نکته قابل توجه آنست: که مرحوم عبدالغفار خان وفا در همان زمان عضو کلوپ ستور ومدير عمومی آرشيف وزارت خارجه بودند.
کلوپ ( انجمن ) ستور عبارت از يک نهادی بود که ترويج فرهنگ نو واداره سياسی افغانستان از آن طريق می شد. متن ذيل را با استفاده از سايت ( مرکز مطالعات تاريخی، جغرافيايی افغانستان ) نوشته شاه محمود محمود و صفحهء ياد تو کابل فشرده ساخته ام: “قصر تاریخی ستور واقع غرب باغ ارگ در سال 1901 م برابر 1280 اعمار گردید و در سال 1298 مقام وزارت خارجه شناخته شد .سالون بزرگ قصر مذکور در سال 1307 خورشيدی بنام {کلوپ ستور } عنوان یافته و شکل یک انجمن عالی ادبی وعرفانی را داشته و از طرف شاه امان الله رهبری میگردید ”
( فوفلزایی، فرهنگ باستان کابل، ج اول ، ص 1008)
در کلوپ ستور کنفرانسهای ادبی داير ميگردید تا در ارتقای سطح دانش جوانان قدم مؤثر برداشته باشند.یکی ازمرامهای این کلوپ ترویج تخلص و اسم فامیلی نيز بود.
در کلوپ ستور موضوعات آتی تدريس تعميم و شامل اجنداء ميبود:
ـ اصول بیانیه ها در محافل رسمی
ـ اصول پوشیدن لباس فاخره در دعوت های رسمی
ـ آداب استماع بیانیه ها در محافل رسمی
ـ طریق استیضاح و استجواب و گفتن جواب با اصول علمی وادبی
ـ منع سرمه کردن چشم مامورین ، عساکر و شاگردان مکاتب
ـ منع دستار بستن پر پیچ وتاب .
ـ منع موی سر دراز گذاشتن مردان ( بيتلی) .
ـ منع پوشیدن پیزار زرین ، پيراهن وتنبان و غیره.
ـ منع دشنام و تحقیر و توهین به زیر دستان ومنع لت وکوب کردن
ـ منع عبور دادن طعام از پیش روی مردم کوچه وبازار
ـ منع کلمات از قبیل : غلام ، نوکر، قربان، فدوی، قربانت شوم، فدایت شوم، بلاگردانت شوم، صدقه ات ګردم، نوکر تان هستم، نمک خورتان هستم، مهربانی صاحب، حاضرحضور، خاک پای مبارک عزض میکنم، آدمم هست، نوکرم هست و زیر دستم هست.
در کلوپ ستور در سال 1307 “خ” از اوایل سال تا اخیر قوس تقریبا ده بار محافل بزرگ برگزار و از طرف شاه امان الله توضیحات داده شد به خصوص نتایج سفر 12 کشور اروپایی وآسیایی را به گوش جوانان رسانید . اما با ناباوری در زمان حبیب الله کلکانی این کلوپ خاموش گردید و جلساتی در آن دایر نگردید.
. تا اینکه نادر خان مجددا در سال سوم سلطنت خویش با مرامنامه جدید به روز یکشنبه دوم جوزای 1311 “خ” آنرا افتتاح نمود . موصوف نسبت گرفتاری های سلطنت وکالت کلوپ ستور را به محمد هاشم خان صدراعظم سپرد.
اعضای این دوره عبارتند از:
شاه محمود خان وزیر دفاع، ( بعد صدراعظم)
شهزاده محمد ظاهر ( بعد شاه افغانستان)
، فیض محمد خان زکریا وزیر خارجه،
میرزا محمد خان وزیر تجارت ،
علی محمد خان وزیر معارف ،
غلام یحیی خان معین اول وزارت خارجه،
محمد عثمان خان معین دوم وزارت خارجه،
حبیب الله خان طرزی معین سوم وزارت خارجه،
سردار محمد داوود خان ،( بعد اولين رئيس جمهور افغاستان)
سردار محمد نعیم خان مدیر عمومی سیاسی،
عبدالصمد خان مدیر عمومی تشریفات و معاهدات،
عبدالغفــــار خان وفا مدیرعمــــومی آرشيف( اوراق )
وسلطا ن احمدخان مدیر اداری وزارت خارجه.
طوری که ياد شد اين انجمن ( کلوپ ) دراشاعه فرهنگ نو نقش مبرم داشت. اما امروز قصر ستور یکی از مراکز سیاسی کشور مان است اما از کلوپ وانجمن ستور خبری نیست .
با تشکر ازمحترم هادی ابوی مدير عمومی پيشين ملل متحد و وزارت خارجه که مرا متوجه ساختند.
از صفحه محترم بشیر دژم