آنچه را که در ذیل میخوانید فقط یک تحلیل شخصی من است.
من باور ندارم که جنگ میان هند و پاکستان در دراز مدت ادامه پیدا کند و فراگیر تر شود، پاکستان علاقمند است این جنگ خاموش شود، همچنان هندوستان میخواهد برای مردم هند بگوید که ما انتقام کسانی را که در کشمیر گروه های ترورستی پاکستان کشته بودند از فامیل مسعود اظهر گرفتیم، در همین حدود این جنگ فراگیر نخواهد شد، با آن هم میخواهم دیدگاه خود را همه جانبه با شما شریک سازم…
گاهی لحظاتی در زندگی ما نقش میبندند که تا پایان عمر، مثل سایهای با ما میمانند. نه میتوان آنها را فراموش کرد، نه از تکرارشان گریخت. این روایت، برشیست از خاطرهای که هنوز، بعد از سالها، بوی خاک، باروت و دلسوزی یک زن غریبه را با خود دارد.
از ششسالگی تا امروز، زخمها و آسیبهای فراوان جسمی و روحی بر من وارد شده است.
نخستین ضربه در روز ۱۶ حوت ۱۳۶۸ خورشیدی بود؛ همان روزی که کودتای شهنواز تنی رخ داد و من از ناحیه زانو مصدوم شدم. زخمی که نه تنها جسم، بلکه روحم را نیز درگیر کرد.
در سال ۱۳۷۱ خورشیدی، با سقوط حکومت داکتر نجیبالله و تسلط تنظیم های جهادی بر کابل، روزهای تلخ و پرآشوبی آغاز شد. در آن زمان، من دانشآموز صنف سوم مکتب بودم و هر روز در میان آتش و دود، به لیسه عالی حبیبیه که مقابل خانه ما بود میرفتم.
ادامه خواندن نیم قرن حادثه از کوچههای جنگ تا آغوش صلح: احمد محمود امپراطور
با رفتن عزیزان ما زنده میمانیم و اما زندهگی نمیکنیم. هرچند در ظاهر خوش و شادمان هم که باشیم، باز هم آتشی غمی در دل ما روشن است. عزیزانی که به سفر مرگ میروند دیگر بر نمیگردند. آن گونه که در این دو بیت رودکی امده است.
ما همه خوش خوریم و خوش خسبیم
تو در آن گور تنگ تنهایی
نه چنان خفته ای که برخیزی
خواب مرگ، بیداری ندارد و سفر مرگ را برگشتی نیست. خیام به مانند رودکی از مرگ به رفتن بیبرگشت تعبیر میکند.
ادامه خواندن با رفتن عزیزان ما زنده میمانیم : استاد نصرالله پرتو نادری
چشم انداز امروز بشری، آئینهای تلخ و اندوهبار از گمگشتگی انسان در طوفان مدرنیتی بیروح و ماشینوار است؛
مدرنیتی ای که با تمام زرق و برقش، روح را فراموش کرده
و انسان را به ابزاری در خدمت منافع سرد و بیاحساس
قدرتهای سلطهجو تقلیل داده است.
در دنیایی که ارزش های انسانی به حاشیه رانده شدهاند
ادامه خواندن چشم انداز امروز بشری : احمد محمود امپرطور
مادر به خوی عادت طفلانه ام هنوز
از بهر تو سرخوش و مستانه ام هنوز
پروردی ام به ناز تو با شیرهی وجود
می زیبدم ز بعد خدا بهر تو سجود
ادامه خواندن به یاد مادر – شعراز :استادمحمد اسحاق ثنا
نگاهی به پروژههای عمرانی در شهر کابل با چهرۀ استخباراتی
پس از تسلط دوباره طالبان بر افغانستان در اگست ۲۰۲۱، سیمای شهر کابل بهتدریج دچار دگرگونیهایی در ساختار عمرانی و طراحی شهری شده است. طالبان در ماههای اخیر با اجرای طرحهای موسوم به «پلان شهری» و ساختوسازهای گسترده، تلاش میکنند چهرهای منظم و توسعهگرا از حکومت خود ارایه دهند. این اقدام ها در ظاهر میتوانند نشانههایی از ثبات، ساماندهی و بازسازی پس از جنگ تلقی شوند؛ اما در واقع، واکنشهای اجتماعی و تردیدهای گستردهای را در میان شهروندان کابل برانگیختهاند. بسیاری از شهروندان، کارشناسان و فعالان مدنی افغانستان معتقد اند که این پروژهها، تنها طرحهایی آبادانی نیستند؛ بلکه اهداف عمیقتری چون کنترل اجتماعی، مهندسی جمعیتی، گسترش نفوذ امنیتی و تثبیت سلطه سیاسی را دنبال میکنند. فقدان شفافیت، نبود مشارکت مردمی، تخریب املاک بدون رضایت یا جبران منصفانه، و تمرکز بر مناطق خاص با پیشینه مقاومت، همگی بر این نگرانیها دامن زده اند.
ادامه خواندن پلان شهری یا مهندسی قدرت؟ واکاوی اهداف پنهان طالبان در بازسازی کابل : مهرالدین مشید
جنگی که امید ها برای نابودی بزرگ ترین حامی تروریسم را به یاس بدل کرد
پس از درگیری میان هند و پاکستان، جنوب آسیا بار دیگر در معرض تنش قرار گرفت. تنشهای مرزی، رقابت تسلیحاتی، و جنگهای نیابتی همواره سایه سنگینی بر روابط هند و پاکستان انداختهاند. در میان این تلاطمها، افغانستان بهویژه در چهار دهه ی اخیرقربانی خاموش سیاستهای منطقهای بوده است. از نگاه بسیاری از مردم افغانستان، پاکستان نه یک همسایه، بلکه معمار اصلی بحران امنیتی افغانستان است. جنگ هرچند در ذات خود ویرانگر است؛ اما در سیاست منطقهای گاه، جنگ نه تنها ابزار تقابل، بلکه زمینهساز تحولات ژئوپولیتیکی عمیق میشود. بنابراین، هرگونه تضعیف یا فروپاشی پاکستان در نتیجه درگیری با هند، از سوی برخی نخبگان و مردم افغانستان بهمثابه فرصتی تاریخی برای پایان تروریسم سازمانیافته در منطقه تلقی میشود.
پاکستان و نقش آن در تروریسم منطقهای
ادامه خواندن جنگی که بجای فروریزی دستگاه تروریست پرور، دندان های آن را تیزتر کرد : مهرالدین مشید
از شمس النهار ، بنیاد گزاری مطبوعات مدرن ، آغاز تجدد و مدرنیته در نیمه دوم قرن (۱۹ م )
تا : رادیو شریعت ، طالبانیزیم و مردود خواندن تجدد ، در اخیر ربع اول قرن (۲۱ م )
در نیمه دوم قرن ( ۱۹ م ) علامه سید جمال الدین و در اخیر ربع اول قرن (۲۱ م) هیبت اله آخوند طراز دیوبندی
اوایل قرن (۲۰ م ) نهضت مشروطیت و سر باختن سالار آن مولانا محمد سرور واصف قندهاری در راه آزادی و با این پیام وخشورانه تاریخی :
ترک جان و ترک مال و ترک سر
در ره مشروطه اول منزل است
در اواخر ربع اول قرن ( ۲۱ م ) برقراری امارت اسلامی ( اسارت اسلامی ) قندهار
در اوایل قرن ( ۲۰ م ) سراج الاخبار و مولوی عبدالروف “ خاکی ”
ادامه خواندن ترقیات عالم روبه بالاست – ما از بالا به پایین می ترقیم :میرعبدالواحد سادات
په دې ورځو کې د مغرضو او دروغجنو خولو او سرچینو څخه داسې آوازې خپرې دې چې د سویس دولت پښتانه افغاني مهاجرین بیرته افغانستان ته په دې خاطر استوي چې اوسني طالب واکمنان پښتانه دی، د پيښو سره قومی چلند کوي او ځکه نو هغه پښتانه چې له خارجه ورځي، د طالبانو لخوا نه آزاریږي. مګر واقعیت دادی چې د سویس د کډوالو فدرالی ادارې دا پریکړه نه ده کړې چې پښتانه مهاجرین دې یوازې د دې لپاره افغانستان ته واستول شي چې طالبان هم پښتانه دي او له پښتنو سره څه نه کوي، خو د نورو افغاني قومونو سره ظلم کوي.
ادامه خواندن یوغلط خبر د جنجال منبع : نورمحمد غفوریهرچند روز جهانی مطبوعات (۳ می) فرصتی است برای بازنگری در وضعیت آزادی بیان و رسانهها در جهان؛ اما دریغ و درد که در افغانستان، این روز بهجای بزرگداشت، برعکس به نمادی از بحران و خفگان تبدیل شده است و روزنامه نکاران افغانستان چه در داخل و چه در خارج این کشور روزگار پریشان و نابسامان را تجربه می کنند. پس از سال ۲۰۲۱ برابر به تسلط دوباره ی طالبان، روزنامهنگاری افغانستان با سرکوب سیستماتیک، محدودیتهای گسترده، و مهاجرت گسترده خبرنگاران مواجه شده است.
ادامه خواندن روز جهانی مطبوعات و آینده ی آشفته و نابسامان روزنامهنگاری افغانستان : مهرالدین مشید
باز هم پرهیز داری بی سبب از من چرا
باز هم افتاده ای در دام اهریمن چرا؟
آرزو های که پروردی به گندمزار عشق
حال آتش می زنی بر این همه خرمن چرا ؟
ادامه خواندن بی سبب از من چرا ؛ شعر از:فریبا آتش
انزوای دیپلوماتیک تا معامله در سایه: روایت دوگانه انزوا و تعامل پنهان
بیش از سه سال از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان میگذرد، اما هیچ دولت مشروع و مؤثر در جامعه جهانی حاضر به بهرسمیتشناختن حکومت آنان نشده است. این بیاعتنایی جهانی تنها یک موضع سیاسی نیست، بلکه بازتابی از رفتارهای ناقض حقوق بشر، محدودیتهای گسترده علیه زنان، سرکوب آزادیهای مدنی و از همه مهمتر نبود حکومت مشروع و شفافیت در ساختار حکومتی طالبان است.
ادامه خواندن انزوای نمایشی، همکاری پنهانی: از انکار علنی تا توافق پشت پرده : مهرالدین مشید
بازهم یک چال دیگه از ما!
هرچند روزگار دشواری را پشت سر میگذاریم. خوب به گفتۀ نیما: جهان تا جنبشی دارد رود هر کس به راه خود.
ما هم در راهی رفتهایم که هر چند جز درد سود و ثمری در پی ندارد؛ اما دردی که نمیخواهی از آن دل بر کنی. اگر هم بخواهی ترا رها نمیکند.
کتاب «مرواریدهای رنگین» دیداری با چند بانوی سخنور، امروز در انتشارات مقصودی در شهر کابل در ۴۶۰ صفحه چاپ شد.
دوستان علاقهمند میتوانند این کتاب را از کتاب فروشی اننتشارات مقصودی در پلسرخ به دست آورند.
در این کتاب در پیوند به شعر و جایگاه شاعری این بانوشاعران چیزهایی نوشته شده است.
– مهستی گنجوی، بزرگبانوی شعر پارسی دری
ادامه خواندن مروارید های رنگین ؛ نام کتاب تازه بچاپ رسیده ی استاد نصرالله پرتو نادری
عمر پر ثمر استاد دراز باد! باری این چند سطر پراکنده را در باره اش نوشته بودم. تحفۀ فقیر انزوانشین روزگار همین است! امروزه استاد سید مسعود استاد دانشکدۀ اقتصاد دانشگاه کابل یکی از موفقترین و محبوبترین استادان این دانشگاه است.او چهرۀ درخشانی در عرصۀ رسانهها نیز است. البته استاد مسعود این شهرت و محبوبیت را از سکوی بلندی هیچ مقامی رسمی به دست نیاورده؛ بلکه سالیان درازیست که مینویسد، با مسؤولیت می نویسد و کارشناسانه به تحلیل مسایل پیچیده سیاسی – اقتصادی کشور میپردازد.
ادامه خواندن استاد سید مسعود، استاد دانشگاه کابل شست و شش ساله شد! : استاد نصرالله پرتو نادری
بی صدای عشق دنیا بی دم است
شاعری بی ارزش و بارِغم است
بی میِ لبخند و شعر عاشقی ــ
بی سرود و ساز دنیا ماتم است
ادامه خواندن بی صدای عشق : بانو راحله یار
امد بهار و سبز نشد شاخسار من
يعنى كه نيست فصل گل و گلعذار من
گلها شگفت و باغ عروسانه شد پدید
پایان نگشت هجر تو و انتظار من
نه شاعرم ، نه سرایشگر ترانه منم
یکی زمردم دور از دیار و خانه منم
جدار کاخ ستم از خروش من لرزد
نهیب غرش توفان رودخانه منم
ز پا فتاده غریبی منم به کشور غیر
کسی به خانه برد بار او به شانه منم
ادامه خواندن تیر جفا : شعر از استاد محمد اسحاق ثنا
نشانه هایی از فروپاشی خاموش طالبان در متن بحران های موجود کشور افغانستان کنونی، پیش از طرح های آفاقی و راهکار های غیر عملی نیاز به اجماع همگانی گروههای درگیر و انسجام ملی دارد تا نخست از همه بستر مناسبی برای حل بنیادی بحران کنونی در این کشور فراهم شود. در جامعۀ افغانستان که تنوع قومی، مذهبی، فرهنگی و سیاسی بیشتر از هر زمانی برجسته شده است، دستیابی به اجماع ملی و انسجام اجتماعی از چالشهای بنیادین حکمرانی و توسعه پایدار به شمار میرود. هرچند گوناگونی فرهنگی، مذهبی، سیاسی و قومی، سرمایهای بزرگ برای یک ملت به شمار میآید، اما در غیاب درک متقابل، میتواند به عامل واگرایی بدل شود. با تاسف که امروز در افغانستان این سرمایۀ بزرگ چنان دست خوش واگرایی های خطرناک گردیده است که فلسفۀ وجودی سرزمینی به نام افغانستان را زیر پرسش برده است.
ادامه خواندن بحران خاموش؛ ناکارآمدی طرف های درگیر و سرنوشت ناپیدای مردم افغانستان: مهرالدین مشیدد زورګویۍ او قلدرۍ لغتونه یو له بله سره ډیر نږدې دی، خو بیا هم ځینې تفاوتونه لري.
زورگویی:
په (قاموس کبیر افغانستان) کې لیکي چې د زورګويي (/zor.goo.yee/) د لغت ترکیب دری دی چې لغوي معنا یې په پښتو ځورول، زور چلول، جبر کول یا څوک په زور یوه کار ته اړایستل دي.
په عام مفهوم کې، “زورگویی” داسې عمل ته ویل کېږي چې یو څوک په زور، ویره، یا تهدید سره پر بل چا خپله اراده یا غوښتنه تحمیلوي. دا اصطلاح هم په فردي اړیکو کې کارېږي او هم په سیاسي، ټولنیز یا اداري چوکاټ کې ترې کار اخیستل کیږي.
ادامه خواندن زورگویی او قلدری (د یوه ګران دوست د پوښتنې په ځواب کې):نور محمد غفوری
قبل از هر چیز به درستی میدانم جملات، کلمات و دیدگاههایی را که در این نوشته مطرح میکنم و با شما شریک میسازم ممکن است واکنشهای تند برخی از دوستان احساساتی را برانگیزد؛ اما منافع ملی سرزمینم ایجاب میکند آنچه را که باور دارم با اهل منطق و اندیشه در میان بگذارم. در این روزها شاهد آن هستیم که در افغانستان، عدهای یا با عقده یا با عقیده، یا با شیوه دیگری بر زبان، هویت و قومیت یکدیگر در ستیز افتادهاند؛ توهین و تحقیر، به امری رایج تبدیل شده است. یکی میگوید من از فلان زبان نفرت دارم و با آن زبان نیستم،دیگری میگوید من از فلان قوم نفرت دارم با آن نیستم، دیگری پاسخ میدهد “من چنان هستم،تو چنین نیستی، واقعیت این است که یکی از بزرگترین دردهای مزمن افغانستان، همین دعواهای قومی و هویتی است، درست است که ما باید مسئله هویت را حل و فصل کنیم اما نسلهاست مردم را خسته و کشور را بیثبات کرده است، ولی حل هویت قومی و زبانی یک ضرورت عینی شمرده میشود.
ادامه خواندن افغانستان؛ وطن مشترک ما، فراتر از قوم و زبان: احمد سعیدیفشرده
عصر حاضر، که با بحرانهای هویتی، اخلاقی، زیستمحیطی و معنوی مواجه است، نقش دین همچنان یکی از موضوع های محوری و جنجال برانگیز است. این مقاله با نگاهی فراتر از قرائتهای ایدئولوژیک میکوشد به این پرسش بنیادین پاسخ دهد که جایگاه و کارکرد اصلی دین در جهان مدرن و پسامدرن چیست. با تکیه بر تحلیل فلسفی، جامعه شناختی و الهیاتی، این نوشتار نشان میدهد که دین میتواند منشأ معنا، اخلاق، عدالت و پیوند اجتماعی در جهانی آشفته و پراکنده باشد، البته در صورتیکه از دایره ی قدرت و ایدئولوژی بدور نگهداشته شود.
آغاز
ادامه خواندن نقش و جایگاۀ اصلی دین در جهان معاصر: مهرالدین مشید
بهروی من کسی دگر، دریچه وا نمیکند
میانِ کوچه هیچکس، مرا صدا نمیکند
زمین فتاده در هوس، زمان فتاده از نفس
پرنده را کس از قفس، چرا رها نمیکند
ادامه خواندن به هر سرای فتنهها، بهکوچهکوچه غصهها : استاد جاوید فرهاد
محترم نصیر مهرین تاریخ نگار و پژوهشگر افغانستان عنقریب مهمان «کلبه فرهنگ در تبعد » برلین- نصیر مهرین، پژوهشگر تاریخ اخیراً در نشست نقد و بررسی دانشنامه هزاره در دانشگاه هامبورگ آلمان گفت که این پروژه راه را برای تدوین دانشنامه عمومی افغانستان هموار خواهد کرد. آقای مهرین در این نشست همچنین گفت که توجه به اجزای قومی و فرهنگی در افغانستان میتواند تکیهگاه مهمی برای چنین کاری شود. به نظر این پژوهشگر، تدوین «دانشنامۀ هزاره» نشانگر آن است که نیتِ نیک و توجه به نیازهای مهم و آرزو شدۀ قوم هزاره به نیکویی به ثمر نشسته است. وی همچنین «دانشنامۀ هزاره» را کاریِ جمعی توصیف کرد که در آن صلاحیت و مسئولیت وضاحت دارد.
متن سخنرانی نصیر مهرین، در نشست بررسی دانشنامه هزاره در ۲ سپتامبر۲۰۲۲ میلادی / ۱۱ سنبله ۱۴۰۱ خورشیدی:
ادامه خواندن محترم نصیر مهرین تاریخ نگار و پژوهشگر : هما امیری ولی
من يك گدى پران باز هستم. از وقتى كه خودم را شناخته ام، سر و كارم با تار و گدى پران بوده است. تمام بهار و تابستان را انتظار مى كشم تا زمستان فرا رسد. هر قسم تار مى توانم بزنم؛ آسمانى، گلابى، ليمويى، سفيد و چِتکَه يى. البته هر كدام اين رنگ ها براى يک وقت معين خوب است. مثلاً وقتى در آسمان ابر تيره باشد، تار سفيد خوب است. اگر ابر روشن، رنگ ليمويى خوب است. و اگر صاف باشد، تار آسمانى بهتر است. زيرا تار به خوبى ديده نمى شود و از دست چيلک بچه ها محفوظ مى باشد.
ادامه خواندن گُدی پران باز : رهنورد زریاب
تورنتو كانادا ١٣ اپريل٢٠٢٥
نماندند. تا بهاران را ببينم
حرير سبزه زاران را ببينم
نماندند در فضاى پر طراوت
خوش ايند رقص باران را ببينم
ادامه خواندن مزاحمت : شعر از- نذير ظفر