بصیر سنگی، کارگردان سینما از افغانستان، میگوید که یکی از مشکلات اصلی سینماگران افغانستان نبود داستانهای جالب برای تهیه فیلمهاست. بصیر سنگی که در جشنواره بینالمللی “دیدار-2010” در دوشنبه شرکت کرده و در بخش فیلمهای کوتاه این جشنواره پیروز شد، در صحبت اختصاصی با بی بی سی گفت که در حال حاضر مشغول پیدا کردن سرمایه برای فیلم جدیدش است. آقای سنگی میگوید که این فیلم جدیدش به سرنوشت یک زن افغان بخشیده شده است.
بصیر سنگی در آمریکا تحصیل کرده و فیلم “راه بیبازگشت” خویش را در شهر کابل و نواحی اطراف آن تهیه کرده است. همکارمان زرینه خوشوقت با بصیر سنگی مصاحبهای انجام داده و نخست از وی در مورد محتوای این فیلم پرسیده است: بصیر سنگی: محتوای اصلی فیلم من روی بنیادگری مذهبی میچرخد، طبعاً موضوع انتحار (انفجار با راه خودکُشی) و عواقب ناگوار آن برای جوانان در افغانستان است که در کشورم در میان جوانان زیاد شده و جان هزاران مردم بیگناه را میگیرد.
یعنی فیلم از سرنوشت یک جوان افغان حکایت میکند که چند نفر از بنیادگرای مذهبی او را شستشوی مغزی میکنند و جوان را وادار به کُشتن یک مقامی در افغانستان میکنند.
یعنی هدف اصلی از نواربرداری فیلم و در میان گذاشتن این موضوع آن است که جوانان جان خود را بیهوده به باد ندهند؟
دقیقاً. من با این فیلم میخواستم بگویم که انتحار راه اصلی رسیدن به مقصد نیست، راه رسیدن به مطلق، خداوند و یا مکافات نیست و مردم از این سودی نمیبینند. و انتحار مردمانی را به مرگ میرساند که کلاً بیگناه هستند.
بصیرجان، فکر میکنی که چرا جوانان در افغانستان خیلی آسان به دام بنیادگرایان می افتند و به چنین عمل ناشایم دست میزننند؟ یعنی سبب چیست؟
سبب اصلی فقر و بیسوادی در میان اکثر مردم در افغانستان است. و مشکلاتی که جوانان افغانستان در عرصه آموزش و پرورش با آن روبرو میشوند. هم بیسوادی و هم فقر سبب اصلی میشود که جوانان به یک مقدار پول ناچیز زود فریفته حرفهای این گروهها میشوند.
هرچند انتحار نه ریشه دینی دارد و نه ریشه انسانی. اما برخی از جوانان از بیسوادی زود فریفته حرفهایی از گروههای بنیادگرا میشوند.
بصیر سنگی در بخش فیلمهای کوتاه جشنواره جایزه اول را به خود اختصاص داد
انگیزههای این موضوع سیاسی است. یعنی جا کردن وحشت و دهشت در دل مردم که بخواهند به مردم بگویند که “ما گروهی هستیم که میتوانیم به این کارها دست بزنیم و شما را خار و ذلیل بکنیم.”
و این گروهها با استفاده از وضعیت مردم از این وسیله به آسانی استفاده میکنند.
برگردیم به موضوع سینما و فرهنگ و هنر. سینماگران تاجیکستان مشکلات اصلی این عرصه را نبود سرمایه برای تهیه فیلم میخوانند. بصیرجان، لطفاً بگویید که مشکلات اصلی که سینماگران فیلم با آن در افغانستان روبرو میشوند، چیست؟
به نظر من، موضوع پول و تجهیزات را تهیهکنندگان میتوانند به آسانی حل کنند. ولی یکی از مشکلات اصلی که به فکر من، و این نظر شخصی من است، سینماگران افغان با آن همیشه روبرو هستند، نبود داستانهای خوب و جالب برای تهیه فیلمهاست.
و اگر ما دسترسی به سرمایه و تجهیزات زمانوی داشته باشیم، وقتی که داستان خوب نیست، ما نمیتوانیم فیلم خوبی را تهیه کنیم. منظورم از داستانها و فیلمنامه نویسان خوب است.
اما سصحبتهای قبلی من با هنرپیشگان زن افغان حاکی از آن بود که بانوان هنرمند در افغانستان مشکلات زیادی دارد. بصیرجان، به هنگام نواربرداری فیلم آیا مشکلی با پیدا کردن هنرمند زن در افغانستان داشتی یا خیر؟
خوب، راستی، من به هنگام تهیه با مشکل کمبود هنرمند زن روبرو نشدم. پدرم سلام سنگی در این جاده به من کمک کرد، یعنی هنرپیشهای را پیدا کردیم که برای اجرای نقش قهرمان زنانه خیلی موافق افتاد.
ولی در شرایط فعلی خود هنرمندان زن در جامعه افغانستان به مانند مردم دیگر با مشکلات زیاد اجتماعی روبرو هستند.
کمی در مورد فعالیت آیندهات به ما بگو؟ آیا قرار است که در آینده نزدیک به تهیه فیلم جدیدی آغاز کنی؟ و اگر همین طور است، نام فیلم چه خواهد بود و داستانش چیست؟
حالا روی یک داستان فیلم کار میکنم که حدود دو سال طول کشید و این فیلم بلند خواهد بود. داستان آن در باره سرنوشت زنی حکایت میکند.
بیشتر موضوع این فیلم در مورد خشونت علیه زن در افغانستان است. یعنی فیلمنامه آماده است و ما مشغول جستجوی سرمایه هستیم، تا تهیه فیلم را آغاز کنیم. نام اولیه این فیلم “برقعی در آتش” است و شاید بعد از انجام تهیه آن اسمش دیگر میشود.