دریک بخشی از نوشته های قبلی گفته بودیم که انگلیس پسا آغاز غروب آفتاب در سرزمین به قول خود شان سرزمین بی غروب آفتاب منطقه به طور دایم درگیر مخمصه های ارضی ساخت. انگلیس به آن هم اکتفا نه کرد، از یک قوم صد قوم دیگر جور کرد. یعنی اقوامی که در افغانستان وجود داشتند و با هویت مشترک اما با نام های متفاوت زنده‌‌گی داشتند به چندین قوم دیگر تقسیم کردند. چون سطح سواد در کشور و رهبری های آن زمان تا ۹۰ در صد زیر صفر بود فقط شمشیر قلدر حرف اول را می‌زد. لذا تا امروز امکان بحث منطقی از افغانستان منتفی است. مثلاً اکر لر و بر یک پشتون اند نیاز به ایجاد خط دیورند چی بود؟ اگر اتک وطن ما بود دلیل عمده‌ی واگذاری آن به پاکستان چی بود؟ آیا عبدالرحمان خان این بخش خاک افغانستان را کرایه داده بود…که هی میگوییم ۹۹ سال قرارداد بود. آیا پسا مرگ. عبدالرحمان که مقر به گرفتن کرایه‌ی تا شانزده لک روپیه پول مروج زمان در سال بود، کس دیگری آن کرایه را تا امروز گرفت؟ ولا هر چیز کرایی دیده بودیم، وطن کرایی و ناموس کرایی را ندیده بودیم.
اما به قول فاروق وردک، حنیف اتمر و عبدالغنی احمدزی نواسه های عبدالرحمان خان آن بخشی از ناموس و وطن را که اسلاف شان کرایه داده بود به طور قطعی فروخته اند …پ س دنبال چی بودید که ملتذرا تباه کردید و بری ماندید و لری ها شما را به پشیزی هم نه خرید و یا بر عکس لری شما می بودید بری ها عین کار را با شما کردند.
دُرانی ها و غلجایی ها در گذرگاه تاریخ:
تاریخ نشانی می دهد که کسی به نام کاروی، با هویت کامل انگلیسی حاکم و صاحب صلاحیت و گماشته‌ی بریتای استعماری آن زمان پشتون ها را به سه گروه تقسیم کرده بود. او که در هند برتانوی حکم میراندچنین گهرباری داشت:
یک پشتون تقسیم در تجزیه‌ی سیاسی انگلیس مساوی به سه پشتون.
اول: گروهی از قبایل غربی کوه های سلیمان که ساکنان افغانستان اند.
دوم: ابدالی ها.
سوم: غلجایی ها.
یادداشت من:
جستار ها و گفتار و نوشتاری که به دست‌رس همگان است ابدالی ها و غلجایی ها را دو‌گروه کلان تر پشتون ها معرفی می کنند.
« در مورد پیشوند غل و غر اختلافات دیدگاه های مؤرخین است گاهی غلجایی یا غل‌زایی و یا غرزایی ها یاد می کنند.» البته نخبه های شرور این قوم که از سواد اندک برخوردار نیستند… حتا نه می دانند که پسوند زایی کاملاً فارسی است . «زایید مادر مرا به راستگویی گفتا زاییده‌‌ی دامان زیبایی.»
یکی از تاریخ نگارانی که به گمان غالب خودش هم پشتون است و اثری به اسم جغرافیای افغان دارد توضیح می دهد:
( … بارک‌زایی ها، پوپل‌زایی ها، نورزایی ها، علیزایی ها، اچکزایی ها، الکوزایی ها و سدوزایی ساکنان مناطق جنوب و جنوب غربی افغانستان کنونی و عمده ترین شاخه ها از تنه‌ی قبیله‌ی ابدالی‌ست…).
و من فقط بخش هایی از آن کتاب دریافت کردم نه کتاب کامل آن را که تلاش برای به دست آوردن آن دارم.
گروه دوم:
همان غرزایی، غل‌زایی یا غلجایی ها متکی به توضیحات محترم حیات الله که در صفحه‌ی ۱۲۲ همان اثرش توضیح داده و محتوای آن که به گونه‌ی اتفاقی صبح روز یک شنبه ساعت ۸ و ۶ دقیقه‌ی ۲۷ دسامبر سال ۲۰۲۰ یافتم اش…می نویسد:
قبیله‌ی غلجایی:
« … اقوام هوتک، توخی، ناصر، اندړ، تره‌کی، علی خیل، سلیمان خیل، بریج، جدران، جاجی، کاکړ، خوستوال، خوگیانی، صافی، احمدزی، وزیر، اورمر، توری، ترین، شلمانۍ، لوحانۍ و گوندی را دربار می‌گیرد که بیشتر در ساحات جنوب و جنوب شرق کشور مسکن گزین اند…
ادامه دارد….