ابتداَ شرح مختصر ازچهار کتاب نوشته ماریا دارو : 
اول کتاب تحقیقی : « آوای ماندگار زنان »
هر برگه این کتاب تحقیقی از نخبگان فرهنگی اناث سر زمین پرغرور افغانستان در دوره های مختلف تاریخ بحث مینماید. مشعلداران فرهنگ بخاطر ذوال تاریکی های سنتی در هرگونه شرایط چون کوهپایه های شامخ پامیر قد راست کردند ودر آسمان مطبوعات پرتو افشانی نمودند.بانوان ارجمند کشورما با مبارزه پیگیر شان جاده پرخم وپیچ را جانبازنه پیمودند و دروازه های فرهنگ رابروی دیگران گشودند.
زنان روشنگر افغانستان حق دارند که کار نامه های تاریخی شان ثبت گردد ومنحیث گنجینه ارزشمند برای آیندگان تقدیم شود، تا باگذشت زمان ازخاطره ها فراموش نگردیده، بلکه در نقش سرمایه های ملی ومعنوی وشخصیت های بزرگ فرهنگی کشور جاویدانه باشند. در چند دهه پسین با هجوم تجاوز بیگانگان وجنگهای خانمانسوز داخلی، چهره زنان افغان در رسانه های جمعی جهان بیانگر افسردگی های ناشی ازجنگ بوده است. جهان درشناخت زنان فر هنگی کشور ما آگاهی لازم ندارند.
بنا ًکتاب آوای ماندگار زنان بیانگرخدمات ارزشمند فرهنگی زنان جامعه افغانی میباشد. دراین کتاب زندگینامه (۹۴) خانم در 250 درج گردیده و درحدود صد تن دیگربنا برعدم دریافت آدرسهای شان با نام گرفتن بسنده گردیده است.
این کتاب بیانگر تاریخ مختصر تیاتر در جهان و افغانستان، ایجاد رادیو، سینما و تلویزیون در افغانستان با ذکر نام بنیادگذاران آن میباشد. نوشتن این کتاب دو سال وقت را دربرگرفت و در سال 2008 میلادی در کانادا به طبع رسید.
دوم کتاب : « پابرهنه بازگشت »
این داستان ( رومان یا ناول ) ازواقعیتهای جامعه ما سرچشمه گرفته، ازوقایع تلخ جنگ و عشق دودلباخته حکایت میکند. همچنان بیانگراندیشه های ابله هانه ایست که زندگی انسانها رابغارت کشیده است. هرگاه انسان بخاطرمعتقدات خویش پیکارصلح آمیزمیکرد،هیچگاه جنگ وجود نمیداشت و سیل عصیان طغیانی نمیگردید، هستی ها بکام مرگ فرونمیرفت. چیزیکه دراین کتاب تاکید گریده این ا ست که جنگ بیشترین صدمه درپیکرجوانان رشید وبانوان نازنین وطنم وارد کرده است. کلمه جنگ خیلی زشت ودیدن آتش جنگ وحشتناک است. اما زندگی درکنارزشتیهای جنگ نافرجام، زیبایی های خودرا نیزداشته است. آن زیبایی هیچوقت تغیرماهیت نداده وشعله های سرکش جنگ آنرا نابود نساخته است. همان گونه پاک، خدشه ناپزیرومستحکم باقی مانده است. آن زیبایی برای هرانسان و درجریان هرگونه مصبیت، دوست داشتنی وقابل پذیرش است. آنرا “عشق” نامیده اند . بلی عشق یگانه چیزیست که بعداز خموشی جنگ هنوز هم پایدار باقی میماند. داستان دل باختگان این رومان بیانگرعشقیست که پیوند روح و قلب دوجوان پاک دامن ومعصوم رابنمایش میگذارد. چطور جوانان در مصبیت جنگ عشق های پاک شان را درسینه پخته کردند، چشمان منتظرشان را نبستند وبه برای رسیدن به عشق پاک شان ازتنگنای جنگ خانمانسوزعبورکردند.
داستان عشق کتاب “پا برهنه بازگشت” درزیرچکمه های خونین جنگ، با نهایت احتیاط تحریرگردیده است. این اثردر 365 صحفه در سال 2009 میلادی در کانادا اقبال چاپ یافته و تا حدودی غمها را تازه میسازد. اما باید نوشت، زیراهنوزموفق به کشف معمای زندگی نگردیده ایم.
سوم کتاب تحقیقی : « چهره های جاودان»
فرهنگیان بخاطر پخش و نشر مطالب ادبی ُ سیاسی و تاریخی بنابر تمام موانع ومشکلات و سانسور های حکومات برای پر بهار ساختن فرهنگ کشور دست بقلم بردند و آثار ماندگار از خویش بر جاگذاشتند.
فرهنگ کلام زیبایست که یک کشور را در سطح جهان بنمایش میگذارد خواه از طریق یک اثر ادبی ُ یک نمایشنامه هنری ُ یک تابلو نقاشی و یا سروده های بکر شعری باشد و یا از طریق نشر برنامه رسانوی . هر یک این آثار تاریخ گذشته را جاودانه میسازد.
جاودانگی فرهنگ افغانستان در گزشته های دور از بلخ تا کابل ُاز غزنه تا هری ُ از زابل تا بدخشان گسترش داشته خلاصه از شمال تا جنوب و از شرق تاغرب کشور فرهنگیان عزیز وطن آثار شان را افریدند و از قیودات و سانسور های حکومتی فرزانه سر بلند کردند. هرگاه خواسته باشیم از هریک از شاعرانُ نمایش نامه نویسانُ فیلم سازان و برنامه پردازان ُ نقاشان و نویسندگان ذکر خیر نماییم ُ باید زندگینامه آنهارا مرور نموده از زحمات شان در پربار ساختن فرهنگ غنی که اکنون باعث مباحات ماست ُ یاد آوری بنماییم.
کتاب چهره های جاودان حدود 400 صفحه که در ظرف دوسال تحریر گردید و درسال 2014 میلادی درکاناد به طبع رسید در جاودانه ساختن حدود صد نفراز فرهنگان هنرمندان و بزرگان شعر وادب و صورتگران ( بدون درنظر داشت تمایلات سیاسی شان) کار عظیمی را انجام داده است.
چهارم کتاب تحقیقی : «هـــنـــرمـــنــدان تـــاریـــــخ ســـاز تـــیــاتــــر»
هنرمندان تاریخ ساز تیاتر افغانستان ُ نام کتابیست که در سال 2014 میلادی بقلم ماریا دارو در کانادا طبع شد . این کتاب تاریخ پیدایش اولین تیاتر و اولین نمایش نامه نویس و بیش از صدنفر ممثلین وممثلان «اکتور و اکتریست» را در افغانستان به شما معرفی میدارد. هنرمندان تاریخ ساز تیاتر نام با مسمایست که روی اسناد و شواهد بر رشته تحریر درآمده و گفتنی های هنرمندان از قول خودشان ویا برویت اسناد و شواهد موجه دربابت تشکیل این خانه هنری ثبت گردیده است.
این کتاب در بیشتر از 400 صفحه با نشر فوتو ی هنرمندان و تاریخ تاسیس تیاتر ُ رادیو و تلویزیون ُ موسسه تولیدی افغانفیلم و سایر نشرات اخباری ُ درمدت چهار سال تحریر گردیده است ُ شما را به معلومات دست اول رسانه های جمعی افغانستان یاری میرساند. در کشور ماتا چند سده قبل از تیاتر ریالیزم اثری نبودُ مولف تلاش نموده است تا اولین اکتورست با گفتنی های هنرمندان و شواهد عینی ثبت کتاب نماید تا بدانیم که نقش زنان را چه کسانی در تیاتر بازی کرده اند و همچنان اولین بانوی که در تیاتر رو آورد و سنت دیرین را شکست کی بوده است.
این مجموعه هنری برای نسل آینده منحیث خوبترین ماخذ تحویل داده میشود. کسانیکه به فرهنگ کشور علاقمند میباشند مطالعه این کتاب فراموش نه نمایند.
اینک ویدیو ی این مصاحبه درذیل تقدیم است:
