دسته: مطالب تحقیقی و علمی

ســــعدیا مرد نیکو نام نمیرد هرگــز 

مرده آنست که نامش به نیکویی نبرند

در کشور سویدن، افغان‌ها برهبری جناب آقای پوهاند رسول رهین فعالیت‌های خوبی را در باب احیاء فرهنگ افغانستان انجام داده اند، از جمله کتابی بنام «کی کیست در فرهنگ برونمرزی افغانستان» که سلسلتاً تهیه و بچاپ می‌رسد، در جلد سوم آن نگارندۀ این سطور کلمات چندی دربارۀ حیات پربار و با برکت ارواح‌شاد، جنت‌مکان استاد روهی نوشتم و مدیر نشرات با تصرفاتی آنرا بطبع رسانید.

راقم این سطور در سال (1959 مسیحی) متعلم مکتب دارالمعلمین کابل بودم، معلم مضمون پشتوی ما استاد مرحوم محمد صدیق روهی بود. استادان آن سال شخصیت‌های مشهوری بودند که بعدها در افغانستان چهره‌های شناخته شده شدند، استاد عبدالمحمد شینواری، حفیظ‌الله امین که بعدها رئیس جمهور افغانستان شد، استاد غلام‌علی آئین که وزیر و والی دوران خود مقرر گردید، استاد محمد وزیر نظامی، استاد راز محمد زارع و دیگران.

ادامه خواندن خاطراتی از فرهنگی‌مرد وطن استاد محمد صدیق روهی : نوشته ء پروفیسور داکترعنایت الله شهرانی

زبان بازتاب خرد آدمیست ، انسان با واژه ها جهان را می شناسد وبا زبان  اندیشه وتفکر خود را به دیگران  بازتاب می دهد.زبان  نماد شناخت انسان از جهان است.

با به دیده داشتن همین اهمیت زبان است ، که  روز ۲۱ ماه فبروری برابر به دوم و گاهی سوم ماه حوت از سوی یونسکو به عنوان روز جهانی زبان مادری نامگذاری شده است.

نامگذاری این روز در کنفرانس عمومی یونسکو در سال ۱۹۹۹ ترسایی به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی   نیز به تصویب رسید، مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز به دلیل  اهمیت  زبان مادری سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان ها اعلام کرد واز سال ۲۰۰۰ ترسایی از این روز در بیشتر کشور های جهان گرامی داشت  به انجام می رسد.

ادامه خواندن روز جهانی زبان مادری را گرامی بداریم: داکترحمید الله مفید

درین مقاله دربارۀ شخصیتی صحبت می‌گردد که وی را باید بر حق «پدر معارف در افغانستان» لقب داد، این بزرگمرد یا معلم بزرگ معارف افغانستان ارواح‌شاد، جنت‌مکان، فضیلت‌مآب، دانشمند بی‌بدیل، مسلمان پاکدل و خوش عقیده، نویسنده و مترجم و بیدل‌شناس معروف پروفیسور حضرت استاد غلام حسن مجددی می‌باشد. آنچه درین مقاله آورده می‌شود، شمه‌یی از حیات پر فیض و برکت آن انسان متقی، پرهیزگار و مسلمان صادق و متعهد است. و نگارنده تنها احساسات باطنی خود را منحیث یک شاگردش بزعم خود می‌نویسد و هستند کسانیکه بهتر از این قلم بنویسند و شاید هم بمراتب صاحب معلومات دربارۀ آن حضرت باشند. استاد مجددی بوقت حیات مبارکش علاقمند به شهرت نبود و شاگردان وی که بدون مبالغه به ده‌ها هزار بالغ می‌شوند، هر یک بروزگاری مبتلا گشتند، و از جانب دیگر بازمانده‌گانش غالباً در جمع‌آوری آثار و یادگارهای آن موجود عالی‌جناب و گوهر نایاب توجه نکردند. اولین و آخرین معلومات دست‌داشتۀ این نگارنده که توسط برادر دانشمند جناب حضرت صاحب محمد نعیم جان مجددی رسیده است، در سه صفحه کوچک و آنهم معلومات نیم صفحه‌یی در هریک که جمعاً نمی‌توان همه را برابر بر یک صفحۀ معیاری بشمریم، و حتی سال تولد را به قمری آورده بودند که درست نبود، از جانب دیگر تا جائیکه اینجانب منحیث شاگرد آن بزرگ‌مرد تاریخ معارف افغانستان، از شخصیت‌های محترم شنیده بودم جناب در یارکند اویغورستان که امروز بنام سینکیانگ می‌گویند چشم به جهان گشوده است،

ادامه خواندن پوهاند غلام حسن مجددی(رح) مؤسس فاکولتۀ تعلیم و تربیه دانشگاه کابل : دکتور عنایت الله شهرانی

اچوملوف٬ آمر حوزه امنیتی ٬ بالاپوش نو و دوسیه ی کوچکی در دست

٬ در حال گذشتن از میدانیِ بازار است و پولیسِ مو خرمایی با سبدِ پر از انگورِ مصادره شده٬ به دنبال او روان. سکوت در همه جا حکمفرما است… میدان، کاملن خالی است٬ کسی در آن دیده نمیشود…دروازه های بازِ دکانها و میخانه ها٬ مثل دهنهای گرسنه٬ با نگاه های پر از غم و اندوه به روزِ داغِ تابستان  خیره شده اند.  دَور و برِ این دروازه ها ، حتا یگ گدا هم به چشم نمیخورد.  ناگهان صدایی به گوش میرسد که فریاد میزند:

 پدر لعنت٫ حالی دندان هم میکنی؟  بچه ها  ایلایش نتین٬  او روز ها تیر شد٬ حالی دگه دندان گرفتن ممنوع شده٬ بچه ها بگیرینیش٬ نمانین

در همان موقع صدای آهسته ی غو غوِ سگکی هم به گوش میرسید.

ادامه خواندن داستان کوتاهی از انتون پاولوویچ چخوف«چاپلوس» مترجم؛ از زبان روسی : هارون یوسفی 

نویسنده گی یعنی روایت آفرینی و اسطوره سازی های جدید

نویسنده گان، پژوهشگران و روزنامه نگاران در واقع منادیان آگاهی، آزادی و عدالت در جامعه ی خود اند که با توجه به خودآگاهی های انسانی، اجتماعی، تاریخی و جغرافیایی و رسالت های اجتماعی و تاریخی شان، به نحوی خود را در برابر مردم خود پاسخگو تلقی می کنند. بزرگترین رسالت یک نویسنده انتقال اطلاعات و تجربه ها به نسل آینده است تا هویت و ارزش‏ های واقعی تاریخی و فرهنگی جامعه در راستای آزادی و آگاهی ماندگار بماند. از همین رو است که البر کامو بزرگ ترین رسالت نویسنده را خدمت به آزادی و آگاهی عنوان کرده است. با این تعبیر نویسنده گان پاسداران آگاهی و آزادی در هر عصری برای هر نسلی اند.

ادامه خواندن نویسنده گی مسؤولانه یعنی نفخ صور و برپایی شور در دل واژه ها قسمت سوم : مهرالدین مشید

سناریو های شکسته و نشان های گذار؛ اما روایت های سیاسی ناتمام

سقوط افغانستان به دامن تروریسم و بزنگاه ی خطرنا ک ترین گروه‌های تروریستی، در نتیجه ی یک توطئه ی مرموز و سازمان یافته، برابر به از دست رفتن تمامی فرصت هایی بود که مردم افغانستان از سال های زیادی بدین سو برای رسیدن به یک آینده ی خوشبخت و شگوفا، به آن چشم دوخته بودند. هزاران دریغ و درد پیش از آنکه روزنه های امید بر روی شان گشوده شود، همه چیز یک باره پرپر شد. امروز مردم افغانستان نه تنها خود را در کشوری ورشکسته و سخت در انزوای سیاسی و در مقابله با موج سنگینی از فقر، بیکاری، تهدید و توهین تحت حاکمیت زن ستیز، آموزش ستیز و انسان دشمن طالبان احساس می کنند؛ بلکه سنگین تر از آن واگرایی و واداده گی در اردوگاه ی ضد طالبان آنان را مایوس گردانیده است.

ادامه خواندن فغانستان ورشکسته و برنگاه ی تروریستان و واگرایی در اردوگاه ی مخالفان : مهرالدین مشید

 استاد عبدالحی حبیبی در سال (۱۹۱۰م) در یک خانوادۀ مشهور قندهار بدنیا آمد، پدرش آخوندزاده عبدالحق از اولادۀ حبیب‌الله آخوندزاده مشهور به «حبو آخوند» می‌باشد. استاد حبیبی تحصیلات ابتدائیه را در مکتب خرقۀ مبارکه در قندهار و پس از فراغت به تشویق عبدالعزیز خان مشهور به بابا که در آنوقت مدیر جریدۀ طلوع افغان بود در سال (1927م) در قطار کارکنان جریدۀ مذکور شامل گردید. سپس مدیر جریده در قندهار و بعداً مدیر عمومی پشتو تولنه، معاون ریاست مستقل مطبوعات، رئیس معارف قندهار و وکیل تجار در چمن

ایفای وظیفه نمود.

دودمان استاد عبدالحی حبیبی:

همـــه قبیلۀ من عالمان دین بودند

مرا معلم عشق تو شاعری آموخت

در یک فوتو کاپی سه صفحه‌یی که دو صفحۀ کتاب در یک صفحۀ مستند کاپی شده و از صفحۀ «314» تا «319» در آن موجود است تحت عنوان «اوضاع فکری و اجتماعی » در بارۀ خاندان های مشهور علمی و روحانی افغانستان ذکر ها رفته است و در صفحۀ «315» آن نسخه بدون ابتدا و انتها و نشانی که به گفته جناب استاد راشد سلجوقی غالباً مجلۀ «هرات» باشد. در بارۀ دود مان علمی استاد عبدالحی حبیبی سخنان بسیار مؤثق آورده شده است. این یک پراگراف از آن نسخه آورده

ادامه خواندن علامه استاد عبدالحی حبیبی ازقلم نویسای پروفیسور داکترعنایت الله شهرانی (۱۹۱۰- ۱۹۸۴م) 

امروز- بیست و نهم جنوری مصادف است به 164 مین زاد روز انتون پاولوویچ چخوف- داستان نویس و نمایشنامه نویس معروف روس

داستان کوتاه” وانکا ”  را که یکی از بهترین داستانهای این نویسنده است با هم می‌خوانیم 

برگردان از زبان روسی: هارون یوسفی

وانکا

پسر نه ساله به نام وانكا ژوكوف كه او را سه ماه پيش براي شاگردي به بوت دوزی آلياخين سپرده بودند در شب کریسمس خوابش نمي برد. او صبر كرد تا صاحب دكان٬ شب همراه زن و كارگ‌رانش براي دعای عيد به كليسا بروند. 

وقتی همه رفتند، از الماری صاحب دکان، بوتل رنگ و قلم را کشید، صفحه‌اي كاغذ چملک را باز و شروع به نوشتن کرد:

“ پدر کلان عزيز- كنستانتين ماكاريچ، 

مه، به شما خط نوشته میکنم . کرسمس شما مبارک! خدا به شما همه چیز بته ! مه خو مادر و پدر ندارم، تنها خودت برآیم باقی ماندی “

ادامه خواندن  بیست و نهم جنوری مصادف است به 164 مین زاد روز انتون پاولوویچ چخوف: هارون یوسفی  

نخستین بار با جناب داکتر عنایت‌الله شھرانی در شام جمعه 28 جنوری سال 1994 میلادی در مـنطقه 9/4 G شھر اسلام‌آباد آشنا شدم و این آشنایی در امتداد این سی‌سال به دوستی ماندگار و احترام پایداری انجامید. نخسیتن چیزی که توجه مرا در ھمان لحظات نخسـت احوال‌پرسی جلب نمود چھره آرام و آھنگ نرم صدای او بود که از جوھر اصیل و شخصیت مھربان مردی نیکو سرشت ترجمانی می‌نمود.در نتیجه تحولات سیاسی اواخر سال 1996م، تقدیر بر آن رفـته بود که به امریکا سفر نموده و در ھمین‌جا بمانم، و نخستین کسی را که از بودنم در این سرزمین اطلاع دادم جناب استاد عنایت‌الله شھرانی بود. پـس از آن تاریخ به بعد پیوسـته در تماس بـوده و از تجربه و علم و مشوره‌ھای ایشان سود فراوانی برده‌ام. در این 27 سالی که از اقامتم در امریکا سپری می‌شود، سه شخصیتی که بیشتر از ھمه با ایشان در تماس بوده‌ام جناب داکتر عنایت‌الله شھرانی، جناب داکتر محمد نظیف شھرانی و مرحوم استاد سمندر غوریانی بوده است.

ادامه خواندن دکتور شهرانی مردی از تبار احساس و مھربانی : دکتور خواجه بشیر احمد انصاری

پژوهشگرمحترم نصیر مهرین ! 

یقین دارم که مساعی بی شائبۀ شما بخاطردریافت حقایق ناگفته ای تاریخ کشور ما ، جستجوگران و محققین فرهیخته ای داخلی و خارجی را کمک فراوان مینماید. نوشته ای شما پیرامون” کودتا های نام نهاد ” برای من هم انگیزۀ شد ، تا آنچه را که در رابطه به اتهام کودتا از جانب خانوادۀ حکمران علیه مرحوم عبدالملک عبدالرحیم زی و شماری ازاراکین بلند پایه ای وزارت مالیه و سایرشخصیت ها ( درسال 1957) میدانم  ، خدمت شما تقدیم بدارم در قسمت ششم نوشته ای شما با تذکرنام های از محبوس شده گان به ارتباط آن ” کودتای نام نهاد” از پدر من هم ( میرعزیزالله سادات رئیس محاسبات) یاد شده است . اما اسمای جمع آوری شده تا هنوز مکمل نیست. لذا بجا میدانم تا با تصحیح و تکمیل فهرست زندانیان و آسیب دیده گان این اتهام ، همچنان  متکی برمعلومات وبرداشت های ارائه شدۀ پدرم و همکاران نزدیک اوازین ماجرا ، گامی در جهت شناخت هدف و انگیزۀ این اتهام بردارم . تصحیح و تزئید این فهرست درپاورقی([I]) همین معروضه مرقوم است که خوانندۀ محترم میتواند به آن مراجعه نماید. برای توضیح بهتر موضوع لازم میدانم تا قضیه را از دو دیدگاه ارائه بدارم : اولا برخورد سلطنت بمقابل پدرم  چگونه بود . ثانیا” چرا سلطنت با مطرح ساختن اتهام کودتا ، دست به سرکوب مردمانی زد که هیچگاه خطری از آنها متصور نبود . 

ادامه خواندن پیوست با کودتای نام نهاد عبدالملک خان عبدالرحیم زی : عنایت الله سادات

درنودوستانوددې وتلی تاريخ پوه اولرغون پېژندونکی استاد احمد علی کهزاد په اړه مي داڅوټکي معلومات دخپلو پښتو ژبي ځوانو لوستونکو لپاره  وليکل ،ترڅو زموږ پښتو  ژبی ځوانان ددې علمی شخصيت په هکله يوڅه معلومات ترلاسه کړي .

زه چې ورته گورم موږ دخپلو علمی شخصيتوله نومونو سره بلد يو خوددوي ژوندليک موندی لوستی،چي زما په فکردا يوه لويه سهوه ده .موږ بايد دخپل هيواددعلمی او ادبی شخصيتونودژوند ليک په هکله حداقل يوڅه معلوما ت ولرو .  

مشهور تاريخ پوه احمد علی کهزاد!

احمد علی کهزاد دمحمدعلی خان  زوي په ۱۲۸۷ ل کال دثور پر اتمه  دکابل ښار د چنداول  په يوه منوره  اوعالمه کورنۍ کي سترگي نړۍ ته پرانيستلې .

ادامه خواندن داڅېرې دهېرېدوندي- ليکوال : حبيب الله غمخور

سال دوم جمهوریت محمد داوود (1974) بود. به شعبۀ رییس تفتیش وزارت داخله تلفون کردم و از محترم عبدالله ببرک خواستم یا به دفتر کارم بیاید یا بیرون در جایی دیدار کنیم؛ زیرا پرسشی داشتم و برای نوشتن آن موضوع در کتابم بخش خاصی را مدنظر گرفته بودم.

او فرزند ببرک خان ځدراڼ است و پدرش از سران بزرگ قوم که در سال استقلال در جبهات تل و وانه دلیری فوق‌العاده نشان داده بود. به کابل هم آمد و از سوی امان‌الله خان به گرمی پذیرایی شد. شاه در پارک وزارت خارجه با همه بلندپایگان دولت عکس یادگاری گرفت. ببرک خان ځدراڼ نیز در آن تصویر دیده می‌شود.

عبدالله خان ببرک در جوانی از نزدیک‌ترین نگهبانان اعلیحضرت محمد نادر خان بود. شنیده بودم که یک گلوله تفنگچۀ عبدالخالق به بازوی [چپ] او هم خورده است. هنگام دیدار، آن رویداد را تایید کرد. داغ گلوله را نیز نشانم داد و گفت وقتی ناگهان فیرهایی بر اعلیحضرت از سوی متعلمی صورت گرفت، او هم در ارگ بود. شلیک گلوله‌ها جنرالان ایستاده در آنجا و سایر کارمندان دولتی را ترساند، چنانی که وقتی شاه به زمین می‌افتاد، از جنرال‌ها و مامورین یک تن هم نمانده بود. همه گریختند. حتا جنرال شاه محمود خان برادر سکۀ نادر خان پیشتر از دیگران از میدان ناپدید شد. من لاش نادر خان را در آغوش گرفتم.

آن روز – مانند هر سال – شاگردان زیاد از مکاتب مختلف خواسته شده بودند. اعلیحضرت به متعلمین ممتاز جایزه‌ می‌داد. هراس بدی بر شاگردان چیره شده بود. کس نمی‌دانست که چه رخ داد و اینان کجا می‌دویدند. هر سو چیغ و واویلای گریه بلند بود.

ادامه خواندن عبدالخالق؛ اشکِ بزرگ‌تر ازچشم تاریخ- نویسنده: ب. آزاد – برگردان داکتر صبورالله سیاسنگ

،استادیار زبان‌شناسی فارسی، مجری، مترجم و تهیه‌کننده‌ی برنامه‌های فارسی در شبکه‌ی رادیویی مصر

عادت داریم که از واژه‌ی «وام»  بیش‌تر در کارهای مربوط به بانک استفاده کنیم؛ اما این واژه برای بیان یک پدیده در زبان‌شناسی نیز به‌کار می‌رود. «وام‌گرفتن» یکی از کهن‌ترین پدیده‌های تاریخ زبان‌ها است که حاصل تماس فرهنگی است و جنبه‌های زبانی و غیرزبانی خود را دارد.

ادامه خواندن وام‌ گرفتن واژه‌های پشتو در زبان فارسی دری افغانستان؛ نگارنده: دکتر ريم ابوالخير

عبدالملک عبدالرحیم زی (مشهور به ملک خان) فرزند عبدالرحیم خان در سال ۱۹۱۴م در گمران ولایت لوگر چشم به جهان گشود. ملک خان مکتب را در لوگر خوانده و در کابل داخل اداره استخبارات شد. وی به تشبث شخصی شامل یک کورس محاسبه شده و نسبت انجام کاری مورد توجه داود خان که در آن زمان وزیر دفاع بود، قرار گرفت. داود خان وی را به حیث مدیر لوازم مکتب حربیه مقرر نمود. 

ملک خان با استفاده از یک بورس تحصیلی در کشور ترکیه به تحصیل در رشته لوژستیک (لوازم) حربی پرداخت و بعد از عودت به وطن ابتدا به حیث معاون و سپس به حیث رئیس لوژستیک وزارت حربیه تؤظیف شد.

در آنزمان در مکتب حربیه استادان ترکی حضور داشتند و چون ملک خان با لسان و طرز تدریس استادان ترکی آشنا بود، زمانی که معلم غیرحاضر می بود، وی به تدریس شاگردان می پرداخت.

ادامه خواندن ملک خان شخصیت ملی، وزیر مالیه و کفیل وزارت اقتصاد : داکترناصر اوریا

آزادی، مساوات و عدالت برای همه

وز بين المللی حقوق بشر

آزادی، مساوات و عدالت برای همه

گرامي داشت از 75 مين سال اعلاميۀ جهانی حقوق بشر

تتبع ونگارش: ناهيد علومی

روز جهانی حقوق بشر یک موافقتنامه بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تاریخ 10دسمبر 1948 در شهر پاریس کشور فرانسه به تصویب رسیده است.

این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقیی را که تمام انسان‌ها، مستحق آن هستند، به صورت جهانی بیان میدارد.

ادامه خواندن روز بين المللی حقوق بشر : تتبع ونگارش: ناهيد علومی

طیف های گوناگون سلفی ها و دشمنی آنان با فرهنگ و تمدن بشری

هرچند اسلام گرايی پس از ظهور سید جمال الدین افغان در قرن نوزدهم پیشینه ی دوصد ساله دارد؛ اما اسلام گرايی افراطی که پس از ظهور گروه های تروریستی مانند، القاعده، طالبان و داعش و … در سه دهه ی اخیر به مثابه ی زخم سرطانی و علاج ناپذیر در جهان اسلام ظهور نموده اند. این گروه ها نه تنها وحشت و نگرانی در کشور های اسلامی؛ بلکه در سراسر جهان بوجود آورده و حتا تمدن و فرهنگ بشری را دچار مخاطره نموده اند. ظهور این گروه ها و سیطره ی گروه‌هایی مثل طالبان در افغانستان بیش از هر زمانی سبب نگرانی های روز افزون مسلمانان و کشور های اسلامی در سراسر جهان شده است. زد و بند های استخباراتی و روابط پنهان این گروه ها با شبکه های جهنمی منطقه و جهان ثبات و آرامش در کشور های اسلامی و حتا سراسر )هان را به چالش کشیده است. از رویکرد های وحشتناک و تروریستی گروه‌های یاد شده فهمیده می شود که

ادامه خواندن اسلام گرایان افراطی و انحطاط سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام؛ قسمت اول : مهرالدین مشید

 از آن‌طرف اوقیانوس‌ها كتابی تحت نام «ضرب‌المثل‌های دری افغانستان» كه به همت و تلاش دانشمند محترم دكتور عنایت‌الله شهرانی گردآوری شده است. به یكی از دوستان اهل دل در دهلی رسیده بود. اینجانب برای یك مدت كوتاه به خاطر استفاده از ایشان به عاریت گرفتم. منی كه سی سال در قلمرو مطبوعات كشور به عنوان خوشه‌چین رفت و آمد داشتم. حوصله‌مندی و پشت‌كار مؤلف گرامی را در گردآوری (9000) پارچه از فرهنگ عوام را كه با گذشت قرن‌ها و گذشت نسل‌ها پایداری و تأثیر خود را از دست نداده است با گوشت و پوست خود احساس می‌كنم.

ادامه خواندن نظرکوتاه به کتاب ضربالمثل های دری اثر دکتور شهرانی : نوشته مرحوم محمد یوسف کهزاد

کشور افغانستان  و مردم آن دارای  فرهنگ  غنی و قدیم  بوده و در هر  رشته هنر تاریخ  طولانی  دارد. در باره هنر های  نقاشی؛ هیکل تراشی؛ صنایع دستی و مستظرفه؛ معماری  و مهندسی؛ خطاطی  ؛ موسیقی ؛ هنر تمثیل  میتوانیم  به اثر مطالعات تاریخی  و از روی کاوشها و کشفیات بشر شناسان تا حدی  حاصل  نمایم. کشفیات در  استوپه بودای تپه سردار ؛ طلا تپه جوزجان؛ لشکرگاه؛ هده  آخانم  وغیره  نمایانگر سابقه و قدامت  هنر در افغانستان میباشد. همچنان  دو شاهد خاموش سلسل  و شهمامه عظیم ؛ قدرت و مهارت وطنداران ما را شهادت می دهند که طی  دو نیم صد سال کار و زحمت آنها را در بامیان کهن  و نامی تراشیدند.   در مغاره  های  بدخشان بنام کر ها  و بعضی  حصص  دیگر وطنمان مدنیت  های  بیش پنج هزار سال کشف گردیده  است . داکتر  لوئی دوپری  بشر  شناس  امریکایی در  افغانستان سالهای  پیش  بر این نگارنده  آلات و ابزار جنگی ؛ شکار را که از  دوره  سنگ  نمایندگی  میکرد؛ نشان  داد که درباره  هریک  از  آن  الات شرح و بسط ها داشت و معلومات زیاد ارائه مینمود.

ادامه خواندن مروری بر گذشته های هنر درسرزمین زیبای وطن!.: پروفیسور داکتر عنایت الله شهرانی

بارها گفته‌ام که زبانِ پارسی، تنها زبانِ یک عشیره  یک تبارِ و یک جغرافیای ویژه نیست؛ بل زبانِ یک حوزه‌ی تمدنی و فرهنگی بزرگ است که در جریانِ سده‌ها به‌این زبان داد و سِتدِ فرهنگی و تمدنی انجام شده‌ و فرآورده‌های سترگِ اندیشه‌ورزی در بستر آن شکل گرفته‌است.

اما شوربختانه در سال‌های پسین، به‌دلیلِ کم‌کاری و بی‌توجهیِ گاه هدف‌مند و گاه ناهدف‌مند، زبانِ پارسی به‌دلیل مواردِ زیر در افغانستان دچار ناهنجاری‌ها و کژباوری‌ها شده‌است:

• هجومِ بی‌رویه‌ی واژه‌های بی‌گانه، وضعیّتِ این زبان را سخت آشفته ساخته‌است؛• نبودِ فرهنگستان از بهر برابرسازیِ پارسی برای واژه‌های بی‌گانه بسیار محسوس بوده‌است؛

ادامه خواندن آینده‌ی زبانِ پارسی در افغانستان : استاد جاوید فرهاد

نوشتۀ هذا تبصره ایست بقلم دکتور عنایت الله شهرانی بر کتاب «تصّوف و انسان» تألیف پروفیسور دکتور سید عبدالحکیم شرعی جوزجانی.

            بخش اول: زندگینامه و حیات سیاسی و علمی دکتور شرعی جوزجانی.

            بخش دوم: الف- تصّوف و معنی آن. ب- تصّوف در تورکستان و خراسان.

            بخش سوم: کتاب «تصّوف و انسان» دربارۀ خواجه ها و تورکهای اوزبیک.

بخش اوّل

ادامه خواندن تبصره برکتاب «تصّوف و انسان»نوشتۀ : دکتور عنایت الله شهرانی

گفتند روز نخست عقرب، روز بزرگ‌داشت از ابوالفضل بیهقی‌ست. به یاد نوشتهء کتاب‌سوزان در انجمن نویسنده‌گان افغانستان افتادم که بیست و اند سال پیش نوشته بودم.

یك روز دیگر كه دهان بخاری باز بود و مطالعه می كرد از بخاری صدایی شنیدم كه مرا تكان داد. كسی با لهجه‌یی سخن می‌گفت كه تا كنون نشنیده بودم كه زبان فارسی دری را با این همه صلابت و شكوه سخن بگویند.

حیران بودم كه كی‌ست. این قدر فكر كردم كه از شمار نخبه‌گان است. 

سیمای پر شكوهی را در بخاری دیدم كه پیامبروار سخن می‌گفت. فكر كردم پدر كلانم ملا محمد نادر است كه مثنوی معنوی می‌خواند و یا بیت های دشوار بیدل را برای دیگران تفسیر می كند. متوجه شدم كه شعر نمی‌خواند و اما به گونه‌یی سخن می‌گوید كه انگار شعر می‌خواند. 

مجذوب سیما و صدای آن بزرگوار شده بودم. من همچنان در حیرت بودم كه این بزرگوار كی‌ست؟ مردی كه در كنار بخاری نشسته بود، ورق‌هایی را از كتاب ضخیمی بر كند و مچاله كرد و تا خواست در بخاری بیندازد متوجه شدم كه تاریخ بیهقی‌ست. سراپا هیجان شده بودم. آه! خدای من، مگر این همان راوی صادق القول تاریخ، همان تندیس بزرگ صداقت و فرزانه گی، نیای بزرگ من، ابوالفضل بیهقیست! 

ادامه خواندن یاد ازابولفضل بهیقی : استاد پرتونادری

نوبل مالكِ كمپنى هاى سلاح سازى، مخترع ديناميت و چندین مادهٔ منفجرهٔ ديگر زمانی تغییر مسیر داد که روزنامه فرانسوی وی را “سوداگر مرگ” لقب داد. 

در سال ۱۸۸۸ لودویگ، برادر نوبل فوت نمود و چندین روزنامه اشتباهاً آنرا منحیث خبر مرگ نوبل نشر نموده بود.

نوبل از خواندن خبر مرگ در یک روزنامهٔ فرانسوی که نوشته بود:

“سوداگر مرگ مُرد” به وحشت افتاد و تغییر از آنجا آغاز گردید و نام نوبل ماندگار شد.

معلومات بیشتر:

نوبل څوک وه؛ د” مرگ سوادگر” یا د سولی سفیر؟ 

الفرد برنهارد نوبل د ۱۸۳۳ کال د اکتوبر په ۲۱ نیټه په سویدن کی نړی ته راغی او د ۱۸۹۶ کال د ډسمبر په ۱۰ نیټه د ۶۳ کلونو په عمر وفات شو.

نوبل ۳۵۵ اختراعی درلودی چه زیادتره یی د منفجره موادو او سلاحو په برخه کی وی. نوبل په کال ۱۸۶۷ کی ډینامیټ اختراع کړ.

ادامه خواندن برای تغییر مثبت هیچگاه دیر نیست : داکتر ناصر اوریا 

سید مقصود برهان یکی از برنامه سازان  سابقه دار رادیو افغانستان در باره سرشار  شمالی ( روشنی )  چند سطری نوشته است .

یادی از شاعر و نویسنده  درد آشنای کشور  شهید سرشار  روشنی  :   سرشار روشنی که نام اصلی اش غلام شاه بود سرشار تخلص میکرد در شهر چاریکار مرکز ولایت پروان در سال 1309خ  پا بعرصه وجود گذاشت. پدرش پیشه بزازی داشت شخص نیک و با حرمتی بود. او دروس ابتدایی و متوسطه  را در پروان و سپس دارالمعلمین را در کابل خواند. بعد از ختم دارالمعلمین به زادگاه خویش برگشت و در خدمت فرزندان وطن بحیث معلم قرار گرفت، اما با ذکاوتی که داشت زبانهای پشتو و انگلیسی را فراگرفت و به هردو زبان مذکور به صراحت میتوانست صحبت کند. او به مطالعه و مطبوعات رو آورده شعر سرود و مضمون نوشت تا اینکه با یک رویداد جالب در محیط تبارز کرد و توجهاتی را بخود جلب نمود. رویداد از این قرار بود که محترم خان عبدالغفار خان رهبر پشتونهای آنسوی خط فرضی دیورند تصمیم گرفت که به دوره سرتاسری افغانستان بپردازد. او سفرش را از پروان آغاز کرد،

ادامه خواندن معلومات دقیق و دست اول در باره زندگی و وفات سرشار شمالی : سید مقصود برهان

بی‌گمان هر خوانندۀ فارسی‌زبان از تاجیکستان تا ایران، در این مجموعه مقدار معتنابهی از امثال و حکم رایج در جامعۀ خود را پیدا می‌کند و به‌تعداد دیگری که برای او تازه‌گی دارد بر می‌خورد. همانگونه که در موارد متعدد شواهد شعری از شاعرانی چون حکیم ناصر خسرو قبادیانی بلخی، حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی و حکیم نظامی گنجوی و حکیم سنایی غزنوی و مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و افصح‌المتکلمین سعدی و لسان‌الغیب خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی و صائب تبریزی و بیدل دهلوی و اقبال لاهوری را در ذیل امثال و حکم خواهد خواند و گاه صورتی را که در این کتاب آمده است با آنچه که در جامعۀ او به کار می‌رود صرف‌نظر از اختلاف عبارت یکی خواهد یافت و گاه از یک مثل چند صورت را ذیل یکدیگر ملاحظه خواهد کرد و آنگاه اگر به سر قصه واقف نباشد و فقط به عنوان کتاب «ضرب‌المثل های دری افغانسان همراه با تعابیر و حِکم» توجه کند، تعجب او بر انگیخته خواهد شد که به جای خود میمون و مبارک است. 

ادامه خواندن پیشگفتار از دانشمند محترم پروفیسور دکتور سرور مولایی درباره کتاب امثال و حکم دری و پشتو» تألیفات آقای دکتر شهرانی

 محتوای ترانه‌های بابا طاهر آمیزه‌ای است از عرفان، عشق، اندوه مرگ، ناپایداری زنده‌گی و جهان، پند و اندرز. 

عرفان و عشق را که از میان برگیریم دیگر همه‌اش در دایره همان اندیشه‌هایی قرار می‌گیرند که به‌نام اندیشه‌های خیامی یاد می‌شوند.

زبان ترانه‌هایش چنان ساده، روان و دل‌نشین است که از روزگار شاعر تا امروز به مانند ترانه یا دوبیتی‌های عامیانه در میان مردم با سرود و تغنی خوانده می‌شوند.

ادامه خواندن سایه اندیشه‌های خیام بر ترانه‌های بابا طاهر عریان : استاد پرتو نادری