انديشه و مبارزه روشنگر بزرگ تاريخ روشنگرى  : میرعبدالواحد سادات

در احواليكه افغانستان آماج ذهنيت تكفيرى است و تيكه داران دين از نام خدا و دين ، حقوق و ازادى خلق خدا را سلب مينمايند ، آشنايى نسل جوان و آينده ساز به تاريخ روشنگرى اروپا و معرفى انديشه و مبارزه روشنگران بزرگ تاريخ مبرميت كسب مينمايد . 

در همين ارتباط امروز از بزرگترين روشنگر  تاريخ ولتر ياد مينمايم و انديشه اين شاعر ، نويسنده سترگ ، فيلسوف ومبارز نستوه راه ازادى و عدالت را بمناسبت ( ٢٢٤ ) مين سالروز وفات شان ، گرامى ميداريم 

 فرانسوا ماری اروئه (21نوامبر 1696 م – 30 مى 1779 م ) كه با نام مستعار و لقب خود ولتر شهرت جهانى دارد .  نویسنده و فیلسوف خدا باور و بدون اعتقاد به دين فرانسوی است كه تمام زندگى خود را در جدل با دگماتیسم  حاکم بر کلیسای مسیحی و نهادهای  سياسى حاكم  ، در دفاع از ازادى مذهب ، ازادى بيان و عقيده ، جدايى دين از سياست و دفاع از عدالت وقف گرديد و بخاطر هدف زندگى خود بار ها متحمل زندان و تبعيد گرديد . 

در احواليكه كليسا و پاپ مقدرات مردم را تعين مينمود ، ولتر جسورانه تعصب مذهبى و عدم مدارا نقد ميكرد . زمانيكه كشيش با ننگين خواندن هنر و تحقير هنر پيشه ، مانع دفن هنرمند معروف تياتر گرديد و به سوختاندن جسد او حكم نمود . ولتر وخشورانه فرياد سرداد كه : 

چقدر انسان بايد با چنين دين بجنگد و چقدر تلفات بدهد تا از چنين افكار عقب مانده نجات پيدا نمايد . 

ولتر در آخرين لحظات زندگى در برابر سوال كشيش كه : 

به خداى مسيح  باور داريد ؟ 

پاسخ داد :  

بگذاريد راحت بميرم 

كليسا بخاطر عقايد ضد تيكه داران دين از دفن جسد اين منادى تساهل و تسامح جلوگيرى نمودند و به همين ترس مخفيانه در يك كليسا محلى مراسم انجام يآفت و بعد از انقلاب كبير فرانسه جسد اين رهبر بزرگ فكرى انقلاب را به پاريس انتقال دادند . 

ميراث معنوى اين فيلسوف ، شاعر ، نويسنده و نقاد بزرگ بيشتر از بيست هزار نامه و زيادتر از يكهزار مقاله و كتاب است كه رمان فلسفى كانديد و واژه نامه هاى شهرت جهانى دارند و به فارسى – درى نيز برگردان شده اند . 

حسن ختام اين نوشته را با ذكر از سخنان ماندگار ولتر به پايان ميبريم :  

– من مخالف عقيده تو هستم و اما بخاطر ازادى ابراز عقيده ات خود را قربان مينمايم . 

– كتاب بر دنيايى تمدن فرمانروايى ميكند . 

– برگ هاى كتاب به منزله بإلهاى اند كه روح ما را به جهان روشنايى پرواز ميدهند . 

– زمانى يك جامعه دارايى فضيلت اخلاقى است كه قانون بر تمام افراد جامعه يكسان تطبيق گردد . 

– عملى اگر كاشتيد ، عادت درو خواهيد كرد . 

عادتى اگر كاشتيد ، اخلاقى درو خواهيد كرد . 

اخلاقى اگر كاشتيد ، سرنوشت را درو خواهيد كرد .

– ما بايد در زندگى دارايى هدف عالى باشيم و افق بالاتر را بنگريم  و زندگى بدون هدف ثمره جز خستگى ندارد . 

– كسيكه ميگويد با من هم عقيده شو و رنه خدا ترا لعن ميكند ، به كسى ميماند كه ميگويد : با من هم عقيده شو ورنه ترا مى كشم .

با حرمت