دسته: مقالات عمومی

 در فاصلۀ بیشتر از یک قرن اخیر با موافقت حاکمان افغان درمعامله با انگلیسی ها ګرچه نام افغانستان به این کشور داده شد، اما پیشینۀ تاریخی این سرزمین و ساکنانش به هزاران سال قبل برمی گردد. کشور کنونی افغانستان بخشی عمده ای از سرزمین بزرگی بود که آنرا «آریانا» یا «ایریانا» و یا «آریا و ایریا» می خواندند.این نام از هزار سال قبل از میلاد تا قرن پنجم میلادی به افغانستان امروز و بخش هایی از ایران کنونی، مناطقی در آسیای میانه و بخش هایی در شمال و غرب پاکستان اطلاق می گردید. مورخ یونانی (ارا توس تینس) در نیمه ی قرن سوم پیش از میلاد، آریانا را نام قدیم افغانستان می خوانند. «استرابو جغرافیا نگار و مؤرخ یونانی  نیزحدود و ثغور آریانا را در هفت ولایت مشخص ساخته اند:ـ که شامل ادامه خواندن افغانستان بخشی عمده ای از سرزمین بزرگی بود که آنرا «آریانا» یا «ایریانا» و یا «آریا و ایریا» می خواندند :  محمد عوض نبی زاده          

  تیمور شاه سدوزایی پس از انتقال پایتخت از قندهار بکابل (۱۷۷۱) الی ترمیم و تعمیر بالاحصار در قلعه حشمت خان که در جوار “شهدای صالحین” قرار دارد جاگزین گردید. کابل در آن روز گار محدود بود به گذرچنداول، گذر عاشقان و عارفان، گذرسنگ تراشی، گذر فرملی ها، هندو گذر، درخت شنگ، باغ علیمردان، باغبانکوچه، چارده معصوم، گذر خواجه خوردک، کوچه‌های چقورک، متوخان، قاضی، چارچته و چند کوچه دیگر.  بعدتر گذرهای مرادخانی، آهنگری، ریکاخانه، اچکزایی ها، محله علیرضاخان، اندرابی، ده افغانان و چند آبادی دیگر به وسعت شهر افزوده شد.

ادامه خواندن معرفی مناطق مختلف کابل – تخته پل (تخته پل شور بازار)الی کوچه چقرک : نویسنده – محمد احسان واصل

******

صدرنگ غذا به سفره  نانت نهاده ای

خود چون جناب حاتم طایی ستاده ای 

برگو که پول مصرف این نان خاصه را 

آخر چرا برای  فقیران نداده ای 

ادامه خواندن هم مرده دارهستی وهم میله میکنی : سروده ء شادروان استاد شاه ولی ولی ترانه ساز- این شعر عالی را در اکتوبر سال 2014 بدست نشر سپرده بودم اما باز هم ضرورت است که دوستان بخوانند و متوجه شوند.

 شریف سعیدی با انتشار گینۀ شعری « جانماز چینی» چنان می‌نماید که گویی یک باره از آن همه منظومه سرایی و شعرهای بلند به دنیای کوتاهه سرایی رو کرده است. جانمازچینی گزینۀ « سه‌گانی» های اوست. تازه ترین فرم کوتاهه سرایی در پارسی دری. سعیدی در این گزینه 138 سه‌گزانی خود را که سروده‌های سال‌های پسین اوست به نشر رسانده است.

البته در شعر پساطالبانی ما به گونۀ چشم‌گیری شاهد گرایش به کوتاهه سرایی در کشور هستیم. چنان که در این سال‌های گزینه‌‌‌های شعرهای کوتاه از چند شاعر جوان در شهرکابل انتشار یافته است؛ اما این شعرها عمدتاً یا گزینه‌های ترانه‌ها و رباعی‌ها بوده اند، یا گزینه‌های شعرهای کوتاه در شکل نیمایی و سپید، یاهم هایکو واره‌هایی. این نکته راه هم باید یادکرد که شعر معاصر افغانستان در ادبیات پساطالبانی گرایش‌چشم‌گیر و گستره‌یی به کوتاهه‌سرایی داشته است. حتا می‌شود گفت که کوتاهه سرایی یکی از مشخصه‌هایی شعر پساطالبانی است. بدون تردید شماری‌ هم با موفقیت این راه را پیش‌گرفته اند و شماری هم به نام شعرکوتاه سرگرم ساختن کاریکلیماتور، چستانک‌ها و معماهای کوچک اند.

ادامه خواندن سه‌گانی سعیدی بر «جانماز چینی» : استـاد پـرتـو نـادری

نقشه از امريكا بود خودما وطن خودرا تكه و پارچه و دَر به دَر كرديم.

ايا چنين نيست دوستان؟

اگر باور نداريد به اين گذارش و افشاگري توجه نمايد.

به دنبال حضور نظامي شوروی به افغانستان امریکا در تلاش تحریک حس هویت دینی مسلمانان و حمایت از پاکستان بود.

حکومت ایالات متحده امریکا بعضا اسناد محرم سیاست خارجی خود را پس از گذشت زمان، افشا و نشر می کند. در همین ارتباط، وزارت خارجۀ امریکا هفته گذشته اسناد و مکاتبات پالیسی خارجی حکومت جیمی کارتر، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده، را نشر کرد که حاوی بیش از ۱۱ هزار صفحه است.                                              در میان اسناد و مکاتبات نشر شده، یکی هم ملاقات زبیگنیو برژینسکی ، مشاور امنیت ملی رئیس جمهور کارتر، با برین ادوارد تالبایز، معاون صدراعظم پیشین زیلاند جدید، است که در آن در مورد حضور نظامي شوروی سابق بر افغانستان بحث شده بود.

ادامه خواندن إسناد سخن ميگويد: دکتور حیـدر عدیـل

  ترجمه نکات عمده کتیبه رباطک از انگلیسی به دری:   سطر یکم تا سوم: فرمانروای بزرگ برحق، دادگر، یزدان پناه، و در خور ستایش که نسبش به ایزدان و نانه )الهه پیروزی( می رسد سال اول پادشاهی اش را چناچه خدایان خواسته اند، به نام سال اول آریا )آرین ( اعالم می   سطر سوم تا چهارم :                               و اوست کسی که لغو زبان آیونی )یونانی( را امر فرموده و گسترش زبان (آری) را فرمان میدهد. سطر چارم تا هفتم مربوط به قلمرو امپراتوری کوشانی و دیار تحت فرمان کانیشکا در سرزمین هند است که در آن اسم شهر های آتی آمده است:  ادامه خواندن نگاهی به سیر تاریخی زبان دری به استناد آثارخطی افغانستان و کشورهای همجوار – بخش پنجم و پایانی : حــامــد نـویـد

نگاهی به ادبیات رزمی افغانستان by mariadaro on Scribd

انداختن دختر زیبا در رود نیل رساله Copy by mariadaro on Scribd

    خالده فروغ یکی از برجسته ترین بانوان شاعر امروز افغانستان است. خالده فروغ درسال ۱۳۵۱خورشيدی درشهر کابل دیده به جهان گشود. فروغ از شمار شاعرانی است که با گونه ها و سبک های مختلف شعرفارسی طبع آزمایی کرده است.
نعمت حسینی، تهیه کننده برنامه یک آفرینشگر دو دیدگاه خالده فروغ متوسطه را در لیسهء مریم خواند و راهی دانشگاه کابل شد و از دانشکدهء زبان و ادبيات دانشگاه کابل سند فراغت گرفت .
پس از تحصیل نخست در ادارهء هنر و ادبیات رادیو افغانستان شامل کار شد و از سال 1373 خورشیدی مسوول بخش های ادبی در آن اداره مقرر شد. پس از افتادن کابل به دست طالبان او راهی پاکستان شد و در هجرت مسوول مجله صدف بود.
فروغ با فروپاشی حاکمیت طالبان دوباره برگشت به زادگاهش. او پس از بازگشت به اففانستان در دانشکدهء زبان و ادبیات دانشگاه کابل استاد شد. وی سوای آن که استاد دانشگاه است، یک برنامهء فرهنگی ادبی را به نام «کاخ بلند دُر دَری» در تلویزیون طلوع گردانندگی می کند.
خالده از شمار شاعران امروز افغان است که هم به گونهء نیمایی شعر می سراید و هم به گونهء سنتی. اشاره بسیار به اسطوره‌ها و شخصیت‌های تاریخی و استفاده از بحرهای نامتداول در

ادامه خواندن خالده فروغ کیست؟ : نـعـمـت حسیـنـی

         پس منظر تأریخی زبانهای هند و آریایی غربی:

به اساس یادداشتهای هرودوتس پاسارگادها ( پارس ها )  در قرن ششم پیش از میلاد  شالودهُ  حکومتی را در شمال خلیج فارس و شرق رود دجله اساس گذاشتند که در عهد کورش هخامنشی )در حوالی  550 ق. م.( به دولت  نیرومندی مبدل شد. پیش از ایجاد دولت هخامنشی عیالمی ها در شهر شوش حکومت میکردند که فرهنگ مشابهی با اکادها و مردمان بابل داشتند و زبان شان از دسته بندی زبان های سامی به شمار میرفت. زبان شناسان آغاز زبان پارسی نوشتاری را در ایران، قرن چهارم ق. م میدانند  زیرا در کتیبه کوروش که در 45  سطر به زبان بابلی نگاشته شده ٬ واژه های فارسی وجود ندارد. درین سنگنبشته که به خط آرامی میخی تحریر یافته و به نام استوانه کورش مشهور است، از کلمه فارس و یا ایران ذکری نیست، بلکه این شاه هخامنشی خود را به نام پادشاه جهان و فرمانروای توانمند َّ « بابل » ( باء لیم ) ٬ ( شوء م ء ری ) و ( اکدَ ) یاد کرده است. نخستین نمونه زبان فارسی در کتیبه  بیستون نگارش یافته که به نام سنگ نبشته داریوش مشهور است.  درین کتیبه نیز زبان بابلی مسلط است و در حدود  بیست فیصد آن به زبان پارسی آمیخته با ُکردی نگارش یافته.  تاریخ نگاران این زبان را به نام »فارسی باستان« یاد می کنند که از نگاه ساختار واژه ها و دستور زبان به قول زبانشناس معروف ایران دکتر ژاله آموزگار از پهلوی اشکانی تفاوت کلی  داشته است.

ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشورهای همجوار «بخش چهارم» : حــامــد نـویـد

   سالهاست که فساد اداری، دولت افغانستان را در میان دول فاسد جهان، به مقام اول ارتقاء داده است. درین ارتباط گاه گاهی ازجانب حکومت، هوشدار هایی داده شده و کمسیون هایی هم بخاطر مبارزه علیه فساد ساخته میشود. ولی نتیجه ای عملکرد انها، محسوس نیست. چرا ؟ ؟ ؟ علت در کجاست؟ چرا علی الرغم اعتراضات ملت افغانستان و تهدید های کشور های کمک کننده، مبنی بر قطع کمک های شان، این پدیده ای شوم هنور هم درحال قوت یابی است؟

پاسخ به این سوال، وابسته از دستیابی به اسناد و ارقام دقیق است. تا پس از بررسی همه جانبه، در برابر این سوالات، جوابات روشن ارائه شده بتواند. اینکه چه وقت این امکان مساعد میشود نمی توان پیش گویی کرد.

ادامه خواندن سیـستـم مافـیـایـی درافـغـانـستـان : مـیـرعـنـایـت الله سـادات

Abar Mardi Bar…, Final, 31 January 2017 (2) by mariadaro on Scribd

 هنر و ادبیات از فضائل جوامع بشری اند که عواطف و عقاید انسانی را با گویایی خاصی در مسیر زمانه ها شرح  می دارند. در فرهنگ آریایی عصر ویدی ناستیه به معنی مهربان و دسره به معنی شریر، آمده است. وها دیوا خدای  باد ها در فرهنگ ویدی بود که در متون عصر کوشانی نیز به نام ( واتا)  ذکر یافته. واتا در ثقافت آریانای باستان رب النوعی بود که در جنگ ها در پیشاپیش لشکر جنگجویان می دوید و آنها را به پیروزی می رساند. کلمه واتا در زبان دری باد است. آریه، در ریگویدا و آرینه در اوستا نام سرزمین آریانای باستان بود  که در وندیداد به نام سرزمین آریانا ویجه یاد شده مؤرخین یونانی و رومن آن را به نام آریانا نوشته اند که تمام سرزمین کنونی افغانستان را احتوا میکرد.

ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشورهای همجوار بخش سوم پیکره های شهزاده خانم های باختری : حــامــد نـویـد

آیا گاهی به ذهن تان خطور نموده که اولین اخبار آزاد و غیردولتی را کی و در چی زمان طبع و نشر کرد؟                                                                                                               جریدهٔ ملی “انیس” اولین اخبار آزاد و غیردولتی بود که به همت غلام محی الدین “انیس” در ۱۵ ثور سال ۱۳۰۶ هجری شمسی در کابل به زیورچاپ آراسته و منتشر شد.

غلام محی الدین انیس مردِ قلم و اندیشه از پیشگامان مطبوعات و ژورنالیزم افغانستان، مؤسس و اولین مدیر مسؤل روزنامهٔ ملی انیس بود. (سال های فعالیت از ۱۳۰۶ الی ۱۳۱۷ هجری شمسی)  خانوادۀ غلام محی الدین انیس از مُقُر ولایت غزنی بود و پدرکلانش هنگام زمامداری امیر عبدالرحمن خان مجبور به ترک وطن شده و به کشور مصر رفت. جد محی الدین انیس طبیب چشم بود و بعداً پسرش غلام نقشـبند که پدر محی الدین انیس بود، راه پدر را دنبال نموده و داکتر چشم شد.

ادامه خواندن بـه یـادبـود یـکی از قـهـرمـانـان مـلی واقـعـی افـغـانـستـان : نـاصــر اوریا

   سلام سنگی، هنرپیشۀ شهیرسینمای افغانستان است که اینک باعمرتقریباً شصت وپنج ساله گی هنوزهم ماشاالله با قامت استوار، همان موهای بلند ومجعد، چشمان کشش دار، صلابت صدا، سیمای پُر ازوقار ودر میان آنهمه مواصفات ظاهری باقلبی آگنده ازمحبت ومهربانی، درشهر ملبورن ایالت ویکتوریای (استرالیا) به سر میبرند.

روزی پس از طی مسافۀ نزدیک به یک هزار کیلومتر از سیدنی به ملبورن، دریافتم که این هنرمند گرامی به شهر ملبورن تشریف دارند. شماره تماس ونشانی خانه اش را پیداکردم وبا تغیر در پلان کاری ام، شتابان به سراغش رفتم. ایشان بامهربانی زیاد ازمن استقبال کردند. پهلوی هم نشستیم، چای وشیرینی میل کردیم وبه قصه ها وصحبت ها پرداختیم. گپها از هرکجا ته وبالا میشد، اما من میخواستم به نحوی به صحبتها ادامه دهم تا توشه یی داشته باشم برای باز شناسی ومعرفی               شخصیت هنری این هنر مند محبوب برای علاقمندان هنرش وشناسایی بیشترش به کسانی که تا حال او را نشناخته اند. گپها وصحبتها ادامه یافت. اینک فشردۀ آن لحظات شیرین را با شما خواننده گان عزیز هفته نامه “افق” شریک می سازم:

سلام سنگی در سال ۱۳۲۸ هجری خورشیدی ازدره زیبا وخوش آب وهوای پنجشیر دریک خانوادۀ دهقان چشم به دنیا باز کرد. دورۀ ابتدایی مکتبش را در (سنگونه) به پایان رساند.شاید به همین مناسبت است که تخلصش را به سنگستانهای زادگاهش نسبت داده باشد.

ادامه خواندن سلام سنگی هنرمند معروف سینمای افغانستان : نوشته شده – توسط ضیا، ناشر هفته نامه ” افق” استرالیا

شعـر ما، مســـتِ  پیــامِ زندگیــــست

آرزوی صبـــح و شــــامِ زندگیــــست

شعر ما در بــــزمِ سر مســـتانِ عشق

بـــادهء بیــــــرنگِ جـــــامِ زندگیست

شعـــر ما شیــــرازهء احســـــاسِ ما

نبــــضِ بیــــــدار نــــــظامِ زندگیست

شعـــرِ ما فریـــادِ جــانِ روشن است

ادامه خواندن پـیـام زندگیـسـت : حیـدری وجـودی

شعر عاصی از نظر موضوع و بینش شاعرانه به گونۀ چشم گیری گسترده و  رنگا رنگ است. این گسترده‌گی گونۀ از تنوع زبانی را در شعر او  نیز سبب می شود. چنان که گاهی باشاعری رو به رو می شویم با زبان، حس و دریافت حماسی، گاهی هم رگه‌های نگرش عارفانه را در شعر او می بینیم و زمانی هم با شاعری سروکار داریم که عاشقانه می سراید و سروکارش با تغزل است. با این همه، او بیشتر یک شاعر سیاسی – اجتماعی است که هدف‌مندانه در خط مقاومت در برابر استبداد می ایستد که گاهی این ویژه‌گی در شعرهای تغزلی او نیز راه پیدا می کند. چگونه‌گی زبان او نظر به موضوعات شعرهایش دگرگونه می شوند.

با این همه عاصی در بخشی از شعرهایش آن وسواسی را که بعضی از شاعران در کاربرد واژگان، ترکیب و پیراسته‌گی زبان نشان می دهند، نشان نمی دهد. عاصی از ملکۀ شاعرانه‌گی بزرگی برخوردار است. چنان می نماید که ذهن شاعرانۀ او همیشه بیدار است و کوچک‌ترین رویداد هم می تواند شعری را در او به گفتۀ مولانا تلقین کند. طبع شاعرنۀ فورانی دارد. شاید چنین چیزی است که او را به این امر، بی اعتنا می سازد.

ادامه خواندن قهار عاصی، امواج نامنظم دریای پنجشیر: پـرتـو نـادری

صوفی غلام نبی عشقری در کابل متولد شد و کابل و کوچه های پر خم و پیچ این شهر آرزوها و گور گمنام‌ترین آدم ها را پرسه زد. هزار دل به یک خم ابرو باخت و و چونان عیاران زندگی کرد. گرمی و سردی‌های این شهر را با پوست جانش حس کرد و غربت را چای سبز نوشید و با کوله بار پر از عشق ساخت. با واژه گان بازی نکرد بلکه برای واژگان سرنوشت ساخت، با واژگان و کلمات رقص کرد و روح و دم تازۀ به دانه دانه  کلمات بخشید.

روزگاری این شاعر بزرگ فارسی که -خدایش بیامرزد- عشق را فریاد زد که عشق را چونان متاعی کم قیمت دست به دست در بازارها به فروش می رساندند. کمتر آدمی در مورد عشق فکر می‌کرد، عشقری این زنده یاد مرحوم دکانش را که پر از متاع معنوی بود  چونان آغوش، باز برای شاعر پرنده‌ ها کلبه اندیشه و حرف و عشق ساخته بود و هرکه می آمد دروازه عشق آن دوکان برویش باز بود. و البته که مثل خلفش بوالحسن خراقانی در روی  در دوکانش نوشته بود « هر که در این سرا درآید نانش دهید و از ایمانش مپرسید چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد» ادامه خواندن صـوفـی غـلام نـبـی عشـقـری شاعـر مـردمـی : زبـیـر هـجـران قـاسـم زاده

  امیر المؤمنین حضرت عمر (رض ) بعد از اینکه ضربهء سختی توسط شمشیر دوسرهء زهردار ابو لولو در حالیکه مصروف امامت در نماز صبح بود به شهادت رسید .

امام شمس الدین محمد بن احمد بن عثمان ذهبی، محدث ، و مورخ معروف جهان اسلام مي‌ نویسد :(عمر رضي الله عنه روز چهارشنبه 27 ذي حجه سال بيست و سه هـ در 63 سالگي و پس از ده سال و نيم خلافت به شهادت رسيد. ( سير السلف لأبي القاسم الأصفهاني جلد اول صفحه  160 ) ادامه خواندن قرضداری حضرت عمر : تتبع ونگـارش : امــیـن الـدیــن» سعـیـدی – سعید افـغــانی« مــدیـــر مطـالعات سـتراتــــیـژیک افـغـان و مسؤل مرکز کلتوری دحـــــق لاره- جرمنی

                بخش دوم

تاریخچه زبان های هند و آریایی شرقی:

فرهنگی میان آمو دریا، سیر دریا و دریای مرغاب بستر مدنیت های شواهد تاریخی مبین این امر است که حوزه بسیار پارینه و کهنی در آغاز فلزات (  دوره عصر مفرغ)  بوده است. تحقیقات بیشتر باستان شناسی و انتروپولجی  آهن از  هیلمند( در دوره  ساحه گسترش این فرهنگ را تا به نادعلی ) در ولایت نیمروز( و مندیگک قندهار )در حوزه طریق هرات تثبیت کرده است.  در حوالی ( 1500-  )  ق م ارزش های فرهنگی این تمدن کهن در اثر مهاجرت  آره گان  باستان تا به شمال نیم هند گسترش یافت.

قاره ؛ از آنجایی که اسناد کتبی مربوط به عصر برونز Bronze تا حال بدست نیامده و سرود های ویدی نیز در نخست به صورت شفاهی سروده می شد، از اینرو قضاوت در مورد ساختار زبانهای کهن  آریایی دشوار است، اما عده ای از زبان شناسان عقیده دارند  که میتوان نشانه هایی از زبان های کهن این  دوره را در زبان باختری عصر اوستایی، و زبان های پامیری، سغدی، شغنی و گنده هاری پیدا کرد. در هنگام مستقر   اقوام آریایی  در شمال  نیم قاره  هند ٬ سرود های ویدی به زبان سانسیکریت نگاشته شد که از زبان بومی هند در  ( دراویدی) متفاوت  بود. از  این رو زبان سانسیکریت  و مشتقات ان از زمره  های هند و آریایی شرقی شناخته می  شود.  

  ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشور های همجوار : بخش دوم – : حـــامـــد نــویـد

  ای کفــش که مــیروی به سـویش  –  ازجانــب من بــخــور به رویش

https://www.facebook.com/100005417494580/videos/741653336025243/