نویسنده: ماریا دارو

بعد از حمله‌ پهپادی پاکستان در شهر کابل و ولایت پکتیا دانه های چیده شطرنج در سیاست پاکستان و طالبان تغییر مسیر داده است. 

گفته های سخنگوی ارتش پاکستان امروز این پیام را تقویت می‌کند که اسلام‌آباد وارد مرحله‌ای از “فشار نظامی مستقیم علیه طالبان در افغانستان شده است.

ادامه خواندن پاکستان و طالبان: شراکت دیروز دشمنی امروز : احمد سعیدی

آفتاب تازه سر زده بود که خود را در برابر سه جوان برومند ایستاده در دم دروازه یافتم. اگر زبیر هجران را چند سال پیش نمی‌دیده بودم/ دیده نمی‌بوده باشم/ ندیده بودم/ نمی‌دیدم/ (چه کسی گفته فارسی آسان است؟)، گمان می‌بردم آن دو تن دیگر برای دست‌بند زدن و گرفتار کردنم آمده اند. (چهره‌های خندان سلیمان دیدار و مجیب مهرداد به پولیس نمی‌ماند، ولی با بخت خود چه می‌کردم؟ به دو چیز معتادم: قهوه نوشیدن و زندان رفتن)

مرا بردند به یکی از بهترین رستوران‌های در دل شهر. چه درد سر دهم؟ از آستان دروازه تا بالای برنده، جای سوزن انداختن نبود. ناگزیر بیرون شدیم و رفتیم به جای دیگر که پُرتر از اولی بود … و رستوران سوم و چهارم و پنجم با همان سرنوشت سرشار؛ تا این‌که گوشۀ دنجی در یک قهوه‌خانۀ برازیلی یافتیم.

ادامه خواندن افغانستان به داشتن مروارید‌هایش می‌بالد، : داکتر صبورالله سیاه سنگ

اختصار

امارت اسلامی افغانستان، به‌مثابه نظام سیاسی مستقر پس از ۲۰۲۱م، پدیده‌ای ناگهانی و غیرمنتظره نبود. برعکس، ریشه‌های ظهور مجدد آن را باید در بیست سال حضور نظامی، سیاسی و استخباراتی «جامعهٔ جهانی» در افغانستان و حاکمیت عُمال دست نشانده‌گان بیکاره و فاسد شان جست‌وجو کرد؛ حضوری که در کنار فساد گسترده، وابستگی سیاسی، و ناتوانی ساختاری نظام جمهوری، زمینهٔ بازتولید طالبان و فروپاشی نظم نوپای پس از ۲۰۰۱م را فراهم ساخت.

ادامه خواندن ثمرهٔ بیست سال موجودیت «جامعهٔ جهانی» حاکمیت طالبانی و فقر و تنگدستی مردمی : نورمحمد غفوری

   زموږ د ګران وطن پر خاوره یو ځل بیا د پاکستان لخوا بې‌رحمانه هوايي بریدونه وشول. د کابل او پکتیکا پر بې‌ګناه خلکو دا بمبارۍ نه یوازې د افغانستان پر حاکمیت ښکاره تیری دی، بلکې د سیمې د سولې او ثبات په وړاندې څرګند سپکاوی او بې‌پروايي ده.

بریدونه بې‌قیده او بې له کومه ‌شرطه د نړیوالو قوانینو او بشري اصولو خلاف دي  او موږ یې په کلکو ټکو غندو  او غواړو چې پاکستان سمدستي د افغانستان د هوايي فضا بشپړ درناوی وکړي او له هر ډول پوځي تیري لاس واخلي.

ادامه خواندن زموږ په ګران هیواد د پاکستان هوايي تیری د غندلو وړ دی! :نور محمد غفوری

افغانستان لقمه خونینی؛ بزرگتر از دهن طالبان

بازگشت طالبان به قدرت، افغانستان را به‌جای ثبات، وارد مرحله‌ای از نابسامانی های سیاسی و اجتماعی و بی‌تعادلی ژیوپولیتیکی نموده است. در شرایطی که قدرت‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی برای نفوذ در این سرزمین رقابت می‌کنند، طالبان نه‌ تنها قادر به استفاده از موقعیت جغرافیایی افغانستان نیستند، بلکه با سیاست‌های زن ستیزانه، ضد حقوق بشری، انحصارگرایانه و ناکارآمد خود، افغانستان را به حاشیهٔ نظام بین‌الملل رانده‌اند. ناکارآمدی طالبان، سبب شده تا چرخه وابستگی افغانستان در بازی های نوین ژئوپولیتیک ادامه یابد. این ناکارآمدی نه تنها در عرصه‌های اقتصادی، اداری و دیپلماتیک آشکار است، بلکه در سطح ژئوپولیتیک نیز پیامدهای عمیقی بر جای گذاشته است. افغانستان، به جای آن‌که به عنوان بازیگری مستقل در معادله های منطقه‌ای ظاهر شود، به میدانی برای ارزیابی قدرت، معامله و نفوذ میان بازیگران بزرگ مانند چین، روسیه، ایران، پاکستان و ایالات متحده تبدیل شده است. 

ادامه خواندن بازگشت افغانستان به بازی‌های جدید ژیوپولیتیک و ناکارآمدی طالبان : مهرالدین مشید

حاکمیت ملی؛ بنیان توسعه متوازن و همبستگی ملی

عدالت سرزمینی و حاکمیت ملی از جمله ارکان بنیادین در نظریه‌های توسعه و حکمرانی مدرن است که رکن نخستین به توزیع عادلانه منابع، فرصت‌ها و خدمات در پهنه جغرافیایی یک کشور می‌پردازد و رکن دومی که یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است؛ به حق و توانایی یک ملت برای تصمیم‌گیری مستقل درباره سرنوشت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سرزمینی خویش اشاره دارد؛ البته بدون این‌که نیروی خارجی یا گروه داخلی غیرمشروع در آن مداخله کند. عدالت سرزمینی و حاکمیت ملی پاسخی به تمرکزگرایی تاریخی و نابرابری‌های منطقه‌ای است و در پی آن است تا هر منطقه متناسب با ظرفیت‌ها، جمعیت و نیازهای خود از امکانات ملی بهره‌مند گردد. در کشورهای در حال توسعه مانند افغانستان و ایران، عدالت سرزمینی نه‌تنها مسئله‌ای اقتصادی، بلکه امری سیاسی و اجتماعی است که با هویت ملی، وحدت اجتماعی و مشروعیت حکومت پیوند مستقیم دارد. به همین گونه حاکمیت ملی یعنی قدرت برتر و نهایی ملت در اداره  یک کشور است. در این مفهوم، ملت سرچشمه مشروعیت قدرت سیاسی است و دولت فقط نماینده‌ی اراده جمعی مردم به شمار می‌رو

ادامه خواندن عدالت سرزمینی و حاکمیت ملی  پادزهر اختلاف های قومی : مهرالدین مشید

د نړيوالو اړيکو او دولتونو ترمنځ د متقابل درناوي اصل د نړۍ د ثبات بنسټ دی. هر هېواد د خپلواکو هېوادونو د حاکميت، ځمکنۍ بشپړتيا او سياسي استقلال په وړاندې د درناوی کول خپل اساسي مکلفيت بولي. د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سرحدي شخړو، امنيتي عملياتو او سياسي تاوتريخوالي په رڼا کې دا پوښتنه رامنځته کېږي چې
آيا پاکستان د نړيوال قانون له مخې حق لري چې د افغانستان په خاوره تعرض وکړي، کلی او کورونه او ان د کابل ښار بمبارد کړي؟

ادامه خواندن پاکستان حق نه لري چې د افغانستان په خاوره تعرض وکړي! : نورمحمد غفوری

جنگ طالبان و پاکستان سناریوی استخباراتی با راستی آزمایی در این روز ها تنش های لفظی میان طالبان و پاکستان به تنش های نظامی بدل شده است و در هفته های اخیر درگیری های سنگینی میان دو طرف به وقوع پیوسته است. تنش ها میان دو طرف پس از آن اوج گرفت که پهباد پاکستانی نور ولی محسود رهبر طالبان پاکستانی را در شرق کابل هدف قرار داد و ادعای کشته شدن او را نمود. اداره روابط عمومی نیروهای مسلح پاکستان  مسئولیت حملات انجام‌شده ان شب در شهر کابل را بر عهده گرفت. طالبان برای انتقام گیری از این حادثه، در چندین منطقه  سرحدی بر نیرو های پاکستانی حمله کردند. در نتیجه تلاش های عربستان و قطر دو طرف به آتش بس توافق کردند؛ اما این آتش بس

ادامه خواندن بازی های تروریستی پاکستان و ادامه جنایات آن در افغانستان : مهرالدین مشید

 بانوی عارف و شاعرِ شیدا، که در تاریخ عشق و عرفان، بنام جاودان 

رابعه بلخی درخشیده است

نخستین بانویی که در زبان دل سخن حق را با نغمه‌ ای عشق درآمیخت

و از شراب وصال الهی جرعه‌ ای بر لب جانِ انسان ریخت.

ادامه خواندن آرامگاه عاشق شوریده، رابعه دختر کعب قُزداری : احمد محمود امپراطور

اجندا های قومی و اختلاف برانگیز منافی حاکمیت ملی

حاکمیت ملی، ستون بنیادین استقلال سیاسی هر کشور است؛ مفهومی که بر پایه‌ی اراده‌ی ملت، تمامیت ارضی و استقلال تصمیم‌گیری استوار است. با تاسف که در افغانستان با بازگشت طالبان به قدرت، این اصل بنیادین به‌شکلی گسترده نقض شده است. دولت کنونی نه برآمده از رأی مردم و نه قادر به حفظ استقلال سیاسی و سرزمینی کشور در برابر نفوذ خارجی است. از همین رو، افغانستان در دوران طالبان شاهد فروپاشی یکی از اساسی‌ترین ارکان دولت مدرن یعنی حاکمیت ملی است.

ادامه خواندن نقض حاکمیت ملی از سوی طالبان؛ از سلطه ایدئولوژیک تا وابستگی ژئوپولیتیکی : مهرالدین میشد

مذاکراتی به‌منظور پایان تنش ها و ختم جنگ میان هیئتی به رهبری ملا محمد یعقوب مجاهد، وزیر دفاع طالبان، و عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات طالبان، با هیئت همتای پاکستانی شان با میانجی‌گری قطر و چین و همکاری سازمان ملل متحد در دوحه برگزار می‌شود.به باور من، این مذاکرات هرگز به نتیجه مطلوب و صلح پایدار در افغانستان نخواهد انجامید. دلایلی که بر این باور استوار است، به شرح زیر می‌باشد:

ادامه خواندن مذاکرات طالبان و پاکستان؛ صلح مقطعی یا تداوم بی‌ثباتی؟ : احمد سعیدی

باد خزان وزید چمن بی نقاب شد 

از برگ زرد صحن چمن چون خصاب شد

بلبل چنان به گوشه غم ناله سر نمود 

آمد به باغ جای قناری کلاغ پیر 

ادامه خواندن پاییز : استاد اسحاق ثنا

از زمان تشکیل دولت پاکستان در سال ۱۹۴۷، این کشور همواره با چالش‌های امنیتی، سیاسی و قومی درگیر بوده است. در دهه‌های اخیر، به‌ویژه در نتیجهٔ سیاست‌های ناهماهنگ و کوتاه‌مدت دولت مرکزی، بحران‌های داخلی پیچیده‌تری در عرصهٔ امنیت ملی پدید آمده است.پاکستان امروز با طیفی از گروه‌های مسلح و جنبش‌های مدنی مخالف روبه‌روست؛ از جمله تحریک طالبان پاکستان  (TTP) ارتش آزادی‌بخش بلوچستان  (BLA)،  جبههٔ آزادی‌بخش بلوچستان (BLF) ، جنبش تحفظ پشتون‌ها  (PTM)،  حزب عوامی جیههٔ سند  و چندین گروه کوچک جهادی و قومی دیگر.

ادامه خواندن بحران امنیتی پاکستان و ضرورت حل‌وفصل داخلی آن: نور محمد غفوری

هره انساني ټولنه د خپلو عیني او طبیعي قوانینو د عمل په پایله کې د حتمي بدلون او تاریخي پرمختګ په لور روانه وي. ټولنه هېڅکله په یوه حالت نه پاتې کېږي؛ بلکې ورځ تر بلې، کال تر کال او نسل تر نسل بدلون مومي.
د بدلون دا بهیر که د ټولنې د قانونمندې طبیعي ودې له مخې پر مخ ولاړ شي او که د انسانانو د کړنو په واسطه ګړندی یا پڅ شي، په هر حال د ټولنې په فکري، سیاسي، اقتصادي او ټولنیزو ـ کلتوري جوړښتونو کې حتمي بدلون راولي.

ادامه خواندن د بدیل جوړونې علمي تحلیل او د نظام د بدلون فکري بنسټونه سریزه : نور محمد غفوری

د افغانستان او پاکستان اړیکې له تاریخي پلوه تل له امنیتي، سیاسي او سرحدي ترینګلتیاوو ډکې پاتې شوې دي. د دې اړیکو یو له تازه بحثونو څخه هغه دی چې پاکستان وخت ناوخت ادعا کوي چې د افغانستان له خاورې څخه د “تحریک طالبان پاکستان” (TTP)  ډلې پر ضد بریدونه کوي یا د داسې بریدونو حق لري. خو له نړیوال حقوقي، سیاسي او حتی اخلاقي نظره، دا ډول کړنه نه یوازې غیر قانوني زور چلونه ده، بلکې د سیمې ثبات ته هم جدي زیان رسوي.د ملګرو ملتونو د منشور په دویمه ماده کې څرګند وايي چې هېڅ یو هېواد حق نه لري د بل هېواد په کورنیو چارو کې مداخله وکړي یا د هغه پر خاوره برید ترسره کړي. افغانستان یو خپلواک هېواد دی، او د هغه پر خاوره هر ډول پوځي برید د نړیوال قانون له مخې تېری  ګڼل کېږي. د هر هېواد د خپلواکۍ یو بنسټیز اصل د هغه د ملي حاکمیت درناوی دی. نو د پاکستان لخوا د افغانستان پر خاوره د توغنديو ویشتل یا د هوایي بریدونو ترسره کول، د افغانستان پر ملي حاکمیت څرګند تجاوز دی چې افغانان یې په وړاندې د عکس العمل حق لري او نړیوالې ټولنې یې باید غندنه وکړي.

ادامه خواندن پاکستان د افغانستان په خاوره کې د ټي ټي پي د غړو د ویشتلو حق نه لري : نور محمد غفوری

این کتاب به ادامۀ دو کتاب پیشتر بنام‌های «هفت شهر هنر» و «هفت شهر عشق» بنام سخنوران صاحب‌دل یا «هفت شهر سخن» تهیه و ترتیب گردیده است.

دانشمندان و ادبای بزرگ چه در تاریخ و چه بدورۀ معاصر افغانستان زیاد می‌باشند، یکتعداد آنها با گذشت زمانه‌ها از یادها رفته و فراموش شده اند ولی خوشبختانه یک‌عده در یادها بوده و آثار جاودان‌شان بدست‌ها قرار دارد.

مجموعۀ هذا مشتمل از مقالات نویسندۀ این سطور می‌باشد که در سال‌های مختلف به اثر خواهش دوستان و نویسنده‌گان ویا از روی علایق شخصی نوشته و در نشریه‌های مختلف یک‌تعداد آن بطبع رسیده است.

همۀ این نوشته‌ها از دید شخصی بوده از روی مطالعات و تألیفات و یادداشت‌های دانشمندان می‌باشد که در قید تحریر آورده شده است.

استاد خلیل‌الله خلیلی مؤلف کتاب «فیض قدس» در نثر و نظم بی‌نظیر و سرآمد در ادب فارسی می‌باشد، استاد صلاح‌الدین سلجوقی مؤلف کتاب «افکار شاعر»، «نقد بیدل»، استاد عبدالحی حبیبی مؤلف کتاب‌های تصوف، ادبیات پشتو و صاحب سبک در فارسی، استاد دکتور جاوید استاد شهیر و نامدار ادبیات فارسی، استاد

ادامه خواندن سخنوران صاحب دل :پروفیسور عنایت الله شهرانی

تیغ  زدندم  بارها   اندر  لباسِ دوستی

لیک بامن داشتند هردم  تماسِ دوستی

حیرتم اینست چرادوستان رنگیِ میشوند

از کدام  فرهنگ دارند اقتباس دوستی

ادامه خواندن لباسِ دوستی : ح همراز

کیست می‌دانی معلم؟ آنکه نازد سروری 

بر همایون نام وی  ، در زیر چرخ چنبری

روز معلم یادآور جایگاه والای کسانی است که چراغ دانایی را در تاریکی جهل روشن نگه داشته‌اند.

این روز تنها یک مناسبت تقویمی نیست ، 

فرصتی است برای تأمل در نقش معلم در سرنوشت کشوری که  در نیم قرن اخیر ، درگیر جنگ و بحران  می باشد . 

ادامه خواندن تکریم مقام معلم و تبجیل از روز جهانی شان؛ تتبع و نگارش از : میرعبدالواحد سادات 

بازتعریف جایگاه افغانستان؛ از رقابت نوین امریکا و روسیه تا سرنوشت ژیوپولیتیک منطقه

با تشدید رقابت‌های ژئوپولیتیکی میان ایالات متحده امریکا و فدراسیون روسیه و چین، افغانستان بار دیگر در کانون توجه قدرت‌های بزرگ قرار گرفته است. اگرچه پس از خروج نیروهای امریکایی در سال ۲۰۲۱ و بازگشت طالبان به قدرت، تصور می‌شد افغانستان از اولویت‌های سیاست خارجی قدرت‌های جهانی خارج شود؛ اما تحولات بین‌المللی اخیر از جمله جنگ اوکراین، بحران انرژی و باز ترسیم اتحادها در آسیای میانه، نقش این کشور را به‌گونه‌ای تازه برجسته ساخته است. این تحولات با توجه به بررسی ابعاد رقابت‌های نوین امریکا و روسیه، جایگاه افغانستان را در معادلات ژئوپولیتیکی منطقه‌ای بازتعریف کرده و پیامدهای آن برای آینده‌ی امنیت و توسعه‌ی این کشور را خیلی جدی گردانیده است. 

ادامه خواندن صف بندی های  تازه در قلب آسیا و بازخوانی جایگاۀ افغانستان در بازی بزرگ جدید : مهرالدین مشید

پایگاۀ بگرام و بازگشت آن در مرکز معادله های سیاسی و نظامی قدرت های بزرگ

گرام، بزرگ‌ترین و استراتژیک‌ترین پایگاه نظامی افغانستان، همواره در مرکز معادلات سیاسی و نظامی قدرت‌های بزرگ قرار داشته است. ایالات متحده در دو دهه جنگ افغانستان آن را به قلب تپنده عملیات خود در منطقه بدل کرد، و طالبان پس از بازگشت به قدرت کوشیدند آن را «نماد شکست امریکا» معرفی کنند. با این حال، تحولات اخیر نشان می‌دهد که بگرام نه‌تنها یک پایگاه نظامی متروکه، بلکه عرصه‌ای برای چانه‌زنی‌های سیاسی و ژئوپولیتیکی میان امریکا و طالبان است.

ادامه خواندن بگرام؛ خط سرخ طالبان یا ابزاری برای بازی های سیاسی، در معادله های ژئوپولیتیکی : مهرالدین مشید

نقش اساسنامه در زندگی و فعالیت حزبی

 در مقالهٔ پیشین تحت عنوان «اساسنامهٔ حزب چیست و چه چیز را در خود می‌گنجاند» یادآور شدم که اساسنامهٔ حزب در کنار مرام‌نامه، یکی از مهم‌ترین اسناد حزبی به شمار می‌آید. همان‌گونه که هیچ حزب معاصری بدون مرام‌نامه موجودیت نمی‌یابد، بدون اساسنامه نیز امکان فعالیت مشروع و پایدار ندارد.

اساسنامه به‌مثابهٔ یک سند حقوقی معتبر، نقش «قانون اساسی حزب» را ایفا می‌کند. این سند اهداف، ساختار تشکیلاتی، حقوق و مکلفیت‌های اعضا، شیوهٔ انتخاب رهبری و سایر قواعد درون‌حزبی را روشن می‌سازد. همچنین علت و هدف ایجاد حزب، روابط میان ارگان‌های رهبری و اعضا، و مناسبات درونی حزب را توضیح داده و تمامی حقوق و وظایف اساسی را مشخص می‌نماید. بدیهی است که پذیرش مرام‌نامه و اساسنامه از سوی اعضا شرط اصلی عضویت در حزب است.

ادامه خواندن نقش اساسنامه در زندگی و فعالیت حزبی: نور محمد غفوری

طالبان؛ فروپاشی قریب‌الوقوع یا بازتعریف تهدیدها؟

حادثه آفرینی های طالبان در داخل، اختلاف و تنش های درونی میان این گروه  و اوضاع ناگوار اقتصادی افغانستان در موجی از استبداد داخلی و نارضایتی های منطقه ای و بین المللی حکایت از آن دارد که طالبان  در یکی از حساس‌ترین بزنگاه‌های تاریخ معاصر خود ایستاده‌اند. وضعیت آنان طوری است که هرگاه به پیش بروند، در کام پلنگ جهانخوار می افتند و اگر به عقب بروند، در پرتگاه ی نابودی سقوط می کنند. حال پرسش این است که آیا این گروه در مسیر فروپاشی قرار گرفته یا اینکه توانایی بازتعریف جایگاه و تهدید خود را در نظام بین‌الملل دارد. با توجه به بحران مشروعیت داخلی، فشارهای اجتماعی و اقتصادی، و همچنین تعاملات پیچیده منطقه‌ای و جهانی، طالبان در موقعیتی پارادوکسیکال قرار دارند که آینده آنان را نامطمئن ساخته است. طالبان که با اتکا به جنگ‌های طولانی، شعارهای دینی و معامله‌های پنهان وارد کابل شدند، نه تنها به کم ترین وعده های خود جامه عمل نپوشاندند؛ برعکس گراف فقر و بیکاری را بلند بردند و با با سیاست های زن ستیزانه و آموزش دشمنانه و به زنجیر بستن آزادی های بیان تیغ از دمار مردم افغانستان بیرون کرده اند. اکنون طالبان بیش از هر زمان دیگری با این پرسش‌های وجودی روبرو هستند؛ آیا این گروه به گونه ی واقعی به آخر خط رسیده است؟  و برای این گروه خط‌ و نشان های تازه‌ای در ژئوپولیتیک منطقه‌ای کشیده می‌شود؟ 

ادامه خواندن طالبان در ایستگاه آخر و در آغاز خط و نشان های تازه؟ : مهرالدین مشید

نیم‌قرن اخیر تاریخ افغانستان (۱۹۷۳–۲۰۲۳) نشان‌دهنده‌ی مبارزه‌ای نفس‌گیر، افت‌ و خیز های سیاسی، و تجارب جمعی مردم این کشور است. این دوران شامل کودتای ۱۹۷۳ محمد داوودخان، کودتای ثور ۱۹۷۸، هجوم شوروی، جنگ‌های داخلی، ظهور و سقوط طالبان، جمهوریت پساطالبان و بازگشت طالبان در ۲۰۲۱ است. این سفر تاریخی با حضور یارانی چُست، نسل های پرشور و جان‌فدا و رهبرانی بدهکار؛ بدهکار به قدرت‌های خارجی، قومیت و فساد همراه بوده است. مبارزات صادقانه و صمیمانه ایکه با آغاز از آن روز تا امروز جز افت های پیهم پر از باخت باخت تا کنون هیچ برگ برنده ای در پی نداشته است. این نوشته به بررسی این نیم‌قرن پرداخته و حافظه‌ی جمعی مردم افغانستان  را به تحلیل گرفته است.

ادامه خواندن پنجاه سال مبارزۀ نفس‌گیر و سفر پر افت ‌و خیز؛ با یارانی چُست، اما رهبرانی بدهکار : مهرالدین مشید

واقع‌گرایی دیپلماتیک و مسئولیت بشردوستانه

در این روزها در رسانه های اجتماعی و بخصوص از جانب فعالین زنان انتقادات شدید متوجه سیاست آلمان در تعامل با حاکمان کنونی افغانستان است. من می خواهم در مورد تحلیل و نظر خویش را به طور فشرده بر مبنای اساسات علمی پیشکش خوانندگان گرامی نمایم. 

ادامه خواندن سیاست تعامل تخنیکی آلمان با طالبان: نور محمد غفوری