دسته: مقالات عمومی

هنر مندان سر مایه های معنوی هر کشور بشمار میروند که با هنر شان فرهنگ و زبان هر جامعه را غنا می بخشند. در جامعه سنتی ما که قاطبه مردم از نعمت سواد بی بهره بودند ؛ عوام الناس به معنی واقعی هنر ها پی نمیبردند واما علاقه مند هنر و هنر مند بودند و حتی اگر در فامیل شان شخصی قریحه ای هنری میداشت مورد تمجید قرار نمیگرفت و بعضی هنر ها عیب پنداشته میشد که بقایای این سنت نا پسندیده تا کنون در کشور باقیست ؛ بطور مثال خانم آواز خوان را همه علاقه دارند تا اوازش را بشنوند و در کنسرت اش شرکت کنند و از آوای لطیف اش لذت ببرند مگر اگر خواهر یا دختر کسی با وجود صدای رسا و زیبا اگر بخواهد بخواند مورد خشم و تعصبات خانواده گی قرار می گیرد و به همین منوال در هنر تمثیل نیز تا کنون خانم ها حصه گرفته نمیتوانند مگر در دهه های قبل با وجود مشکلات سنتی هنر مندانی تبارز کردند که نامهای شانرا باید با خط زرین نوشت که نمیتوانم از همه شان نام ببرم.

ادامه خواندن هنر مند با اصالت ؛ نوشته : نذیر ظفر

باپخشو انتشارالسنهٔترکیقدیم در قرنهای( ۵-۶) میلادی ،زبانهای اوزبیکی و ترکمنی که به دستهٔ زبانهای ترکی شرقی ارتباط داشت نیز بوجود آمد. آثار مربوط باین دوره که حثیتادب یاتشفاهییاروایی دارد در بعضی از منابع چونسنگنوشته ها، کتبو آثارعلمی تاکنون محفوظ مانده و بمارسیده است.  یکی از اینگونه منابع آبده های ( اورخون ) میباشد. ریشهٔ دو زبان را میتوان در آبده های « ینیسیاورخون» مشاهده کردکه در سال  ( ۷۳۲) برسم الخط خاص اورخونی نوشته شده است .

ادامه خواندن خط اورخون و آثارمکتوبه ٔ دیگر در زبان ارکی : تتبع ونگارش؛ داکتور فیض الله ایماق

تا جائیکه نگارنده آگاهی دارد، کمتر دانشمندی در کشورما در پی شناخت نهادهای جامعه ما درچارچوب قانونمندیهای عام رشد جوامع برآمده وجریان آمد وشد رویدادها را در مقیاس این قانون مندیها سنجیده است. از همین لحاظ اکثراً آثاری که در باب چگونگی و دگرگونیهای تاریخی در وطن ما نگارش یافته اند، در واقع شرح تک حطی وافقی رویدادهای اجتماعی بوده وکمتر عطش پژوهندگان را در تحلیل  چونی وچرائی های وقایع فرونشانده است، اما خوشبختانه بعد از سالها این آرزو برآورده میگردد وکاندیدای اکادمیسین محمداعظم سیستانی با سخت کوشی وجهد فراوان توفیق یافته تا یکی از پروسه های اجتماعی- اقتصادی کشور را که هنوزهم ازخودجان سختی نشان میدهد، از روی مدارک واسناد چنان صاف و ساده برشتۀ تحریر در آوردکه  برای هرخواننده یی فهما و پذیرفتنی باشد.

ادامه خواندن تقریظ برکتاب:”مسالۀاصلاحات ارضی درافغانستان دهۀ ۷۰ قرن بیستم”- نویسنده : شادروان دکتور اکرم عثمان

بیش از پنجاه سال است که دانشمند گرامی و دوست نهایت عزیز و مهربان داکتر فیض الله ایماق را از نزدیک می شناسم . 
ایماق که زادگاهش شهر اندخوی یا جاییکه حضرت بابا ولی مرشد اعلی صاحبقرانی در آنجا خفته است می باشد. اندخوی از جملهٔ مناطق پُربار و برکت تورکستان زمین است . 

ادامه خواندن یار آشنا از اقلیم اندخوی : نوشتهء پروفیسور داکترعنایت الله شهرانی

آیین شب یلدا به‌تنهایی گواهی بر این مدعاست که در روزگاران گذشته در نیمی از دنیای کهن که از شبه‌قاره هند آغاز می‌شود، از اروپا می‌گذرد و به آفریقا می‌رسد، این جشن به شیوه‌های مختلف برگزار می‌شده و حتی مصریان باستان هم برای میلاد دوباره خورشید آیین برگزار می‌کرده‌اند. بنابراین می‌توان گفت آنچه امروزه در کشورهای ایران، افغانستان، آذربایجان، تاجیکستان و ترکیه با نام شب یلدا و آنچه در کشورهای کاتولیک با نام کریسمس برگزار می‌شود، تلفیقی از فرهنگ‌های مختلفی است که در طول هزاران سال تاریخ تمدن در سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا دست به دست چرخیده است.

شباهت‌های فرهنگی انکارناپذیری که در این نمونه ساده از برگزاری مراسمی آیینی وجود دارد نشان می‌دهد که زمانی دور از مرزهای امروزی، این کشورها تعاملات میان‌فرهنگی بسیار گسترده‌ای با هم داشته‌اند. تعاملی که شاید سیاست امروز جهان سبب رنگ‌باختگی آن شده باشد اما آثارش را می‌توان همچنان آشکارا در زندگی مردم تمام این نواحی دید. جشنی که پیام‌آور صلح و نوید روشنایی است.

یلدا از کجا آغاز می‌شود؟

ادامه خواندن ارتباط میان درخت کرسمس وشب چله : رحمت الله روند

یارب شنوا کن دمی گوش کر ما

وا کن به طریقی که بیند بصر ما

همسایه کند خدعه و نیرنگ، جهان هم

کوبد به انگشت ملامت به سر ما

ادامه خواندن گهر گمشده : سلطان محمود غیاثی

اگر روزی فلم بسازم، داستان زندگی خودم خواهد بود 

تاریخ نیم سده سینما در افغانستان نشیب های زیادی را سپری کرده است و گرم سرد روزگار را بیشتر از دیگر عرصه ها تجربه نموده است سینماگران تنها دهه شصت را فراز کار های سینمایی افغانستان می دانند در فلم های ساخته شده دهه شصت نمونه های خوبی از نو آوری کشف های جدی و پرداخت های بکر را در سینمای افغانستان می توان بخوبی مشاهده کرد 

در این دوران ژانر های گوناگونی از کار های سینمایی توسط هنر پیشه ها و کارگردان های موفق افغانستان به جریان افتاد که توانست هویت مشخصی را برای سینمایی افغانستان خلق کند  و هنر پیشه های موفقی در سینما حضور یافتند و به جذابیت سینما افزودند و به زیبایی هنر افغانستان قدم برداشتند یکی از این هنر پیشه های موفق در عرصه سینما عادله جان ادیم است که تا امروز چهره شناخته شده و محبوب مردم افغانستان او را دختری خاطره ها می نامند.

ادامه خواندن مصاحبه بانو عادله ادیم هنرپیشه سابق سینمای افغانستان با مجله هفته

‌تجمع، تجهیز و فراهم آوری امکانات تسلیحاتی و لوژیستکی برای گروه های تروریست بین المللی که در شمال افغانستان سنگر گرفته اند، هم زمان است با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و این  نشان‌دهنده این است که بی ثباتی در این سرزمین، ماندگار و طولانی مدت خواهد بود و متاسفانه باید شاهد اتفاقات ناگوار دیگری در این کشور باشیم. دنیا هم اکنون در برابر طالبان تروریست و حامیان تروریست خارجی شان، چشم بسته است. تلاش می شود تا طالبان به خوب و بد تقسیم شوند و از این گروه یک چهره مناسب تر، ترسیم شود تا زمینه های تعامل با این گروه، به هدف بر آورده ساختن نیت های استراتیژیک بعدی در منطقه مساعد شود. این که چرا افغانستان همواره میدان این بازی های خونین بوده این است که   متاسفانه این کشور، در بیش از چهاردهه اخیر، بستر

ادامه خواندن طالبان وچالشهای جدید درمحوردینامیک قدرت و امنیت در منطقه : عبدالناصرنورزاد

من به تازه گی، کتابی را در خصوص جنگ های چریکی نوشته ام. هدفم، ایجاد راهکار های تاکتیکی برای غلبه بر فاشیسم طالبانی، در وضعیت کنونی است. تاکید کرده ام که بر شکستاندن بن بست موجود، جنگ چریکی، به خصوص توسل به جنگ چریکی شهری، یک نیاز مبرم و یک کار مفید خواهد بود. خوش بختانه این کار من، با استقبال جدی و صمیمانه ی مردم و نیروهای ضد طالبانی، مواجه شد.  اما هنوز از طیف همفکر طالب، واکنشی وجود ندارد. شاید بعد تر، چنین شود.

نکته حایز اهمیت این است که چطور بتوانیم با روی کرد ساده، اول بن بست موجود را بشکنیم، بعدا به شکست دشمن برویم و  در مرحله اخیر، به تسخیر قدرت سیاسی، دست یابیم؟ من با مطالعۀ آثار عمدتا چپ کلاسیک، چریک های فدایی خلق، جنبش 26 جنوری در کیوبا( ارنستو چه گوارا و فیدل کاسترو)، شش اثر نظامی مائو و سایر موجود در خصوص این نوع جنگ، تلاش کردم تا یک استخراج ذهنی ای بومی شده، منطبق با وضعیت و بدرد بخور را طراحی کنم.

ادامه خواندن جنگ چریکی شیوه ای درست است برای تسخیرقدرت سیاسی : عبدالناصر نورزاد

  به گوشه گوشه ای وطنم نقش اهرمن باقیست

زظلم کشته زیاد است و بی کفن باقیست 

به سوی کوی محبت که‌ میروی به سفر 

بره به هوش گذر کن که رهزن باقیست 

ادامه خواندن باقیست : استاد محمد اسحاق ثنا

سفر بی‌برگشت زنده‌یاد نصیر نشاط، روزنامه‌نگار و طنزنویس کشور یک ساله شد!

نصیر احمد نشاط در زمستان 1379 خورشدی گزینۀ از شعرهایش را زیر نام «نزع كابل» در شهر پشاور به چاپ رساند. بخش بزرگ این گزینه طنزهای منظوم شاعر است او بیش‌تر به طنز نویسی منظوم دل‌بسته‌گی داشت. نشاط در دهكدۀ بابای علی ولسوالی آب‌شار ولایت پنجشیر به دنیا آمد، دورۀ ابتدایی را در همان‌جا خواند، ولی بعد‌ها مشكلات زنده‌گی نگذاشت تا به آموزش‌ خویش ادامه دهد. با این حال او تا هفده ساله‌گی در مدارس دینی به آموزش علوم دینی پرداخت. در دهۀ پنجاه خورشیدی با زنده‌یاد علی اصغر بشیر مدیر مسؤول هفته نامۀ طنزی ترجمان در كابل آشنا شد و این آشنایی به او فرصت داد تا در این یگانه نشریۀ طنزی كشور مشغول كار شود و از حضور استاد علی اصغر بشیر فیض برد. 

ادامه خواندن سفر بی برگشت زنده یاد نصیر نشاط روزنامه نگار وطنز نویس کشور یک ساله شد : استاد پرتو نادری

به فراخور مقاطع مختلف تاریخی و پیدایش و نضج تفکرات سیاسی یا سالم و یا ناسالم، ما شاهد یک جامعه ای به شدت سیاست زده، فاقد بینش سیاسی و بیشتر قربانی هوس بازی های سیاست بازان بوده ایم. از کنش و واکنش انسان سیاسی، و محیط سیاست گری، مراحل پیدایش، تکوین و سقوط هر اندیشه سیاسی واقعات تاریخ سیاسی کشور ما، در امتداد توسعه مسیر تاریخی خود، دوره های از نقاحت، بالندگی و آشفتگی  را به دفعات تا رسیدن به بالندگی و کهنگی مسیر پختگی به تجربه گرفته است. این بالندگی و کهنگی قربانی های نیز گرفته است. قربانی های بی خبر، احساساتی و توام با عواطف و آرمان های مردمان عادی و با دید محض و دگم اندیشی مطلق سیاسی. در سطح بالا، آنهایی که تصمیم گیر بوده اند ویا مدیر برنامه های دیگران، خیلی ها از این وضعیت سود برده اند. رهبران قومی، مذهبی و نپوتیسم حاکم بر میدان سیاست در افغانستان، هم مسئله قدرت سیاسی را ارثی ساخته و هم روال نضج گیری به وجود آمدن یک رهبری سالم سیاسی را شدیدا متاثر ساخته است. 

ادامه خواندن جامعه سیاست زده ی ما و آشفتگیهای سیاسی در آن : عبدالناصر نورزاد

طالب همانند گذشته، نمی تواند در مسیر سیاست و دیپلماسی گام بردارد. ماهیت خشونت آمیز این گروه، جایی چندانی برای چنین دیدی را باقی نمی گذارد. در ابتدای به قدرت رسیدن این گروه، نگاه منطقه ای به این جریان و یا حتی قبل از آن، ممکن از نوع برداشت های دیگری بود. کشور های همسایه و منطقه فکر می کردند با طالب، می شود کنار آمد. حتی در زمانیکه جمهوریت ساقط نشده بود، طالبان در نشست های منطقه ای، حضور می یافتند و از یک جریان نمایندگی می کردند. اما نشست اخیر مسکو، عدم تمایل هند و چین و ایران به همکاری با طالبان و فعال شدن دوباره امریکا در منطقه، ارسال کمک های نقدی، چاپ پول جدید و ایجاد کانال های ارتباطی استخباراتی با این گروه از جانب امریکایی ها، نشان میدهد که طالب دوباره یا مجبور است به دامن امریکا بیفتد و یاهم نابود شود. هردو حالت به ضرر شان است و راهی هم ندارند.

ادامه خواندن طالبان در پرتگاه سقوط : عبدالناصر نورزاد

واژه شناسی MORPHOLOGY

واج یا واگ یا واژ شکل اوستایی آن Vach و نیز Väocat  هندی باستانی و سنسکرت آن Vach  وViväkti در پهلوی واژک شده است  به معنی  سخن و آنچه که انسان برای گفتن ادا می کند. 

ریشه شناسی واژه کلمه: الکلمه عند النحاه اللفظ الداله علی معنی   

این واژه از زبان سامی به زبان عربی آمده و به معنی سخنی که معنی داشته باشد. پیش از آن که به شناسایی یا تعریق واژه بپردازم ، خاطر نشان می سازم تعریفی که در کتاب های ادبیات یشین آمده است ، که لفظ با معنی را کلمه گویند از قاموس دستور زبان امروزی برداشته شده است. مفهوم واژه و ارایه تعریفی کارآمد از آن کار ساده‌ای نیست و دشواری این کار از تحلیل ساده‌ترین داده‌های زبانی آشکار می‌شود، هرچند اهل زبان به طور شمی مفهوم واژه را می‌شناسند و از این واحد ساختاری در تولید جمله‌ها (نحو) استفاده می‌کنند.

ادامه خواندن واژه چیست : دکتور حمیدالله مفید

فرهنگ تنها شعر وموسیقی نیست ،فرهنگ تمام داشته های مادی ومعنوی یک جامعه راتشکیل میدهد که شعروموسیقی جزء از اجزای آن میباشد .

 کلیه عادات ،رسوم ،باورها ،اخلاقها و ابزارهایی که در آن موثراند ،در مقوله فرهنگ جای گرفته است. زبان ، ادبیات هنر با تمام ابعادش ، باورها، اندیشه های سیاسی و دینی در مقوله فرهنگ می گنجد.

ادامه خواندن فرهنگ تنها شعر وموسیقی نیست : غلام فاروق سروش

سیزدهمین بخشی از کتاب” نبرد برای عدالت- در نقد لیبرالیسم نو و بازار آزاد-

اقتصاد گرسنگی، پایه ای اصلی یک اقتصاد نیو لیبرال است که با اعمال آن، زمینه برای پولدار شدن بعضی ها و فقیر تر بقیه دیگر، مساعد می شود. در یک اقتصاد با پایه ای لیبرال نو و با آزادی های غیر اخلاقی اقتصاد و تجارت، زمینه برای فقر اکثریتی و رفاه اقلیت مفت خور  برابر می شود. لیبرالیسم نو در تلاش است تا دستمزدها را به اساس کالایی کردن نیروهای کار پایین نگهدارد بنابراین با تبلیغ و بهره برداری از انعطاف پذیری نیروی کار کوشش می کند تا حقوق و مزایای نیروهای کار را با گذشت هرروز تنزیل داده و قرارداد های کاری را یک جانبه، محض مفاد سرمایه داران و کارخانه داران، تنظیم نماید. در چنین حالتی چون سندیکاها و گروهای مدافع حقوق کارگری بنابر سیاست های لیبرال نو در جامعه وجود ندارد، توان مقاومت گروه های کاری و کارگری کاهش یافته و شرایط برای استثمار هرچه بیشتر طبقات توسط سرمایه داران مساعد می شود. با شرایط بد اقتصادی و وضع معیشیتی کارگران و آن هاییکه برای یافتن لقمه نانی، حاضر اند جام زهر بنوشند، زمینه برای استثمار انسان های بی گناه مساعد شده وسود بی شماری در جیب سرمایه داران و طبقه مرفه می ریزد.

ادامه خواندن مکثی اقتصاد گرسنگی : نوشتهء عبدالناصر نورزاد

امیر عبدالرحمان خان شاه ظالم که کله مناری از سر سران هزاره ساخته بود ودر تاریخ نامور و مشهور است ، کله مناری دیگری از کله ها و سر های تاجیکان و ازبکان تالقان ولایت تخار نیز ساخته بود. 

امیر مذکور در صفحه  ۳۸ و ۳۹  کتاب مشهور خود تاج التواریخ  چاپ مرکز نشراتی میوند سال طبع ۱۳۷۵ خورشیدی رویداد تازشش را به تالقان  که در فرایند آن از سر  سه هزار تاجیک و ازبیک  در شهر تالقان کله منار  ساخته بود،  چنین بیان می دارد: 

ادامه خواندن کله مناری که در تاریخ فراموش شده است : دکتور حمیدالله مفید

ابوبکر محمّد بن زَکَریا رازی (۲۵۱ ه‍. ق–۳۱۳ ه‍.ق)همه‌چیزدان، پزشک، فیلسوف و کیمیادان  است. رازی آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته‌است و به‌عنوان کاشف الکل، جوهر گوگرد (اسید سولفوریک)و تیل خاک مشهور است. وی همچنین دربارهٔ کیهان‌شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد.

به‌گفتهٔ جرج سارتن، که به پدر علم تاریخ مشهور است، رازی «بزرگترین پزشک  جهان اسلام در زمان سده‌های میانه بود». پرویز اذکایی و جوئل کریمر در کتاب «احیای فرهنگی در عهد آل بویه» رازی را شخصیتی دانسته‌اند که بر قله انسان‌گرایی  ایستاده‌است.

به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز  ۲۷ ماه اگست، روز بزرگداشت رازی کیمیادان بزرگ و روز داروساز نام‌گذاری شده‌است.

ادامه خواندن ذکریا رازی : رحمت الله روند

سکوت فضای رنگین کمان خموشی را ماند که در فراز و فرود قوس و قزح، وادی های پرپیج و تاب ودامنه های حیرت شکن و شگفت انگیز آن هزاران صدا به تصویر های ملکوتی بدل می شوند و با زبان بی زبانی به فریاد آمده و با نور اشراق هم آویز شده و به زبان وحی و الهام زمینی می شوند.

 در فضای سکوت یا خاموشی و تنهایی است که درخت بارور «بازگشت» رشد و بالنده می گردد و به بار و برگ می نشیند. در بستر سکوت بوده که روح بزرگ زردشت، عیسی(ع)، محمد(ص)، بودا، لائوتسه و دیگران پرورده شده و به همت و پشتکار و اندیشه های آنان تمدن ها و فرهنگ های بزرگی در جهان بوجود آمده است. 

ادامه خواندن از رمزواره های رنگین کمان سکوت تا کرانه های بازگشت به خویشتن : مهرالدین مشید

در مورد جریان سیاسی که زیر نام حرکت ملی صلح و عدالت تازه اعلام موجودیت کرد:

بزرگترین مشکل جامعه افغانی پراکندگی فعالین سیاسی و پریشانی فکری و هویتی انها می باشد . میتوان گفت بجز از طالبان جریان منظم دیگری وجود ندارد .احزاب دوران جنگ سرد رنگ باخته است و احزاب دوران جمهوریت به حزب فراگیر هرگز مبدل نشد . 

اکنون افغانستان سخت ترین دوران زندگی خود را از سر می گذراند . ایدئولوژی های رنگ پریده دیگر نسل نو و حتی اگر درست اعتراف شود نسل دوران جنگ نیز دیگر در خطوط فکری دیروزی حرکت کرده نمی توانند و راه نو می پالند .

ادامه خواندن تبصره سیاسی : احمد سعیدی

شهر کهنه‌ی کابل، شهر خواب‌ها و خاطره‌های دوران کودکی من است.  کوچه‌های تنگ، خانه‌های کاه‌گِلی، دروازه‌ها و اُرسی‌های چوبی کندن‌کاری شده، دکان‌های عطاری که بوی خوش نعنای خشک، هیل، “جوانی و بادیان”، زیره و مصاله می‌داد را هرگز فراموش نمی‌کنم. هندو و سیک‌های کاکه و آزاده را هنوز به‌یاد دارم که در هندوگذر، شوربازار، خرابات، سنگ‌تراشی و چند جای دیگر دکان‌های عطاری، فال‌بینی، طبابت یونانی و “میتایی‌فروشی” (شیرینی‌فروشی) داشتند و با ریش‌های انبوه، ابروان پُرپشت و دستارهای سرخ و زرد و سیاه، لب‌خند و مهربانی را بدون توجه به تعلقات دینی و تباری به آدم‌ها ارمغان می‌دادند. خانه‌ی ما در گذر “درختِ شِنگ” بود؛ درست زیر “کاسه برج”.

ادامه خواندن گــرد صندلی : استاد جاوید فرهاد

مفهوم امنیت، مصئونیت از تعرض، رهایی از ترس و تصرف اجباری است. این موضوع در افراد، به معنای آن است که از آزادی های مشروع خود، بیم و هراسی نداشته باشند. اما امنیت سیاسی، از دستور کار های آموزه های امنیت موسع است که مکتب کپنهاگ آن را پیشنهاد می کند. امنیت سیاسی در اصل، از ابعاد اساسی امنیت است که پیوند محکمی با تحکیم و یا عدم ثبات یک نظم سیاسی مستقر دارد.

ادامه خواندن رژیم طالبان و نقض فاحش امنیت سیاسی شهروندان : عبدالناصر نورزاد

پیشاهنگی دختران معترض افغانستان از بلخ تا کابل و هریوا

دختران شجاع افغانستان با قیام های حماسه آفرین و با شکوۀ شان تاریخ افغانستان را از سر ورق زدند و مورخان را به بازخوانی تاریخ در این کشور دعوت کرده اند. این پرچمداران آزادی و آزاده گی وعلم برداران آموزش و آگاهی با اعتراض های حماسه گستر و نترس شان در برابر نظام استبدادی و وحشتناک طالبان ثابت کردند که خلاف گذشته، این بار شیر دختران افغانستان با قیام های شگفت انگیز شان نه تنها تاریخ افغانستان؛ بلکه تاریخ جهان را از سر رقم می ز نند و برفلسفۀ اجتماعی تاریخ مذکر خط بطلان کشیدند و با قیام های دلاورانۀ شان در برابر نظام ستمگر طالبان ثابت ساختند که این بار تاریخ خونین افغانستان با حماسه آفرینی های شکوهمند آنان شکل می گیرد و با خون های پاک آنان نوشته می شود.

ادامه خواندن  این بار تاریخ را دختران شجاع افغانستان با خط درشت رقم می زنند : مهرالدین مشید