اگر بخواهیم از فعالیت‌های سیاسی مرسی در پارلمان مصر بگوییم، باید از اقدامات اودر برملا کردن فساد حکومتی یاد کنیم؛ همچنین وی از جمله منادیان اصلاحات سیاسی در پارلمان بود و همواره خواستار ممانعت از حضور احزاب سیاسی بدنام در پارلمان و دادن اختیارات و بودجه بیشتر به شوراهای شهرها و رفع حالت فوق العاده و تمام قید و بندهای تحمیل شده بر مطبوعات و سندیکاهای سیاسی بود.مرسی همچنین از جمله قدیمی‌ترین منتقدان قرارداد صدور گاز مصر به رژیم اسرائیل به شمار می‌آید. او همواره از دستانی سخن می‌گفت که در پارلمان و دولت مصر در خدمت بيگانه ها بودند و تلاش‌های خود را بر تضعیف الازهر و آموزه‌های دینی و مذهبی در مصر متمرکز کرده بودند.
شوراي عالي نيروهاي مسلح مصر متشكل از بيست سه عضوبود كه شش تن از آنان كاملا بر تصميم‌گيري‌هاي اين شورا نفوذ كامل داشت.
مارشال محمد حسين طنطاوي ريس شوراي نظامي قبلي
اين مقام در يازده فبروري سال دوهزاريازده به رياست شوراي عالي نيروهاي مسلح مصر رسيد و همچنان سمت وزير دفاع اين كشور را نيز در اختيار داشت. روي كار آمدن وي پس از سقوط دولت حسني مبارك، رئيس جمهوري سابق مصر بود. طنطاوي يكي از مهره‌هاي اصلي در رويدادهاي مصر پس از انقلاب بيست پنججنوريدوهزاريازده است و نفوذ وي بيش از هر فرد ديگري قابل مشاهده است. طنطاوي در دوران مبارك براي مدت بيش از بيست سال يكي از متحدان مورد اعتماد وي بود. در يكي از اسناد ديپلماتيك فاش شده سفارت آمريكا در قاهره به واشنگتن در سال دوهزارهشت، از طنطاوي به عنوان فردي جذاب و باوقار ياد شده است اما در واقع وي فردي سالخورده است كه به شدت در مقابل تغييرات ايستادگي ميكند. در اين سند افشا شده همچنين آمده است كه افسران سطح متوسط مصر به طنطاوي سگ پودل مباركمي‌گويند. اين نوع سگ به ناكارآمدي، قديمي بودن و وفاداري مشهور است.
جنرال سامي حافظ عنان لوي درستيز نيروهاي مسلح مصر
اين جنرال مصري همواره از گزينه‌هاي محبوب اردوي آمريكا بوده است و از وي به عنوان فرمانده دوم در ميان جنرال‌هاي حاكم بر مصر ياد مي‌شود. سامي حافظ عنان يكي از افسران سنتي اردوي مصر است كه بر عمليات‌هاي اردو و نوسازي در ساختار اردو تمركز دارد و در دولت آتي مصر نقش مهمي ايفا كرد. مقام‌هاي آمريكايي مي‌‌گويند، جنرال عنان يكي از خطوط ارتباطي ميان قاهره و واشنگتن محسوب مي‌شود كه نقش رابط را ميان دو كشور ايفا ميكند.
جنرال ممدوح شاهين معاون وزير دفاع مصر در امور حقوقي
مشاور حقوقي و قانوني اساسي شوراي نظامي و نماينده اردو در مجمع فعلي قانون اساسي مصر است. پس از انحلال پارلمان مصر كه بيشتر اعضاي آن از گروه اسلامگراي اخوان‌المسلمين بودند، اين مقام در كنفرانس جنرال ممدوح شاهين خود اعلام كرد كه تمام اختيارات قانونگذاري را در چهاردهجون دوهزاردوازده برعهده گرفته است و از ساير اقدامات اردو دفاع كرد.
اين مقام در ماه مه دوهزاريازده اعلام كرد كه اردو بايد نوعي تضمين دريافت كند كه در صور روي كار آمدن رئيس جمهوري جديد، اين شورا تغييري نكند.
جنرال حسن الرويني فرمانده منطقه نظامي مركزي مصر
اين جنرال مصري پس از استعفاي حسني مبارك، از طرف اردومسئول محاکمه كردن هفت هزار تا ده هزار تن از انقلابيون مصر شد. اتحاد دموكراتيك كه ائتلافي از احزاب سياسي مصر است و در جريان انقلاب شكل گرفت، جنرال الرويني و ساير جنرال‌هاي اردوي مصر را به كشتار معترضان متهم كرد. يك روز پيش از استعفاي مبارك، اين جنرال مصري در جمع
تظاهركنندگان ضد دولتي ميدان التحرير حضور يافت و گفت: تمام خواسته‌هاي شما برآورده مي‌شود.
سرلشگر محمد العصار: معاون وزير دفاع مصر
اين جنرال پس از انحلال پارلمان مصر در كنفرانس خبري خود با دفاع از اقدام اردو، گفت: ما قدرت كامل را به رئيس جمهوري كشور اعطا مي‌‌كنيم. وي همچنين گفت كه واگذاري قدرت طي مراسمي بزرگ در اواخر جون انجام خواهد شد. جنرال العصار همچنين چندين ماه پس از درگيري‌هاي مصرازسرنگوني مبارك به عنوان بزرگترين انقلاب در تاريخ مصر ياد كرد.
محمد حسين طنطاوي، رئيس شوراي نظامي حاکم بر مصر از نخستين کساني بود که رياست جمهوري مرسي را به وي تبريک گفت.سرانجام رئيس
جمهوري مصر طي مراسمي نظامي به طور رسمي قدرت را از شوراي عالي نيروهاي مسلح اين كشور تحويل گرفت. مرسي، رئيس جمهوري مصر طي يك مراسم رسمي نظامي با حضور حسين طنطاوي، رئيس شوراي عالي نيروهاي مسلح مصر و سامي عنان، لوي درستيز اين كشور و معاون طنطاوي و جمعي از فرماندهان عالي رتبه نظامي مصر قدرت را به طور رسمي از نظاميان اين كشور تحويل گرفت. مرسي در اين مراسم كه با فير گلوله توپ به افتخار وي آغاز شد در سخناني عنوان داشت- امروز قدرت را از محمد حسين طنطاوي و برادران وي در شوراي عالي نظامي مصر تحويل مي‌گيرم و با قبول اين امر مسئول شوراي نظامي و تمامي ملت مصر خواهم بود. وي ادامه داد، شوراي عالي نظامي مصر به وعده‌هاي خود در انتقال قدرت به رئيس جمهوري منتخب عمل كرده و امروز نقطه عطفي در تاريخ مصر خواهد بود.
انتخاب مرسى به ریاست جمهورى مصر به معنى این بود که پس از هشتاد سال مبارزه و سرگردانى، اکنون اخوان بهصورت مشروع و قانونى به ریاست دولت دست یافته است. اما دولت آنها مستأجل بود و درست در اولین سالروز آن با یک جنبش دیگرى تحت عنوان تمرّد و بهواسطه نظامیان حاکم بر مصر، ساقط شد. سؤالى که در این خصوص وجود دارد این است که چه عواملى در شکست مرسى و اخوان المسلمین نقش داشت؟ و اوضاع مصر بعد از مرسى چگونه تحلیل مىشود؟ براى پاسخ به این سؤالات باید دید چه بازیگرانى در صحنه مصر فعال هستند و چه منافعى را در جهت عملکردشان پیگیرى مىکنند.
نظامیان، اخوان المسلمین، سلفىها، احزاب ملىگرا و لیبرال، آمریکا، رژیم يهود، عربستان و قطر را مىتوان مهمترین بازیگران عرصه سیاسى و اجتماعى مصر برشمرد.با نگاهى به تاریخ معاصر مصر، بهوضوح مىتوان دریافت که نظامیان تنها قواي هستند که اصل قدرت را همیشه در دست داشتهاند و انتقال قدرت نیز با نظارت و رضایت آنها انجام شده است. این روند از زمان جمال عبدالناصر، انورسادات و حسنى مبارک بههمین منوال بوده و حتى در روند انقلاب مردم مصر در بيست پنج جنوريدوهزاريازده نیز اردو با حفظ وجهه خود و عدم دخالت در معارضه مردم با مبارک، آنرا براى خود تثبیت کرد. اخوان المسلمین؛ جنبشى که حدودهشتاد سال بهدنبال حکومت اسلامى و اجراى احکام اسلام بوده است و هرچند با ریاست جمهورى مرسى چنین به نظر آمد که اخوان قدرت را به دست گرفته اما همچنان بخشهایى از این جنبش همسو با سیاستهاى مرسى نبوده و نیستند. سلفىها؛ گروههاى تندروى که بهظاهر بر اساس برداشت خود از اسلام بهدنبال اجراى احکام اسلام هستند و اولویت اول آنها هم قبل از مبارزه با استکبار، دفع خطر شیعیان است. احزاب ملىگرا و لیبرال آنها نیز بهدنبال دستیافتن به قدرت و مدیریت کشور اما به شیوه دموکراسىهاى غربى هستند. البرادعى مهمترین نماینده این جریان است. آمریکا و يهود؛ آنها بهدنبال این هستند که در مصر، نظامى روى کار آید که خطرى براى امنیت اسرائیل نداشته و ضمن تأیید کمپ دیوید، مطیع اوامر واشنگتن و تلاویو باشد. البته عدم حمایت از محور مقاومت نیز از اولویتهاى اصلى بهشمار مىرود.
عربستان و قطر بهنظر مىرسد منافع این دو کشور در مصر تا حدودى شبیه به یکدیگر است و آن آزادى عمل سلفىها از یکطرف و وابستهنمودن مصر به خود از سوى دیگر وجود یک مصر بىثبات و ضعیف آرزوى عربستان است که بهدنبال سیادت بر اعراب مىباشد.مرسى و اخوان در طول یکسال گذشته اشکالات گستردهاى داشتند اما اگر بخواهیم اشتباهات و خطاهاى آنان را در یک سطر بیان کنیم، باید بگوییم اخوانىها سیاست خود را بر مبناى ابهام، تردید و تأخیر بنا کردند و در هیچ حوزهاى حرف صریح و قابل قبولى نزدند.
مواضع اخوانىها در حوزه اقتصاد اصولاً معلوم نبود و حال آنکه مرسى وعده داده بود که در صد روز اول ریاستجمهورى خود گامهاى مهمى در این حوزه براى کاهش مشکلات اقتصادى مردم بهخصوص در بخشهاى زراعت، حمل و نقل و امور شهرى بردارد. اخوانالمسلمین در حوزه سیاست خارجى هیچ حرف روشنى ارائه نکرد نه در مسأله فلسطین کسى بتواند فرق مواضع مرسى و مبارک را در این مسأله استراتژیک دریابد و نه در موضوع انقلابهاى عربى تفاوتى میان نگاه مبارک و اخوان دیده شد بهگونهاىکه تا امروز هم اخوان با خواستههاى به حق بحرینىها و یمنىها بیگانهاند. موضع مرسىدرباره ایران حتى از موضع مبارک نیز عقبافتادهتر بود. مرسى هیچگاه جرأت نکرد با صراحت از روابط با ایران حرف بزند و آنگاه که براى حل مشکلات خود به رهبران ایران نامه نوشت، نتوانست پاى درخواست کمک خود بایستد. مرسى در مواجهه با موضوع سوریه نتوانست مواضعى متفاوت ازمواضع امثال ملکعبدالله و شیخ زاید بگیرد و حال آنکه او بر اثر یک انقلاب مردمى بر سر کار آمده بود.
موضع ضعیف اخوان در مسائل منطقهاى برخاسته از طبع بهشدت محافظهکار اخوانىها از یکسو و عدم درک درست تحولات بود. امروز اخوان و مرسى در حالى غرق در مشکلات سیاسى شدهاند و هواداران داخلى و پشتیبانان واقعى خود در خارج را سرخورده کردهاند و این در حالى است که علىرغم تقاضا و تلاش فراوان نتوانستهاند هیچ جایگاهى نزد دولتهاى اروپایى و دولتهاى عربى پیدا نمایند. سوم جولای، پس از پایان ضرب‌الاجل ۴۸ ساعته نظامیان مصری به سیاست‌مداران این کشور برای ایجاد توافق و پایان دادن به ناآرامی‌ها و سرباز زدن مرسی از تمکین به این اولتیماتوم، سرانجام سقوط دولت مرسی توسط فرمانده اردو مصر اعلام شد.
جنرال عبدالفتاح ( السيسي ) واخوانيزم
عبد الفتاح سعید حسین خلیل السیسی در نوزدهم نوامبر سال نوزده پنجاه چهاردرقاهره به دنیا آمدو در سال نوزده هفتادهفت وارد اردوي مصر شد در دوازدهم اگست دوهزاردوازده توسط مرسی به سمت وزارت دفاع مصر گمارده و جانشین طنطاوی شد. السیسی پیش از رسیدن به کرسی وزارت دفاع مصر دردولت هشام قندیل مسوول اطلاعات نظامی در اردو بود.
او ديپلوم خود را در رشته علوم نظامی از قاهره گرفته و برای ادامه تحصیل به انگلستان سفر کرده و در سال نوزده نوددو موفق به کسب ماستري در رشته علوم نظامی در این کشور شده است.
جنرال السیسی علاوه برتحصیل در انگلیس به آمریکا نیز سفر کرده و درآنجا تعليم ویژه اطلاعاتی دیده است.نیروهای مسلح مصر به سرکردگی السیسی در اول جولای دوهزارسيزده به مرسی رئیس جمهور مصر برای حل بحران سیاسی این کشور چهل هشت ساعت فرصت دادند و پس ازاین اولتیماتوم او را برکناروعدلی محمود منصوررا به عنوان رئیس دولت به جایش نشاندند.
دربررسی چرایی عداوت محمد حسنین هیکل با اخوان المسلمین ، نوشته أبوالحسن الجمال ترجمه رسول رسولی‌کیا درجماعت ودعوت واصلاح ميخوانيم: « جنرال السیسی پس از جلسه‌ای چند ساعته با سران اپوزیسیون دولت مرسی، چهره‌های مذهبی مسلمان و قبطی و گروههای سیاسی مختلف، بیانیه‌ای را در تلویزیون قرائت کرد که بر طبق آن، پایان کار دولت محمد مرسی و تعلیق قانون اساسی جنجال بر انگیز این کشور اعلام شد.قرار است دولت موقت تحت حمایت نظامی‌ها، تا زمان انتخاباتی زودهنگام، قدرت را به دست بگیرد.نقشه راه سیاسی که شامل انتخابات زودهنگام پارلمانی و ریاست جمهوری و بتدوين قانون اساسی جدید است، مورد تایید رهبران سیاسی و مذهبی از جمله احمد الطیب شیخ الازهر، پاپ تاوادروس دوم رهبر قبطی‌ها و محمد البرادعی یکی از رهبران مخالف‌ها قرار گرفته است.
عدلی منصور مقام عالی قضایی و رییس دیوان عالی مصر به عنوان رییس دولت موقت معرفی شده است لحظه‌ای پس از پایان قرائت بیانیه توسط جنرال السیسی، اغتشاشيون در میدان التحریر غریو شادی سر داده و به پایکوبی پرداختند. شهر نصر که هواداران اخوان المسلمین در آن اکثریت دارند، تحت محاصره نیروهای اردو است. حزب نور دومین حزب اسلامگرای مصر گفته است که جهت جلوگیری از درگیری‌ها، با نقشه راه اعلام شده، همراهی می‌کند.
مرسی در صفحه رسمی فیس بوک خود، این روی‌داد را کودتای نظامی تمام عیار خواند و از مصری‌ها چه غیر نظامی و چه نظامی خواست از قانون اساسی پاسداری کرده و در مقابل این کودتا بایستند.»
آنچه مىتوان با قاطعیت گفت این است که مصر در آستانه یک تحول بزرگ قرار دارد و ممکن است این تحول، مثبت و سازنده نباشد و محصول آن روى کارآمدن یک دولت نظامى باشد که عنوان موقت داشته ولى براى چندین سال عنان قدرت مصر را در اختیار بگیرد. در عین حال در پهلوي این نگرانى، این سؤال مهم وجود دارد که آیا مردم بزرگ مصر تا آنجا با هم اختلاف پیدا مىکنند و درگیر مىشوند که بار دیگر به حکومت نظامی تن دهند؟
روند تحولات اخیر به تشدید تنشها و شکافها منجر گردید و برخلاف آنچه تصور مىشد، گذشت زمان و ابزارهاى تشویقى و تنبیهى حکومتى نتوانستند فضا را براى تفاهم و یا پذیرش آماده نمایند. مرسى اگرچه بسیار مصمم در محیط کارش حاضر بود و بر جایگاه مشروعیتبخش خود تکیه مىکرد اما نتوانست دیگران را به پذیرش این مشروعیت متقاعد نماید. اظهارنظرهاى او که معمولا توأم با کنایهزدن به رقبا و یادآورى جایگاه قانونى خویش بود، آتش اختلاف را افروختهتر کرد و این نشان داد که مرسى و جریان اخوانالمسلمین شرایط را درک نمىکنند و برگههاى لازم را براى تغییر وضعیت در اختیار ندارند. این در حالى است که عدم کاهش اعتراضات، یک وجه اصلى مدیریتى رئیسجمهور را برملا کردوناتوانى در اداره امور.
وقتى هواداران مرسى هم متوجه مىشوند که او قادر نیست بهعنوان رئیسجمهور شرایط را به نفع رسیدن به راهحل مدیریت نماید، از اطراف او پراکنده مىشوند کما اینکه ابوالفتوح، سلیم العوا و احزابى چون الوسط طى ماههاى گذشته به صفوف مخالفان پیوسته و مرسى را با مشکلاتش تنها گذاشتند. مسلما در میان تودههاى رأىدهنده نیز این بدگمانى نسبت به توانایىها و صلاحیتهاى مرسى بهوجود آمده است کما اینکه بعضى از خبرها بیانگر آن است که دستکم پانزده میلیون نفر از مردم مصرى برگه عدم کفایت مرسى را امضا و حکم به برکنارى او دادهاند.اخوان المسلمین شرایط جامعه مصر و زمان مناسب برای اجرای برخی اقدامات را درک نکرد به همین علت دچار حماقت هایی شد که تلاش هفتاد ساله این جماعت را بر باد داد.
بازهم درين منبع آمده است: خطای بزرگ تاریخی اخوان المسلمین این بود که تصور کرد اوضاع جامعه مصر در ابعاد مختلف آماده پذیرش حکومت مطلقه این جماعت در بدترین شرایط اقتصادی است. اخوانی ها درک نکردند که ملت ستمدیده مصر علیه استبداد و نیز فساد مالی رژیم حسنی مبارک و خانواده های فاسد مرتبط با این رژیم قیام کرده و شعارنان،آزادی و عدالت اجتماعی را سرداده است. اخوانی ها باید به این نکته توجه می کردند که مردم مصر حکومتی را می خواهند که مشکلات اقتصادی شان را حل کند و در همین چارچوب به اجرای عدالت اجتماعی روی بیاورد و در عرصه سیاسی نیز حقی برای مشارکت گروههای دیگر قائل شود. جماعت اخوان اگر زیرک بود باید تلاش می کرد که گروه سیاسی دیگری در اولین مرحله پس از سرنگونی رژیم مبارک سرکار بیاید و در آشفته بازار کنونی مصر دچار شکست شود و سپس با برنامه وآمادگی بیشتر به عنوان منجی به عرصه سیاست این کشور وارد می شد.
اخوان شرایط سیاسی و فرهنگی جامعه و ملت مصر را درک نکرد و متوجه نشد که اقشار گوناگون و پیروان مذاهب مختلف این کشور همگی در انقلاب علیه رژیم حسنی مبارک شرکت داشتند، مردم مصر علیه استبداد و فاشیسم این رژیم و نیز فساد مالی خانواده حاکم بر اقتصاد این کشور قیام کردند حال چگونه ممکن است که حکومت یک سازمان سری به نام جماعت اخوان المسلمین را به جای حکومت خانواده متنفذ بپذیرند؟! مردم مصر ملتی با هوش هستند و می دانستند که مرسی ویترینی بیش نیست و این سازمان اخوان است که صحنه گردان اصلی سیاست و اقتصاد مصر پس از شروع ریاست جمهوری مرسی به شمار می رود به همین علت فریب قیافه گرفتن مرسی و تشکیلات ریاست جمهوری اش را نخوردند و معترضانه به خیابان ها ریختند.
همچنان در کنگره آمریکا واکنش های متعددی در خصوص کمک های نظامی سالانه آمریکا به مصر صورت گرفته است. سناتور پاتریک لیهی از مهم ترین اعضای دموکرات مجلس سنای آمریکا و رئیس کمیته بودجه این نهاد است. این کمیته درباره حمایت های مالی این کشور به کشورهای خارجی تصمیم گیری می کند. وی خواستار متوقف شدن ارسال کمک های نظامی این کشور به مصر شد. این کمک ها یک میلیارد و سیصد میلیون دالر بالغ می شود.
پاتریک لیهی خواهان استقرار دولتی دموکراتیک در مصر شد. برخی از سناتورهای آمریکایی موضع محتاطانه ای داشتند. سناتور جان مک کین تاکید کرد محمد مرسی باعث ناامیدی ملت مصر شد. مک کین در عین حال از دولت آمریکا خواست اوضاع مصر را در روزهای آینده زیر نظر داشته باشد. وی تاکید کرد نباید حکومتی نظامی در مصر وجود داشته باشد. مک کین خواستار برگزاری انتخابات فوری در مصر شد.
مک کین با اشاره به کمک های نظامی آمریکا به مصر بر این مسئله تاکید کرد در صورتی که دولتی دموکراتیک در مصر مستقر نشود، سرنوشت کمک های آمریکا به مصر در وضع خطرناکی قرار خواهد گرفت. سناتور لنزی گراهام نیز تنها فردی است که تحولات کنونی در مصر را کودتای نظامی توصیف کرد.
باقدرت گرفتن السيسي بار دیگر مصر به روسیه نزدیک شده است. این خبری است که قطعا برای دستگاه سیاست خارجی واشنگتن چندان خوش نیست. پس از انقلاب‌های عربی، آمریکایی‌ها تلاش زیادی کردند تا تنها پایگاه منطقه‌ای مسکو در سوریه را مصادره کنند؛ نه که نتوانستند، اکنون شاهد نفوذ مسکو در حیات خلوت منطقه‌ای خود در مصر هستند.مصر قراردادی به ارزش حدود دو میلیارد دالر برای خرید تسلیحات با روسیه منعقد کرده است که بر اساس گزارش ها دبکا، راکت‌های دوربرد نیز در این قرارداد ملحوظ بوده‌اند. این قرارداد در حالی بسته می‌شود که ساختار اردوي مصر همچنان ساختاری غربی است.تحولاتي نظامي مصر که منجر به سرنگونی دولت مرسی شد از جهات مختلف قابل انتقادات جدی است اما این نکته هم قابل چشم‌پوشی نیست که سیاست خارجی واشنگتن در مصر اکنون به یک چالش جدی برخورده است.کشورهای مصر و روسیه در آستانه عقد یک قرارداد تسلیحاتی هستند.
روسلان پوخوف، یکی از مشاوران سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه گفته است که حجم قرارداد نظامی نزدیک به دو میلیارد دالر (یک و نیم میلیارد یورو) خواهد بود. شویگو وسرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه برای مذاکره با همتایان خود در قاهره بودند،مصر از روسیه خواهان سیستم راکتهاي هوایی و ضد‌تانک است. رسانه‌های روسی بعید می‌دانند که این قرارداد در مدت اقامت لاوروف و شویگو در قاهره به امضا برسد. احتمال اینکه مصر بتواند در کوتاه مدت مقادیر زیادی تجهیزات جنگی از روسیه خریداری کند کم است.
در دهه‌های اخیر مصر بیشتر جنگ‌افزارهای خود را از ایالات متحده آمریکا وارد کرده است. باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا در ماه جون در اعتراض به برکناری مرسی توسط اردو، کمک‌های نظامی کشورش به مصر را بطور موقت قطع کرد. از آن پس نظامیان مصر به روسیه روی آورده‌اند. پیش از سفر دو وزیر روسی به مصر، بدر عبدالعاطی، سخنگوی وزارت خارجه مصر، در گفت‌وگوي اعلام کرده بود که مصر به شدت تمایل دارد، روابط خود را با روسیه گسترش دهد. عبدالعاطی روسیه را قدرتی بزرگ و پرنفوذخواند و ابراز امیدواری کرد که این کشور در تربیت کادرهای متخصص اردو و بالا بردن توان نظامی به مصر کمک کند. در ماه اکتبر مقامات بلندپایه‌ی امنیتی روسیه با مقامات نظامی مصر در قاهره ملاقات کردند.
پیش از آن چند بار هیئت‌های مصری برای مذاکره به روسیه رفته بودند. علاو بر این کشتي هواپیمابر روسی واریاگ به مدت شش روز در بندر اسکندریه اقامت خواهد داشت. ازسال ۱۹۹۲ این نخستین بار است که یک کشتي جنگی روسی در بندری مصری لنگر می‌اندازد. از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۲ کشور اتحاد جماهیر شوروی که فروپاشید و به چند کشور از جمله روسیه تقسیم شد از مصر در مقابل اسراییل حمایت می‌کرد. در آن سال‌ها در مصر بیش از ۲۰ هزار مستشار نظامی روسی مستقر بودند. پس از روی کار آمدن انورالسادات در مصر، همکاری نظامی دو کشور قطع شد و آمریکا به مرور جای اتحاد شوروی را در مصر گرفت. حمایت قاطع مسکو از دولت قانونی سوریه بی‌تردید خشم حامیان اصلی کودتا را برانگیخته و با این وصف خرید تسلیحاتی جدید مصر از روسیه را باید نوعی دهن‌کجی به سیاست‌های واشنگتن دانست.روند نزول واشنگتن در افکار عمومی مصر در روزهای پس از سقوط دولت مرسی کاملا مشهود بود. این قرارداد نظامی به‌منزله یک توسعه قدرت در ساختار منطقه‌ای و بین‌المللی توسط روس‌هاست و تردیدی نیست که با واکنش واشنگتن و متحدانش مواجه می‌شود.
با این حال، شاید در این فرآیند یک عامل دیگر هم دخیل باشد و آن دشمنی مشترک به نام سلفی‌گری است. حکام جدید مصر و کرملین هر دو با مشکلی به نام توسعه سلفی‌گری در خاورمیانه مواجه‌اند که باید آن را در ایجاد نوعی ائتلاف جدید موثر دانست؛ هرچند که در عمل و در برهه زمانی فعلی، نمی‌توان این ائتلاف را قايم و مستحکم دانست.به هر روی، دولت اوباما با عملکرد شکننده خود در مصر، عملا رشته‌های سیاس پیر آمریکایی را پنبه کرده است. با هر تفسیری از این قرارداد، مصر دیگر حیات خلوت واشنگتن نیست.
دولت مرسی اگر چه در سامان‌بخشی به اوضاع اقتصادی جامعه مصر ناکام بود، ولی مشکل اصلی‌اش جای دیگری بود. دولت مرسی در حقیقت درتله‌ی قانون اساسی گرفتار شد. تله‌ی قانون اساسی، اصطلاحی‌ست که به معضل ایجاد موازنه بین اسلامگرایی و سکولاریسم در جامعه مصر اشاره دارد. از سوي ديگر در اين كشورها، قبلا قوانيني توسط سكولارها وضع شده است؛ مثل قوانين مربوط به نهاد خانواده يا قوانين مربوط به برابري مذهبي. يعني جامعه از يكسو انتظار دارد كه اسلامگرايان قانون اساسي داراي بعد مذهبي بنويسند و از سوي ديگر، جامعه در دوره طولاني حكومت سكولارها، رويه‌هايي را تجربه كرده و اين رويه‌ها انتظاراتي را ايجاد كرده‌اند كه سمت و سوي ديگري دارند. رويه‌هايي مثل آزادي حجاب و برابري مسلمان و غيرمسلمان.
اين وضع متناقض موجب تاخيردرتدوين قانون اساسي جديد در مصر و تونس شده است، يعني اسلامگرايان و حتي سكولارها، از يك سو مي‌دانند كه بايد اسلام را در قانون اساسي جديد بپذيرند و از سوي ديگر، نگران حذف ميراث سكولارها در جزييات قانون اساسي‌اند … كساني كه به خيابان ريختند و جان‌شان را براي سرنگوني دولت مبارك به خطر انداختند، به خودشان حق مي‌دهند كه در صندلي مجلس هم بنشينند. در انقلاب دموكراتيك مصر و تونس، سكولارها هم شريك مسلمان‌ها بودند. به اين ترتيب، مسلمان‌ها مجبورند سكولارها را نيز در قدرت سهيم كنند.
ناتوانی مرسی و یارانش در ایجاد موازنه بین اسلامگرایی و سکولاریسم، در کنار ضعف‌های آنها درتدبیر معیشت مردم مصر، بحرانی ملی را در این کشور رقم زد که بوی خون می‌داد! وقتی که نیروهای اجتماعی سکولار و دموکراسی‌خواه مصر به میدان تحریر آمدند و درخواست سرنگونی دولت مرسی را فریاد زدند، نهاد سکولار اردو و شیخ اسلامگرای الازهر نیز از برکناری مرسی حمایت کردند؛ چه در شرایط نوپدید جامعه مصر، باقی‌ماندن مرسی در قدرت زمینه‌ساز از دست رفتن هر چه بیشتر وحدت و امنیت در جامعه مصر بود .
جنرال عبدالفتاح السيسي که فرمانده نيروهاي مسلح مصر نيز هست، سه جولاي در يک عمل نظامي مرسي را از قدرت برکنار، قانون اساسي را تعليق و پارلمان را منحل کرد. وي روز بعد، عدلي محمود منصور، قاضي محکمه قانون اساسي مصر را به عنوان رئيس جمهور موقت منصوب کرد.اعتراض، نظامي گري، مداخله جويي و افراطي گري در فضاي سياسي قاهره به يکديگر گره خورده است. تحقيقات از مرسي و هشت متهم ديگر که اکثر آنها از رهبران گروه اخوان المسلمين هستند به خاطر اتهام اهانت به دستگاه قضائي آغاز خواهد شد. مرسي و اخوان المسلمين نه تنها ديگر جايي در راس معادلات اجرايي مصر ندارند، بلکه بايد مانند دوران رياست جمهوري حسني مبارک خود را براي رفت و آمد به زندان و محاکم آماده کنند! اگرچه طرفداران مرسي و اخوان المسلمين نيز در خيابانهاي قاهره حضور گسترده اي دارند اما رئيس جمهور مخلوع مصر عملا ديگر تواني براي بازيابي قدرت از دست رفته خود ندارد.
تا همین دو سال و نیم پیش می توانستیم تصور کنیم که جنرال عبدالفتاح السیسی تبدیل به یکی از قهرمانان مصر خواهد شد. مصر برای نظامیان همواره آمد داشته است. ما به یاد داریم که حسنی مبارک رییس جمهور سابق این کشور در جنگ اعراب و اسراییل ، یکی از افسران نیروی هوایی مصر بود. انور سادات هم وقتی رییس جمهور بود، عاشق یونیفورم های نظامی بود؛ یونیفورم آبی رنگ با ربان های پر شمار. کلنل جمال عبدالناصر هم همین طور؛ میلیون ها مصری او را می ستودند.این بار اما به نظر می رسد تحسین سیسی تبدیل به عبادت او شده و از حد فراتر رفته است. روزنامه نگاران ستایشش می کنند، مردم شیرینی هایی را می خورند که پورتره سیسی روی آنها نقش بسته است. این روزها یک مقدارنوتهايصد دالری جعلی بین مصری ها دست به دست می شود که در آن، به جای تصویر بنجامین فرانکلین، عکس تمام رنگی سیسی را می بینید. این اسکناس عجیب و غریب و ساختگی را که در دست می گیرید، می بینید جنرال سیسی یونیفورم پوش، بدون لبخند به شما نگاه می کند. آن طرف اسکناس، یعنی سمتی که تصویر کاخ سفید حک شده، باز هم عکس فتوشاپی سیسی را می بینید. این بار، نشسته روی چیزی شبیه به سریر پادشاهی، با کلاه بیس بال به سرش، و دستی که زیر گونه گذاشته شده؛ سیسی در این عکس، مشغول تفکر است، لابد در فکر و رویای آینده درخشان و پرشکوه برای مصر!
مصری ها شاید به خاطر این که فرمانده اردو و وزیر دفاع شان رییس جمهور مرسي را بر کنار کرده و به اتهام کشتار مردم در تظاهرات ضد اخوان به محاکمه کشانده، سپاسگزار او باشند. اما این همه ماجرا نیست. روز محاکمه مرسی، در محکمه، یک روزنامه نگار مصری مي پرسدبه نظر تو، آیا برکناری مرسی، بالاخره یک کودتا بود یا یک انقلاب؟ این، سوالی است که این روزها در مصر پرسیده می شود. اگر شما بگویید برکناری مرسی، کودتا بوده، پس حتما یکی از حامیان اخوان المسلمین هستید. اگر بگویید انقلاب بوده، یا به عبارتی، بگویید که ادامه همان انقلاب سال دوهزاريازده بوده، پس طرفدار سیسی هستید.آیا می توان باور کرد که قرار است نام مرسی از این محکمه به عنوان بیگناه خارج شود؟ عجیب اینجاست که دنیای خارج هنوز سعی می کند با این اتفاقات غیرمعمول و بی معنی کوتاه بیاید. جان کری، وزیر خارجه آمریکا که قرار است همه ما فکر کنیم او تنها فردی در این دنیاست که می تواند صلح را برای فلسطینی ها به ارمغان بیاورد، درست یک روز پیش از محکمه مرسی، نه کمتر و نه بیشتر، سر از قاهره در آورد و این جملات مهربانانه و دلنشین را نثار سیسی کرد ، “پیشرفت به سمت یک دولت غیرنظامی، باید بر اساس هنجارهای دنیای دموکراتیک رخ دهد، فارغ از این واقعیت که ما تفاوت های فرهنگی زیادی داریم و بر اساس سنت های خود عمل می کنیم.”همه حدس می زدند که از کری فقط همین نامفهوم و بی ربط را بشنوند.
آیا منظور او این بود که مصری ها دوست دارند نظامی ها روسای جمهور منتخب را برکنار کنند، ولیکن آمریکایی ها چنین چیزی را نمی پسندند؟البته این درست است که کودتای نظامی مصر این روزها به ندرت با انتقاد روبروست، حتی در کانال های ماهواره ای خارجی. حتی تلویزیون دولتی مصر نیز در زیرنویس گزارش های خود درباره خشونت های مصر، اغلب از همان لوگوی اردو مصر استفاده می کنند . با این حال، میلیون ها مصری چنین تفسیری از وقایع اتفاق افتاده علیه دولت مرسی را پذیرفته اند. بله ! این درست است که در صحرای سینا شماری از سلفی ها دست به شورش زده اند و چندین نفر از نیروهای پولیس را به قتل رسانده اند اما این شورش های سلفی، با مبحث برکناری دولت مشروع – اگرچه به شدت ناکارآمد- مرسی خلط شده است. اردوي مصر، روی ماجرای بستن تونل های زیرزمینی بین مصر و غزه و انهدام هشت مخزن زیرزمینی حامل سه صدوسي وچهارهزار لیتر سوخت دیزل قاچاق که قرار بوده از طریق تونل ها به دست حماس برسد، کلی سر و صدای رسانه ای راه انداخت. به یقین، آوارگان فلسطینی در غزه، بهای اتحاد حماس با محمد مرسی را می پردازند. جنرال سیسی مرد جالبی است. کاکاي او سال ها پیش از اعضای اخوان المسلمین بوده است. آیا به همین دلیل مرسی او را به عنوان وزیر دفاع دولت خود برگزیده بود؟ سیسی پس از جنگ نوزده هفتادسه از آکادمی ارتش فارغ التحصیل شده اما خودش هرگز در هیچ میدان جنگی حضور نداشته است. امروز در میان رهبران و فرماندهان بزرگ اردو، هیچ قهرمان جنگی بزرگی دیده نمی شود.
سرانجام سخت وسستي حوادث ثابت خواهد نمود که اززيرپلوچه چيزي بيرون خواهدشد؟. بادرود هاي گرم وصممانه « صباح ». منابع وماخذ- علاوه ازمنابع که درلابلاي نبشته تذکرداده شدهاست:
– خاطرات دکترحسنين هيکل ازجمال عبدالناصر- برگردان بفارسي موسسه طبع ونشرگلستان سيزده شصت يک .
– علل شکست اخوان المسلمین در مصر از نگاه محمد حسنین هیکل- تکرار اشتباهات در سرزمین فراعنه. منبع
http://islamtimes.org/vdcjyaetiuqeyaz.fsfu.html
– مصردردوران جمال عبدالناصرووزيردعوت وتبليغ محمد حسنين هيکل نوشته / م – فيصل چاپ پنترکراچي پاکستان نوزده نودوهشت.
– تاريخ سياسي مصر ونقش محمد حسنین هیکل متولد ۲۳ سپتامبر ۱۹۲۳ میلادی، روزنامه نگار نامدار مصری است که به مدت ۱۷ سال مسووليتي بلندي در روزنامه الاهرام مصر ووزيردعوت وفرهنگ راداشت. اثرنويسنده چاپ موسسه راجا عباس درکراچي پاکستان سال دوهزاردو.
– جنرالانشوراي نظامي مصر
– http://www.tabnak.ir/fa/news
– محمد حسنین هیکل کتاب جديد ش درباره مبارک
http://www.irdiplomacy.ir
– فهرست رئیس‌جمهورهای مصر
http://fa.wikipedia.org/
– مصر از جمال عبدالناصر تا حسنی مبارک–استاد صباح.
pezhuhish.com/new/images/stories/pdf/3751.pdfTranslate this page
– حسني مبارك از صعود تا سقوط
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=8911230929
– پايگاه تحليلي-خبري بــالاتـر از بالاترین
حسنی مبارک از ابتدا تا انتها
http://balatarazbalatarin.blogfa.com/
– باشگاه انديشه / آشنایی با کشور مصر
http://www.bashgah.net/fa/content/show/40880
– از حاکمیت فراعنه تا حاکمیت دموکراسی
http://jelvei-digar.blogfa.com/post-86.aspx
– شناخت ادیان، سازمان حوزه‌ها و مدارس خارج از کشور،
ج 2، ص 108.
– تاریخ صهیونیسم، سوکولوف، ناهوم، ترجمه داوود حیدری، ص 252.
– شناخت ادیان، سازمان حوزه‌ها و مدارس خارج از کشور،
ج 2، ص 109.
– اسطوره‌های بنیانگذار سیاست اسرائیل، روژه گارودی، ص 183.
– روزنامه ایران- جنگ شش روزه 1967 اعراب و اسراييل
– دايرة المعارفهاي: زرين ، واسلامي .
– مرکزبين المللي مطالعات صلح – تحولات منطقه و منازعه اعراب و اسرائیل؛ گذشته، حال و آینده متن کامل مصاحبه با دکتر صادق زیباکلام.
– جنگ اعراب واسرائيل
http://www.sharghnewspaper.com/840704/html/v12.htm
– تاريخ سياسي مصر، نفت خاورميانه وجنگهاي ماجراجويا نه
– سناريوي ميانه به وضعيتي در ميان دو جفت از سناريوهاي مطرح شده اشاره دارد.
– وضعيتي ميان سناريوي 1 و2 ، وضعيتي ميان سناريوي 2 و 3نويسنده:محمد ابراهيم سينائي.
– آینده مصر و مصر آینده / http://andishe-ap.org/index.php/foreign-policy/197-egypts-future
– بخشهاي خبري چون: بازتاب ،ريانووستي ، ايسنا و…