دسته: مقالات عمومی

واژه شناسی MORPHOLOGY

واج یا واگ یا واژ شکل اوستایی آن Vach و نیز Väocat  هندی باستانی و سنسکرت آن Vach  وViväkti در پهلوی واژک شده است  به معنی  سخن و آنچه که انسان برای گفتن ادا می کند. 

ریشه شناسی واژه کلمه: الکلمه عند النحاه اللفظ الداله علی معنی   

این واژه از زبان سامی به زبان عربی آمده و به معنی سخنی که معنی داشته باشد. پیش از آن که به شناسایی یا تعریق واژه بپردازم ، خاطر نشان می سازم تعریفی که در کتاب های ادبیات یشین آمده است ، که لفظ با معنی را کلمه گویند از قاموس دستور زبان امروزی برداشته شده است. مفهوم واژه و ارایه تعریفی کارآمد از آن کار ساده‌ای نیست و دشواری این کار از تحلیل ساده‌ترین داده‌های زبانی آشکار می‌شود، هرچند اهل زبان به طور شمی مفهوم واژه را می‌شناسند و از این واحد ساختاری در تولید جمله‌ها (نحو) استفاده می‌کنند.

ادامه خواندن واژه چیست : دکتور حمیدالله مفید

فرهنگ تنها شعر وموسیقی نیست ،فرهنگ تمام داشته های مادی ومعنوی یک جامعه راتشکیل میدهد که شعروموسیقی جزء از اجزای آن میباشد .

 کلیه عادات ،رسوم ،باورها ،اخلاقها و ابزارهایی که در آن موثراند ،در مقوله فرهنگ جای گرفته است. زبان ، ادبیات هنر با تمام ابعادش ، باورها، اندیشه های سیاسی و دینی در مقوله فرهنگ می گنجد.

ادامه خواندن فرهنگ تنها شعر وموسیقی نیست : غلام فاروق سروش

سیزدهمین بخشی از کتاب” نبرد برای عدالت- در نقد لیبرالیسم نو و بازار آزاد-

اقتصاد گرسنگی، پایه ای اصلی یک اقتصاد نیو لیبرال است که با اعمال آن، زمینه برای پولدار شدن بعضی ها و فقیر تر بقیه دیگر، مساعد می شود. در یک اقتصاد با پایه ای لیبرال نو و با آزادی های غیر اخلاقی اقتصاد و تجارت، زمینه برای فقر اکثریتی و رفاه اقلیت مفت خور  برابر می شود. لیبرالیسم نو در تلاش است تا دستمزدها را به اساس کالایی کردن نیروهای کار پایین نگهدارد بنابراین با تبلیغ و بهره برداری از انعطاف پذیری نیروی کار کوشش می کند تا حقوق و مزایای نیروهای کار را با گذشت هرروز تنزیل داده و قرارداد های کاری را یک جانبه، محض مفاد سرمایه داران و کارخانه داران، تنظیم نماید. در چنین حالتی چون سندیکاها و گروهای مدافع حقوق کارگری بنابر سیاست های لیبرال نو در جامعه وجود ندارد، توان مقاومت گروه های کاری و کارگری کاهش یافته و شرایط برای استثمار هرچه بیشتر طبقات توسط سرمایه داران مساعد می شود. با شرایط بد اقتصادی و وضع معیشیتی کارگران و آن هاییکه برای یافتن لقمه نانی، حاضر اند جام زهر بنوشند، زمینه برای استثمار انسان های بی گناه مساعد شده وسود بی شماری در جیب سرمایه داران و طبقه مرفه می ریزد.

ادامه خواندن مکثی اقتصاد گرسنگی : نوشتهء عبدالناصر نورزاد

امیر عبدالرحمان خان شاه ظالم که کله مناری از سر سران هزاره ساخته بود ودر تاریخ نامور و مشهور است ، کله مناری دیگری از کله ها و سر های تاجیکان و ازبکان تالقان ولایت تخار نیز ساخته بود. 

امیر مذکور در صفحه  ۳۸ و ۳۹  کتاب مشهور خود تاج التواریخ  چاپ مرکز نشراتی میوند سال طبع ۱۳۷۵ خورشیدی رویداد تازشش را به تالقان  که در فرایند آن از سر  سه هزار تاجیک و ازبیک  در شهر تالقان کله منار  ساخته بود،  چنین بیان می دارد: 

ادامه خواندن کله مناری که در تاریخ فراموش شده است : دکتور حمیدالله مفید

ابوبکر محمّد بن زَکَریا رازی (۲۵۱ ه‍. ق–۳۱۳ ه‍.ق)همه‌چیزدان، پزشک، فیلسوف و کیمیادان  است. رازی آثار ماندگاری در زمینهٔ پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته‌است و به‌عنوان کاشف الکل، جوهر گوگرد (اسید سولفوریک)و تیل خاک مشهور است. وی همچنین دربارهٔ کیهان‌شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد.

به‌گفتهٔ جرج سارتن، که به پدر علم تاریخ مشهور است، رازی «بزرگترین پزشک  جهان اسلام در زمان سده‌های میانه بود». پرویز اذکایی و جوئل کریمر در کتاب «احیای فرهنگی در عهد آل بویه» رازی را شخصیتی دانسته‌اند که بر قله انسان‌گرایی  ایستاده‌است.

به پاس زحمات فراوان رازی در داروسازی روز  ۲۷ ماه اگست، روز بزرگداشت رازی کیمیادان بزرگ و روز داروساز نام‌گذاری شده‌است.

ادامه خواندن ذکریا رازی : رحمت الله روند

سکوت فضای رنگین کمان خموشی را ماند که در فراز و فرود قوس و قزح، وادی های پرپیج و تاب ودامنه های حیرت شکن و شگفت انگیز آن هزاران صدا به تصویر های ملکوتی بدل می شوند و با زبان بی زبانی به فریاد آمده و با نور اشراق هم آویز شده و به زبان وحی و الهام زمینی می شوند.

 در فضای سکوت یا خاموشی و تنهایی است که درخت بارور «بازگشت» رشد و بالنده می گردد و به بار و برگ می نشیند. در بستر سکوت بوده که روح بزرگ زردشت، عیسی(ع)، محمد(ص)، بودا، لائوتسه و دیگران پرورده شده و به همت و پشتکار و اندیشه های آنان تمدن ها و فرهنگ های بزرگی در جهان بوجود آمده است. 

ادامه خواندن از رمزواره های رنگین کمان سکوت تا کرانه های بازگشت به خویشتن : مهرالدین مشید

در مورد جریان سیاسی که زیر نام حرکت ملی صلح و عدالت تازه اعلام موجودیت کرد:

بزرگترین مشکل جامعه افغانی پراکندگی فعالین سیاسی و پریشانی فکری و هویتی انها می باشد . میتوان گفت بجز از طالبان جریان منظم دیگری وجود ندارد .احزاب دوران جنگ سرد رنگ باخته است و احزاب دوران جمهوریت به حزب فراگیر هرگز مبدل نشد . 

اکنون افغانستان سخت ترین دوران زندگی خود را از سر می گذراند . ایدئولوژی های رنگ پریده دیگر نسل نو و حتی اگر درست اعتراف شود نسل دوران جنگ نیز دیگر در خطوط فکری دیروزی حرکت کرده نمی توانند و راه نو می پالند .

ادامه خواندن تبصره سیاسی : احمد سعیدی

شهر کهنه‌ی کابل، شهر خواب‌ها و خاطره‌های دوران کودکی من است.  کوچه‌های تنگ، خانه‌های کاه‌گِلی، دروازه‌ها و اُرسی‌های چوبی کندن‌کاری شده، دکان‌های عطاری که بوی خوش نعنای خشک، هیل، “جوانی و بادیان”، زیره و مصاله می‌داد را هرگز فراموش نمی‌کنم. هندو و سیک‌های کاکه و آزاده را هنوز به‌یاد دارم که در هندوگذر، شوربازار، خرابات، سنگ‌تراشی و چند جای دیگر دکان‌های عطاری، فال‌بینی، طبابت یونانی و “میتایی‌فروشی” (شیرینی‌فروشی) داشتند و با ریش‌های انبوه، ابروان پُرپشت و دستارهای سرخ و زرد و سیاه، لب‌خند و مهربانی را بدون توجه به تعلقات دینی و تباری به آدم‌ها ارمغان می‌دادند. خانه‌ی ما در گذر “درختِ شِنگ” بود؛ درست زیر “کاسه برج”.

ادامه خواندن گــرد صندلی : استاد جاوید فرهاد

مفهوم امنیت، مصئونیت از تعرض، رهایی از ترس و تصرف اجباری است. این موضوع در افراد، به معنای آن است که از آزادی های مشروع خود، بیم و هراسی نداشته باشند. اما امنیت سیاسی، از دستور کار های آموزه های امنیت موسع است که مکتب کپنهاگ آن را پیشنهاد می کند. امنیت سیاسی در اصل، از ابعاد اساسی امنیت است که پیوند محکمی با تحکیم و یا عدم ثبات یک نظم سیاسی مستقر دارد.

ادامه خواندن رژیم طالبان و نقض فاحش امنیت سیاسی شهروندان : عبدالناصر نورزاد

پیشاهنگی دختران معترض افغانستان از بلخ تا کابل و هریوا

دختران شجاع افغانستان با قیام های حماسه آفرین و با شکوۀ شان تاریخ افغانستان را از سر ورق زدند و مورخان را به بازخوانی تاریخ در این کشور دعوت کرده اند. این پرچمداران آزادی و آزاده گی وعلم برداران آموزش و آگاهی با اعتراض های حماسه گستر و نترس شان در برابر نظام استبدادی و وحشتناک طالبان ثابت کردند که خلاف گذشته، این بار شیر دختران افغانستان با قیام های شگفت انگیز شان نه تنها تاریخ افغانستان؛ بلکه تاریخ جهان را از سر رقم می ز نند و برفلسفۀ اجتماعی تاریخ مذکر خط بطلان کشیدند و با قیام های دلاورانۀ شان در برابر نظام ستمگر طالبان ثابت ساختند که این بار تاریخ خونین افغانستان با حماسه آفرینی های شکوهمند آنان شکل می گیرد و با خون های پاک آنان نوشته می شود.

ادامه خواندن  این بار تاریخ را دختران شجاع افغانستان با خط درشت رقم می زنند : مهرالدین مشید

امریکا در سال 2001 به بهانۀ حادثۀ یازدهم سپتمبر، در هفتم اکتوبر با شعار رنگین و خوش خط و خال یعنی مبارزه با تروریسم و از بین بردن القاعده به افغانستان حمله کرد و بیست سال در این کشور باقی ماند و سرانجام آخرین نیرو های امریکایی پس از اشغال کابل در 15 اگست بوسیلۀ طالبان در 27 اگست 2021  شب هنگام افغانستان را ترک کردند. نیرو های امریکایی در حالی به گونۀ دزدانه افغانستان را ترک کردند که این کشور را برای طالبان و بیست گروۀ هم پیمان تروریستی آن واگذار کردند. امریکایی ها در حالی برای طالبان اجازه دادند تا بر افغانستان مسلط شوند که بیست سال پیشتر از آن زیر نام « عملیات آزادی بلند مدت» حکومت  طالبان را سرنگون کردند. هرچند 19 تن عاملان یازدهم سپتمبر شهروندان عربی بودند و اما امریکایی ها پس از این حادثه به افغانستان لشکرکشی کردند که ملاعمر از سپردن اسامه به واشنگتن خودداری کرد. امریکا به بهانۀ سناریوی یازدهم سپتمبر حکومت طالبان را سرنگون کرد و با تسلیمی حکومت برای آنان بار دیگر به قیمت بازی با سرنوشت مردم افغانستان و با پذیرش شکست افتضاح بار تاریخ را در این کشور تکرار کردند. 

ادامه خواندن  آغازی فریب آلود و خوش خط و خال؛ اما پایانی وحشتناک و فاجعه بار : مهرالدین مشید

این بحث بسیار تکراری شده است که می شنویم که هدف بعدی تروریسم، آسیای مرکزی است. زیاد روی این مسئله  بحث می شود که آسیای میانه به شدت زیر تهدید از جانب تروریستان بین المللی ای است که بعداز به قدرت رسیدن طالبان  در افغانستان، الهام تازه ی برای یورش به آن گرفته اند. اما دلایل و چند و چرای آن چندان بحث نمی شود. هیچ کس به خود زحمت نداده تا بگویید یا بنویسد که چرا آسیای مرکزی از نقطه نظر سیاسی، امنیتی، اقتصادی و ژئوکالچری برای امریکا، روسیه و چین مهم است؟ این جا می خواهم روی این مبحث را به طور جداگانه در یک نوشته دیگر تحت عنوان اینکه” چرا آسیای مرکزی برای روسیه، امریکا و چین مهم است؟”

ادامه خواندن کارت تروریسم و بازی بزرگ جدید در آسیای مرکزی : عبدالناصر نورزاد

مجله شوخك كه از جمله مجلات طنزى وطن بود در سال ١٣٤٩ خورشيدى به همت مرحوم عبد العزيز مختار اقبال چاپ يافت.

صاحب امتياز و مدير مسؤول آن مرحوم عبدالعزيز مختار بود و اين مجله پس از ١٦ سال وقفه نشراتى در زمان حكومت شهيد نجيب الله كه جرايد، مجلات، و روز نامه هاى غير دولتى دوباره به فعاليت هاى نشراتى شان اغاز نمود؛ مجلهِ شوخك نيز فعاليت خود را از سر گرفت.

اين مجله به هيچ حزب و سازمان سياسى وابستگى نداشت و در پشتى مجله با خط دُرشت نوشته شده بود:

اين مجله با هيچ سياسى و سپاهى ، شور و بى نمك، افراطى و ارتجاعى ، گرو هاى هنرى و بى هنر حتى تاجر پوقانه و معتادين شير و تخم پودرى قرابت و خويشاوندى ندارد.

ادامه خواندن ماما شوخک کی بود؟ : نذیر ظفر

 

آیا گاهی به ذهن تان خطور نموده که اولین اخبار آزاد و غیردولتی را کی و در چی زمان طبع و نشر کرد؟

جریدهٔ ملی “انیس” اولین اخبار آزاد و غیردولتی بود که به همت غلام محی الدین “انیس” در ۱۵ ثور سال ۱۳۰۶ هجری شمسی در کابل به زیورچاپ آراسته و منتشر شد.

غلام محی الدین انیس مردِ قلم و اندیشه از پیشگامان مطبوعات و ژورنالیزم افغانستان، مؤسس و اولین مدیر مسؤل روزنامهٔ ملی انیس بود. (سال های فعالیت از ۱۳۰۶ الی ۱۳۱۷ هجری شمسی) خانوادۀ غلام محی الدین انیس از مُقُر ولایت غزنی بود و پدرکلانش هنگام زمامداری امیر عبدالرحمن خان مجبور به ترک وطن شده و به کشور مصر رفت.

جد محی الدین انیس طبیب چشم بود و بعداً پسرش غلام نقشـبند که پدر محی الدین انیس بود، راه پدر را دنبال نموده و داکتر چشم شد.

ادامه خواندن به یاد یکی ازقهرمانان و مشعلداران واقعی ژونالیزم و روشنگری : داکتر ناصر اوریا

نظر گذرا بر كتاب آواى ماندگار زنان

تاليف – ماريا دارو

زن ستيزانيكه ميخواهند با شلاق ستم آواى بانوان را خفه كنند ، ايشان فقط بر طويلهِ مغز منجمد شان سُم ميكوبند و اين خواب نفخ انگيز شانرا در لجن تعبير كنند.

زن اولين معلم بشر است و تمام علوم و فنون جهان محصول زحمات و اموزش و پرورش زن است.

با تاسف كه پامال حقوق زن و زن ستيزى همه در كشور هايكه به اصطلاح اسلامى خود را قلمداد ميكنند ، رايج است.

در حاليكه پيغمبر اكرم حضرت محمد (ص)

انقدر به زن حرمت ميكرد كه با ورود دخترش فاطمه زهرا  (س) از جا ميخاست و هم دست ان نور ديده اش را ميبوسيد و به اعراب جاهليت مى اموخت كه زن قابل احترام است زيرا قبل از ان اعراب اهليت دختران را زنده بگو ر ميكردند.

ادامه خواندن آوای زنان ماندگار است؛ نظر گذرا به کتاب آوای ماندگار زنان : نذیر ظفر

  ·  · نامه سرگشاده انجمن حقوقدانان افغان در اروپا به جلالتمآب سرمنشی ملل متحد۲۹ اگست ۲۰۲۱جلالتمآب انتونيوگوتراش سرمنشى سازمان ملل متحدبا تقديم احترام فايقه!در احوالي كه فاجعه و ماتم بزرگ ملى در افغانستان محصول عملكرد ناقص و مبين ناكامى “جامعه بين‌المللى” و شكست فضاحت‌بار اخلاقى دولت ايالات متحده امريكا و متحدان آن، ناشى از عدم رعايت تعهدات حقوقى و اخلاقى شان مى‌باشد و عواقب اسفبار آن

بعد از دو دهه حضور گستردۀ آنان و تحميل جنگ و كشتار و صرف ملياردها دالر، سقوط پر ابهام دولت، خلاى قدرت و تبديل افغانستان به مأمن امن شرارت پيشه گان بين‌المللى مى باشد، براى افغانان مظلوم كه تراژيدى خونبار شان معلول مداخله و تجاوز خارجى است و “جامعه جهانى” كه مكلفيت اخلاقى (Moralobligation) شان در قبال افغانستان اظهر من‌الشمس مى‌باشد، به آنان خيانت نموده است

ادامه خواندن نامه سرگشاده انجمن حقوق دانان افغان در اروپای به سرمنشی ملل متحد : میر عبدالواحد سادات

براید شناخت میرزا عبدالقادر بیدل ؛ لازم میدانم تا این مصاحبه دکتور اسدالله حبیب را بشنوید. بالای لینک کلیک بدارید.

https://www.facebook.com/ubaid.safi.79/videos/452673060151387?idorvanity=321866205315

“عوض‌علی بچه‌ی کربلایی” را که با محنت؛ اما با صداقت و لب‌خند بر لبانش هر  روز باربری می‌کرد، همه باشنده‌گان شهر کهنه (مُراد خانی، سراجی، آهنگری، شوربازار، بارانه، گذر علی‌رضاخان، چنداول، عاشقان و عارفان، دروازه‌ی لاهوری، گذر پخته‌فروشی، هندو گذر، گذر خرابات و اهالی تخته پُل می‌شناختند.

خانه‌اش در “مُراد خانی” بود و هر روز بامداد، هم‌زمان با بانگ خروسان محله از خانه می‌برآمد و کله‌ی صبح نزدیک “پُل یک پیسه‌گی” یا نزدیک مسجد “پل خشتی” می‌ایستاد تا به پیشه‌ی شریفِ باربری‌‌ (جوالی‌گری) بپردازد.

ادامه خواندن رویت استاد « شیدا» وعوض بچه ی کربلایی : جاوید فرهاد

استاد ناشناس سالها پیش از ظاهرشاه خواسته بود تا برای مسئلهٔ کاپی رایت موسیقی افغانستان کاری کند برای آن شاه این مسئله ارزش نیافت و آن را نادیده گرفت. سپس در دوره های بعدی هم به «حقوق کاپی» موسیقی افغانستان پرداخته نشد.

اینک اقدام استاد ناشناس راه افتاده است و وکیل مربوطه با دستیارانش آهنگهای استاد ناشناس  را از شماری از صفحاتی که حقوق نشر آنها را ندارند، حذف کرده اند و سلسله هنوز جریان دارد. 

برای معلومات در زمینه خوب است بدانیم که موسیقی در کل دو گونه حقوق دارد، حقوق کامپوز یا ساختار موسیقی که شامل (سرود و طرز موسیقی، آوازخوان) میشود و حقوق ثبت آهنگ که صرف به دستگاه و یا موسسه‌یی متعلق میشود که آهنگ را ضبط کرده است.

ادامه خواندن بخاطر حقوق کاپی و حفظ حقوق هنرمندان : نوای ناشناس

برای استماع این تبصره مهم بالای لینک یوتوپ فشار دهید .

مسلماً که سرقت یا دزدی به هر شکلی که باشد ناگوار، تأسف‌آور,  اشتباهِ محض و حسابی است.

سرقت انواع مختلفی دارد; ولی یکی از زشت‌ترین نوعِ دزدی یا سرقت, به یغما بردن مطالب و آثار علمی، ادبی و فرهنگی است. به عنوان مثال اگر فردی بدون ذکر نام نویسنده‌ یا مراجع اصلی به دستآوردهای علمی دیگران نظر می‌اندازد و سپس سعی می‌کند تا از زحمات و داشته‌های علمی، تحقیقی، هنری یا ادبی دیگران استفاده‌ی اعظمی کند مقوله‌ی شکل می‌گیرد که بنام سرقتِ ادبی و فرهنگی یاد می‌گردد.

ظاهراً مدتی‌ست که فرهنگِ تلخِ دزدیدن نوشته‌ها، آثار هنری، کمپوز آهنگ‌ها، طرح‌های علمی، مطالب ادبی و فرهنگی شخصیت‌های دانشمند، فرهنگی، اساتید، محققان، پروفیسوران، نویسنده‌گان، شعرا، ادبا، سینماگران، آوازخوانان و کمپوزرها توسط برخی از برادرانِ سارق به یغما و سرقت گرفته می‌شود و هیچ منبع تحقیقاتی و سوال کننده‌ای مقتدر و باتدبیری هم نیست که این معضله را به نحوی درست و قانونی تحقیق و پیگیری نموده مجرمان را به مراجعِ عدلی و قضائی معرفی نماید و یا اگر چنین اداره‌ی وجود هم داشته باشد, عملکرد شان خیلی‌ها ضعیف و نامحسوس است.

ادامه خواندن سرقت ادبی و فرهنگی : نذیر احمد دقیق

عایشه درانی دور سوم زنده‌گی‌اش را در چنین وضعیت سیاسی ـ اجتماعی با تلخ‌کامی‌های زیادی پشت سر می‌گذارد. شوهر می‌میرد، فرزند کشته می‌شود و روزگار با او سر ناسازگاری دارد.

دوران شاد کودکی و نوجوانی، دیگر برای او به یک خاطره‌ بدل شده است و  در حسرت آن می‌سوزد. چین وضعیتی، در شعرهای این دوره او بازتاب گسترده‌‌ای دارد. او در شکواییه‌های خویش در حسرت از دست دادن فرزند می‌موید و از کج‌رفتاری روزگار شکایت دارد.

ادامه خواندن  بخش سوم – عایشه درانی؛ شاعری فراموش شده : استاد پرتو نادری

مستشار‌نیا زنده‌گی عایشه را به سه دوره دسته‌بندی کرده است. این دسته‌بندی تنها برخاسته از خط زنده‌گی او نیست؛ بلکه دسته‌بندی موضوعی شعر او نیز است.

۱– دوران کودکی وجوانی

دوران آموزش شاعر است. در افغانستان، چه پیش از پیدایی آموزش‌های مدرن و چه پس از آن، گونه‌ای از آموزش‌های سنتی در خانه‌ها، مسجد‌ها و مدرسه‌ها وجود داشت که هنوز هم به‌گونه‌‌ای وجود دارد.

در آموزش‌های سنتی پس از قرآن، فراگیری نوشتن و خواندن، آموزش چهارکتاب، پنج‌کتاب، بوستان و گلستان سعدی، دیوان خواجه حافظ شیرازی و حتا در بعضی از مدرسه‌ها خواندن مثنوی معنوی، بخش مهم برنامه آموزش‌های سنتی بود.

البته چنین امکاناتی برای دختران نسبت به پسران خیلی‌ها اندک بود؛ برای آن‌که دختران باید در خانه‌ها چنین آموزش‌هایی فرا می‌گرفتند. یک رده اجتماعی زنان هم وجود داشت که چنان آموزگاران خانه‌گی، دختران خانواده‌ها را آموزش می‌دادند.

ادامه خواندن بخش دوم –  عایشه درانی؛ شاعر فراموش شده : استاد پرتو نادری