استاد ناشناس سالها پیش از ظاهرشاه خواسته بود تا برای مسئلهٔ کاپی رایت موسیقی افغانستان کاری کند برای آن شاه این مسئله ارزش نیافت و آن را نادیده گرفت. سپس در دوره های بعدی هم به «حقوق کاپی» موسیقی افغانستان پرداخته نشد.
اینک اقدام استاد ناشناس راه افتاده است و وکیل مربوطه با دستیارانش آهنگهای استاد ناشناس را از شماری از صفحاتی که حقوق نشر آنها را ندارند، حذف کرده اند و سلسله هنوز جریان دارد.
برای معلومات در زمینه خوب است بدانیم که موسیقی در کل دو گونه حقوق دارد، حقوق کامپوز یا ساختار موسیقی که شامل (سرود و طرز موسیقی، آوازخوان) میشود و حقوق ثبت آهنگ که صرف به دستگاه و یا موسسهیی متعلق میشود که آهنگ را ضبط کرده است.
در این میان اشخاص دیگری که خودسرانه آهنگهای هنرمندی را نشر می کنند، مورد پرسش حقوقی پلاتفارم های نشر کننده و صاحبان حقوق آثار قرار میگیرند که باعث از دست دادن امتیاز چینل شان میشود، لذا از دست اندرکاران رسانه های اجتماعی تمنا میشود تا آهنگهای استاد را که حقوق یادشده را در آن ندارند، از صفحات خویش حذف نمایند تا چینل و صفحهٔ شان ضرر نبیند و به تصمیم استاد ناشناس احترام قایل شوند.
از استاد پرسیدم که در افغانستان کدام مراکز ضبط وجود داشت و شما در کدام یک بیشتر آهنگ ثبت کرده اید؟
استاد ناشناس: در افغانستان از سال ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۸ سه مرکز ثبت موسیقی وجود داشت به نامهای «افغان موزیک»، «موزیک سنتر» و «آریانا موزیک». من در افغان موزیک بیشتر آهنگ های شاد و مارکیتی ثبت کرده ام و در موزیک سنتر آهنگ های نسبتن آرام و صوفیانه. در آریانا موزیک هیچ آهنگی ثبت نکرده ام
– پرسش: چرا این مراکز بعد از سال ۱۹۷۸ به کار خویش ادامه ندادند.
– استاد ناشناس: بعد از حادثهٔ هفت ثور شرایط عوض شد. مرحوم مسحور جمال که عضویت ح.د.خ.ا. را داشت بیشتر در این ستدیو ها به حیث نوازنده دعوت میشد تا آوازخوان، لذا از سلیمان لایق خواست تا به خاطر کنترول این دستگاه ها جهت جلوگیری از نشر مطالب خلاف پالیسی حزب، این دستگاه ها باید بسته شوند. این موضوع را من از حفیظ الله امین هم در صحبتی که در زمینه با ایشان داشتم، شنیدم. آن دستگاه ها بسته شدند و وسایل آن همه غیر قابل استفاده باقی ماندند.
استاد ناشناس اسامی رؤسای افغان موزیک و موزیک سنتر را یاد کردند و این برای دریافت هویت صفحات اصلی و جعلی که از نام این دو نهاد در رسانه های اجتماعی فعالیت دارند، کمک میکند. امیدواریم این صفحات اصلی رسمن با ما تماس گیرند تا با ایشان معرفت فرهنگی و حقوقی کسب نماییم.
هنرمندان افغانستان باید صفحات و پروفایل های اصلی خود را داشته باشند و از حقوق و امتیازات هنری خویش برخوردار شوند. ایجاد هرگونه صفحهٔ جعلی به نام هنرمندان و مراکز ضبط موسیقی افغانستان خیانت به هنر و دست آورد های کشور است و اگر آگاهانه یا نا آگاهانه به این مورد پرداخته ایم، بهتر است صادقانه این امتیاز و امکانات را به صاحبان اصلی و یا وابستگان شان بسپاریم.
بعد از حذف شماری از آهنگهای استاد ناشناس از صفحات غیر مسؤول، اکثر تماس هایی که حاصل میشوند، ادعا دارند که صلاحیت نشر آهنگهای استاد را دارند و خود شان وکیل و قانوندان میباشند. پرسشی ایجاد میشود که آیا قبل از وکیل شدن متخلف بوده اند یا قبل از تخلف وکیل؟!
به هر حال، پیام ما برای علاقمندان هنر و آواز استاد ناشناس و هر آوازخوان و هنرمند دیگر ما این است که برای شنیدن آهنگهای هنرمند مورد علاقهٔ خویش به صفحهٔ خود هنرمند مراجعه فرمایید تا ایشان ستایش و قدردانی شوند و از تعقیب موسیقی در چینل های اشخاص فاقد صلاحیت حقوقی و یا ایجاد صفحات غیرمسؤول و غیرمجاز جلوگیری کنید. ما برای اصلاح جامعه خویش به پروژه و پول نیاز نداریم، به فهم مسئله و قایل شدن حق با حقدار و حرمتگزاری به ارزش ها نیاز داریم. سخن معروفی که بیشتر ورد زبان استاد ناشناس هم میباشد، چه بجاست که «جلو زیان را از هر جایی که بگیری، سود آغاز میشود» و دانستن حقوق دیگران بر رشد و بهبود وضعیت فرهنگی و اجتماعی ما میتواند تأثیر مثبت بگذارد.
پیشنهاد ثبت آرشیف موسیقی افغانستان Afghanistan Music Database با تمویل از عواید آهنگهای استاد ناشناس از جانب بنیاد شاهمامه ارایه شده است و امیدواریم هنرمندان ما با مراجعه به این پیوست آهنگهای خویش را راجستر نموده برای اعادهٔ حقوق خویش بایستند و همکاری نمایند.
لطفن در رساندن این پیام به هنرمندان کشور و وابستگان هنرمندان فقید همکاری کنید.
با سپاس،
گردانندهٔ نوای ناشناس