دسته: مطالب تحقیقی و علمی

آیا پوهیږی چی د ایرانی صفویانو پلازمینه، اصفهان چا فتح کړه؟

ملی مبارز، ډیپلومات، شاعر او سپه سالار سیدال خان ناصری.

د محمد سیدال خان پلار ابدال خان کله چی سلطان ملخی توخی (د نازو انا پلار) له جلدک څخه تر غزنی سیمه کی خپلواک ژوند او حکومت کاوه، هلته له خپلو خلکو سره میشته شو.

ابدال خان له نورو ملی مشرانو سره د صفویانو د حاکم ګرګین پرضد جګړه کوله او صفویانو ته یی اجاره نه ورکوله چی پر قلات حکومت وکړی.

سیدال خان، وړتیا او زړورتیا له خپل پلار څخه په میراث اخیستی وه، د پوهې او ادب په حصول کې هم ډیر هڅاند وه او د فقی، تفسیر، صرف او نحو … او دري ادبیاتو زده کړې یې هم وکړې.

ادامه خواندن «دستِ وحدت کاخ استبداد را ویران کند»: داکتر ناصر اوریا

یکی از خشن ترین دوره تاریخ بشری که در آن زن ستیزی به اوج خود رسیده بود دوره بابلی ها بود.در آیین بابلی خدای بود به نام مردوک که خدای آفرینش و باروری بود. و جانشین ( آنو) خدای خدایان شده بود.  نام مردوک از ریشه سومری ( مراوتو) گرفته شده است و بابلی ها او را به امروتوک و سپس مردوک ساخته بودند.

مردوک خدای زن ستیز و طالبی بود. در دین مردوکی زنان موجودات نجس شمره می شدند، بانوان اجازه نداشتند. تا در مهادژ ها یا معابد داخل شوند. زن اجازه نداشت تا بدون اجازه شوهران شان از خانه های شان بیرون شوند. 

ادامه خواندن نگاهی به یک آیین زن ستیزی درجهان : داکتر حمید الله مفید

استادمجیب مهرداد پاره هایی از زندگینامه و کارنامه اورا از زبان خودش به خوانندگان روزنامه “هشت صبح” چنین پیشکش کرده بود:   “اواخر سال ۱۳۳۳ خ [1955] در کابل به دنیا آمده ام. تا صنف دوازده درس خواندم و بیشتر از آن نتوا نستم ادامه بدهم. به قول معروف درغم تیل و نمک شدم. در پهلو ی اين که کار میکردم ، تا حد توان از بزرگان شعر و موسیقی کسب فیض نموده ام . زندگیم به فضل مرحمت پروردگار خوب است، هیچ گاهی از این خانه خراب شکایت نکر ده ام.  یادآوری احساساتی که در نوجوانی گرفتارش بودم ، به درد سرش نمی ارزد. درسال ۱۳۵۴ [1975] وقتی که با شاعر وارسته و عارف والا نظر حیدری وجودی آشنا شدم، شعر را  فهمیدم. در آن زمان شعر گونه هایی مینوشتم و باجرات کودکانه حضورشان میبردم . جناب شان با حوصله مندی آن را میخواندند و این حقیر را رهنمایی میکردند  تصنیف سرایی در آغاز برایم ناگزیری بود .

ادامه خواندن معرفی مرحوم سخی راهی : محمد صادق حیدری

از آنجا که در فضای سیاسی دوست دایمی و دشمن دایمی وجود ندارد و همه چیز را منافع راهبردی دو طرف کلید می زند. بنا بر این وقوع هر اتفاقی در فضای مناسبات دو کشور افغانستان و پاکستان و یا افغانستان و هند غیر قابل پیش بینی نیست.
پس از حادثه ی چترال و حمله ی طالبان پاکستانی “تی تی پی” به قرارگا های نظامیان این کشور رابطه میان کابل و اسلام آباد را تنش آلودتر کرده است. هرچند پیش از آنهم خوب نبود و اما سفر رئیس ارتش پاکستان به ترکیه و دیدار او با رهبران جهادی پیشین می تواند، نشانه هایی از چرخش سیاست اسلام آباد را در رابطه با طالبان افغانستان رقم بزند. این سفر این گمانه زنی ها را تقویت می کند که گرمی رابطه میان طالبان حاکم در کابل و دهلی هرچه بیشتر سبب سرد مهری پاکستان نسبت به طالبان شده است. این رابطه پاکستان را واداشته تا خط و نشان دیگری برای افغانستان بکشد.

ادامه خواندن روابط طالبان و هندوستان و خط و نشان کشیدن های جدید پاکستان : مهرادلین مشید

پس از فروپاشی شوروی پیشین، انحلال پیمان وارسا و فروریزی دیوار برلین و یک قطبی شدن جهان، هرچند جهان آبستن یک خاموشی پیش از توفان گردید؛ اما در بحبوحه ی آن چنان می نمود که گویا رخداد های بزرگ از متن به حاشیه می روند و مردم جهان با رهایی از سیطره ی جهان دو قطبی شاهد پیشرفت های خوب در حوزه های گوناگون بویژه در بخش های رفاه و خوش بختی بشریت و بالاخره در یک روند جدید شاهد پایان جهان یک قطبی خواهند بود؛ اما دیری نگذشت که این آرزوی میلیون ها انسان مظلوم روی زمین به یاس بدل گردید. خمار پیروزی آمریکا در جنگ سرد و غلبه ی رویای اقتدار گرایانه ی غرب برای ایجاد نظم جهانی، رهبران غرب را از پذیرش پایان جهان یک قطبی باز داشت.

ادامه خواندن جهان در سراشیب یک بحران فاجعه بار و بی تفاوتی به رنج میلیون ها انسان : مهرالدین مشید

زبان پارسی فرزند برومند زبان اوستایی است. در این مورد هیچ شکی وجود ندارد، انکتیل دو پرون و بورنوف با استفاده از زبان سنسکرت آثار اوستایی به ویژه یسنا را خواندند  دوپرون و بورنوف نیز با استفاده از واژگان سنسکرت که با اوستا  بسیار نزدیک است ، زبان اوستایی را  فراگرفتند .

 تیودور نولدکه در کتاب دو جلدی  مجموعه پژوهش ها به زبان فارسی  و اداوارد برون  نویسنده تاریخ ادبیات ایران  کلمان هوار  وریبکا شرق شناسان همه از همگونی و نزدیکی واژگان و زبان اوستایی ، با فارسی و سنسکرت و زبان هندی میانه و جدید خبر می دهند.  و اوستا و فارسی شناسان  مشهور آلمانی  پاول هورن و هاینرش هوبشمان در کتاب  مشهور شان : Grundriss der Neupersischen Etymologie 1893  نیز که در مورد ریشه شناسی واژه های زبان فارسی ، اوستایی ، سنسکرت و پهلوی تحقیق کرده اند، به این باور هستند ، که زبان اوستایی ، فارسی ، پهلوی ،سنسکرت ، و هندی زبان های بسیار با هم نزدیک هستند ، در اینمورد به چند نمونه کوچک بسنده می شوم: 

ادامه خواندن چرا زبان فارسی در هندوستان نابود گردید؟ : نوشته ی داکتر حمید الله مفید

 زبان فارسی از خانواده زبان زبان های ترکیبی  یا Synthetic language است که از ترکیب اسم  با اسم ، اسم با صفت یا زاب ، اسم با پیشوند ها ، میانوند ها و پسوند ها و دیگر ترکیب ها واژه های جدید ساخته می شود ، زبان فارسی که ویژگی خاص در ترکیب سازی ها دارد ، توانایی ساختن نزدیک به ۲۳ ملیون واژه را دارا می باشد ، که این شگفتگی از شاخص های این زبان در جهان است . به گونه نمونه رویکرد شود به ترکیب چهار و ساختار های آن به ویژه در زبان فارسی گویشی مردم کابل 

ادامه خواندن واژه چهار و ترکیب سازی های آن در زبان فارسی : نویسنده؛ داکتر حمید الله مفید

ژئوپولیتیک ازترکیب دو کلمه ، یکی ژئو( زمین یا جغرافیه) ودیگری پولیتیک (سیاست) بوجود آمده است. بناء” ژئوپولیتیک را می توان درزبان دری با بکاربرد اصطلاح ” جغرافیای سیاسی” تعریف کرد. این تعریف بازگوکنندۀ  عوامل مؤثرجغرافیایی برسیاست یک کشورمیباشد. طبعی است که این عوامل تآثیرات استقامت دهنده دارند.  موقعیت جغرافیایی افغانستان بخودی خود مُحرک چالش ها درمنطقه وسطح جهانی است. این موقعیت ، افغانستان را به میدان رقابت قدرتهای جهانی و منطقوی تبدیل کرده واهمیت خاص جیواستراتیژیک را به آن داده است . درمورد موقعیت جیوستراتیژیک افغانستان قبلا” نوشتۀ مفصل ازین قلم به نشررسیده که با  بکاربرد لینک مربوط به آن درپایان این مقال آمادۀ مطالعه میباشد. (1) بناء” بحث کنونی تنها روی نقش جغرافیای سیاسی (ژئوپولیتیک ) متمرکزبوده وبه بیان  اثرگذاری جغرافیه بر سیاست میپردازد.  ژئوپولیتیک علمی است که  اوضاع جغرافیائی وسیاسی کشورها وخصوصیات ارضی وسوق الجیشی آن ها را مورد تحقیق قرار میدهد .همچنان تآثیر عوامل جغرافیائی بررفتار دولت ها وروابط فی مابین آنها را به بررسی میگیرد.

ادامه خواندن “جغرافیای سیاسی” افغانستان : میرعنایت الله سادات

در هند بریتانوی مردم از شاه امان الله استقبال بی سابقه و شاهانه نموده و با سرودهٔ فوق شاه جوان را با عالم جید شافعی، امام فخر رازی مقایسه کرده، ستودند.

روایت است که شاه امان الله هنگام سفرش به اروپا در موزیمی در لندن به نوشتهٔ تابلوی شخص سوار بر اسپ خیره مینگریست و با دقت آنرا می خواند. مهماندار انگلیس اش ظاهراً با شوخی ولی کنایه آمیز گفت: این تصویر داکتر برایدن است که توانست زنده از دست افغان ها فرار نماید. شاه امان الله پاسخ بالمثل داد و گفت: هویت شخص را جستجو نمیکنم بلکه می پالم اگر در نوشته از نسل و نَسَبِ اسپ ذکری شده باشد! میخواهم بدانم که اسپ از چه نسلی بوده که توانسته این متجاوز به وطن ما را را زنده فرار دهد.

جنگ و کشتار یک پدیدهٔ شوم است و قتل و غارت ملت ها به هرشکل آن ناپسند است و قبیح، از جانب هرکس و تحت هر عنوانی که باشد. استعمار، بخصوص کلونیالیزم انگلیس در قرون متوالی سرمایه های مادی کشورهای زیادی را چپاول و ثروت های معنوی شان را تاراج کرد و این پروسه دارد.

ادامه خواندن سخنی به مناسبت خاطرهٔ تابناک ۱۹ اگست ۱۹۱؛ د۱۹۱۹ د اگست ۱۹ ځلانده خاطری په اړوند څو خبری: داکتر ناصر اوریا  

جمع در جمع چیست ؟

جمع اندر جمع  یا چندی در چند تایی ! نگارش واژه های جمع با جمع تازی و یا با پایانی های جمع فارسی ( چون : ها ، آن ، یان  وگان ) در زبان فارسی  که آن را جمع الجمع  گویند. بادرد و دریغ در این پسین زمانه ها به ویژه در فیسبوک ( یا رخنما) نادرست نویسی های برازنده یی از سوی برخی نویسنده گان  به دیده می آید. از آن میان کاربرد جمع  الجمع  دو باره واژه های جمع با پسوند های جمع تازی و یا فارسی در زبان فارسی است. مانند: واژه جوهر یکه یا مفرد ، جمع تازی آن جواهر و در زبان فارسی به جواهرات جمع ساخته می شود . سخنی در این باره:  نخست واژه جوهر  در فارسی گوهر : به چم یا معنی سنگ ارزشمند. نژاد ، منشآ ، اصل و نسب که  صورت سنسکرت  آن Göträ صورت پهلوی آن Göhar به معنی سنگ بهادرا ، سرشت ، سپسین در فارسی میانه گوهر در سروده های ویدایی به شکل Göträ  شکل فارسی کابل آن Gauhar  شکل فارسی تهرانی آن Guhar  که به پهلوی و سنسکرت نزدیکتر است. این واژه به زبان تازی و یا عربی رفته و به گونه ای جوهر شده است ، چون وامواژه است ، از اینرو با جمع بی قاعده جمع ساخته شده است. به گونه ای جواهر و با دریغ در زبان فارسی دوباره شکل تازی آن جوهر کاربرد یافته است و به گونه ای  مفرد آن جوهر ،  جمع مکسر آن جواهر و به نادرستی  جمع الجمع آن جواهرات شده است. 

ادامه خواندن  در کنگینه رنگین زبان؛ آموزش 56 جمع الجمع در زبان فارسی : دکتور حمیدالله مفید

منار علم و جهل به فرمان شاه امان الله به تاریخ ۲۳ جوزای سال ۱۳۰۴ هجری شمسی در منطقهٔ‌ دهمزنگ کابل به یادبود قهرمانان دفاع از میهن و نوامیس ملی مقابل شورش ملای لنگ اعمار گردید. 

نام های تمام قهرمانانی که در فرونشاندن شورش ملای لنگ جان های شیرین خویش را از دست داده اند در سنگ مرمر حک و زینت بخش “منار علم و جهل” است.  این آبدهٔ‌ به ظاهر کوچک یادآور درس های بزرگی برای فرزندان اصیل این کشور است.

د “علم او جهل” منار د ۱۳۰۴ لمریز هجری کال د جوزا د میاشتی په ۲۳ نیټه د کابل د دهمزنګ په سیمه کی د شاه امان الله په امر د هیواد د هغو اتلانو په یاد جوړ شو چی د هیواد او نوامیسو څخه د ساتنی په لاره کی “ګوډ ملا” د بلوا کی یی خواږه ځانونه له لاسه ورکړی وه.

ادامه خواندن     آیا میدانیدکه (منارعلم وجهل ) به کدام مناسبت اعمار شده؟ او ولی دا منار د “علم و جهل” په نوم یادیږی؟ : داکتر ناصر اوریا

در این  مقطع زمان که گروه منفور؛  فاقد سواد و فرهنگ با  افکار قرون وسطایی و معامله گر سایه تظلم را بر ملت ما افگنده  است و درب  معارف و مکاتب  را بر روی بانوان شجاع و مستعد ما بسته  اند؛ نباید احساس  ناامیدی  کرد زیرا قلم به دستان ما در داخل  و خارج ازکشور پیوسته  در نگارش  ادامه میدهند  و زبان و فرهنگ مان را با  گلواژه های  شان عطور زندگی  می  بخشند …

از این جمله نویسندگان  مجرب و چیره  دست یکی هم بانوی  گرانسنگ و نویسنده کتب متعدد خانم ماریا  جان  دارو است که با وجود مشکلات محیطی  شجاعانه می نگارد و برغنای معنوی ما می  افزاید.

 در همین روزها کتاب تازه  شان  تحت عنوان  (اتاق  شماره ۲۲) درآنلاین منتشر گردیده  است. 

در همین رابطه  مصاحبه  اختصاصی با این خواهرما انجام دادم و شما دوستان را به خوانش آن دعوت میکنم.

سوال  – تاکنون چند کتاب و با کدام عناوین را نوشته اید و هموطنان ما از کدام مرجع می توانند آنها را بدست آورد ؟

 جواب  – جناب  محترم ظفر گرامی  وارث الشعرا شیوا بیان ؛ ژورنالست آگاه و فعال و نویسنده  توانا ؛ خدمت شما وعلاقمندان  کتاب عرض سلام و ادب دارم.

ادامه خواندن مصاحبه جالب نذیر ظفربا : خانم ماریا دارو

در این وقت احزاب ایجاد شدند و چهار نشریه معتبر چون؛ « وطن» از حزب وطن، « ندای خلق» از حزب خلق به رهبری محمودی فقید و «انگار» و« ولس» هردو از نشرات “ویش زلمیان” به نشر رسیدند که بیانگر افکار مهم گروه‌های گوناگون بودند. جریده «انگار» به صاحب امتیازی فیض محمد انگار، جریده «ولس» به صاحب امتیازی گل پاچا الفت، جریده «وطن» به صاحب امتیازی غبار و جریده« ندای خلق» به صاحب امتیازی داکتر محمودی و مدیریت عبدالحمید مبارز(منتشر شدند).” این جریده ها همه طرفدار استقلال، دموکراسی، آزادی و توسعه اقتصادی- اجتماعی بودند، محمد کاظم آهنگ مولف “سیر ژورنالیسم در افغانستان” مطالب منتشرۀ این جراید را به طور عمده به مطالب روشنفکری، مطالبی ضد دستگاه دولت، مطالب ضد خرافات و مطالبی ضد دستبازی های جهان و فتنه انگیزی ها دسته بندی می کند.

ادامه خواندن جنبش های روشنفکری و سرخورده گی گروه های سیاسی افغانستان در طول تاریخ ؛ قسمت دوم : مهرالدین مشید

در ادامه گرامیداشت از پدران  معنوی ما ، امروز به بهانه شصتمین سالروز خاموشی شمع زندگانی  یکی از تاجداران سلطان قلوب مردم دانا ، از شادروان براتعلی تاچ ، تبجیل میداریم که همچنان یکی از :  پدران حقوق مدرن و معاصر أفغانستان  و بانی حقوق تجارت  در کشور ما می باشد .  مبرهن است که بدون شناخت از مبارزه تاریخی علم و جهل و عدم آشنایی با تاریخ جدل سنت و مدرنیته که بعد از شمس النهار مطرح میگردد و بویژه نهضت های مشروطه خواهی اول ، دوم ، سوم و جنبش دیموکراتیک کشور ک با دهه مشروطیت تداوم میآبد . نسل جوان أفغانستان هیچگاهی نمیتواند، از مفاهیم جاودان آزادی ، ترقی و عدالت پاسداری نماید و بخاطر تحدید قدرت استبدادی مدافع حاکمیت قانون باشد . 

ادامه خواندن تاچ فقید، آزادیخواه بزرگ را گرامی میداریم : میرعبدالواحد سادات

Rick Wilford

اندیشۀ تمایز “جهان” خصوصی زنانه و حوزۀ عمومی مردانه تنها در فاشیزم نهفته نبود، آشکارا پیش برده می‌شد. در این زمینه میان باورهای هتلر و موسولینی ناهمگونی به چشم نمی‌خورد. هر دو نمونۀ نگرش‌های مردسالارانه بودند و بیانگر این ادعا که جایگاه طبیعی زنان در خانه و خانواده است. هتلر تفاوت قایل بود میان “جهان بزرگ‌تر” در انحصار مردان که در آن امور دولت، سیاست و جنگ انجام می‌یافت و “جهان کوچک‌تر” که ساحۀ زنان بود و فشرده می‌شد به شوهر، خانواده، فرزندان و خانه.

حق رای‌دهی زنان که در شهر وایمار جرمنی رخ داد، “اختراع روشنفکران یهود” بود و آنان را از وظایف “مقررۀ طبیعت” باز می‌داشت. وظایف یادشده را جوزف گوبلز – رئیس دستگاه تبلیغات هتلر – چنین فشرده کرده بود: «مأموریت زن زیبا بودن و آوردن فرزندان به جهان است. جنس مادینه برای جفتش خود را می‌آراید و پیهم تخم می‌گذارد.» (Noakes & Pridham, 1974)

ادامه خواندن  سرنوشت زنان؛ درباختر دیروز؛ خاورامروز : برگردان: داکتر صبورالله سیاسنگ

سخن‌رانی: 27 اکتوبر 1933

برگردان: سیاسنگ

نود سال  پیش، محمدنادرشاه سه تن از بزرگان هنر و فرهنگ هندوستان – سید سلیمان ندوی، محمداقبال لاهوری و سر راس مسعود – را به افغانستان مهمان کرد. یکی از رهتوشه‌های سفر زمینی آنان از راه جلال‌آباد تا کابل، غزنی و قندهار، نوشتن کتابی به نام “گل‌گشت افغانستان” است. آنچه در این سفرنامه از دیدارها با محمدنادر، سایر سرداران سلطنتی، حضرت شوربازار، بزرگان انجمن ادبی کابل، شماری از شخصیت‌های غزنی و قندهار، به ویژه گفت‌وشنود کوتاه اقبال لاهوری و عبدالحی حبیبی آمده، شاید هرگز جای دیگری یاد نشده باشند.

مولانا نذیر احمد سلامی در 2002 آن را به فارسی نارسا و نه چندان امانت‌دارانه (با کاست و فزود) در ایران پخش کرده بود. “گل‌گشت افغانستان” در جون 2021 از اردو به انگلیسی برگردان شده و به زودی از چاپ‌خانه بیرون خواهد آمد. تا آن‌گاه، فشردۀ برگردان سخنان سلیمان ندوی پیشکش خوانندگان گرامی این برگه: 

ادامه خواندن بگذارید سیاست‌مداران شعبده ‌بازی کنند؛ نویسنده: سید سلیمان ندوی؛ ترجمه دکتور سیاه سنگ

 معلومات مختصر در بارهٔ شخصیت ملی، دیوان نرنجن داس وزیر مالیهٔ شاه امان الله و پدر “بی بی رادو جان”

د ۱۹۲۰ میلادی کال د جولای میاشت کښی، افغانی هیئت د افغانستان د خارجه چارو وزیر علامه محمود طرزی په مشری، د افغانستان د خپلواکی د په رسمیت پیژندلو د تړون د لاسلیک لپاره، بریتانوی هند ته سفر وکړ.

افغان ملی شخصیت، ښاغلی دیوان نرنجن داس، د شاه امان الله د کابینی د نن ورځی د مالیی وزیر معادل، ددی هیئت یو لوړپوری غړی وه.

ادامه خواندن د یوی پیړی څخه پخوا؛ بیشتر از یک قرن قبل : داکتر ناصر اوریا

امروز ( ۲۶ ) سرطان درست نیم قرن از سقوط رژیم کهن سال پادشاهی و حکمروایی دهساله و نه چهل ساله (در سی سال اول و عمدتأ در دو دهه اول قدرت واقعی بدست صدراعظمان وقت : هاشم خان ، شاه محمود خان و محمد داود بود ) آخرین شاه افغانستان میگذرد .

در تمام این پنجاه سال هیچگاهی ما به نقد علمی و تاریخی این اثر گزار ترین حادثه تاریخ کشور خود نپرداخته اییم .

همه ما به توضیح حادثه پرداخته و یا قضاوت مینماییم و چه بسأ که این رویداد تاریخی را وارونه و نا مستند تشریح مینماییم . موضوع زمانی اسفناک میگردد که تمام هم و غم ما و ملاک قضاوت ما در مدار شخصیت شاه مرحوم و یا محمد داود فقید دور میخورد و میخواهیم ملامت و سلامت را ثابت نماییم .

نقص کار در کجا است

؟https://www.youtube.com/watch?v=-XuRknCILik

ادامه خواندن جمهوری و یا جمهوریت : میرعبدالواحد سادات

نا نوشته پیداست ، که به خاطر کاربرد نادرست برخی وامواژه ها در زبان فارسی دشواری های نوشتاری پدیدار گردیده است .

پیش از آنکه این دشواری ها برشمرده شوند ، لازم دیده می شود ، به فرنام دیباچه این گفتمان  نگاه فریدریش انگلس دوست کارل مارکس، مارکسیست شناخته شده را   در مورد زبانهای تازی وفارسی برخوانیم:

نامه انگلس به مارکس در باره زبان فارسی:

«چند هفته است که در پهنه ی ادبیات وهنر مشرق زمین غرق شده ام . از فرصت استفاده کرده و به آموختن زبان فارسی پرداخته ام ، آنچه تا اکنون مانع شده است تا به آموختن زبان عربی بپردازم ، از یکسو نفرت ذاتی من به زبانهای سامی است واز سوی دیگر وسعت غیر قابل توصیف این زبان دشوار با(داشتن) حدود چهار هزار ریشه که در دو تا سه هزار سال شکل گرفته است .( می باشد). برعکس زبان فارسی ، زبانی است بسیار آسان  وراحت. اگر الفبای عربی نبود ، که همیشه پنج تا شش حرف  نزدیک به یک صدا تلفظ می شوند  واعراب نیز روی کلمات گذاشته نمی شود ، که دشواری های در خواندن  ونوشتن بوجود می آورد ، با این حال قول می دهم ، که در ۴۸ ساعت دستور زبان فارسی را  فرا بگیرم .

ادامه خواندن نگاهی به واژه های همآوا  وکاربرد درست آنها در زبان فارسی : دکتور حمید الله مفید

د١٩٦٧ كال دفبروري په ٢٣ نيټه مشهور امريكايي فيلسوف ژبپو ه اودنظرياتو څښتن نوام چامسكي يوه اوږده مقاله په ”   New York Review of Books “ خپره كړه .  ددې مقالي ارزښت په دې كې دې  چې تر ننه پوري  دروښانفكر دمسوليت په باب اړينو مسايلو ته اشارې لري . په ١٩٦٧ كال كې د ويتنام جنگ په زور كې وو ، اودا مقاله ددغه ناوړه جگړې په وړاندې يو جدي غبرگون و . داسې جگړه لكه دنورو جگړو په څير دامريكا پر ټنډه دشرم اوبې ننگۍ يوه ټاپه وه . دغه جگړه كې  چى له دوه مليونو زيات كسان په كې ووژل شول .مليونونه خلك په كې ټپيان اومعيوب شول اويو كوچني او بيوزلي هيواد لكه ويتنام يې له خاورو سره خاورې كړ . د دې مقالي له خپريدو څخه  چې نږدې نيمه پيړۍ تيريږي  په ٢٠١٧ كال كې دلومړي ځل له پاره همدا مقاله په يوه كوچنۍ كتابچه كې دچامسكي له يوې سرېزې سره خپره شوه . 

ادامه خواندن دروښانفكرانو مسووليت ؛ دنوآم چامسکی له نظره : محمد اکبر کرگز

مشتمل برتک بیتی ها ؛ دوبیتی ها و رباعیات گلچین دری ؛پشتو وترُکی

https://usercontent.one/wp/jameghor.com/wp-content/uploads/2020/09/dr_faizullah_aymaaq_book1_10092020.pdf?media=1681584597

رها در کویر تنهایی و برهوت خویشتن پنداری

تنهایی فریادی در سکوت و حادثه ای در زمان است که فراتر از پندار چون کابوسی بر روان انسان سنگینی می کند و چنان بر روح و روان انسان تأثیر می افگند که خود را در جنگل وحشتناک تنهایی و کویر بی پایان سکوت زمین‌گیر و از پای افتاده احساس می کند. چقدر دردناک است، آنگاه که کوله بار تنهایی بر دوش، ایستاده و منتظر در گذرگاۀ تاریخ، در موجی از اضطراب های نفس شکن و گلوگیر و وسوسه های جگر سوز و اندوهبار در برهوتی از تنهایی چرخ زمان را به پیش بزنی و آهسته و پیوسته و شماریده  به سوی پایان هایی گام برداری که ناپایانش خوانند و هیچ ندانی که با چه ماجرا های دردناک دیگر مشت و یخن خواهی گردید. در این سیر و سفر حیرت شکن و شگفت انگیز آنچه بیشتر مایۀ نگرانی است، اینکه تا چه زمانی شوربختانه این جنازۀ تنهایی و تابوت اعتزال را با شانه های زخمی تا گورستان نامرادی ها حمل خواهیم کرد و آیا روزی فراخواهد رسید که موفق به تقسیم درد گرانسنگ تنهایی با یاران و عزیزان شد؟

ادامه خواندن کوله باری از تنهایی بر دوش ایستاده در گذرگاه تاریخ؛ قسمت نخست : مهرالدین مشید

پشاور و وزیرستان جنوبی دو آستان بسیار پر ماجرای  سیاسی وتاریخی اند ، که در اسناد تاریخی به  بازتاب دارند. نخست : کوتاه نگرشی به ریشه شناسی نام های پشاور و وزیرستان : نام پشاور : نام پشاور  از نام شاپور یکم پادشاه ساسانی که بر این شهر دست یازید  اقتباس شده است . در دوره کوشانی ها نام آن پورو شاپور بود . این شهر به روایت کتاب پایگاه تاریخ و فرهنگ ایران  و کتاب ( بودیسم در افغانستان  برگردان یحیی حسینی) و  کتاب دانشنامه جهان اسلام  ودر فرجام به روایت دهخدا نام پشاور از پورشاپور یعنی جایگاه فرزند شاپور گرفته شده است . 

دولت اشکانی سکایی پادشاهی داشت به نام گندفر  در نیمه نخست سده نخست میلادی  این شهر را فتح کرد و یک لوح سنگی که نام گُندفُر  بر آن حک شده است نیز در این شهر یافت شده است . پشاور در دوران کنیشکا کدفیسوس پایتخت تابستانی این پادشاه بود .

در این شهر اکثریت پشتون و اقلیت های تباری تاجیک ، هزاره و کوچی ها  زیست می کنند ، زبان گویشی  اکثریت مردم پشاور  پشتو لست افزون بر آن مردم به زبان های  ، فارسی، هندکو، پنجابی و اردو نیز سخن می رانند.   در فرجام نام پشاور یک نام فارسی میانه است ، که در زبان پشتو امروزی به گونه پخاور تغییر خورده است.

نام وزیرستان : یعنی جایگاه وزیر از دو واژه وزیر و ستان ساخته شده است 

واژه وزیر :  به چم یا معنی دستور ، دانشمند ، شکل اوستایی آن Vichira یعنی فتوا دهنده ، صورت پهلوی آن وچیر ، در تلوموت موسی و در زبان عبری به گونه ای Gzyrpt در زبان عربی به گونه ی الوزیر شده است ، در زبان سریانی geziräye این واژه در زبان ارمنی به گونه Vichir گردیده است. واژه وزیر در زبان های هندوستان به گونه ای  وزیر  بکار رفته است و در زبان فارسی میانه وجدید به گونه ی وزیر  استفاده شده است.

ادامه خواندن نگاهی کوتاه  به زبان رسمی و کاربردی اداری و دولتی و مردمی در پشاور و وزیرستان جنوبی : دکتور حمیدالله مفید

ملنگ یکی از شاهکار های عکاسی (میشو )عکاس مشهور فرانسوی که در سال های 60-70 عکاسی شده. من همیشه عاشق این چهره ام و در هر کشور بودم و هستم ملنگ با من است و من با ملنگ. در سال 2010 برایش نامه ی نوشتم بنام (چشم ها و درد ها)که با شما عزیزان به اشتراک می گذارم. 

چشم‌ها و درد ها 

به چشمانت نگاه می‌‌کنم . به چشمان مرموزت که درد تمامی آفرینش را بارور است خیره شده ام. چشمانی که هزاران قصّه یی نا‌ گفته از تاریخ آن دیار را در خود پنهان کرده. چشمانی که در آن آتش زرد هیزم‌های سوخته با دود تیره رنگ رنج‌ها بهم پیوسته اند و در کاسه‌های گویای صورتت مهمان شده اند.

چشمان تو اقیانوسی از تلاش است در پی‌ آزادی، و درخشش سحر آمیز نگاهایت دنیایی ناگفتنی را در یک لحظه بیان می‌‌کنند.من همیشه در نگاه‌هایت به تو پیوسته‌ام و مدام ترا بدرقه می‌‌کنم. چشمان تو آیینه قلب من است در دیار پر ماجرای غربت. هر وقت نگاهم به دشت پر آرزوی چشمانت می‌‌افتد یکباره تنهایی‌ مرا ترک می‌‌کند.

تو‌ای آزاده مرد جاودان سرزمین‌های خوب دلم !

چه زیبا ریسمان اسارت را تا ابدیت از گردنت باز کردی و چون یادگاری از رها یی بر سرت جا داده یی .

ادامه خواندن چشم‌ها و درد ها : نوشتهء بانو هما طرزی

وطنداران عزیز ! 

نظر به تسلسل معرفی شخصیت های آگاه ، شریف ، صادق ، با وجدان، و وطن دوست  اکنون شخصیت را به معرفی می گیرم که سرکار می خواست غرورش را بشکنانند و انرا به مرد افسانه تبدیل کند زیرا عاشق وطن ، عدالت خواه و مبارز بود که همیش در انزوا قرار داشت.

این شخصیت بزرگ محمد انور انقلاب است . از دوستان ، خانواده و کسانیکه از ایشان معلومات دارند خواهش می نمایم در مورد  زادگاه ، سال تولد ،تعلیمات ابتدایی ، و ظیفه معلمی بر علاوه مکتب عاشقان عارفان  کدام مکتب دیگر و سال وفاتش را بنویسند ممنون و مشکور  می شوم .

ادامه خواندن زندگینامه محمد انور انقلاب : نوشتهء امان کبیری