این داستان کاملاً به لهجه‌ی فارسی شمالی و شمال کابل نوشته شده که گپ و گفت های روزمره‌ی ما را تشکیل می دادند، ارچند در برخی محلات با توجه به تحولات اجتماعی تغیرات گفتاری هم به وجود آمده، اما آن گفتار ها ماندگاری های خود شان را دارند.
درختم داستان اصل کلمات با لهجه ها مشخص خواهند. مشکل من در عدم دست‌رسی ام به دیدگاه های خواننده های گرامی تارنماها و صفحات وزینِ مجازی‌ست که داستان باید بر آن اساس ادامه داده شود.
بخش هشت:
بهِ خاطرِ مهِ اَی خانی هُندوا خُو نان گدایی کدِین:
ن:
رفتم پیش ادېم که گاه سَرِ جای نماز ایستاده بو…زوتیا گفتم نفل نیت کدۍ ادې گفت حالی نیت
می کنم. دستکای شه پچی کدم گفتم اَی نِماز بیایم … وا قصه میگویی بَخچُم …گفت … تو … بِرَه ..مَجِت نِمازای ته بخان … وا بَخچِت نَقِل می کنم.
مِه بِدَو مَجِت رفتم…کلانا ره سلام دادم …خدا قبول کنه نمازِ داخل شدن مَجِتُم خاندم…اَی دُمبِش سنت مام خاندم… مگرُم خدا ببخشه… کۍ نماز خاندای مام… کُلِگِی ما مَطَلِ ملا صیب بودیم که بگویه وخت نماز شده… کسی ذکر می‌کد… کسی فکر می‌کد… کسی دُوا داشت… اِیلَه به خواری که ملا صیب گفت …وختِ نماز شد … دَه همو گُلِ صوب ناشده… جِگَر خون ما کد…بابیمه گفت …،خوجه صیب امروز یادت نروه …..که دیگرا ناسی ته بیاری ده زیر چارمغا…..بابِه گَکُوم گفت خو… به چشم ملا صیب…عجب مَردای خدا بودین…حوصله ره دَرِی کُو….قلا و خود قریه به نام بابی بابیم … صلایتام داشت که ملا صایبه یک … دقه رخصت می کد…اما بازام کسی ره چیزی نِمی گفت …کام تَه کاکاوا قامت گفت … و نیت کدیم… ملا صایب دُوای دور و درازیا…کد… خوج عطا کاکام آمده بود و چُپیا… بگویی دَنِ شه کَی جوال دوز د‌وخته بوده…مگر پیشانیش دونگی یا… خو… مام کَی بچا…. برآمدُم زودتیا خانه رفتم … که ادیم دَه دیگدان اِشنایی کدَس…گفتم … چی می پزی… گفت … بخچ تان تاوَگِی میپزم… که چای صُوبه بُخُوریم… جاروپَتَه ره نشامِم داد… که حویلی ره جارو کنم…مَم به شوق و ذوقی بُروف بُروف جارو کدم… درخت عکاسی کلانیا ده روی حویلی بو… دهَ بارا و تابستانا اَی جنگلی شکوفایش و برگایش روز نه داشتیم ده خزانا اَی برگ ریختنِ برگایش و ده زمستانا اَی برفِ شاخایش…بگویی مُقید بایَتِی که یک نفر پَیرَه دارِ درخت عکاسی می بو… درختای عکاسی ره کو …
می شناشین… تَنِی بلندیا داره بِسیَر بی نِمودِس… مثل یگام ته… اسپای سِیهَ نایی بلند مَگَرُم قَچَل و کَج و کُور…وا قدرت خدا دَرِی کنی که سر شاخیایش چقه خوشنمای استین… سَوز مثل کُردِ رٍشقه و شَفتَل… یارَه… راس بگویم بَخچِ تان … هَمو شکوفای سفید سفیدش که اَی شیرُم کدهِ سفیدِس…یک رقم مزه دار استین… که بگویی شات می خُوری… مِه همیالیِ گَک اَی پِنجَه سال پیشه نقل
می کنم…اَوٰای دَنِم سَرِ خودی میرَن… چه دردٍ سر بِتُمِ تان… همی حویلیای ما اطرافیا هیچ پاکی نه دارین… یا گَو و گُوساله و خَر و بُز و گوس‌پندا غَسمالَکِش میکنین … یا گُلابا پیشوای تان … سرگین…پُر شان میکنین… پاک کدن هر روز … چی… که هر ساتُم فایده نه داره… با او وام که ادېم واری نه نه کلان داشته باشی …که همو حویلی رام دَه جارو کدن بیخی گی چَهْ واری چُقر کده بو…
بابه گَکُوم که باد اَی مه آمد …مره ده جارو کاری و رُفتَن رُفتَن دید… عجبیا سیل کد…گفت …اوه اوه اَی خانی هندو قرآن برآمد … چی خَو… دیدی تو که ده ای پَگَه یی وخت جارو می کنی …او … نَه نِه کلانِت کام واده ..ماده کَدس بخچت…اگه … نی تو … و جارو کدن…دور استین ….ادېم که مصروف نان روغنی پَزی بود و ده کَندو خانه پَسِ کام چیزی رفتِه بو…صداوای بابیمه شنیده…بو… بیرو … برآمد و بابیمه سلام داد و دُونگیا سر دیگدان رفت… بابیم گفت … والِیکم … چی وَدِه کدی کَی اِی بارِ غم که مردار مردار جارو کده … میره… مه ده بین گپایشان در آمدم و گفتم… قِصای اُشتُکِی مره بخچکُم می‌کنه… بابیم… بچی شاخ برنتۍ هستی دگه… ده اُشتُکیت کم ده غم بودیم….که کَتِه گیتُم بر آمد ….
بابیم به ادیم:
نه نی قصه گوی … قصی گدایی کدنته از خانی هندو وا بکُو برش قصی.. یک تار ایزار بندای یازده ته مرده بکُو بخچش که سَرِ مه جمع … …
ادامه دارد….
تذکر:
با آن که گویش های روستایی دل‌نشین و ساده و صمیمی اند اما شهری شدن ها گذارِ محکمی بر خفه سازی آنان زده اند:
در میان نوشتاری بخش ها بود که جمعی از دوستان خواننده محبت کرده مزید بر تشویق حقیر حالی نموده اند که با وجود دل انگیزی، خوانش داستان برای شان به لهجه‌ی محلی چندان آسان نیست.
افزون بر سپاس‌گزاردن از حُسنِ دیدگاه های عزیزان مصمم شدیم تا پس از بخش دَهُم رَوِش مَعَمول پرداخت داستانی را بر
می گزی‌نیم، ان‌شاءالله.
میترا نور و من قمر میترا
سلسله‌ی داستان تخیلی
نوشته‌ی محمد عثمان نجیب
این داستان کاملاً به لهجه‌ی فارسی شمالی و شمال کابل نوشته شده که گپ و گفت های روزمره‌ی ما را تشکیل می دادند، ارچند در برخی محلات با توجه به تحولات اجتماعی تغیرات گفتاری هم به وجود آمده، اما آن گفتار ها ماندگاری های خود شان را دارند.
درختم داستان اصل کلمات با لهجه ها مشخص خواهند. مشکل من در عدم دست‌رسی ام به دیدگاه های خواننده های گرامی تارنماها و صفحات وزینِ مجازی‌ست که داستان باید بر آن اساس ادامه داده شود.
بخش هفت
ده تاریکیا اَی ترس صارا گشت نِمی رفتم…:
… شَوام ناوخت بو… از ادې گَکُوم پرسان کدم که وا…پَگهَ بخچم قصه میگویه…یا…نی… بابیم بلندیا سَرِ ادېم صدا کد… خَو او آل مستی… اگه وا خیستم … ای چِرچِرَکام دو چِیر می کنم و دَه سَرِ بی موی تام موی نِمی مانم… مِه خودُمه غِلِیا گرفتم… ادېم گفت … خَو کُو… با کُلِ سومناتایی ره که سَرِ تو قَرچِی بی دُمب دیدیم…یک یک تا بخچت میگم… او بابیت که یالی غُرغُر می‌کنه… اَی خاطر تو… اَی مام کدهِ بارِ رِیَف بُورده.
ادېم… خَو کد… مِه… که راستی خدا شَوانه اَی تاریکی میترسیدم… کلیمی مه زود زود میخاندم… گُلا پیشوای تان… اگه صارا گَشتُم می گرفتیم… خوده … تَو وُ پیچ میدادم …مگم ای ترس صارا گشت نِمیرفتم… چی بگویم بَخچَکِ تان اَمو شَو…شَو نه بُو…قِیَمَت بو… جنجال مَجِت یک سُو، گپای تا و بالای خوج عطا یک سُو… گپای ملا صیب یک سُو، قصی عاشقی مِه سَر میترا یک سو…قصی هفت تَه دختر یک سُو…قصی ترسِ جلسی زیر چارمغا یک سو…که میشه… یکی و خُلص بخچ تان بگویم… یک آدم چار سُو داره که چار سمت میگَنِش … مَگَم اَی مه شانزا ته سُو…بو… ولی … کُلِ غمایم یک سُو.. غم میترا یک سُو… ادېم مُقَید می گفت عقل نه باشه…جان ده عذاب اس…مِه خودم یک قَیلِگک اُشتُک… خُو مرِه به عاشقی چی… مره به کار کلانا چی… خودم غیرتِ یک صارا گشت رفتن تنایی ره ده شَوانه نه دارم…وا…خیزکای مِه دَرِی کُو…هَمُو… شَو…پِلکُوم پیش نه کدم… هیچ پَگَه نِمی شد… اگِه روزُم می شد سَرِ ما شَو بو… به خاطری که تندور خانې ادېمِ شان هیچ کلکین نه داشت… او تندورخانام اصل یک قبر بلند واری بود که هر چی مُرده از چارسو …ده میانه کالش تقی می کدی هنوزُم کلان بو…مام… تَرسُو… خدا به تو روزِ نیکی بته… یک دفه‌یی ضَلولَتِ صارا گشت پیدا کدم …فشار دردِ یک رقم قُچارم می داد…که او دُنیه می بودریم و میاوردیم… مگم ده همو حالم ده قصی خود نه بودم … زِغَیری دُوا داشتم که شَو به خیر خلاص شوه…و ادېم زوتیا برُم قصه کنه… یک وختی فَمیدُم که طاقت طاق شده‌س و اگهِ خاک انداز نَرُم کُرتَو ایزارم خراب می شدِین… خدایا عجب غمیِ… بگویی مرغ آمین دَه رَه بوده و مِه نِمی فَمِیدُم… صدای بابیم…آمد … که دَموُ وَختُم قَر بو… گفتَگِی کلانا هنوز زاغ چَتَلِی خودِه نه خوردِه بو… که خِیستم… مِه گک تا اَلای صُوبُم خَو نه کدِه بودم…از جایم بلند شدم … دَه تاریکی رَی مِه نِمیَفتُم…دیدم… یک چیزی جَرِیا کد و تندور خانه روشن شد…ادې گَکُوم پَلتی گوگرده دَر داد و شیطان چراغه روشن کد… گفت …سلامه یاد نه داری…گفتم اَسلام ادې جان … یاد سبیلیم رفتِه بو… حالی‌گَک…کناراب برُُم که بسیار وَر خطاستم… در وازه ره اِیله کدم و به دَو سونِ خاک انداز رفتم نِمی فامم بابیم کجا بو… خو شکر دَه او نواساتا نه بو…با فامیدم که ده سَقَو خانی سَرِ کاریز رفته…وضو می کنه… دَه خاک انداز رسیدم …که خدا شرمانده‌گی ایزار بندُم کُور گِرِی خورده وا نِمی شد… مَخصَد… یک کاری کدم… کنارابای قُلوخی بودیِن …مگرُم بِسیَر پاک… ده مُوجه یادُم آمد که بوبویم قصهِ کدهِ بو… کام شَو کَی زَنِ لالِیش خانی…زبَردست خان رفتِه بودِیَن… وختی حَوِیلِی کلانِ کَگِلی زیردست خانه دیدَس که پاک و سُتره اس… و زَنِ زبردست خانُم بِسیَر بِسیَر پاک…بوده …ترسیده که … خدا کنه… صارا گشت رفتن سَرِ شان به خیر تیر شَوه… اَی خاطری که او مردم اِی ذات پاک خور بودیِن که قُلوخای بَدِرفتای شانه مِثلِ شیشه پاک و تراش می کدیِن و هر توتی قلوخِ استنجا ره که می دیدی حیران می پاییدی. زَن و شُوی خالِه زادای سَکَه و سَبِیری اَدېمِ شان بودینِ و بِسیَر مُلک دار و جایداد دار…بوبویم میگفتَک که کاکا زبردست کام وختی ده جُوازای هوایی عسکری طیاره وان بودَس…مِه همو غایت از بوبویم پرسان کدم که چی وا کدین…بوبویم گفت… بچیم مره خو خیر اس…زَنِ لالیم…بیخی پشیمان بو… که چَری … رفتیم…خالِه زادای مام کار خوب نِمی کنن…بابا هر کار داری …بخچ خود بُکُو … عادتای شانه ما می فمیدیم مجبوری باد از چندی سالا رفتیم. اول خو ..دره که وا کدن…َحَوِیلِیس که شار واری … بگویی شیشه بو…از پاکی بَلیا میزد… کُلِشُم خامه…باد از سلامالیکی…بوتای ما ره سَرِ ما کشیدیِن ده پیش پایای ما چَپلیکای پلستیکی ره ماندین…سیمین دختر خُوردِ شان نه شرمی نه حیایی… پیش چشمانای ما قفای بوتای ماره کَی یک بُرسَک پاک کد…او بابا … ما باد از سالا میمان رفتِه بودیم…خلاصه شَوه به ناچاری تیر کدیم… صُوبَکِی… بو…که زن لالیم ..گ صدا…صدا… ضیا جان…ضیا جان مه خَیل کدم وخت پَگَه شده و نِماز صوب اس… خیستم …. که گاه… الِکَینه روشن کده … کالایش ده جانش…چُوندِیا شیشته … زن لالی بوبویم از خودش کده بِسیَر کلان اس…بوبویم گفت …سلام دادم… زن لالیم گفت بخی که زود بریم…مه شَو خَو نه کدیم… دَه اِی…جِه مِه نه قضای حاجت کدِه می تانم … نه وضو کدِه میتانم… گفتم …زَنِ لالهَ شَو خُو بسیار انسانیت کدِین… پاکی خُو عیب نیس….زَنِ لالیم گفت … خدا خیر بِتَدِشان… مَگَرُم … از اِی رقم به ترس و لرز مِیمانی آمدن و نان خوردن و خَو کَدَنام کده… بندی خانه خُوبِس…آزاد خُو می باشی … یک بِیروُ رَفتِه نِی تانی …مِه اَی ترس… دَه خاک اندازِ شان نه رَفتیم… با چی انسانیت کدیِن…؟ دَه دَنِ درِ قلای شان…دیدیم که…چی رقم آدم گَریَت کدِین…؟ بِلا تَشبِیه … به خدا اگِه دَمُو جَنَتُم … اِی رقم باشه… وا… دِلَکِت پاییدنی‌ستی بُپای…مِه خُو مِیرُم… بوبویم…گفت… راستی مَم دَه دِلِم گفتم … یَنگِیم راس… مِیگُویه…مام کلیمی خُودَه خاندِه از جایم … خِیستُم…جایای مارهِ رَو رَوَک غِند کدُم … و هر دوی ما آرامیا… ای کَوشکَن برآمدیم… اَی ترس و از خاطری که خالِه زادایم خبر نَشِین…چادِریای ما ره از طاقچه گرفتیم و بوتای ما ده دستای پایای لُچ از خانه تا دَرِ قلای شان رفتیم و دَرَه وا کدیم…. دَرای قلاوا دَه اَز اَدِ یم تا قَدِیم… کَتِه کَتِه بودیِن… چَپ راسای شان که خشک مِیشدِین زِیَف غِنگ غِنگ میکدیِن… ما…دَرِ قَلا رَه چِینِ خودِ ما وا کدیم…بُپَر که نِمی‌پَرِی… تا شُور خوردَنی…حاجی ره ده مکهِ نه دیدی… دَه مِی چُرتا بودم… که صدای اَدېم… چُرتٍ مهِ پراند…ماد عثمان… خَو…کدی … ده خاک انداز …که لِیَفُ و تُوشَک بِیَرُم…بَخچِت…گفتم …اِینَه برآمدُم…به دروغ قُلُوخا ره دَه رُوی زِمین میزدُم…بادِ پاک کدنِ استنجا… ایزار بَندِ کُور گِری خورده‌ًگی عذابُم کد…مخصد یک رقمی کدم و اَی خاک‌انداز… برآمدُم… اَدېم… پرسان کد …که دُواٰی کناراب رفتنه خاندی…؟ گفتم نی ادې جان ا‌َموقه که عمه زَرا یادم دادهِ بو… که تا یپش از تَقِی شدن دَه خاک انداز … بِسمِلا بگویم …گفتم… گفت…اَی پَسِ مِه گُفتِه برو… اَعوذوبِلاهِی مِنَ الخِبثِ وَلخَبائث… گفته میرفتم…که صدای بابیم برآمد و از وضو کدن…خَلاص شده بو… گفت… اِینه مادر دیوانا شَو از قِصِه سِیر نه کدِیَن …که حالی‌گَک پیش خاک اندازهَ گرفتِین…بِری… پس کارای تان… تا که وضو کنین… نِمازای نَفل و سُنتای تانِه بخانین…فَرضُم روا میشه…اَدیم یک د‌َفِه قُوغِ اِشنایی واری سُرخ… شد…بابیمِه گفت… اِی ملای مَجِت چی بلاس …اُشتُکاره هیچ…یاد …نِمیته…آغازادیت … تا حالی‌گَک دُووای خاک انداز رفتنه یاد نداره…پیش خود گفتم عجب کاری مابین هر دوی شان گیر آمدی ….خُو رفتم …یک رقمی وضو کدم که بابیم گفت… او بچه وا مَجِت بِیَه نِمازای ته هَموجِه‌گک بخان ثواب داره….
ادامه دارد…