري همچون بي‌سوادي، فساد مالي ، فرارنطروهاي قواي مسلح و آماج حملات مخالفين به مقام‌هاي دولتي و نيروهاي خارجي همچنان در سر راه افغانستان قرار دارد.
از سال ٢٠٠٢ تاكنون آمريكا ميليارد ها دالر را درجنگ افغانستان صرف كرده است و مقام‌هاي غربي در كابل پيش‌بيني مي‌كنند تا زماني كه افغانستان بتواند هزينه‌هاي دفاعي اين كشور را خود عهده‌دار شود، ممكن است حدود يك دهه زمان مورد نياز باشد. نگراني‌هايي درخصوص اينكه نيروهاي داخلي چگونه هزينه‌ها و مخارج خود را تامين خواهند كرد، وجود دارد. براساس يك گزارش پنتاگون در رابطه با جنگ افغانستان منتشر شد . سه چهارم جزوتامهاي اردو وقتي از سوي نيروها و مشاوران نيروهاي ائتلافي حمايت ميشوند، عملكرد مثمر ثمروموفقيت‌آميزي دارند. اما هيچ يك از اين نيروها به تنهايي قادر به انجام عمليات نيستند. نخستين عملياتي كه توسط نيروهاي داخلي انجام شد، در اين حمله كه يك مخفي‌گاه طالبان در مناطق دوردست ولايت لغمان مورد حمله قرار گرفت، چندين سرباز جان خود را از دست دادند. طبق آمارهاي رسمي تعداد نيروهاي امنيتي تا سال ٢٠١٤ به ٣٧٠ هزار تن افزايش خواهد يافت.
در هلمند قوماندان نيروهاي نظامي اعلام كرد – ١٥٥ تن از ٦٥٠ سربازي كه تحت هدايت وي هستند به خانه رفته‌اند يا در تعطيلات هستند. شايد برخي از اين سربازان هرگز سركار خود برنگردند.
ناتو در واكنش به اين كاهش نيرو معاش سربازان و نيروهاي نظامي را افزايش داده است . در مراسمي كه براي تحويل مسئوليت‌هاي امنيتي از نيروهاي ناتو به نيروهاي داخلي در نقاط مختلف برگزار شد، اشرف غني احمدزي گفت- نيروهاي امنيتي شاهد تغييرات چشمگيري خواهند بود. وي در گفت‌وگو ي اظهار داشت- در رابطه با هفت منطقه‌اي كه براي انتقال مسئوليت‌هاي امنيتي برگزيده شده‌اند ما كاملا اطمينان داريم كه اردواز توانايي‌هاي لازم برخوردار است.
يك مقام نظامي غربي اعلام كرد- ما در سال ٢٠٠٢ از نقطه صفر آغاز كرديم. پيشرفت‌هايي كه بين سال‌هاي ٢٠٠٢ و ٢٠١١ در اردوي افغانستان تحقق يافته است قابل توجه است.
با اين حال منتقدان مي‌گويند، در حالي كه آمريكا و حامد كرزي، به دنبال خاتمه بخشيدن به جنگي ١٠ ساله هستند، پيش‌زمينه براي طالبان جهت آسيب زدن به نيروهاي نظامي مهيا ميشود. اين درحالي است كه اين موضوع هنوز مشخص نشده است كه موضع افغانستان در قبال طالبان با هدف صلح با اين گروه دنبال‌مي شود يا از بين بردن آن. وقتي دولت و به خصوص كرزي اعضاي طالبان را برادر مي‌خواند، پوليس و نيروهاي امنيتي چگونه مي‌توانند به آنها برخورد كنند؟ واهمه‌ها نسبت به تشديد حملات طالبان در حالي افزايش يافته است كه تعداد حملاتي كه توسط افرادي با لباس ويونفورم پوليس و نيروهاي امنيتي صورت مي‌گيرد روزبه روزبيشترميشود.
افزايش تهديدهاي امنيتي ، نيروهاي آمريكايي را واداشت كه اعلام كند، ٨٠ نفرازاشخاصي زبده ي اطلاعاتي را براي بهبود اوضاع به افغانستان اعزام خواهد كرد. روي هم رفته كاهش نيروهاي نظامي با آغاز خروج نيروهاي ائتلاف با شرايط واقعي كشور هم‌خواني ندارد. گيلز دوروسورو در واشنگتن ميگويد- تقويم و برنامه‌اي كه براي خروج نيروها تنظيم شده با هيچ يك از واقعيت‌هاي اين كشور مطابق نيست. خروج نيروها امري به شدت زودهنگام است چراكه اردوي افغانستان آماده گي لازم را براي تحويل مسئوليت‌هاي امنيتي ندارد.
گروه بین المللی بحران هشدار داده است که اگر نیروهای بین المللی افغانستان را ترک کنند، اردوي این کشور به رغم هزینه های میلیاردی از هم خواهد پاشید. این گروه در گزارش خود نوشته است که اردوي این کشورعلی رغم سرمایه گذاری میلیاردها دالر و تلاش های مثمر هنوز قادر به فعالیت مستقلانه نیست. اگر نیروهای بین المللی از افغانستان بیرون بروند، ممکن است که اردو نتواند از این کشور دفاع کند. در این صورت اردوي افغانستان از هم خواهد پاشید. با توجه به تجارب گذشته، ضعف اردو ممکن است زمینه را برای از میان رفتن دولت افغانستان هم فراهم کند.
درقواي مسلح افغانستان سهم برابر برای همه اقوام کشور درنظر گرفته نشده است. متاسفانه تقسیم پست های کلیدی میان فرماندهان سابق جهادی، علاقمندی مقامات اردو به منافع شخصی، گروهی و قومی را از ضعف های اردوي افغانستان دانسته است. فساد اداری و تجهیزات کهنه در اردو از چالش های مهم در برابر استحکام پایه های قواي مسلح دانسته شده است. سالها پس از تلاش برای بازسازی نيروهاي مسلح، هنوز دولت و جامعه بین المللی اتفاق نظر ندارند که اردو با چه کسانی باید بجنگد. در باره شمار سربازان اردو و این که چگونه باید تشکیل شود، نیز هنوز میان دولت افغانستان و حامیان بین المللی آن اتفاق نظر وجود ندارد.
در این صورت صرف این همه نیرو و پول برای بازسازی قواي مسلح بیهوده بوده است؟ گروه بین المللی بحران در پاسخ به این پرسش نوشته است که پیش از به میان آمدن بحران در ساختار اردو، باید اصلاحات عمیقی در آن اعمال شود. بازنگری سهم اقوام در اردو و بررسی توانایی های مقامهای بلندپایه اردو را از راههای عمده برای انجام اصلاحات در آن دانسته است. اين اداره همچنین پیشنهاد کرده است که در مورد اردوي افغانستان باید موضع مشترکی میان مقامهای افغان، آمریکایی و ناتو به میان آید. وزارت دفاع افغانستان در واکنش به انتشار گزارش بین المللی بحران گفته است که بخش عمده ای از انتقادهای آن را نمی پذیرد. شیر محمد کریمی، لوي درستيزقواي مسلح گفته که سهم اقوام در ساختار اردو براساس معیاری که سازمان ملل ارائه کرده در نظر گرفته شده است.
برکناري رحمت الله نبيل ازرياست عمومي امنيت ملي وتقرري بسم الله محمدي درپست وزارت دفاع، عملآ کرزي براي تضعيف نيروهاي مسلح اقدامي عملي نمود وبارديگروزارت دفاع ملي پرازبي سودان پنجشيرخواهدشدوهمچنانکه وزارت داخله ورياست عمومي امنيت ملي بعدازگذشت سالهابااين خويشخوري ومنطقه پرستي وگروپ بازي دست وپنجه نرم ميکنند. بسم الله ازنظرسواد وقاطعيت فرماندهي آدم خيلي ضعيف ، کم کار، روزگذران، منطقه پرست ، گروپ بازوتنظيم پرست وبه هيچ عنواني شايستگي پستي هيچ وزارتي رانداردوچه رسد به وزارت دفاع ملي.
ازطرف ديگر رحمت الله نبیل درنتیجۀ فشار حلقات پاکستان وایران از ریاست امنیت ملی برکنار ساخته شد. طی مدت زمان مأموریت نبیل دررهبری امنیت ملی، برعلاوۀ آن که شماری از حملات مهم انتحاری سازمان داده شده درپاکستان خنثی شده بود، دربرکناری وی شکایت مزمن وگاه علنی مقامات ایران نیز نقش عمده داشت. رحمت الله نبیل بیست وچهار ساعت قبل ازسفر بارک اوباما به کابل به هدف امضای پیمان استراتیژیک با افغانستان، وچند روزبعد ازآن، سفارت ایران ومراکز مشکوک ومرتبط با دپلومات های ایرانی را تحت محاصره قرار داده بود که جانب ایرانی با اهانت ولت وکوب ديپلومات های افغانستان درتهران به آن پاسخ داد.
شماری از مهم ترین جاسوسان ایرانی دراثر اقدامات نبیل به دام افتاده وهنوز هم درزندان های امنیت ملی به سرمی برند وحتی تلاش مقامات نزدیک به ایران نیز به آزادی آنان منجر نشده است همچنان مقامات ایرانی هرازچندگاه درملاقات های خویش با رئیس جمهورومعاونانش به طورصریح از عملکرد نبیل شکایت می کردند. اظهارات شدید رحمت الله نبیل درشورای ملی وتقاضا برای بسیج یک صدهزار مرد جنگی علیه پاکستان، واکنش شدید ديپلوماتیک اسلام آباد را برانگیخته بود. رحمت الله نبیل به علت سرکشی از اجرای برخی خواسته های ملا مارشال فهیم که گاه گاه درامور امنیت ملی مداخله می کرد، با معاون اول ریاست دولت رابطۀ ناخوش آیند داشت.
درجلسۀ ولسي جرگه گفته شد که کارهاى رحمت الله نبيل، قابل تقدير است و اين اداره، با ارسال مکتوبى از کرزي ميخواهد تا موصوف را دراين پست باقى بگذارد. نبيل، در سرطان ١٣٨٩ به اساس فرمان کرزى ، به حيث رييس عمومى امنيت ملى انتخاب شد و در پنجم قوس ١٣٩٠ توانست راى اعتماد ولسى جرگه را به دست آورد. نبيل، پيش از رياست امنيت ملی، فرماندهی گارد ويژۀ رياست جمهوری را به عهده داشت.
همچنان پتنگ وزيرداخله پس ازسلب صلاحيت وسيله نماينده گان مجلس ميگويد- وزیر داخله در واکنش به کار مجلس نمایندگان می گوید: هفتادودو نماینده مجلس در غصب زمین دست دارند که جاسوس آی اس آی و دیگر سازمان ها هستند و قاچاق مواد مخدر می کنند. چهارصدوسي فرمانده پولیس ولسوالی، مدیر جنایی، مدیر مبارزه با مواد مخدر و مدیر ترافیک را نمایندگان بخاطر رونق گرفتن قاچاق و کارهای غیر مسوولانه شان به زور تبدیل و مقرر کردند. نمایندگان جواز سه هزار و دو میل اسلحه را برای افراد مختلف گرفتند که همه آن ها در ناامن ساختن کشور دست دارند و بیشتر جرایم توسط همین افراد انجام می شود.