سپه سالار غلام حیدر خان چرخی : از صفحه لوگر کاپی شد

غلام حیدر خان فرزند مرحوم ملک صمد خان در ولسوالی چرخ ولایت لوگر در یک خانواده خان زاده متولد گردیده در کنار پدر خود تعلیمات و عرف و عادات مردمی و مردم داری را آموخته بعد از فوت پدر که وظیفه اش ملک قریه بوده و کلانتری آنجا را بدوش داشت جانشین وی گردیده وظایف و وجایب اش را با ایمانداری و صداقت انجام داده که در بین مردم شخص با اعتماد، ایماندار و صادق معرفی گردیده و مورد محبوبیت مردم و حکومت قرار گرفت.

بعدا در زمان امیر شیر علی خان در سال ۱۲۵۸ خورشیدی مطابق به سال ۱۸۷۹ میلادی به کابل آمده و در قلعه حیدر خان ، اندرابی مسکن گزین گردیده به صفوف حربیه پیوست.

موصوف به زودی طرف اعتماد امیر شیر علی خان قرار گرفته و به حیث قوماندان نظامی قوای مرکز افغانستان تقرر حاصل نمود.

بعدا در عصر سلطنت امیر محمد یعقوب خان به صفت قوماندان سرحدی افغانی در علی مسجد  ایفای وظیفه مینمود.

در سال ۱۲۵۹ خورشیدی مطابق به ۱۸۸۰ میلادی به دربار #امیر_عبدالرحمن_خان راه یافته و در سال ۱۲۶۰ خورشیدی مطابق با سال ۱۸۸۱ میلادی به حیث والی غزنی تقرر حاصل نمود.

بعد به حیث قوماندان قول اردوی قندهار تعین گردید. ودر سال ۱۲۶۱ خورشیدی مطابق ۱۸۸۲ میلادی به حیث قوماندان اردو مقرر و بعد از جنگ منگل، کلمان، شینوار، المار و مهمند و فتح کافرستان که بعد به نورستان مسمی گردید و تمام این مناطق را از سلطه انگلیس ها نجات داده و به دولت افغانستان مطیع ساخت.

در سال ۱۲۶۵ خورشیدی مطابق به سال ۱۸۸۶ میلادی از طرف امیر عبدالرحمن خان به حیث وزیر دفاع که در آنزمان وزیر جنگ یاد می شد تعین و به رتبه #سپه_سالاری ارتقا نمود.

غلام حیدر خان چرخی در زمان سلطنت امیر عبدالرحمن خان در جنگ دوم افغان و انگلیس با دوهزار جنگجوی که از ولایت لوگر جمع آوری نموده بود با برادر خویش سمندر خان چرخی، میربچه خان کوهدامنی، محمد جان خان وردکی، میر غلام قادر خان اوفیانی، ملا مشک عالم، ملا عبدالغفور لنگری، محمد عثمان خان صافی سهم بزرگی داشته است.

زمانی که انگلیس ها در پایان این جنگ ها عفو عمومی را اعلان نموده، میربچه خان کوهدامنی، محمد جان خان وردک، سمندر خان لوگری و غلام حیدر خان چرخی را مورد عفو قرار ندادند و به این صورت دشمنی با غلام حیدر خان چرخی باقی مانده عقده گرفتند.

به گفته مرحوم میر محمد صدیق فرهنگ در کتاب ( افغانستان در پنج قرن اخیر ) اظهار داشته که سپه سالار غلام حیدر خان چرخی در مسله خط دیورند هم ارتباطی داشته و به امضای آن موافقت نداشته است.

سپه سالار غلام حیدر خان چرخی سه مرتبه ازدواج نموده که همسر اولی اش والده غلام نبی خان چرخی از قوم یوسفزی بود. که بعد از فوت مرحومه با یکی از دختران محمد کبیر خان توخی بنام بانو سعادت ازدواج نموده است که از وی دو پسر بنام های غلام جیلانی خان و غلام صدیق خان دارد.

همسر سومی سپه سالار غلام حیدر خان چرخی دختر یکی از خوانین خوگیانی نورستان بود که  از وی یک پسر بنام عبدالعزیز خان داشتند.

از جمله همسران وی  محترمه بانو سعادت، خانم ورزیده و فهمیده ای بود که بعد از وفات غلام حیدر خان چرخی امور تدبیر و نظام عمومی منزل و تربیه اولاد های خانواده را به عهده داشت که آنرا به پیروی از روش های سپه سالار با حفظ وجایب سنتی، اوامر اسلامی، اخلاق افغانی و عنعنات ملی به وجه احسن انجام می داد.

سپه سالار غلام حیدر خان چرخی دارای چهار پسر بود بنامهای غلام نبی خان چرخی، غلام جیلانی خان چرخی، عبدالعزیز خان چرخی و غلام صدیق خان چرخی.   

غلام نبی خان چرخی ابتدا در اردوی افغانستان کار نموده و بعد به حیث معین وزارت امور خارجه، وزیر مختار افغانی در ماسکو و وزیر مختار افغانی در پاریس و همچنان سفیر افغانی در ترکیه وظایف را انجام داده است. که به امر نادر خان به شهادت رسید.

غلام جیلانی خان چرخی پس از اجرای خدمات شایانی در اردوی مملکت اخیرا به حیث وزیر مختار افغانی در انقره اجرای وظیفه نموده است که به امر نادر شاه اعدام گردید.

عبدالعزیر خان چرخی اولا به حیث نایب الحکومه در ولایات مختلف و اخیرا به سمت معین وزارت داخله ایفای وظیفه نموده است. که در سال ۱۹۶۲ میلادی در شهر برلین کشور آلمان به اثر سکته قلبی دنیای فانی را ترک نموده است.

غلام صدیق خان چرخی در اول به حیث سرمنشی دارالتحریر شاهی و چندی بعد به حیث وکیل وزارت امور خارجه، سپس وزیر امور خارجه دوره امانیه و اخیرا به حیث وزیر مختار افغانی در برلین جرمنی ایفای وظیفه نموده است. و در سال ۱۹۶۲ میلادی در شهر برلین وفات نموده و جنازه اش را در کابل انتقال داده و در جوار حضیره تمیم انصار ( رض) بخاک سپرده شده است.

غلام حیدر خان چرخی در سال ۱۲۷۶ خورشیدی برابر با سال ۱۸۹۷ میلادی در اثر خدعه و مکر انگلیس ها مسموم شده وفات نمود. جنازه اش را در حضیره آبایی شان در علاقه داری چرخ ولایت لوگر مدفون نموده اند. روح شان شاد و یادشان جاویدان باد!