تو نیکی میکن و در دجله انداز
که ایزد در بیابانت دهد بــــا
تُرک تبار افغان باشندۀ تورانتوی کانادا، برندۀ مدال طلا و الماس در سال ۲۰۱۲ به خاطر خدمات فرهنگی گسترده، در طول زندگی پر بارش، گردیده بود بار دیگر مفتخر به کسب مدالدر سال ۲۰۱۳از طرف گورنر ایالت انتاریو کاناداlieutenant governorگردید که این افتخار نه تنها مربوط جناب ایماق و فامیل شان؛ بلکه شامل حال فرد فرد افغانان باشنده ی کانادا و افغانستان خواهد بود.
دولت کانادا همه ساله رضا کاران متقاعد، ژورنالستان و فرهنگیان کانادایی را که در خدمت مردم بوده و از خود برازنده گی خاص نشان داده باشند، با مدالها و تحسین نامه ها مورد تشویق و ترغیب قرار میدهد.
بدین منظور حوالی ساعت ۶ شام روز جمعه ۱۵ نومبر سال ۲۰۱۳ در تالار اداره ٔ نایب و کفیل ملکه، در ایالت آنتاریوی کانادا واقع « کویین پارک » تورنتو، محفل با شکوهی برگزار گردیده بود که در این گردهم آیی، نماینده گان عالی رتبه ٔ دولتی، پارلمان، مسوولین کمونینتی ها وعده ٔ زیادی از ژورنالستان حضور بهم رسانیده بودند.
در این گرد همآیی چهل تن از مسوولین روزنامه ها، مجلات، روزنامه نگاران، کارمندانرادیو تلویزیون و جوامع قومی، که فعالیتهای دراز مدت قابل توجهی را به مطبوعات قومی و جوامع کانادا انجام داده بودند، به در یافت جوایز و تقدیرنامه ها موفق شدند.
با خرسندی و افتخار باید یاد کرد که دوتن از ین گروه برندگان جوایز مربوط به کمیونیتی افغان مقیم تورانتو بودند که اوشان عبارتند از:
محترم الحاج داکتر فیض الله ایماق و محترم انجنیر احمد شاه درانی که به خاطر خدمات برازندۀ شان در بخش علوم بشری و هنر در جامعه مدنی، به دریافت تقدیرنامه و مدال نایل گردیدند.
اینجانب موفقیتهای این دو هموطن گرامی را از صممیم دل تبریک و شاد باش گفته، در آینده، پیروزیهای هرچه بیشتری برای شان از بارگاه رب العزت خواهانم .
و حال میخواهم در بارهٔ زندگی و کارکرد های داکتر صاحب ایماق شاعر، نویسنده و ژورنالیست سابقه دار کشور چیزی بنویسم . اگر خدا بخواهد در آینده ٔ نزدیک، پای صحبت انجنیر صاحب احمد شاه درانی نشسته، درمورد کار کردهای فرهنگی شان، به علاقمندان معلومات ارایه خواهم کرد.
***
فیض الله ایماق نه تنها به زبان اوزبیکی؛ بلکه در زبان دری نیز استاد بوده و در دانشگاه شرق شناسی تاشکند اوزبیکستان این زبان را تدریس مینموده است. آقای ایماق دارای شخصیت متین و مهربان بوده همه دوستانش علاقۀ زیادی به شخصیت و منش او دارند؛ چون از تعصب و خود بزرگ بینی کاملأ مبرا است.
اگر خدمات فرهنگی فیض الله ایماق را در پنچاه سال اخیر چه در افغانستان و چه در خارج افغانستان بشماریم بایست کتابی نوشت قطور؛ مختصراً خدمت خوانندگان عزیز همینقدر مینگاریم که او شاعر دو زبانۀ دری و اوزبیکی است، مقالات ارزندۀ از وی صفحات روزنامه ها و مجلات را رنگین نموده است، از همه مهمتر خدمت او در فولکلور جوامع ترکتباران افغانستان قابل تقدیر و ستایش است. محترم ایماق سه سال به صفت ترجمان زبان دری در موسسۀ «رادوگا» و محرر ماهنامه ٔ( آیدین) اوزبیکستان وظیفه اجرا نموده است. او فیلم های زیادی را به دری و اوزبیکی در «اوزبیک فلم» ترجمه و دبلاژ نمود. ایماق و خانم محترم شان بی بی حاجی انابت ایماق دو بیتی های ترکی اوزبیکی داستان تراژیدی « یازی و زیبا» رابه نام ( سوزوان) در استدیوی رادیو تاشکند دکلمه نموده به شکل« سی دی» در آوردند. نه تنها خود آقای ایماق بلکه خانم و دختر شان نیز به حیث نطاق و ژورنالست ایفای وظیفه نموده اند و به همین ترتیب ده ها نوع فعالیت های فرهنگی را این خانوادۀ فرهنگ دوست افغان در ممالک مختلفه به منصۀ اجرا گذاشته اند که باعث سرفرازی تمام افغانها است. باید گفت از منابع مختلف جوایز زیادی نصیب داکتر ایماق گردیده است، او بود که داستان منظوم فولکلوریک یازی و زیبا را، از بین مردم جمع آوری کرده و در موسسۀ «زرقلم» تاشکند به چاپ رسانید.این کتاب در ماه آگست سال ۲۰۰۴ میلادی« در نخستین جشنوارهٔ بین المللی کتاب در تاریخ افغانستان» از طرف بنیاد جهانی ژورنالستان آریانا افغانستان که در ویانای کشور اطریش برگزار شده بود، جایزهٔ مطبوعاتی « عمعق بخارا یی» را از آن خود کرد. او بود که دو کتاب بزرگ داستان را به نامهای «شربت توس» و «پادو»، از ترکی اوزبیکی به دری ترجمه و چاپ نمود . در سال ۱۳۵۹ خورشیدی مجموعۀ « دردانه های خلق» که از طرف وزارت اطلاعات و فرهنگ وقت در کابل چاپ شده بود مستحق جایزۀ مطبوعاتی «خوشحال خان ختک» شناخته شد. در این اثر نمونه های از ادب شفاهی ترکی اوزبیکی که طی ۲۰ سال توسط ایماق از بین مردم شمال کشور جمع آوری و به زبان دری نیز ترجمه شده بود، گنجانیده شده است. خوشبختانه این اثر تاکنون ۳ بار در افغانستان و یکبار هم با تجدید نظر در اوزبیکستان به خط سریلیک به تعداد ده هزار جلد چاپ شده است.
داکتر ایماق به تاریخ ۲۱ مارچ سال ۲۰۰۹ به حیث رییس عمومی فدراسیون فرهنگی ترکان افغانستان« ففتا» از طرف ترکتباران مقیم کانادابه اکثریت آرأ انتخاب گردیده، به خاطر کار های ارزنده اش از طرف مرکز این فدراسیون که در هالند قرار دارد، مستحق تقدیر نامه نیز گردید.
گفتنیست تا کنون« ۱۱» اثر و ده ها مقاله ی تدقیقی و پژوهشی داکتر ایماق در افغانستان و همچنان در کشور های اوزبیکستان، کانادا، ترکیه،ایالت متحدهٔ امریکا و غیره جاها اقبال چاپ یافته و« ۸» اثر دیگراستاد فعلا آمادۀ چاپ اند.
استاد ایماق و خانمش بار ها در برنامه های برونمرزی « نوید» و « سیمای شرق» که از شبکه های جهانی آریانا افغانستان و پیام افغان به نشر میرسد ، مطالب مفید و آموزنده را به زبان های دری و ترکی اوزبیکی ثبت و به دست نشر سپردند.
همچنان نظر به گفته ٔ استاد: « سه سال تمام پروگرام فولکلوریک «فولکلور – خلق قلبیده گی دینگیزدیر» ( فولکلوربحر متلاطمیست در قلب مردم) را طور رضاکارانه، تهیه و ترتیب نموده، جهت نشر به اداره ٔ برنامه ٔ اوزبیکی تلویزیون ملی افغانستان ارسال داشته است. این برنامهٔ نیم ساعته، هفته ای یکبار به نشر رسیده ،همه مطالب ارسالی، روز های سه شنبه ساعت سه به وقت کابل پخش گردید.»
استاد ایماق شاعر شیرین سخن و خوش قریحه نیز است و از دوران مکتب ابتدائیه تا بحال اشعار نغز میسرایند، که صفحات مجلات و روزنامه ها را مزین ساخته است
داکتر فیض الله ایماق که زمانی هم «نهال » تخلص میکرد، در سال ۱۳۲۴ خورشیدی در قریۀ «باغ بوستان »شهر قورغان اندخوی ولایت فاریاب در یک خانوادۀ دهقان زحمتکش چشم به جهان گشود. بلی، او در باغ بی برگی زاده شد و در بوستان بی ریایی نمو کرد. تحصیلات ابتدایی را در مکتب قورغان آنجا به آخر رسانیده و جهت کسب تحصیلات عالی تر به کابل فرستاده شد. آقای ایماق دورۀ متوسطه را در مکتب ابن سینا و لیسه را در دارالمعلمین کابل تمام نموده، بعد از دو سال اجرای وظیفۀ معلمی در لیسۀ نادریۀ کابل، با سپری نمودن امتحان کانکور شامل رشتۀ ژورنالیزم فاکولتۀ زبان و ادبیات دانشگاه کابل گردید، بعد از فراغت در سال ۱۳۵۰ به حیث متکفل و آمر برنامه های اوزبیکی، ترکمنی، بلوچی ، پشه یی و نورستانی رادیو افغانستان مقرر گردیده، چند سال بعد به صفت مدیر عمومی اداره مذکور تقرر حاصل نمود. استاد ایماق بنیانگذار برنامه های محلی و اولین نطاق پروگرام اوزبیکی بود. او بود که به خاطر ترتیب و تنظیم و بوجود آوردن پروگرامهای محلی موفقیت های محسوسی حاصل کرده از طرف محترم محمد ابراهیم عباسی وزیر اطلاعات وکلتور وقت مستحق تقدیرنامه و پول نقد گردید. او در زمان جمهوری سردار داوود، به حیث مدیر پروگرامهای تربیتی اداره ٔ روزنه ٔ رادیو افغانستان نیز ایفای وظیفه نموده است.
داکتر فیض الله ایماق در سال ۱۳۶۱ خورشیدی استفاده از یک بورس اسپیرانتوری وارد اوزبیکستان شده و رسالۀ علمی خود را تحت عنوان « سرود های شفاهی اوزبیکان افغانستان » با راهنمایی پروفیسر محمد نادر خان سعید اوف استاد دانشگاه زبان و ادبیات اوزبیکی دانشگاه « اولغ بیگ » تاشکند نوشته و در سال ۱۳۶۵ خورشیدی از رساله ٔ دوکتورای خود دفاع کرد. او طی ۲۵ سال اقامتش در اوزبیکستان هم تحصیل کرد و هم به کار فرهنگی دست یازید. نظر به گفته ٔ ایماق صاحب :« او طی مکتوب نمبر(۳۷)۱۵/۲/ ۱۳۷۷و منظوری وزارت امور خارجه دولت اسلامی افغانستان، به حیث اتشه ٔ فرهنگی سفارت افغانستان مقیم تاشکند در بست سکرتر سوم مقرر گردید.همچنان او در زمان اقامتش در اوزبیکستان به صفت ژورنالست و نطاق دری و اوزبیکی رادیو تاشکند، رییس اتحادیه ٔ هنرمندان افغانستان در آسیای مرکزی و رییس بنیاد جهانی ژورنالستان آریانا افغانستان در تاشکند، تا ماه نومبر سال ۲۰۰۵ الی آمدن به کانادا مشغول ایفای وظیفه بودند. »
ایماق انسان خیر خواه و مدنیت پرور بوده، در اول ماه جوزای سال ۱۳۸۹ خورشیدی( ۳۶۸)جلد کتب با ارزش کتابخانهٔ شخصی خویش راکه طی مدت ماموریتش از داخل و خارج کشور خریداری کرده بود، غرض غنا بخشیدن کتابخانهٔ عامهٔ کابل به دکتور سید مخدوم رهین وزیر اطلاعات و فرهنگ اهدأ کرد که خبر آن در میدیای نوشتاری و صوتی داخلی و خارجی به نشر رسید. این کتب شامل ترجمه و تفسیر قرآن عظیم الشان، لغتنامه ها، دایرة المعارف و کتاب ادبیات زبانهای دری، پشتو، ترکی، اوزبیکی، انگلیسی، روسی و کتب هنری و معلوماتی می باشد.
باید گفت حتی بعضی از مقالات این شخصیت گرانمایه در دائرة المعارف آریانا نیز به چاپ رسیده است. بنده تنها قسمتی از نوشته های فارسی شانرا خوانده ام ایکاش لغتنامۀ که اوشان در زبان اوزبیکی با ترجمه ی دری و پشتو نوشته بودند مفقود نمیشد، تا از نوشته های اوزبیکی شان نیز فیض میبردم.
پس جای دارد استاد ایماق با این همه کارکرد های نیک و خارق العاده اش مستحق مدالها وجوایز گردد، بلی!خداوند بزرگ به استاد توفیق مزید عنایت نماید تا این راه بی پایان را برود.
دلا عشــــق راهــیست دور و دراز
دران بـــار غم سالکان را بــــدوش
اگـر عاشقی دل بــه محنــت بنــه
و گر نــه درین دیگ خود را مجــوش
همایون « باختریانی » تورانتوی کانادا.