دسته: مطالب تاریخی

نوایی؛ شاعر  و نویسنده ی  سرشناس دوره ی تیموریان هرات

آدمی ایرسنگ دیما گیل آدمی  

  آنی کیم یؤق خلق غمیدین غمی

« نوایی »

باید گفت امیر علیشیر نوایی اگر چه از فامیل بزرگان به شمار میرفت ولی  هیچگاه از مردم عادی دوری نگزیده است. او با دِه  نشینان، کسبه کاران و  قاطبه ٔ مردم علاقه و رابطه ٔ حسنه و نیکو داشته است.

دوره ٔ تیموریان هرات با نام امیر علیشیر نوایی رابطه ٔ ناگسستنی دارد.

اساسگزار مکتب میناتوری هرات استاد کمال الدین بهزاد در این دور ، شهره ٔ آفاق گشت . مدارس، مساجد، شفاخانه ها،  پُلها  و سایر ابنیه ، در  زمان  حضرت  نوایی  قد برافراشه بود. او، شاعران، نویسنده گان و دانشمندان را دَور خود جمع کرد و به تشویق و ترغیب آنان همت گماشت .

مردم  افغانستان، به  شخصیت عالی و انساندوستی نوایی  ارج میگذارند. نام و آثار  نوایی در ادبیات   شفاهی مردم ما به خوبی انعکاس یافته است . 

خواننده گان ارجمند !

مقاله ٔ من درباره ٔ آنچه که در بالا تذکار یافت به زبان تورکی اوزبیکی نبشته شده است :

ادامه خواندن به مناسبت ۵۸۰ سالروز تولد امیر علیشیر نوایی : دوکتور فیض الله ایماق

در (١١ )  فبروری ( ١٩٨٨ م )  پوهاند سید بهاالدین مجروح ، دانشمند بزرگ، فیلسوف ،استاد سابق پوهنتون کابل و خالق اثر ماندگار اژدهاها خودی ،  « بجرم » بلند کردن خواست ونظر مهاجران مقیم پاکستان در رابطه به آینده کشور شان، بدستور آی اس آی توسط تنظیم های افراطی افغانی (زیادترین اتهام متوجه حزب اسلامی حکمتیاراست ) در سال (1۹۸٨م) مظلومانه به شهادت رسید .(روانش شاد و نفرین باد بر قاتلان سفاک آن)

ادامه خواندن پوهاند مجروح قربانى انعكاس راى و نظر مردم مظلوم : میرعبدالواحد سادت

در مبارزۀ تاریخی علم و جهل که همین اکنون نیز با شدت آن در افغانستان جریان دارد و فی الواقع یکی از مشخصه های عمدۀ روال جاری تاریخ کشور مارا میسازد، بسیار ضرور است تا پدران معنوی خویشرا گرامی بداریم و راه ورسم وطندوستانه، منورانه و مترقی شان را ملاک عمل قرار بدهیم و به همین ارتباط و به ادامۀ تلاشهای سایر قلمبدستان منور، این نبشته را که به ارتباط نشر جلد دوم «افغانستان در مسیر تاریخ» تهیه و به چاپ رسیده بود، به بهانۀ چهل و سومين سالگرد وفات مورخ نامدار و مبارز استوار راه آزادی، ترقی و سعادت مردم بنشر میسپارم.

دراحوال ناهنجارکنونی که تیشه ها از داخل و خارج برریشۀ تاریخ و فرهنگ افغانستان زده میشود و تلاش مذبوحانه به خاطر وارونه ساختن تاریخ کشور ما انجام میگیرد ، بدون شک یکی ازوظایف مبرم و با اهمیت درنشرات ملی و فرهنگی افغان ها، درراستای پاسداری ازتاریخ و فرهنگ جاویدان کشور، همانا معرفی رجال و شخصیت های برجسته تاریخی ، ملی ، فرهنگی و اجتماعی میباشند. بادرک ازهمین نیازمندی ، ازآنجایی که نشر جلد دوم افغانستان در مسیر تاریخ یکباردیگر نام مؤرخ بزرگ افغان شادروان میرغلام محمد غبار رامطرح ساخته است ، خواستم تا مطالبی راپیرامون شخصیت بزرگ شان تهیه و برای خواننده گان عزیز تقدیم بدارم:

ادامه خواندن يادواره از ازادي خواه سترگ و مورخ بزرگ وطن میر غلام محمد غبار: میر عبدالواحد سادات

ترانهٔ سرود ملی افغانستان در زمان جمهوریت شهید محمد داود خان را استاد عبدالرؤف بینوا سروده که کمپوز موزیک آن از استاد عبدالغفور برشنا است. استاد بینوا دانشمند، ژورنالیست، محقق، مؤرخ، دیپلمات، شاعر، ادیب و نویسنده ریالیست افغانستان به تاریخ اول سنبلهٔ ۱۲۹۲ (۲۳ اگست ۱۹۱۳ میلادی) در یک خانوادهٔ متدین و منور در شهر قندهار چشم به جهان گشود. پدرش مفتی عبدالله (مفتی عبده) و پدرکلانش عبدالحق آخندزاده از جمله علمای دانشمند و نیک نام عصر خود بودند.  بینوا قران کریم و فقه را نزد برادر دانشمندش عبدالکریم حقانی آموخت و سپس به تحصیل صرف، نحو، بدیع، بیان و ادبیات عربی پرداخت.

ادامه خواندن “څو چی پاتی یو افغان وی، تل به دا افغانستان وی” آیا میدانیداین آوای قلب هر افغان آزاده سرودهٔ کیست؟ : داکتر ناصر اوریا

آیا میدانید که به تاریخ ۲۳ دسمبر سال ۱۸۴۱ در منطقهٔ بی بی مهروی کابل چه واقع شد؟

روزی که انگلیس ها به فکر فریب وزیراکبرخان وامضای پروتوکول بودند ولی در مقابل به قیمت سر مکناتن تمام شد. آیا پوهیږی چی ۱۷۷ کاله پخوا د دسمبر په ۲۳ کال ۱۸۴۱ د کابل بی بی مهرو په سیمه کی څه واقع شوه؟ کوم وخت چی انگریزانو د وزیراکبرخان د اغوا او د پروتوکول د لاسلیکولو فکر کی وه خو مکناتن خپل سربایلود. از شخص جبونی چون امیر دوست محمد خان، ابرمردی چون وزیرمحمد اکبر خان بجا ماند. آیا از این همه نوکران و محصولات استخبارات اجانب در چهاردههٔ اخیر انتظار چنین معجزه ای می رود؟ ….وزیر محمد اکبر خان د امیر دوست محمدخان زوی په ۱۸۱۶ میلادی کال کی نړی ته سترگی پرانستی. د ژوند ډیره برخه یی په نظامی او سياسی جنجالو کښی تیره ښوه.

ادامه خواندن چرا استعمار در تلاشِ حذفِ نامِ وزیر محمد اکبر خان است؟…۲۳ دسمبر ۱۸۴۱ – روزی که “پروتوکول” امضا نشد.: داکتر ناصر اوریا

 · در مطلب «یونانیان و افغانستان»، با هم مرور کردیم که سکندر مقدونی تا سرزمین باختر و باکتریا که همان بلخ امروز در شمال افغانستان باشد، پیش رفت. پس از درگذشت سکندر، تمدنی در باختر شکل گرفت که تلفیقی از تمدن منطقه‌ای و یونانی اما هنر و فرهنگ بومی بر هنر و فرهنگ یونانی غالب بود. در حقیقت تمدن آریایی، تمدن اروپایی را در خود جذب و هضم کرد که پس از گذر ۲۰۰۰ هزار سال اکنون اهمیت و عظمت آن در جهان آشکار و هویدا شده است. گنجینه باختر که آن را باید تمدن طلایی نامید، حاصل دو تمدن اروپایی و آسیایی است که از اسرار دوهزار ساله پرده برداشت.

ادامه خواندن از تمدن طلایی باختر چه می‌دانیم؟ :محمد مرادی

 · غازى ميرزمان خان قهرمان معرکهٔ استرداد استقلال افغانستان 

داستقلال بیرته اخیسلتو د معرکی اتل، غازی میر زمان خان

غازی میر زمان خان کنړی فرزند حاجی گل روز خان در سال ۱۸۶۹ میلادی در قریهٔ لمټک ولایت کنړ دیده به جهان گشود.

غازی میرزمان فاتح جبههٔ چهارم جنگ استقلال افغانستان بود که قوای نیرومند انگلیس را شکست قاطع داد. میرزمان خان که از طرفداران سرسخت ریفورم ها و پلان های شاه امان الله بود در فرونشاندن فتنهٔ ملای لنگ و شورش منگل و شینوار رول اساسی داشت.  اين ابرمرد تاریخ و مبارز آزادی افغانستان در زمستان سال١٣٠٧ (جنورى ١٩٢٩ ميلادى) حين تلاش هاى تاريخي اش براى تحکيم پادشاهى غازى امان الله خان در یک دسيسه دشمنان سوگند خوردهٔ افغانستان و عمال داخلى شان، در مسجد قریهٔ “شينکوړک” در کنړ ، حين اداى نماز خفتن مورد حمله ناجوانمردانه قرار گرفته و به عمر ٥٨ سالگى جام شهادت نوشيد.

ادامه خواندن غازى ميرزمان خان قهرمان معرکهٔ استرداد استقلال افغانستان : داکتر ناصر آوریا

امروز  ( ٢٢ ) جدى مصادف به نشر اولين سراج الاخبار است كه در ( ۱۲ ) جنوری ، سال  ( ١٩٠٥ م ) در ( ٣٦ ) صفحه بنشر رسيد .  مسؤليت اين نشريه را مولوى عبدالروف خان كندهارى متخلص به « خاكى » ، سر مدرس ، مدرسه شاهى ( درسگاه علوم دينى در مسجد چوب فروشى كابل ) به عهده داشت و معاون ايشان مولوى نجف على از استادان دارالعلوم حبيبيه ( ليسه عالى حبيبيه ) بود . 

اين نشريه  ، چنانچه علامه عبدالحى حبيبى در كتاب جنبش مشروطيت در افغانستان توضيح ميدهد ، به ابتكار روشنفكران و دانشمندان مدرسه شاهى و دارالعلوم حبيبيه ، به امير حبيب اله پيشنهاد نمودند ، تا : 

ادامه خواندن اولين سراج الاخبار افغانستان : میرعبدالواحد سادات

«اعلیحضرت غازی امان الله ! کابل فتح شد …» عنوان  فوق بخش از تیلگرام دارای اهمیت تاریخی است که در آخرین شب و روز سقوط  حبیب‌الله کلکانی، توسط شادروان فاروق تلگرافی عنوانی شاه امان‌الله به روم  مخابره گردیده و متن کامل آن از اینقرار است:

«اعلیحضرت غازی! کابل فتح شد، تخت و تاج سلطنت را برایتان تبریک میگویم». در این تیلگرام تاریخی که اکنون مورد بررسی ما قرار دارد، سه مسئله حایز اهمیت و قابل دقت است: 1.  انگیزۀ شتاب و عجله در زندانی ساختن شادروان فاروق تلگرافی. (البته واضح  است که مرحومی بحیث یکی از مشمولین نهضت امانی و شخصیت ملی، مترقی و ضد  انگلیسی و وفادار به امان الله خان در “لیست سیاه” نادر خان و برادرانش  قرار داشت). 2. بر خلاف روایات رسمی و وارونه که شاه ولی خان بحیث فاتح  کابل قلمداد و با داشتن این لقب مستمری دریافت می کرد، در واقعیت امر اشخاص  فداکار دیگر، از جمله شیرمحمد خان فرقه مشر پسر کاکای غلام نبی خان چرخی (  که بعداً به امر نادر خان به شهادت رسید) و قوای تحت امر او، از قبل داخل  کابل گردیده و در سقوط قطعی قوای حبیب‌الله کلکانی نقش اساسی و کلیدی را  ایفا کرده اند. 3. این حقیقت تاریخی یک‌بار دیگر وضاحت بیشتر می‌یابد که  نادر خان با لطایف‌الحیل و سؤاستفاده از نام امان‌الله خان خود را تا قصر  سلام خانۀ ارگ رسانیده و بعداً به پلان انگلیس‌ها جامۀ عمل پوشانید و قدرت  را غضب کرد.

ادامه خواندن زنده ياد فاروق تيلگرافي از مبارزان نهضت اماني و آزادي‌خواه معروف: میرعبدالواحد سادات

میر مسجدی خان کوهستانی یکی از قهرمانان ملی افغانستان هنگام جنگ اول افغان – انگلیس (۱۸۳۹ – ۱۸۴۲ میلادی) است که با یاران همرزمش کمر قوای انگلیس را در مناطق کوهستان شکست. وی در سال ۱۸۴۱ میلادی یکی از مبارزان ملی و یک رهبر برجستهٔ آزادی خواهانِ افغان و مخالف مداخلهٔ‌ انگلیس ها و نصب شاه شجاع به عنوان امیر افغانستان بود. وی تا زمان مرگش (۲۷ نومبر ۱۸۴۱) همچون یک کوه استوار مقابل قوای اشغالگر ایستاد و شمال کابل را از شر تجاوزگران مصئون نگهداشت. هموطنان را قتل نکرد و با اجنبی ها علیه منافع ملی، پروتوکول و یا قراردای نبست.روحش شاد و بهشت برین مکانش باد.

ادامه خواندن به یاد بود یک قهرمان ملی واقعی : ناصر اوریا

هنگامیکه وجدان هموطنانش در بستر افیونی افسونگران قرون،زمست شراب سرنوشت در خواب بود…

افسانه اهنگری به نام کاوه آهنگری که  : فرزند آفتاب بود…و فرزند آفتاب، صد ها سال پیش از این، شوریدگان شوره زار تشنه احتیاج ، به خاطر برزگران حیات آفرین خانه خراب، ظلمت را با عظمت آفتاب آشکار کرد…

فرزند آفتاب صد ها سال پیش از این ( روبنای ) حکومت ستمگری به نام ضحاک را بر بنای آزادی ستمکشان ستمدیده ( زیربنا) کرد.…آهنگری بود که جز ایمان به حقیقت  هیچ نداشت…و با اتکا به همین ایمان، ایمانی انسانی بود که (درفش )محکومیت ظلم را، بر تارک افلاک بنده پرور مظلوم … بر افراشت.

پوزه ی سمند افسار گسیخته دست پروردگان سیاهی را ، که میدان تاخت و تاز شان ستون فقرات در هم شکسته زحمت بود، در سپیده دم طغیان بندگان خدا، با پنجه ظلمت کوب آفتاب به خاک مالید.

و انسان بلا دیده نغمه رهایی از چنگ ظالم دامن دریده را سر داد:

نفرین بر ضحاک ستمگر… کاوه آهنگر زنده باد!

ادامه خواندن انا لله وانا الیه راجعون؛ اهدا به روح پاک وآزاده فرزندم یما سیاووش شهید

مسجد نه گنبد در سه کیلومتری جنوب شهر بلخ، یکی از بناهای کهن درشمال افغانستان است و از زمرهٔ  قدیمی ترین مساجد در شرق ساحهٔ اقتدار خلفای عباسی  بشمار میرود. این بنای باستانی  به گمان اغلب دراخیر سدهٔ هشتم میلادی و آغاز قرن نهم میلادی اعمار گردیده است. سبک معماری مسجد تاریخی نه گنبد با طرح های دقیق گچ بری، گل وبرگ کاری های ظریف  و طاق های پهن متشکل از دو منحنی متقاطع ، که از خصوصیات اصلی بناهای تاریخی افغانستان میباشد ، از شکوه و عظمت خاصی بر خوردار است.

اکثر تاریخنگاران اعمار آنرا به دورهٔ سامانیان اطلاق میدهند وبرخی این بنا را کهن تر ازعصر سامانیان  دانسته و به این باورند که بنای نه گنبد در ادوار پیش از اسلام درعهد اقتدار خاندان برمکی اعمار گردیده است وشاید همان معبد باستانی نوبهار باشد که برمکیان بلخ معتکف آن بوده اند. درحالیکه محل اصلی معبد نوبهار بلخ پس از ویرانی آن توسط قیس بن حیتم سلمی فرماندهٔ سپاه اموی درسال ۶۶۰ میلادی به طوردقیق معلوم نیست. ولی این نکته  مستند است که پس از رو آوردن خانوادهٔ برمکی به دین اسلام ، فضل فرزند یحیی برمکی به امر المنصورخلیفهٔ بغداد  در سال ۷۹۴ میلادی والی خراسان شد و بقایای معبد نوبهار را به مسجدی تبدیل نمود.

ادامه خواندن مسجد نه گنبد یا حج پیاده: استاد حامید نوید

افلاطون که یکی از بزرگترین فلاسفه جهان به شمار می رود، در آتن در سال ۴۲۸ ق. م، در یک خانواده متشخص آتنی متولد شد. نام اصلی او« آریستو کلس» بود و نام افلاطون، بعد ها به مناسبت پیکر تنومندش به او داده شد.او در یک خانواده اشرافی بزرگ شد. دوره جوانی او همراه بود با دوره درخشندگی فرهنگ آتنی و در همان دوران، در سن بیست سالگی با سقراط ملاقات کرد و شاگرد او شد. بستگانش اصرار داشتند که او به حرفه خانوادگی خود یعنی سیاست بپردازد، اما وقتی محاکمه و مرگ استادش را به دست سیاستمداران مشاهده کرد، سیاست را رها کرد.

او در محاکمه سقراط حاضر بود و اتفاقات آن را در آثار خود ثبت کرده است.پس از مرگ استاد، افلاطون آتن را ترک و به مناطق مختلفی نظیر مگارا و سیسیل سفر کرد که خطرات بزرگی هم برایش در بر داشت؛ تا جایی که اسیر شد و حتی در معرض مرگ قرار گرفت؛ اما سرانجام آزاد شد و به آتن باز گشت.

ادامه خواندن زندگی نامه افلاطون ؛ گرفته شده از صفحهء : رحمت الله روند

جوبایدن پس از تنش های انتخاباتی در ۲۰ جنوری ۲۰۲۱ در موجی از تهدید ها و در میان تدابیر شدید امنیتی مراسم تحلیف را بحیث چهل و ششمین رئیس جمهور امریکا در کاخ  سفید بجا آورد. تنش های انتخاباتی پس از آن سراسر امریکا را فراگرفت که ترامپ رئیس جمهور پیشین امریکا از پذیرش نتیجۀ انتخابات خودداری کرد. این مراسم در حالی برگزار شد که ۲۵ هزار نظامی تدابیر امنیتی واشنګتن را ګرفته بودند و واشنګتن ازلحاظ امنیتی شبه کابل و بغداد خوانده شد. بایدن بر رسم معمول امریکا روز نخست کار خود را با لغو برخی فرمان های ترامپ آغاز کرد. لغو فرمان اجرایی رئیس جمهوری ترامپ مبنی بر ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان چند کشور، با اکثریت جمعیت مسلمان، یکی از نخستین اقدام‌های جو بایدن بود. لغو ممنوعیت صدور ویزا ترامپ در جنوری ۲۰۱۷ و در نخستین روزهای حضور در کاخ سفید فرمانی امضاء کرد.

ادامه خواندن ریاست جمهوری جوزف بایدن نقطۀ عطفی در تاریخ امریکا : مهرالدین مشید

 وضع موجود امنیتی درافغانستان ، روزتاروزبه وخامت می گراید. خشونت ها ، ابعاد گسترده بخود گرفته اند ، ولی محتوی عملکرد و انگیزه مخالفان مسلح علیه دولت افغانستان مانند گذشته است . اگراعمال وخواست شورشیان امروز را با کارنامه های بغاوت کنندگان صد سال قبل دربرابراصلاحات امانی وهمچنان طی نیم قرن گذشته به مقایسه بگیریم ، مشابهت های زیادی میان آنها بمشاهده میرسد. 

ادامه خواندن  برخورد علم و جهل : نوشته میرعنایت الله سادات… ترجمه انگلیسی آن را در اخیر بخوانید؛ متن انگلیسی بقلم محمد یاسین بیدار میباشد(M. Yasin Bidar)

از آنجا که فلسفهء تاریخ به تعبیری از خدا آغاز می شود و به خدا پایان می یابد که به نحوی قوانین عام در تاریخ را نشان می دهد و از این رو جریانی غیرقابل برگشت است و انسان قادر به براندازی آن نیست؛ اما این به معنای نفس نقش انسان در تاریخ نیست؛ بلکه انسان است که با ارادهء استوار جریان تاریخ را در نبرد پایان ناپذیر داد برضد بیداد رهبری کند و نگذارد تا از مدیریت انسان بیرون شود. آنانی که با حق سکوت دادن به حادثه سازان تاریخ می خواهند، جریان تاریخ را عوض کنند و یا آن را از مسیر اصلی اش که همانا غلبهء پایان ناپذیر و جاودانهء داد برضد بیداد و سرنگونی ستمگران و مستبدان و دیکتاتوران است، به انحراف بکشانند. ممکن بتوانند تا مدتی با نفی و سرکوب ارادۀ انسان در برابر تاریخ قرار بگیرند و چرخ تاریخ را به عقب برنند. به این ترتیب آنان بتوانند، در برابر حرکت دادخواهانهء تاریخ بایستند و اما این کار مقطعی است. از همین رو است که باتوجه به فراز و فرود حوداث حرکت تاریخ را نمی توان خطی خواند؛ بلکه جریان تاریخ همراه با پیشرفت ها و پس رفت ها بوده که تحولات تاریخی را از خطی بودن آن بیرون می کند

ادامه خواندن حق سکوت دادن ها جریان تاریخ را عوض نمی کند : مهرالدین مشید

شب سیاه بدان زلفکان تو ماند

سپید روز به پاکی رخان تو ماند

عقیق را چو بسایند نیک سوده گران

گر آبدار بود با لبان تو ماند

به بوستان ملوکان هزار گشتم بیش

گل شگفته به رخسار کان تو ماند

دو چشم آهو و دو نرگس شگفته به بار

درست و راست بدان چشمکان تو ماند

کمان بابلیان دیدم و طرازی تیر

که بر کشیده بود به ابروان تو ماند

ابومنصور محمد بن احمد دقیقی بلخی از شاعران بزرگ دوره سامانی ست که زردشتی مذهب بوده و در نیمه اول قرن چهارم هجری به دنیا آمد. از اشعار او هزار بیت در شاهنامه فردوسی با عنوان “سلطنت گشتاسب” و برخی قصاید و قطعات و غزل و ابیات پراکنده در تذکره ها و کتب لغت ذکر شده است و از همین آثار می توان به دقت خیال و استادی و مهارت او در شعر گفتن پی برد.

ادامه خواندن دقیقی بلخی : استاد وحید قاسمی

در بعضی از ممالک جهان، انستیتوت های تحقیقاتی به انجام حل منازعات در کشورهای شان تمایل داشته و به تبادل تجارب می پردازند و از نتایج آموزشی آن در امر استقرار عدالت عبوری سود می برند تا به جراحات روانی، اجتماعی و اقتصادی به وسیله ای آن در جوامع جنگ زده ای خویش، مرهم گذارند و روند بخشایش را سرعت بخشند. ناگفته پیداست که در معرفی گسترده و کاربُرد واژه های بخشایش، التیام، استمالت، دلجویی، سخاوت، جود و کرم همانگونه که منابع و مأخذ قابل اهمیت می باشد؛ به همان تناسب از نقش مطبوعات، انترنت، رسانه های صوتی و تصویری نیز به درجات متفاوتی نمی توان انکار کرد. از جانبی هم، چنین پروژه های پژوهشی تحت پوشش اصطلاحات بخشایش، تحمل، شکیبایی و التیام بستگی به صلاحیت علمی پژوهنده در راستای شناخت مشخص اخلاقی و هنجارهای اجتماعی دارد؛ بنابرآن در فرهنگ متعالی این سرزمین که دارای پیشینۀ تاریخی است عمدتاً زر، زمین و زن عوامل نزاع، شناسایی شده که به این مسایل کمتر در حین تصویب قوانین و لوایح در سیستم حقوقی کشور، برخورد گردیده که اینک به توضیح هریک به شکل مؤجز اقدام می شود.

ادامه خواندن نحوه‌ی عملکرد بخشایش در فرهنگ ما : دکتور حبیب پنجشیری

     وضع موجود امنیتی درافغانستان ، روزتاروزبه وخامت می گراید. خشونت ها ، ابعاد گسترده بخود گرفته اند ، ولی محتوی عملکرد و انگیزه مخالفان مسلح علیه دولت افغانستان مانند گذشته است . اگراعمال وخواست شورشیان امروز را با کارنامه های بغاوت کنندگان صد سال قبل دربرابراصلاحات امانی وهمچنان طی نیم قرن گذشته به مقایسه بگیریم ، مشابهت های زیادی میان آنها بمشاهده میرسد. صد سال قبل درمخالفت با برنامه های اصلاحی دولت امانی ، ازهرگوشه وکنارجامعۀ ما ، چهره های معلوم الحال سربلند کرده و تکفیرغازی امان الله خان را فتوی دادند. زیرا او پس از تحصیل استقلال افغانستان ، کارترقی وپیشرفت جامعۀ خود را روی دست گرفته بود. اولین اقدام امان الله خان ، مطرح ساختن حاکمیت قانون درجامعه افغانی بود.

ادامه خواندن برخورد علم و جهل : میرعنایت الله سادات

زبان اوستایی از پیشینه ترین زبانهای هندواروپایی است و به گفتاورد برخی دانشمندان این زبان بر می گردد ، به نیا و یا مادر زبانهای پارااوستایی و وویدایی و هندو اروپایی .(۱)  در این  زبان  اثار گرانبهای چون : گاتها ، اوستا، خرده اوستا ، وندیداد و دیگر اثار    نگارش یافته اند.  جایگاه پیدایش این زبان بدون شک به روایت انتکتل دوپرون اوستا شناس نامور جهان سرزمین بلخ و مناطق اطراف آن می باشد و آن را زبان بلخی نیز گفته اند.

نخستین اثر در زبان اوستایی ، کتاب گاتها یا گاث های اشور زردشت است ، که به زبان کهنه و پیشین اوستایی  نگارش یافته است .

زردشت به روایتی ۱۷۸۰ سال پیش  از میلاد در (ائرنام شین Ähernämshayan) یا ( آشیانه آریان) که از رود سیر دریا از آپاختر یا شمال  آغاز می شد وتا ( وی مئذی زم Wie maahzie zem ) که نیمروز در سیستان است و از رود سند در شرق تا  رود مروه یا مرغاب در غرب بود  دیده به جهان گشود و در سن ۷۷ سالگی در بلخ کشته شد(۲). 

ادامه خواندن کوتاه نگرشی به زبان اوستایی Awestaye: دکتور حمید الله مفید

روز های دشوار و موج سواری بر امواج توفان

افغانستان در حالی روز های  دشوار را تجربه می کند که نه تنها افعی جنگ هر روز زهراش را در دل و و دماغ این ملت فرو می ریزد و هر روز از مردان و زنان شامل جوانان و پیرمردان ده ها تن را به قربانی می گیرد؛ بلکه بدتر از آن  هر روز شرایط امنیتی را خراب تر و حلقه های محافظتی را دریده و دامنۀ وحشت و دهشت را حتا در مرکز شهر کابل چنان گسترده است که هیچ جای امن نیست و هیچ کس احساس امنیت نمی کند. تنها وحشت جنگ و تروریزم نیست که تیغ از دمار این ملت بیرون کرده است؛ بلکه بدتر از آن روزگار مردم اش به گونۀ بیرحمانه ای در ترازوی از خودبیگانگی و جنون قدرت سبک و سنگین می شود و مشتی از انگل ها و طفیلی بر گرده های مردم سوار شده اند و چنان توسن های حرص و آز خویش را بی هراس بر سینه های مردم می رانند که گویا خود را مالک رقاب این کشور و این مردم حساب کرده اند.

ادامه خواندن آنگاه فاجعه زبانه می کشد که خودبیگانگی به جنون قدرت بدل شود: مهرالدین مشید

این مقاله را پس از سخنان بی شرمانه و مداخله گرانهء جواد ظریف وزیر خارجهءایران با طلوع نوشته ام که آقای ظریف خیلی ها بی شرمانه گفت ” نیرو های فاطمیون و زینبیون که متشکل از مهاجرین افغانستان اند، برای مبارزه با تروریزم و برای مبارزه با داعش و برای امنیت افغانستان، ساخته شده اند از جمله بهترین نیرو ها اند که باید افغانستان از آنها سود ببرد” هدف از نوشتن این مقاله بازکردن گوشه هایی از مداخله های چنایتبارنۀ ایران و پاکستان به مثابۀ دو پر جیرۀ شیطانی در افغانستان است. سخنان آقای ظریف با طلوع نه تنها گواهء آشکار بر مداخلهء درازمدت ایران در افغانستان است؛ بلکه به این حقیقت مهر تایید می گذارد که دخالت دوامدار پاکستان و ایران پس از تهاجم شوروی پیشین زیر نام دفاع از اسلام در افغانستان، به مراتب خطرناک از تجاوز شوروی در این کشور است. تهاجم شوروی به افغانستان به نحوی مداخلۀ پاکستان و ایران در افغانستان را مشروعیت بخشید و شکم حرص و تمامیت خواهی هر دو کشور برضد مردم افغانستان را فراخ تر نمود.  ظریف در یک مصاحبه با تلویزیون طلوع افغانستان ناخواسته از سیاست های دو پهلوی کشورش در افغانستان پرده برداشت. وی از یک طرف گفت، طالبان در قوانین کشور اش هنوز یک گروهء تروریستی است و نام آنان از لیست گروه های تروریستی بیرون نشده است و در  ضمن از اختلاف های ایران با طالبان سخن گفت که چندین همکاران او بوسیلهء طالبان کشته شده اند. به آقای ظریف ممکن خیلی دشوار باشد که با چه منطقی می تواند، این سخن را که طالبان یک گروۀ تروریستی است و اما کشورش با آن گروه رابطه دارد، بیان کند. وزارت امور خارجه و کمیسیون امور خارجی مجلس نماینده‌گان، این گفته‌ها را خلاف قانون اساسی و منافع ملی کشور و نیز مخالف قوانین جهانی می‌دانند.در همین‌حال، طالبان در اعلامیه‌یی، برخی از گفته‌های محمد جواد ظریف را در این گفت‌وگو «مداخله آشکار در امور داخلی افغانستان» می‌شمارند و نیز آنچه را که وزیر امور خارجه ایران در باره «خارج نشدن طالبان از گروه‌های تروریستی» از سوی ملل متحد گفته، برخاسته از ناآگاهی وی می‌گویند. طالبان ادعا کردند که درلیست گروه های تروریستی شامل نیستند. 

ادامه خواندن ظریف وزیر خارجه ایران از سیاست های دو پهلوی کشورش در افغانستان پرده برداشت ؛ فاجعۀ کنونی در افغانستان پی آمد مداخله های پاکستان و ایران است: مهرالدین مشید

افغانستان ما: حوالی 8:30 صبح امروز چهارشنبه 3 جدی یوسف رشید رئیس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان هدف یک حمله مسلحانه قرار گرفت. آقای رشید کشته شد و راننده‌اش زخم برداشته است.

فردوس فرامرز سخنگوی پولیس کابل ترور آقای رشید را تائید کرده است. گفته می‌شود که آقای رشید و راننده‌اش پس از آنکه در منطقه چهل ستون در ناحیه هفتم شهرکابل هدف گلوله‌باری قرار گرفتند و زخمی شدند، به شفاخانه منتقل شدند. وی در شفاخانه جان داد و راننده‌اش زخمی است.

ادامه خواندن یوسف رشید رئیس اجرایی بنیاد انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان کشته شد

۲۳ دسامبر ۲۰۲۰ م. 

خبر های تکاندهنده  و عکس العمل های  متفاوت در ارتباط با جرایم شدید جنگی نظامیان آسترالیائی در افغانستان در بین سالهای  ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ م.  تشویش  ونگرانی های جدید  را  مرتبط به نقض  حقوق انسانی، تخظی صریح  و غیر قابل انکار از قوانین و کنوانسیون ها در سطح ملی وبین المللی  را وجود آورده است. این قضیه با آنکه در جامعه بین لمللی عکس العمل های  را  در محکوم کردن این جنایات  در پی داشته است ، همچنان  تآکید بر تحقیق بیشتر روی تخطی ها ی  نظامیان این کشور در مطابقت با محتوای  کنوانسیون های بین المللی  مربوط به جنگ ، جرایم جنگی و حقوق  بشری  را  نیز  برجسته و قابل  تطبیق  دانسته تا با  انکشاف و وضاحت بیشتر،  جهات مختلفه موضوع از آب برون آید.

ادامه خواندن دگاه های انجمن حقوقدانان ؛ افغان در اروپا پیرامون قضیه جرایم جنگی; نظامیان آسترالیائی در افغانستان: میر عبدالواحد سادات

درست ۴۱ سال پیش از امروز در چنین شبی در حوالی ساعت هشت شب صدای کارمل از امواج رادیوی تاجکستان بلند شد وپیام سقوط حفیظ الله امین و پیروزی جناح پرچم حزب دموکراتیک خلق را اعلان کرد. درست پیش تر از این شب ازطرف حفیظ الله امین در پهلوی تشدید قیود شب گردی ، به شهریان کابل دستورداده شد که از طرف شب هیچ کس اجازه ندارد تا پرده های کلکین های خود را آویخته نگهدارند و چراغ ها را خاموش نمایند. به مالکین خانه های که در نزدیکی جاده های عمومی قرار داشتند، گفته شده بود که باید شیشه های خانه خود را رنگ سیاه کنند. همچنان به شهروندان کابل هشدار داده شده بود که از طرف روز از تجمع بیش از دو نفر خودداری کنند. شهروندان کابل گویی منتظر حادثه بودند و همه فکر می کردند که حادثه یی در حال آبستن است و بدون آنکه بدانند، چه واقع می شود؛ اما این قدر می دانستند که خاموشی قبل از توفان در کشور حاکم است.

ادامه خواندن ازسرآغاز تهاجم شوروی تا پایان وحشتناک یک تهاجم دیگر؛ یادی از شب ششم جدی سال ۱۳۵۸و تهاجم شوروی : نویسنده- مهرالدین مشید