نخستين كتاب در مورد جنبش مشروطه خواهي در افغانسان راكه از جانب محترم پوهاند سيد سعد الدين هاشمي تاءليف و تدوين شده است دقيقآ مطالعه نمودم و نظريات خويش را حسب ذيل ابراز ميدارم :
مؤلف يكي از استادان ممتازرشته ء تاريخ پوهنتون كابل و مدتي سمت معاونيت همين كانون علمي كشور را داشته است ، سالهاي زيادي را تدريس و تحقيق نموده و از تاريخ نويسان پر كارو صادق ميباشدكه اين اثر شايسته را با استفاده از منابع و مآخذ معتبر علمي ، اسناد آرشيف و مصاحبه هامزين ساخته و براي اولين بار به حيث يك كاب جامع و كامل طبع نموده است شايان هر نوع تقدير و ستايش ميباشد.
اثر مو صوف اولين و قديمترين كتاب تحت عنوان جنبش مشروطيت در كشور است كه طَي سه فصل به طور مشرح و با تفصيل نگارش يافته .
من به حيث يكي از استادان پيشين پوهنتون كابل كه مدت زيادي در يك ديپارتمنت همكار علمي بوده ايم و ساليان زيادي تدريس و تحقيق نموده ام ، تاليف اين اثر برازنده را تحت عنوان نخستين كتاب در مورد جنبش مشرطيت درافغانستان يك اقدام عالمانه و خيلي سودمند ميدانم ..
البته در مورد تاريخچه ء نگارش اين اثربايد متذكر شد كه طبق قوانين پوهنتون كابل و تحصيلات عالي در قدم اول موضوع ، عنوان و تاليف ان از جانب ديپارتمنت تاريخ براي جناب استاد سيد سعد الدين هاشمي وظيفه داده شد تا غرض ترفيع رتبه ء علمي پوهنوال تحت رهنمايي جناب استاد مرحوم پوهاند غلام فاروق اعتمادي دست به كار شود.ايشان توانستندبعد از سپري نمودن مدت معين با در نظر داشت معيار هاي پوهنتوني و ضروريات ديپارتمنت تاريخ همچو يك اثر وزين را با كمال صداقت تهيه و به دسترس ديپارتمنت قرار دهد.
با در نظر داشت قوانين پوهنتون ، كتاب موصوف براي بار اول در مجلس ديپارتمنت مطرح شد و به اكثريت آرا مورد پذيرش و تاء ييد شناخته شد.در مرحله ء دوم در مجلس استادان پوهنزي مطرح شد و پس از ارزيابي دقيق به اكثريت آرا مورد تاييد و تصديق قرار گرفت .در نهايت بررسي و ارزيابي اين اثر علمي در مجلس شواي علمي پوهنون كابل راجع شد و براي اطمينان خاطر براي يك تن از اعضاي اين شورا وظيفه سپرده شد ه تا انرا سر تا پا مطالعه و نظريات شان را در مجلس شريك سازد كه در نتيجه از تمامي تعاملات قانوني پوهنتوني و محافل علمي فايق آمد و پيروز مندانه مورد پذيرش غرض ارتقاء رتبه ء پوهنوال به تصويب رسيد.
جناب پروفيسور هاشمي به شكل پيگير و دوامدار غرض إصلاحات و بهبود ان گامهاي استوار و مفيد بيشتري برداشته است چنانچه مراحل طبع اين اثر وزين به نام نخستين كتاب در باره ء جنبش مشروطه خواهي در افغانستان كه در ماه جوزاسال ١٣٥٤ مطابق ماه جون سال ١٩٧٥ثبت شده بود دنبال شد و براي تكامل ان با در نظر داشت كاپي اصيل تجديد نظر و طبع مجدد شد كه در نتيجه همين اثر برازنده به نام جنبش مشروطه خواهي در افغانستان توسط پروفيسور سيد سعد الدين هاشمي به حيث نخستين كتاب از طريق شوراي فرهنگي افغانستان در سال ١٣٨٠ چاپ شد و به دسترس مراكز علمي و فرهنگي كشور قرا گرفت .
قابل تذكر است كه دانشمندان و موءرخين مشهور كشور مانند مرحوم پوهاند عبدالحي حبيبي ، مير سيد قاسم لغماني، عبد الهادي داوي، مير غلام محمد غبار ، سيد قاسم رشتيا، مير محمد صديق فرهنگ ، دكتر روان فرهادي، دكتر احسان تره كي، وغيره تحقيقات ، مقا لات و آسنادزيادي در اين بخش به جا گذاشته انداما جناب پروفيسور هاشمي توانسته است تا اولين و كاملترين كتاب را در اين موضوع تاليف و به چاپ رساند.
اينجانب پو هاند محمد سعيد يكي از استادان پيشين دانشگاه كابل كه ساليان درازي در آن كانون علمي تدريس و تحقيق نموده ام ، تاءليف و طبع همچو يك اثرعلمي و شايسته را گام بزرگي در راه تحقيق و تاليف آثار علمي در كشور ميدانم و صحتمندي و گامگاري جناب پروفيسور سيد سعد الدين هاشمي را از بارگاه خالق يكتا التجا ميدارم.
و من الله توفيق
محمد سعید