نویسنده: ماریا دارو

از زمین لرزه کنر هر روز کشد آه از نهاد

آنکه انسان است زاین حالت بود غمگین زیاد

زین حوادث خانه ها ویران شد و مردم تلف

مرد نشد تنها تلف، زن و طفلان هم زیاد

ادامه خواندن در سوگ کنر : استاد محمد اسحاق ثنا

وقتی اژدها می‌غرّد، خرس می‌خروشد و فیل می‌خرامد؛ بشکه زرد سالاران شاخداران غایب‌اند

بازگشت طالبان به قدرت در اگست ۲۰۲۱، افغانستان را بار دیگر در کانون توجه های کشور های منطقه‌ و جهان قرار داد. با وجود تلاش‌های این گروه برای کسب مشروعیت سیاسی، همچنان هیچ کشور مهمی در سطح بین‌المللی طالبان را به رسمیت نشناخته است. در این میان، با توجه به روابط نزدیک طالبان با چین، روسیه، ایران، هند و شماری از اعضای دیگر شانگهای، نشست‌های سازمان همکاری این سازمان که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بلوک‌های امنیتی و اقتصادی اوراسیا شناخته می‌شود،

ادامه خواندن پیام نشست شانگهای برای طالبان؛ نشانه‌ای از افول مشروعیت منطقه‌ای این گروه : مهرالدین مشید

تاریخ، دادگاه اشتباهات مشترک ما

تاریخ معاصر افغانستان و شماری از کشور های دیگر نشان داده است که بحران‌ها، تراژدی‌های ملی و بویژه ی فاجعه ی سقوط  این کشور به دامن تروریسم، تنها محصول تصمیم رهبران یا مداخله های خارجی نیستند؛ بلکه در کنار زمامداران و سیاستگران، اقشار گوناگون جامعه چون، رهبران گروهها، روشنفکران، گرداننده ی رسانه ها، نهاد های مدنی، کارگران و حتی افراد عادی نیز به گونه‌ای مستقیم یا غیرمستقیم در شکل‌گیری و استمرار آنها نقش داشته است. مسوولیت جمعی پدیده‌ای است که اغلب در روایت‌های سیاسی افغانستان نادیده گرفته می‌شود؛ حال آن‌که بدون درک آن، چرخهٔ تکرار اشتباه ها در این کشور ادامه خواهد یافت. اعتراف به خطا های گذشته در افغانستان به تابویی تبدیل شده که هیچ کس حاضر نیست، نزدیک آن شود.

ادامه خواندن اعتراف به خطا؛ بلندای اخلاق و پل عبور از تاریکی به سوی روشنی : مهرالدین مشید

هنوز زنده ایم و تا هنوز می خندیم

هنوز درب غم و رنج و غصه می بندیم 

هنوز بارگه ای عشق را سپهداریم 

هنوز بهر تب و تاب فضل دلبندیم

ادامه خواندن هنوز بهر شکستن هزار پیوندیم : احمد محمود امپراطور

نه من چو ماه نوین مایلم به ابرویش

که آفتاب چو من سر نهد به زانویش

هزار سرو سهی سر نهند در قدمش

ادامه خواندن نگهت گیسو : استاد محمد اسحاق ثنا

آدم چقدر خسته و دل‌گیر می‌شود

تسلیمِ ناشیّانه‌ی تقدیر می‌شود

وقتی‌که با خیالِ خودش حرف می‌زند

در چارراهِ وسوسه تکفیر می‌شود

ادامه خواندن ایام خسته ودلگیر : استاد جاوید فرهاد

در بهار ۱۹۹۰ در مکروریان کهنۀ کابل با خواهر و برادر نوجوانی به نام‌های بدریه و بهزاد آشنا شدم. پدر شان پیشۀ بازرگانی داشت و از من خواسته بود فرزندانش را با الفبای انگلیسی آشنا سازم.

در نخستین روز دیدار مان، چشمم به چند عکس سلام سنگی روی دیوارهای دهلیز و اتاق درس شان افتاد. آنان کلکسیون بزرگی از عکس‌های این هنرمند داشتند و دوست‌دارش بودند.

بدریه و بهزاد در یک روز برف‌باران همان سال به دیدنم آمدند و گفتند: “برای خداحافظی آمده ‌ایم. به کسی نگویید، ما از افغانستان می‌رویم.” سپس آلبوم دوست‌داشتنی شان را نزد من امانت گذاشتند و افزودند: “هرکسی نشانی درست بیاورد، عکس‌ها را به او بدهید تا به ما برساند.”

ادامه خواندن سلام سنگی در نقش زردشت : داکتر صبورالله سیاسنگ

این فیلم با هنرنمایی هنرمندان مستعد وسابقه دار رادیو تلویزیون ملی وتیاتر افغانستان ؛ زرغونه گردش ونعمت الله گردش رخشندگی خاص داشت. در این محفل با اهدای تقدریر نامه برای هنرمندان مانند زرغونه جان گردش و نعمت الله گردش قدر دانی گردید.

ادامه خواندن فیلم اشک پایز با دایرکت سعید ورکزی در شهر تورنتو در جمع از هنر دوستان به نمایش گذاشته شد .

«اکبرنامه» اثری منظوم در قالب مثنوی و یکی از مهم‌ترین آثار ادبی – تاریخی افغانستان به‌شمار می‌رود که در قرن نوزدهم میلادی توسط ملا حمیدالله کشمیری، شاعر و دانشمند اهل کشمیر، سروده شده است. 

این منظومه به زبان دری و با پیروی از سبک و ساختار شاهنامه فردوسی نگاشته شده و به همین دلیل، شاعر آن به‌ «فردوسی کشمیر» لقب گرفته است.

«اکبرنامه» به روایت جنگ اول افغان – انگلیس (1219- 1221/ ۱۸۳۹ – ۱۸۴۲) خورشیدی می‌پردازد و تمرکز اصلی آن بر بازتاب رشادت‌ها و فداکاری‌های وزیر محمداکبرخان، فرزند امیر دوست‌محمدخان، از شخصیت‌های برجستهٔ تاریخ معاصر افغانستان است. این اثر، علاوه بر جنبه‌ های تاریخی و نظامی، بازتاب‌دهندهٔ عناصر فرهنگی، اجتماعی و باورهای مردم افغانستان نیز در یک دورۀ تاریخی است.

ادامه خواندن دربارۀ منظومهٔ حماسی – تاریخی «اکبرنامه»: میرعبدالوحد سادات

نیم قرن مبارزۀ سیاسی و فرهنگی و تبدیل شدن اقغانستان به لانهِ ی تروریسم

مردم افغانستان پنج دهه برای آزادی، آگاهی و عدالت، از هیچ نوع تلاش و مبارزات خستگی ناپذیر مسلحانه، سیاسی و فرهنگی دریغ نکردند. در این مدت رزم آوران شجاع و نترس پایمردانه رزمیدند و نویسنده گان و فرهنگیان صادقانه و صمیمانه و بی هراس نوشتند؛ اما دریغ و درد که هر روز به جای نزدیک‌تر شدن به این آرمان‌های بزرگ انسانی، برعکس از آن‌ها بیشتر فاصله گرفتند. هرچند عوامل زیادی در این ناکامی ها دخیل است؛ اما یکی از عوامل نیرومند آن کم کاری ها، ناتوانی ها، وابستگی های نظامی، مالی و استخباراتی رهبران گروه‌ها و سیاستگران جهاد و مقاومت بوده است.

ادامه خواندن بحران هویت ملی؛ ناکامی ملت سازی و به زنجیرکشیده شدن آگاهی، آزادی وعدالت : مهرالدین مشید

از استبداد تا شایعه پراگنی؛ ساز و کار سلطۀ  طالبان و مهندسی ترس اجتماعی

طالبان به‌عنوان یک جنبش مذهبی-سیاسی که در دهه ۱۹۹۰ میلادی با حمایت های سياسي، مالی و اکمالاتی کشور های منطقه و جهان از پاکستان سر برآورد. پس از شکست در دور نخست حاکمیت، امروز بار دیگر افغانستان را تحت یک نظام متحجر، بسته و افراطی اداره می‌کنند. این حکومت نه بر پایه مشروعیت دموکراتیک بلکه بر بنیاد استبداد ایدئولوژیک و زور نظامی استوار است. طالبان، همانند سایر رژیم‌های اقتدارگرا، برای بقای خود تنها به نیروی نظامی متکی نیستند؛ بلکه دستگاه استخباراتی و شایعه‌پراگنی هدفمند را به‌عنوان ابزار حیاتی در مهندسی قدرت و جامعه ی افغانستان به کار گرفته اند.

ادامه خواندن حکومت‌استبدادی و افراطی طالبان و ساز و برگ‌های استخباراتی و شایعه‌پراگنی‌ : مهرالدین مشید

زن آیینه‌ ای روشن از عظمت آفرینش و گوهر زندگی است وجودی که در نهاد خویش لطافت و توانمندی

 عشق و خرد، صبر و آفرینش را هم‌ زمان در بر دارد.

باور دارم که زن سایه‌ ای در کنار مرد نیست

بلکه شریکی تمام‌ عیار در ساختن فردا و بالی از دو بال پرواز انسانیت است.

ارزش و جایگاه زن در مقام مادر و همسر پایان نمی‌ پذیرد

 او انسان مستقل و تصمیم گیرنده و همکار و همیاری است.

کرامت زن، شالوده کرامت جامعه است

هر جا زن در حصار تبعیض و نا برابری گرفتار شود

 راه پیشرفت و تعالی بشریت بسته می‌گردد.

فرصت‌ های برابر در آموزش و پرورش، سیاست و فرهنگ، هنر و اندیشه، حق مسلم زنان است

 و جامعه‌ ای که این حق را پاس بدارد

به قله‌ های شامیخ عدالت و شکوفایی خواهد رسید.

به امید روزی که زنان و مردان، دوشا دوش یکدیگر، با گام‌هایی استوار، مسیر رفاه اجتماعی و شکوفایی بشریت را به پیمایند.

نویسنده: احمد محمود امپراطور 

سنبله ۱۴۰۴ خورشیدی 

از همه گان جدا شوم از تو جدا نميشوم

گرچه به انزوا. شوم   از. تو جدا نميشوم

نگهت ارزوى    من مطلع   گفتگوی  من

راهى  بهر كجا    شوم از تو جدا نميشوم 

ادامه خواندن از تو جدا نمیشوم  : وارث الشعرا نذیر ظفر

ترا از طرز اشعارت شناسم

ز طبع داغ و افكارت شناسم

غزل هايت دواي درد مردم

به مثل يك پرستارت شناسم

ادامه خواندن ترا از طرز اشعارت شناسم : وارث الشعرا نذیر ظفر

مسافران با امید رسیدن به مقصد سوار موتر می‌شوند

 اما متأسفانه بسیاری از رانندگان به دلیل استفاده از مواد مخدر، کم‌ خوابی، یا ناآشنایی با سیستم‌ های پیشرفته وسایط بزرگ مانند بس ۵۸۰ صلاحیت لازم برای رانندگی ندارند. 

نبود جاده‌ های معیاری، بی‌ توجهی به قوانین ترافیکی و فرهنگ غلط شتاب‌ زدگی، همه‌ ساله جان هزاران هموطن ما را میگیرد و خانواده‌ های زیادی را در غم و اندوه ای عزیزان شان می نشاند.

که در این اواخر نیز همه‌ روزه شاهد هولناک ‌ ترین حوادث ترافیکی هستیم

ادامه خواندن مسافران با امید رسیدن به مقصد سوار موتر می‌شوند: احمد محمود امپراطور

فدای حسنِ زیبایت شوم من 

فدای سروِ رعنایت شوم من

سیاهی سرمه ات روزم سیاه کرد 

فدای چشمِ شهلایت شوم من 

ادامه خواندن فدای پیاله ای چایت شوم من : احمد محمود امپراطور

دا سوال د ډیرو ځوانانو پر مخ کې پروت او مطرح دی. د دموکراسۍ په اړه ما ډیرې مقالې لیکلې. په هغې لړ کې مې په ۲۰۱۱م کال کې یوه لیکنه د «دموکراسي (ولسواکي)» تر سر لیک لاندې نشر کړې ده. په هغې کې د دموکراسۍ یا ولسواکۍ په اړه بنسټیز علمی معلومات وړاندې شوی دی. هلته مې لیکلي چې د دموکراسۍ اصطلاح یوناني جرړې لري چې له دوو اجزاوو، (dēmos) ډیموس (خلکو) اوکراتوس (kratía) (حکومت کولو) څخه جوړه شوی ده. لغوی معنا یې په پښتو ژبه کې د ولسواکي یا پر خلکو باندې د خلکو حکومت کول دي. ولسواکۍ ته مختلفو کسانو او علمی سیاسی کړیو راز راز تعریفونه ورکړي چې په ټولو کې دا موضوع ځلیږي چې دولتي ځواک په مستقیمه او یا غیر مستقیمه توګه د ولس په اختیار کې وي.

ادامه خواندن دموکراسي څه شی ده او سوسیال دموکراسي څه ته وايي؟: نور محمد غفوری

از اسطوره‌ پردازی های فریبنده تا بحران سیاسی و پیامد های ناگوار آن

افغانستان در پنج دهه‌ی اخیر فراز و فرود های زیادی را پیموده است و تاریخ افغانستان در این پنج دهه سرشار از روایت‌های قهرمان‌پروری است؛ اما این قهرمانان نه بر اساس عقلانیت سیاسی و دستاوردهای پایدار، بلکه بر مبنای احساسات قومی، مذهبی و جنگی ساخته شدند. همین امر، به‌جای ملت‌سازی، افغانستان را به میدان بازی گروه‌های تروریستی بدل کرد. هرگاه در افغانستان قهرمانان واقعی ظهور می‌کردند و با استفاده از فرصت ها به جای آن‌که تنها فرماندهان میدان جنگ باشند، بنیان‌گذاران نهادهای ملی می‌شدند. ما امروز پارلمان نیرومند، قوه‌ی قضاییه عادلانه، ارتش ملی و سایر ساختار های ملی را دارا بوده و شاهد سرفرازی های افغانستان می بودیم.

ادامه خواندن قهرمان‌پروری‌های احساسی و سقوط افغانستان در چنگال تروریسم : مهرالدین میشد

نشست اسلام آباد ابزار فشار بر طالبان  یا بازی تازه با کارت مخالفان

بر اساس گزارش‌ها، پاکستان در روزهای اخر اگست ۲۰۲۵ میزبان نشست دو روزه‌ای از مخالفان طالبان خواهد بود. در این گردهمایی، شخصیت‌هایی از نسل نو سیاسی افغانستان، نمایندگان احزاب، فعالان حقوق زنان و جامعه مدنی حضور خواهند داشت. این نشست با همکاری مؤسسه ثبات استراتژیک جنوب آسیا و گروه «زنان برای افغانستان» برگزار می شود. هدف کلیدی آن، گفتگو درباره موضوعاتی مانند حقوق بشر، آموزش زنان و دختران، وضعیت کار و تحصیل، و شرایط سیاسی افغانستان است.

ادامه خواندن چشم اندازی بر نشست آینده ی مخالفان طالبان در پایتخت محور شرارت : مهرالدین میشد

شب گذشته که شب از نیمه گذشته بود، در خانۀ مولانا، بحثی را در پیوند به شخصیت و جای‌گاه استاد صالح محمد خلیق می‌شنیدم. گفت‌وگوهای خوبی جریان داشت. از خاطره‌ها تا جایگاه خلیق در پیوند به شعر و ادبیات معاصر پارسی دری. استاد یسنا هم به چگونه‌گی اسطوره‌پردازی در شعر خلیق پرداخت و این که او چگونه با استفاده از اسطوره‌های این حوزۀ تمدنی به بیان وضعیت اجتماعی – سیاسی روزگار خود می‌پردازد.

هربار که شخصیتی چون خلیق اسپ زنده‌گی به آن سوی دیوار می‌جهاند، من بی‌درنگ به یاد آن شعر معروف رودکی سمرقندی می‌افتم که با گونۀ نگرش عارفانه به مرگ، در سوگ شاعر هم‌روزگارش مرادی سروده است. 

مُرد مرادی، نه همانا که مُرد

ادامه خواندن در خانۀ مولانا، بحثی را در پیوند به شخصیت و جای‌گاه استاد صالح محمد خلیق می‌شنیدم : استاد نصرالله پرتو نادری

افشاگری اقای مولوی منصور سرپرست وزارت آب وبرق است ! 

دو روز قبل ایشان ضمن صحبت در مورد پاکستان افشا ساخت که :  

” حال ، ما به این نتیجه رسیده ایم که برخی همسایه ها به ویژه پاکستان نمی خواهد که در اینجا درافغانستان یک حکومت  مقتدر مرکزی وجود داشته باشد. برای پاکستان مهم نیست که این حکومت ازطالبان باشد، از مجاهدین باشد ویا از کمونیست ها ” بر اساس واقعیت های اظهر من الشمس تا ریخی ، این افشاگری ، در واقع اعتراف شجاعانه « درد » هشتاد ساله و عامل مصیب خانمانسوز و تاریخی افغانستان ، است . 

بدینرو : 

ادامه خواندن  از گریه های شاه محمود خان فقید ، تا استغاثه های  اقای مولوی منصور  : میر عبدالواحد سادات

ای وای آن درخت شگوفان (شکست و ریخت)

کاج بلند ز آفت طوفان شکست و ریخت

آن شهسوار پهنه‌ی شعر و ادب گذشت

تیر و کمان شعر به میدان شکست و ریخت

فرهیخته مهندس کاخ سخنوری

ادامه خواندن سخن‌دان روزگذار : استاد محمد اسحاق ثنا

سنگ صبور من! خدا‌ نگهدارت؛ روایت یک سفر خاطره انگیز

خانه ی ما سال‌ها بود که در سکوتی غم‌ زده فرو رفته بود؛ دیوارهایش خاطره می‌گریستند و پنجره‌هایش، هر صبح، چشم به راه خورشیدی بودند که گویی فراموش کرده بود از اینجا طلوع کند. در این خانه، واژه «مهمان» دیگر تنها در خاطره‌ها زنده بود، و صدای خنده کودکانه، مثل بوی مام میهن تازه، سال‌ها بود که از کوچه‌ ی ما رخت بربسته بود. صبحی معمولی بود، اما هوا بوی دیگر داشت. آفتاب نرم‌ تر از همیشه بر دیوار خانه می‌تابید و باد، آرام لای برگ‌های سبز درختان ناحو می‌چرخید؛ گویی طبیعت هم می‌دانست که امروز چیزی در راه است. مادرکلان با دستانی پر از شوق، غذا و چای را آماده کرده بود و نگاه اش به در دوخته شده بود. 

ادامه خواندن آخرین نگاه و آخرین لبخند؛ جرقه ای سوزنده و بغضی گلوگیر : مهرالدین مشید

وقتی قومیت سلاح می‌شود، ترور حکومت می‌کند و ژئوپولیتیک تماشا !

افغانستان، سرزمینی با تاریخ هزارساله و موقعیت ژئوپولیتیکی بی‌نظیر، در دهه‌های اخیر، بویژه پس از حاکمیت طالبان به صحنه‌ای از بحران‌های پیچیده و پی در پی تبدیل شده است. بحران‌هایی که فقط سیاسی یا امنیتی نیستند، بلکه ریشه در ساختارهای عمیق قومی، تاریخی و منطقه‌ای دارند. امروز، افغانستان درگیر سه ضلع یک هرم خطرناک است: شکاف‌های قومی ـ زبانی، تروریسم سازمان‌یافته طالبانی و بازی‌های ژئوپولیتیکی قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی. با تاسف در بسیاری از دولت‌های شکننده مانند افغانستان، قومیت از یک مؤلفه طبیعی فرهنگی به ابزاری سیاسی و امنیتی تبدیل شده است. در فضای سیاسی افغانستان قومیت نه‌تنها به‌عنوان هویت فرهنگی؛ بلکه به‌مثابه ابزاری برای اعمال سلطه و حذف رقبا به‌کار می‌رود.

ادامه خواندن افغانستان در پرتگاۀ مثلث جدال‌های قومی، تروریسم طالبانی و رقابت‌های ژئوپولیتیکی : مهرالدین مشید

طی دو ماه برای بار دوم فیلد مارشال عاصم منیر لوی درستیز پاکستان به امریکا میرود سفر لوی درستیز پاکستان به امریکا بازتعریف روابط نظامی در سایه رقابت های منطقوی و فرامنطقوی دارد. طی یک و دو هفته گذشته فرصت یاری نکرد که تحلیلی از وضعیت فعلی منطقه و فرا منطقه بنویسم، امروز خواستم آنچه که در منطقه و فرا منطقه میگذرد یاداشتی را خدمت شما ارائه کنم.

ادامه خواندن تحولات نوین ژئوپلیتیکی در جنوب آسیا و نقش محوری پاکستان در بازی‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای : احمد سعیدی