صحت روان؛ پیآمدی با پیام : نوشته بهزاد برمک

در فرهنگ لغت و اصطلاحات روان‌پزشکی و روان‌شناسی، بهداشت روانی ـ Mental health ـ اقدامات و اعمالی است که به منظور کاهش بیماری‌های روانی از طریق پیش‌گیری و درمان به موقع، سریع و ایجاد شرایط مناسب برای سلامت روانی افراد صورت می‌گیرد. صحت روانی فقط منحصر به تشریح و علل مختلف نبوده؛ بلکه هدف اصلی آن، پیش‌گیری از وقوع ناراحتی ها است. پیش‌گیری به معنای وسیع آن به وجود آوردن عواملی که مکمل زندگی سالم و طبیعی باشد، است.

صحت روان چرا واقعا این قدر مهم است؟ هر وقتی که از آن سخن به عمل می‌آید بعضی را اندوهگین، عده‌ای را خشمگین و عده‌ی دیگری را شاد می‌کند؛ شاید این شادی گذرا و موقتی باشد. مهم است که کم از کم لحظه‌ای روی صحت روان ما دقت و ابراز نظر کنیم. بهداشت روانی مرکب از دو کلمه‌ی «بهداشت» و «روان» است. بهداشت به معنای نگه‌داشتن تندرستی و «روان» به معنای جان و روح است؛ بنا بر این معنای لغوی «بهداشت روانی» عبارت است از نگه‌داشتن تندرستی و سلامتی روح و جان.

در فرهنگ لغت و اصطلاحات روان‌پزشکی و روان‌شناسی، بهداشت روانی ـ Mental health ـ اقدامات و اعمالی است که به منظور کاهش بیماری‌های روانی از طریق پیش‌گیری و درمان به موقع، سریع و ایجاد شرایط مناسب برای سلامت روانی افراد صورت می‌گیرد. صحت روانی فقط منحصر به تشریح و علل مختلف نبوده؛ بلکه هدف اصلی آن، پیش‌گیری از وقوع ناراحتی ها است. پیش‌گیری به معنای وسیع آن به وجود آوردن عواملی که مکمل زندگی سالم و طبیعی باشد، است.

صحت روانی نه تنها علاقه‌مند است بداند که چگونه رفتار بشر به وجود می‌آید؛ بلکه مایل است بفهمد که دلایل مهم آن چیست و اعتقاد دارد که که در هر عملی، باید اصل علت و معلول حکم‌فرما باشد؛ زیرا از نظر علم، هیچ پدیده‌ای خود به خود به وجود نمی‌آید. هم‌چنان فشار روانی به مثابه‌ی یکی از مهم‌ترین عامل بروز اختلالات جسمی و روانی شناخته می‌شود؛ چرا که همه‌ی ما به درجه‌های گوناگون، آن را تجربه کرده یا می‌کنیم؛ چون فشار روانی در همه زمینه‌های زندگی، در همه مکان‌ها و زمان‌ها حضور دایمی دارد. در واقع زندگی عاری از فشار روانی امکان ندارد و آدمی، برای آن که به طور عادی به کارهای خود بپردازد، باید کمی فشار روانی را احساس کند؛ اما در حین حال فشار روانی شدید و طولانی‌مدت، اثرات ناگوار فیزیولوژیکی و روانی دارد.

داشتن صحت روانی خوب در تحولات عمومی جهان، در همه‌ی امور جاری، فعالیت‌های بشری؛ بخش‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، ورزشی، مذهبی، شخصی و جمعی تاثیر فراوان دارد. از اهمیت سلامت روان همین بس که پایه و اساس رشد انسان است؛ از این رو باید پذیرفت که صحت روان هم‌راه زندگی است. به این عبارت توجه کنید: «انسان سالم محور توسعه پایدار است.» به عبارت دیگر؛ صحت به معنای سلامتی است؛ اما سلامتی فقط نداشتن مریضی نیست. افرادی که از نظر بهداشت روانی سالم استند؛ ادارک درست از واقعیت، شناخت خود و توانایی خود، داشتن روابط بین‌فردی سالم و برخورداری از کارآیی حرفوی بسیار بالایی دارند.

در جامعه‌ی امروز یک فرد تنها موقعی می‌تواند بهترین و مطمین‌ترین امکانات و وسایل زندگی را برای زندگی گروهی به دست آورد که دارای معلومات و اطلاعات کافی، خط‌مش‌های صحیح و افکار و عقاید سالم باشد؛ چیزی که با استفاده از وسایل ارتباط جمعی، روزنامه‌ها، نشریات، کتب، سایت‌های انترنتی و در یک کلام اطلاعات، قابل دست‌رسی است. بر علاوه‌ی این، واقع‌شدن جنگ در جامعه‌ی انسانی، تمامی عرصه‌های زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پس از پایان جنگ، در جامعه جــز ویرانی، بی‌ثباتی، گرسنگی و آوارگی چیز دیگری را بر جا نمی‌گذارد. هزارها انسان معیوب و معلول، مقتول، یتیم و بیوه را جنگ به ارمغان می‌آورد. باید تصریح کرد که مردم افغانستان در مجموع با درد و رنج آشنا استند و ما در حالی روش‌های ایستادگی در برابر این دردها را شناسایی می‌کنیم که به دلیل مشکلات ناشی از چندین دهه جنگ در کشور، درصد بزرگی از مردم علاقه به اظهار و یا صحبت در مورد درد، رنج، اضطراب و صدمات زندگی شان را ندارد. افزون بر این، در افغانستان میکانیزم‌های حمایتی صحت روانی نیز وجود ندارد که ما را شدیدا در برخورد با تابوهایی که مانع رسیدگی به نیازمندی‌های روانی می‌شود با چالش روبه‌رو می‌کند.