در افغانستان قبل از حصول استقلال خواندن سرود ملی مروج نبود و سرود ملی وجود نداشت.
زمانیکه شاه امان الله خان برای انکشاف مملکت در عرصه های مختلف اقدام نمود ُ خواست که افغانستان نیز مانند سایر کشور های پیشرفته جهان دارای سرود ملی باشد.
بقول بزرگان اولین سرود ملی از یک ترانه تورکی به فارسی ترجمه و موزیک آن توسط استاد فرخ افندی تهیه و تریتب گردید که در تمام مراسم ملی ُ تجلیل ها وکنفرانسها سروده میشد و یک پدیده جدید در کشور به شمار میرفت.
در سال 1919میلادی اولین سرود توسط شاه امان الله خان ایجاد و مروج گردید.
در زمان حبیب الله کلکانی سرود ملی از بین رفت .
در زمان پادشاهی محمد نادر خان بجای سرود ملی از مارش عسکری استفاده میگردید.
در زمان پادشاهی محمد ظاهر شاه یک ترانه بنام سلام شاهی خوانده میشد که : عمر دی دیرشه پادشاه
موزیک آن توسط استاد غلام حسین ترتیب گردیده بود.
در سال 1352 هش ـ زمان جمهوری سردار محمد داوود خان از طریق ابلاغیه به اطلاع شعرا رسانیده شد تا اشعار شان را به کمیسون منتخب بفرستندُ شعر استاد عبدالروف بینوا توسط کمیسون انتخاب گردید و موزیک آن توسط استاد عبدالغفور برشنا در واپسین روزهای حیاتش ترتیب شد.
در سال 1360 هش ـ سرود ملی جدید ساخته شد ُ شعر از سیلمان لایق تحت عنوان :
گرم شه لاگرم شه ای دآزادی لمره – ای دی نیکمرغی لمره
موزیک این سرود ملی توسط شاد روان استاد سلیم سرمست در رادیو تاشکند آرمونیزی گردید و به استاد جلیل زلاند مدیر موسیقی رادیو افغانستان سپرده شد و استاد زلاند آنرا با تصنیف« گرم شه لا گرم شه» ترتیب و تهیه نمود. این سرود الی ختم حکومت داکتر نجیب الله مورد استفاده قرار داشت.
درسال 1370 هش / 1991م ـ در زمان مجاهدین سرود ملی تغیر کرد و شعر دری از محمود فارانی تحت عنوان : قلعه اسلامُ قلب آسیا ُ جاودان باد خاک آریا
موزیک این سرود از محترم غلام علی حیدر « نیساز» میباشد.
در سال 1996 م ـ درزمان طالبان موزیک حرام شمرده شد و یک ترانه بدون موزیک تحت این عنوان خوانده میشد : تاسو یی په سر وینو ـ دا دباتوران کور .
درسال 2001 م ـ با برگشت مجاهدین بنام اتلاف شمال و نصب حامد کرزی بازهم سرود ملی تغیر کرد و شعرا اشعار شان را کاندید نمودند از جمله شعر جناب عبدالبهاری جهانی انتخاب شد و موزیک آن توسط استاد ببرک وسا در جرمنی ترتیب گردید و توسط هنرمندان چون : استاد محمد حسین ارمانُ مشعل ارمانُ استاد عبدالوُ هاب مددیُ داکتر فطرت ناشناس ُ شهنا ُ احمد مرید ُ خانم افسانه و دو فرزند خانم افسانه سروده شد. در این شعر که به زبان پشتو میباشدُ نام تمام اقوام و نژاد های افغانستان گرفته میشود.
مطالب فوق بعداز بسته شدن کتاب برایم مواصلت کرد که نسبت مهم بودن موضوع با عرض پوزش در اخیر کتاب از تحریری جناب عبدالقیوم مشوانی ُ عضو اکادمی علوم افغانستانُ استاد نوراحمد خیری پروفیسور دانشکده ادبیات و علوم بشری پوهنتون کابل ُ از قول استاد ارمان ُ استاد مددی و جناب حیدر نیساز تحریر و گنجانیده شد.
21 اکتوبر سال 2013
برگرفته از کتابهای « چهره های جاودان و هنرمندان تاریخ ساز تیاتر افغانستان » اثر مــاریــا دارو
ادرس لینک ها : https://www.scribd.com/document/269906069/Maria-Daro-Theatre
همچنان در سایت ماریا دارو کتب مذکور را میتوالنید مطالعه نماید
mariadaro.com