وقتيكه دلهاى باخته مونس ترانه هاى عاشقانه ميشود و زمزمه شاعرانه بر درد مندان هجران مرحم ميگذارد، از دلى شورى بپاه ميخيزد و ازهر زبانى سرودى. از هر دهكده و مزرعه اين ترانه ها بگوش ميرسد. ترانه هاى كه از سينه هاى سوزان وتب آلود سر ميكشد و تامزرعه ی آسمان كبود نقش ميبندد. در وادى نا محدود دو بيتى هاى عاشقانه وعاميانه هر دلى، به دلبا خته متوسل مى شودكه حكايت آنان سينه به سينه و نسل به نسل به ما مى رسد.
خواننده گن ارجمند! اين مجموعه كو چكى كه تحت مطالعه شما قرار دارد، دو بيتى ها يست كه مردم عوام آنرا به «یازی و زیبا» دو عاشق دلبا خته نسبت ميدهند.
داستان هيجان انگيز «زيبا و یازی» كه بنام «سوزوان» مشهوراست همانند داستان هاى «سياه موى و جلالی»، «وامق و عذرا»، «ليلى و مجنون»، «رومیو و ژولیت» و غيره در اذهان پير و جوان، زن و مرد ولایات فارياب، سرپل، جوزجان و بعضى از واليات ديگر تركى زبان نقش بسته و اثراتى بجا گذا شته است. ً توسط زنان و دختران در وقت بافتن قالين و گليم، پختن سمنك، اين دو بيتى ها عموما سوزن دوزى، آرد كردن غله توسط دستاس، خياطى و خامك دوزى خوانده مى شود. قسمتى از ين دو بيتى ها توسط دانشمند گرامى و فولكلور شناس مشهور كشور محترم داكتر فيض الله ايماق در پهلوى سا ير آثار فولكلوريك و ادبيات شفا هى مردم اوزبيك زبان افغانستان چون انواع سرود ها، داستان ها، قصه ها، سرود و بازى هاى اطفال، ضرب المثل ها، چستان ها و غيره در سال هاى گذشته از مناطق اوزبيك نشين كشور عزيز ما افغانستان جمع آورى و در مجموعه بنام «دردانه هاى خلق» كه از طرف وزارت اطلاعات و كلتور وقت در سال 1359 در كابل به چاپ رسيد، گنجا نيده شده بود. و جاى افتخار است كه اين دو بيتى ها امروز به قطع گسترده تر و به شكل كتاب جداگانه تحت عنوان «سوزوان» اقبال چاپ يافته است. اين دو بيتى ها بيا نگر سرور و شادى، غم و اندوه، رنج و زحمت،
هجران و فراق، محبت و صميميت، اخلاص و اعتماد دو محبوب دلبا خته كه در ولایات شمالى افغانستان چشم بد نيا گشوده و در راه نيل به آرزو هاى خود جان شيرين خود را از دست داده اند، مى باشد.
گفتنیست داکتر ایماق اولین کسیست که دوکتورای خود را در رشته ی فولکلور – ادبیات شفاهی مردم اوزبیک زبان افغانستان از اکادمی علوم جمهوری اوزبیکستان بدست آورده است.
براى داكتر ايماق در جمع آورى و طبع چنين آثار گرانبها موفقيت هاى مزيد آرزو مى نمايیم
نذیر ظفر
ویدیو ی سوزوان به صدای داکتر ایماق و انابت ایماق