دسته: مطالب تحقیقی و علمی

“څـو چـی پاتی یو افـغـــان وی، تل به دا افـغـانستـان وی” 

استاد عبدالرؤف بینوا د مفتي عبدالله (مشهور په مفتي عبده) زوی، د ۱۲۳۲ کال د وږی د میاشتی په لومړی نیټه (۲۳ اگست ۱۹۱۳) دکندهار ښار کی، په یوه دینداره او منوره کورنی کی، نړی ته سترګی پرانسیتی.

لومړنی زده کړی یی د قرانکریم، عربی ادبیاتو؛‌ صرف، نحو، بدیع،‌بیان، فقی او نور علوم د پلار او مشر ورو څخه وکړی او وروسته کابل ته راغی او خپلو زده کړو ته یی دوام ورکړ.

لا نوې ځوان وه چی دری، عربي ، اردو، او انگريزي ژبي یی زده کړي وې او په هغو کي د پوره مطالعې، لیکنو او ژباړو څښتن وه.

ادامه خواندن دافغانستان ليکوال،مورخ،شاعر،څيړونکی/محقق ،سياستپوه، ژونالېستانو له اړخه : دکتور ناصر اوریا

هرج و مرج فکری و فرهنگی و نفرت پراگنی های قومی و زبانی

پس لرزههای حاکمیت طالبان نه تنها افغانستان را به دامن تروريسم و لانۀ گروه‌های خطرناک تروریستی افگند؛ بلکه بدتر از آن این کشور را دچار شدید ترین از هم گسیختگی های فکری و فرهنگی نیز نمود. هرچند این از هم گسیختگی ها ریشه در حکومت های پیشین بویژه حکومت غنی داشت؛ اما پس از حاکمیت طالبان با شدت بیشتر از هم گسیخت. همصدایی های ملی و مردمی و کثرت گرایانه به هرج و مرج و آشفته صدایی های ضد ملی و ضد انسانی بدل گردیده است.

ادامه خواندن پس لرزه های حاکمیت طالبان و ازهم گسیختگی های فکری و فرهنگی : مهرالدین مشید

محترم دکتورعبدالغفورروان فرهادی  ینک با لطف حق سبحانه  تعالی، عمرم  به  هشتاد و هفت رسیده،  که در باره ٔ فرهنگ یا  لغت نامه ٔ تهیه داشته ٔ دوست دیرینم  داکتر فیض الله ایماق چند  کلمه ٔ را برشته ٔ تحریر می آورم.  داکتر  فیض الله ایماق از سالیان درازی  بدینسو، در تحقیق و تتبع در باره ٔ زبان تورکی اوزبیکی مصروف می باشد .  من همواره از ایشان میخواستم، که لغت نامه ای در بارهٔ  زبان تورکی اوزبیکی با ترجمه ٔ فارسی/ دری آن بنویسند، تا فارسی / دری  زبانان، به خصوص کسانیکه اصلاً تورکی الاصل می باشند، ولی به اثر عوامل مختلف، زبان شانرا از دست داده اند، و علاقمند آموختن زبان آبایی خود میباشند، از آن مستفید شوند. و از جانب دیگر یک عده فارسی زبانان و سایر گوینده گان زبانهای افغانستان  شاید، علاقمند آموختن زبان تورکی اوزبیکی باشند، که آنها نیز به  این نوع فرهنگ، خصوصاً تورکی به فارسی / دری مراجعه نمایند. 

ادامه خواندن سخنی چند پیرامون فرهنگ ترکی اوزبیکی به فارسی دری : دکتورعبدالغفورروان فرهادی

بیست سال (٣٤ سال) تمام از رفتنش میگذرد؛ رفتنی که تلخ بود و جانگداز. بیست سال پیش، تاریک اندیشان و تاریخ زدگان غافل، مردی را به گلوله بستند که آرمانی جز صلح در دل نمی پرورید و آرزویی جز مدارا برای جنگ افروزان، در اندیشه نداشت.

اما شبیخونیان که جنگ و آدم کشی را مایۀ مال اندوزی ساخته بودند ، آدمی چون او را چگونه می توانستند برتابند؟

داکتر بها ء الدین مجروح ، دانشی مردی بود روشندل که از آرمانخواهی بیزار بود و روشنفکری را در جایی می جست که ازهر گونه رنگ تعلق آزادباشد . او خود در همان سالها در جستاری چنین تعبیری ازروشنفکر دارد: «روشنفکر موجود جانداریست که برای راه رفتن ، به جای پا، از سرش کار می گیرد…او به مثابۀ یک فرد ، قد می افرازد و هوای خویشتن خویش را دارد.بر آن است تا خویشتن را و پیرامونش را به وسیلۀ دیدگاه روشنفکری خویش در یابدبه این گونه مرز های همانندی را زیر می پاگذارد؛ به بیگانه یی بدل می شود و خود تبعید را می پذیرد.»

ادامه خواندن ( ٣٤ سال) پس از خاموشی استاد بها ء الدین مجروح ؛ نويسنده : استاد لطيف ناظمى

مار های آستین نظامیان پنجابی پاکستان  را به آتش کشیدند

انفجار در مسجدی در شهر پشاور پاکستان که جان بیش از۶۰ تن را گرفت و دهها نفر را زخمی کرد. این انفجار هولناک نظامیان تروریست پرور و زمامداران ملکی پاکستان را شگفت زده و جهانیان را وحشت زده گردانید. حیرت زده گی جهانیان در این بود که چگونه تروریستان دست به آشیانه سوزی زدند و به مثابهء افعی دست پرورش دهنده گان خود را گزیدند. این انفجار آنقدر مهیب بود که بخشی از مسجد ویران شد و بسیاری قربانیان مدتها زیر آوار ماندند. مسوءولیت این انفجار را تی تی پی به عهده گرفت. شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، این انفجار را بشدت محکوم کرد و خواهان برقراری نظم و قانون بیشتر در خیبر پختونخوا شد. وی افزود که همه ارکان کشور در برابر تروریسم «متحد اند و به وزیر داخلهء این کشور دستور داد که ظرفیت مبارزه با تروریسم به ویژه در ایالت خیبر پختونخوا افزایش دهند.

ادامه خواندن به پا خیزی مردم پاکستان؛ یگانه راۀ نجات ازسیطرۀ نظامیان پنجابی : مهرالدین مشید

تا جائیکه نگارنده آگاهی دارد، کمتر دانشمندی در کشورما در پی شناخت نهادهای جامعه ما درچارچوب قانونمندیهای عام رشد جوامع برآمده وجریان آمد وشد رویدادها را در مقیاس این قانون مندیها سنجیده است. از همین لحاظ اکثراً آثاری که در باب چگونگی و دگرگونیهای تاریخی در وطن ما نگارش یافته اند، در واقع شرح تک حطی وافقی رویدادهای اجتماعی بوده وکمتر عطش پژوهندگان را در تحلیل  چونی وچرائی های وقایع فرونشانده است، اما خوشبختانه بعد از سالها این آرزو برآورده میگردد وکاندیدای اکادمیسین محمداعظم سیستانی با سخت کوشی وجهد فراوان توفیق یافته تا یکی از پروسه های اجتماعی- اقتصادی کشور را که هنوزهم ازخودجان سختی نشان میدهد، از روی مدارک واسناد چنان صاف و ساده برشتۀ تحریر در آوردکه  برای هرخواننده یی فهما و پذیرفتنی باشد.

ادامه خواندن تقریظ برکتاب:”مسالۀاصلاحات ارضی درافغانستان دهۀ ۷۰ قرن بیستم”- نویسنده : شادروان دکتور اکرم عثمان

میر بچه خان کوهدامنی (میربهاالدین) در سال ۱۸۲۵م در ولسوالی میربچه کوت ولایت کابل چشم به جهان گشود. نام وی در زمرهٔ نیکنامترین مجاهدان و مبارزان ملی افغانستان در مبارزه مقابل تجاوز انگلیس ها ثبت است. غازی میر بچه خان در سال ۱۹۰۵م به سن ۸۰ سالگی چشم از جهان پوشید و در قریه آبایی اش در بابه قشقار میربچه کوت به خاک سپرده شد.

روح این قهرمان آزادی افغانستان شاد و بهشت برین مکانش باد. 

میر بچه خان کوهدامنی که اسم اصلی اش میربهاالدین است در سال ۱۸۲۵ میلادی در قریهٔ بابه قشقار ولسوالی میربچه کوت ولایت کابل چشم به جهان گشود.

پدرش میر درویش خان بود که ۹ فرزند داشت و جوانترین همه میر بچه خان (میر بهاالدین) بود.

میر بچه خان به کسبِ تعلیمات متداول آن زمان پرداخته و خواندن و نوشتن را فرا گرفت.

نام این رادمرد همراه با نام بزرگمردان و مبارزین ملی آن زمان در سروده ها و زمزمه های مردمی که از قلب مردم برخاسته اند (نه با تبلیغات اجانب و سوشل میدیا) چه زیبا و به جا ذکر گردیده بود که یک نمونهٔ آن در سرودهٔ ذیل دیده می شود:

محمد جان خان مرد میدان است

ایـوب خـــان، شــیـر غُــران است

میـر بچـه خــان، رس رسان است

مکناتن، لات کلان اس

بیا بچیم انگور بخور

با دقت و توجه به این سرودهٔ مردمی میتوان میزان وحدت ملی، ارزش دادن به مبارزین واقعی و صفات عالی دیگر مردم آنزمان، و نبود اژدهای خودخواهی و نبود پروپاگندهای “قهرمان سازی خیالی” را درک کرد.

ادامه خواندن د افغان-انگلیس دوهمی جگړی سترملی مبارزغازی میر بچه خان کوهدامنی : داکتر ناصر اوریا

شاد روان استاد عبدالواحد بهره  فرزند  مولوی  رحیمداد تیموریُ  نواده ی  مولانا میر محمد یوسف  بهره  از سلسله ی  دودمان تمیوریان هرات  میباشد و در یک  در خانواده ء  متدین پا به عرصه  وجود گذاشت .

استـاد  بهره  علوم  متداوله  ی  عصر را نزد  علمای  مشهور زمان فرا گرفت و در معارف  کشور مصدر  خدمات  زیاد گردید. 

درسال 1300 هش – در زمان شاه  امان الله  خان  که توجه به  علم  ودانش  یکی  از اقدامات  اولیه  حکومت را تشکیل  میداد٬ و در آن  زمان شادروان  علامه   استـاد صلاح  الدین  سلجوقی  مسوَل  معارف  ولایت  هرات  بود ٬ برای  تطبیق  لایحه وظایف  و انکشاف  معارف  در هرات  توجه  خاص  مبذول  داشت اما مردم  که  از نعمت علم کمتر  بهرهمند  بودند برای  انکشاف  معارف  علاقه َ چندانی  نداشتند و از شمولیت  فرزندان  شان در مکتب  جلوگیری  مینمودند . 

ادامه خواندن استاد عبــدالواحـد بـهـره : مــاریــا دارو

پاره‌ای از رباعی‌های خیام با واژه «گویند» آغاز می‌شود. گاهی هم «گویند» و «گفت» در متن رباعی‌هایش می‌آیند. خیام در چنین رباعی‌هایی مانند یک راوی پدیدار می‌شود. سخنانی را روایت می‌کند و بعد می‌رسد به نتیجه‌گیری‌ها و بیان سخنان خود.

در چنین رباعی‌هایی خیام، در همان نخستین مصراع یک روایت ماورایی را بیان می‌کند. بعد سخنانی می‌آورد در تقابل با آن و در نهایت رباعی از چنین تقابلی هستی می‌یابد و خواننده با گونه‌ای از دیالیکتیک محتوایی رو‌به‌رو می‌شود.

گویند کسان بهشت با حور خوش است

من می‌گویم که آب انگور خوش است

ادامه خواندن گویندهای خیامی : استاد پرتو نادری

هرگاه بتاریخ  هنر موسیقی٬ خطاطی٬ نقاشی  مجسمه سازی  وسایر هنر های زیبا در افغانستان  نظر اندازیم ٬ تاریخ  و قدامت این  هنرهای شریفه بیشتر از صدسال و یا اضافه ازآن میباشد.  کاوشهای باستان شناسان داخلی  و گروپهای  خارجی در طول تاریخ  موفق  به کشف مجمسه  های  حیرت آور و کشف  سالون های  بزرگ و جالب در هر گوشه وکنار وطن ما بوده  اند که نشان  دهنده  آثار باستانی آریایی ها  ٬ خراسانیها و افغانستان امروز و میراث  نیاکان ما محسوب میشوند. نظر به  قدامت  تاریخی و حملات  ولشکر کشی های خارجیها بسیار آثار زیبای کشور منهدام و یا دستبرد زده شده و بخارج  انتقال داده شده  است.

ادامه خواندن تاریخچه هنرهای زیبا : ماریا دارو

افغانستان در قوس و قزح رخداد های  واقعی یا دستوری

حالا که یک سال و چهارنیم ماه از حکومت طالبان سپری می شود؛ در این مدت هیچ کشوری امارت طالبان را به رسمیت نشناخته و اما در این مدت بررغم سیاست های تروریست پرورانه و خشونت آفرینی های طالبان در داخل افغانستان و بویژه صدور فرمان های پیهم برای وضع محدودیت بر زنان، تعامل جهان با طالبان ادامه یافته است.

ادامه خواندن  افغانستان درآستانۀ تحول و در فراز و فرود آبستن حوادث جدید : مهرالدین میشد

  بزرگترین دستاورد دو دهه اخیر و انهم بعد از دهه انارشی تنظیمی و استبداد طالبان ، انفاذ قانون اساسی است ( بررسی مندرجات آن قانون بحث جداگانه راایحاب مینماید . ) 

بخش اصلی که همیشه مورد تایید است ، همانا فصل دوم قانون اساسی است که حقوق و آزادی‌های شهروندان را مسجل ساخته است . 

همچنان باید متذکر گردید که بزرگترین نقص در دو دهه اخیر نقض مستدام آن قانون اساسی است که به استثنایی چند مواد آن در عمل رعایت نگردیده است . 

ادامه خواندن قانون اساسی و شکست نظام جمهوری : میر عبدالواحد سادات

اگر گردش روزگار را به دید حیرت بنگریم دفتر زندگی آبستن حکایات تلخ و شیرین و رویداد های ناگوار هستی است. تا آگاهی که خورشید از مشرق طلوع و در مغرب غروب نماید تا آنگاهی که روز به شب و شب به روز چیره گردد ادامه دارد.

آنها که کهن شدن و اینها که نو اند 

هر کس به مراد خویش یک یک بدوند

این کهنه جهان به کس نماند باقی 

رفتند و رویم و دیگر آیند و روند .

اما خوشبخت آنانی که با دست آورد نیکی و انجام‌ کار سودمندی برای بشریت خود را شهره آفاق ساخته اند و در حقیقت نمرده بلکه جاویدانه گشته اند:

مرد نمیرد به مرگ از او نام جست 

نام چو جاوید شد مردنش آسان کجاست. 

ادامه خواندن نگاهی به زندگی نامه و آثار شاد روان صوفی عشقری : ارسالی خواجه عبدالاحد صدیقی

اینکه‌‌ انیس ؛ صرف نام یکی از روزنامه های مشهور و باسابقه کشور  بوده است، و یا انکه  به چیستی وچگونگی وجه تسمیه آن نیز توجه نموده و به گذشته و شناخت شخص انیس نیز نظر کرده ب بینیم که در ورای این کلمه چه فردی، باچه دردی وکدامین قصه ای نمودار میشود و بعدَش صاحب امتیاز ان چگونه بدار فنا رخت سفر می بندد.

ادامه خواندن نشریه انیس : سیلمان لمــر

بـســم الله الرحمن  الرحیم 

کتاب  سلجوقیان ؛ معاصر هرات  که تازه  به قلم  توانای  جناب  استاد نصرالدین  سلجوقی  نگارش  گردیده  است ؛ از طریق  استاد محترم عبدالرحمن « فریدون » سلجوقی  به دستم رسید. از مطالعه  آن  فیض  بردم و خواستم  با  تحریر اندک معلومات  از محتوای  پرُ بهای  این  کتاب  خدمت دوستان چند سطر بنویسم  تا مطالعین  محترم نیز از نشر این  کتاب  ذیقیمت  آگاهی  حاصل  نمایند.  

کتاب سلجوقیان  معاصر هرات  در قید « ۳۰۸ » صفحه با مطالب خیلی دلچسب  معلومات مفید درباره  آبدات  تاریخی هنری  و فرهنگی  و نشر اشعار شعرا؛ معرفی  شخصیت  های   فلسفی ؛ سیاسی ؛ فرهنگی :  چون  علامه محمد عمر سلجوقی ؛  استاد علامه صلاح الدین سلجوقی ؛ مولوی عبدالروف  فکری سلجوقی  و سایر دانشمندان را با  فوتوهای جالب  آثار تاریخی آن منتشر نموده  است.

نشر کتاب سلجوقیان معاصر هرات را که با زحمات زیاد و پشت کار چند ساله ء جناب  نصرالدین سلجوقی ؛ با پشتی از تصویر « مسجد پای حصار و نمای  شرقی  قلعه  اختیارالدین » مزین گردیده و از طریق  موسسه فرهنگی  پژوهشی آرتاکوانا  هرات از طبع برآمده  است ؛ برای  نویسنده این کتاب و سایر سلجوقیان و مردم عزیز سرزمین ما تبریک و تهنیت  میگویم.

ادامه خواندن نظری کوتاهی در مورد کتاب سلجوقیان معـاصــرهــرات اثر محترم نصرالدین سلجوقی : نویسنده ؛ ماریا دارو 

افغانستان پس از حاکمیت طالبان با دشواری های زیادی رو برو است که وحدت ملی و تمامیت ارضی و استقلال سیاسی آن بیش از هر زمانی به چالش کشانده شده است. تمامیت خواهی ها، آموزش ستیزی، زن ستیزی، زبان ستیزی طالبان در موجی از دشمنی با آزادی های مدنی و حقوق بشری، کوچ های اجباری، انعطاف ناپذیری ها، تبعیض ها و برتری جویی های قومی و گروهی آنان زیر چتر شریعت اسلامی چنان روز تا روز شدت اختیار می کند و آرزو های انسانی مردم این کشور را هر لحظه بیشتر از لحظهء دیگر مانند زنگوله های یخ ذوب می کند که هرنوع امیدواری به آیندهء بهتر را به یاس بدل می نماید. این رویکرد طالبان با واکنش های تند اقوام و گروه‌های سیاسی رو به رو شده است.

ادامه خواندن  افغانستان در پرتگاۀ آخرین شانس برای نجات : مهرالدین مشید

‌تجمع، تجهیز و فراهم آوری امکانات تسلیحاتی و لوژیستکی برای گروه های تروریست بین المللی که در شمال افغانستان سنگر گرفته اند، هم زمان است با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان و این  نشان‌دهنده این است که بی ثباتی در این سرزمین، ماندگار و طولانی مدت خواهد بود و متاسفانه باید شاهد اتفاقات ناگوار دیگری در این کشور باشیم. دنیا هم اکنون در برابر طالبان تروریست و حامیان تروریست خارجی شان، چشم بسته است. تلاش می شود تا طالبان به خوب و بد تقسیم شوند و از این گروه یک چهره مناسب تر، ترسیم شود تا زمینه های تعامل با این گروه، به هدف بر آورده ساختن نیت های استراتیژیک بعدی در منطقه مساعد شود. این که چرا افغانستان همواره میدان این بازی های خونین بوده این است که   متاسفانه این کشور، در بیش از چهاردهه اخیر، بستر

ادامه خواندن طالبان وچالشهای جدید درمحوردینامیک قدرت و امنیت در منطقه : عبدالناصرنورزاد

من به تازه گی، کتابی را در خصوص جنگ های چریکی نوشته ام. هدفم، ایجاد راهکار های تاکتیکی برای غلبه بر فاشیسم طالبانی، در وضعیت کنونی است. تاکید کرده ام که بر شکستاندن بن بست موجود، جنگ چریکی، به خصوص توسل به جنگ چریکی شهری، یک نیاز مبرم و یک کار مفید خواهد بود. خوش بختانه این کار من، با استقبال جدی و صمیمانه ی مردم و نیروهای ضد طالبانی، مواجه شد.  اما هنوز از طیف همفکر طالب، واکنشی وجود ندارد. شاید بعد تر، چنین شود.

نکته حایز اهمیت این است که چطور بتوانیم با روی کرد ساده، اول بن بست موجود را بشکنیم، بعدا به شکست دشمن برویم و  در مرحله اخیر، به تسخیر قدرت سیاسی، دست یابیم؟ من با مطالعۀ آثار عمدتا چپ کلاسیک، چریک های فدایی خلق، جنبش 26 جنوری در کیوبا( ارنستو چه گوارا و فیدل کاسترو)، شش اثر نظامی مائو و سایر موجود در خصوص این نوع جنگ، تلاش کردم تا یک استخراج ذهنی ای بومی شده، منطبق با وضعیت و بدرد بخور را طراحی کنم.

ادامه خواندن جنگ چریکی شیوه ای درست است برای تسخیرقدرت سیاسی : عبدالناصر نورزاد

حکومت فراگیر ترفند های تازۀ پاکستان برای مشروعیت بخشیدن به طالبان!

افغانستان تحت حاکمیت طالبان به مثابۀ بهشت و لانۀ امن تروریستان جهانی؛ پس از بیست سال حضور سنگین نظامی و سیاسی امریکا در این کشور روز های دشوار و آزمونی  و شرایط بس پیچیده و مبهم و تنش آلود را در موجی از فقر و بیکاری و ستیزه جویی های همگانی و از هم گسیختگی های شدید سیاسی و اجتماعی و اقتصادی پشت سر می گذارند.

در هرچند بیش از یک سال از حکومت طالبان سپری شده و از قانونیت و مشروعیت ملی و بین المللی آن خبری نیست و تا کنون هیچ کشوری امارت طالبان را به رسمیت نشناخته است؛ اما با همان سنگینی به محل شدید ترین رقابت های سیاسی و اقتصادی میان قدرت های شرقی و غربی زیر نام تعامل سیاسی با طالبان بدل شده است. این تعامل به مثابۀ تیغی زهر آلود بر گلوی مردم افغانستان هر روز طالبان را تقویت کرده و فرصت بیشتری به طالبان می دهد تا پاشنه های خویش را بر گردههای مردم افغانستان بویژه اقوام غیر پشتون بیشتر فرو ببرند.

ادامه خواندن طالبان ابزاری برای پاکستان؛ برای بازی باامریکا؛ چین و روسیه : نویسنده ؛ مهرالدین مشید

این چهرهٔ مرموز بنیانگذار کشوری است که (بیش از ۴ دهه در پهلوی ایران و کشور های مشخص دیگر)، برای افغانستان قهرمان تخریب و پهلوان کشتار تربیه و ارسال کرده و می کند.

استعمار بر سبیل عادت، در طول تاریخ مخصوصاً در کشور های جهان سوم از بدکارترین ها قهرمان و اسطوره می سازد.

میتوان با آشنایی مختصر با “قائد اعظم” به ماهیت دیگر قهرمانان ساخته و پرداختهٔ استعمار قسماً پی برد.

بلی!‌

این چهرهٔ به ظاهر نحیف، کارآترین وسیله در تجزیهٔ هند بود.

چهره ای که بیش از نیم میلیارد مسلمان هند را به سه بخش جدا کرد.

ادامه خواندن این چهرهً مرموز کیست؟–دا ناولی او مرموزه څیره  څوک ده؟ : نوشتهً داکتر ناصر اوریا

جناب محترم سادات کتابی را تحت عنوان حال واحوال سرزمین من طی (۴۵۰) صفحه طور دیجیتال بچاپ رسانیده است. هموطنان عزیز ما میتوانند برای باز شدن و مطالعه کتاب بروی لینک فشار بدهند و از این کتاب مفید لذت ببرند.

https://mariadaro.com/wp-content/uploads/2022/11/sarzamin.pdf

رابعه جان!

به تو مینویسم از فراسوی سده ها، از سرزمین زندگان به خاکدان مردگان. سال دوهزارودوازده است. میسـنجم: نزدیک به هــزاروهفتاد سـال پیش کشـته شـده ای و سـوسـوی شـکوه نامت به نخسـتین پـرونده “قتل ناموسی” گره میخورد.

رابعه! بگذار بگویم مرا با سروده هایت کاری نیست. میدانم نخستین دوشیزه سرودپرداز کشورم هستی. میدانم نامور، پارسا و پرآوازه ای؛ و نیز همزاد زبان مان: فارسی. میدانم آرامگاهت را زنان و مردان نیایشگاه ساخته اند.

باز میگویم به سروده هایت دلبستگی ندارم. آخـر، در سرزمین عشق و دروغ و کشتار هر کس شاعر است. اینجا جنگسالاران هم شعر مینویسند. دوشیزگان گاه در تنگنای سلولها و گاه در پشت دیوارهای گلین کاشانه های روستایی میسرایند. دستگاه رادیو و برنامه ویژه “سرود بانوان” هم داریم. دختران ما از کنار اجاق و دیگدان دزدانه بیرون میروند، با تلفونهای همراه به رادیو زنگ میزنند و نگاشته ها شان را دکلمه میکنند. آنها ازین هنر در دو لایه کار میگیرند: گفتن سخن راست و پوشاندن سخن راست.

ادامه خواندن شادخت و برده « نامه به رابعه بلخی» نگارنده : نوشین ارباب زاده و مترجم دکتور صبورالله سیاه سنگ

افغانستان روزگار خیلی حساس و وحشتناک و آزمونی را سپری می کند که شرایط آن حتا در تعریف های متعارف جامعه شناسی قابل تفسیر نیست. سخن برسر افغانستان سخن بر سر درد های بی پایان و رنج های بی‌درمان مردان و زنان این کشور به تاراج رفته در پرتگاه تروریزم و باتلاق تروریستان است که روح و روان آنان در زیر شلاق ها و کیبل طالبان افسرده تر و بیمارتر می شوند. هرچند در ماتم سرای افغانستان تحت حاکمیت طالبان آرزوی های مردان و زنان این سرزمین مانند زنگوله های یخ درحال ذوب شدن است و اما در این میان آرزو های شیرین و تک درخت آرمان های دختران مظلوم این سرزمین بیشتر از هر زمانی ناشگفته در حال پرپر شدن است.

ادامه خواندن  تک درخت آرزو های دختران مظلوم افغانستان چگونه ناشگفته پرپر می شوند : مهرالدین مشید

واژه شناسی MORPHOLOGY

واج یا واگ یا واژ شکل اوستایی آن Vach و نیز Väocat  هندی باستانی و سنسکرت آن Vach  وViväkti در پهلوی واژک شده است  به معنی  سخن و آنچه که انسان برای گفتن ادا می کند. 

ریشه شناسی واژه کلمه: الکلمه عند النحاه اللفظ الداله علی معنی   

این واژه از زبان سامی به زبان عربی آمده و به معنی سخنی که معنی داشته باشد. پیش از آن که به شناسایی یا تعریق واژه بپردازم ، خاطر نشان می سازم تعریفی که در کتاب های ادبیات یشین آمده است ، که لفظ با معنی را کلمه گویند از قاموس دستور زبان امروزی برداشته شده است. مفهوم واژه و ارایه تعریفی کارآمد از آن کار ساده‌ای نیست و دشواری این کار از تحلیل ساده‌ترین داده‌های زبانی آشکار می‌شود، هرچند اهل زبان به طور شمی مفهوم واژه را می‌شناسند و از این واحد ساختاری در تولید جمله‌ها (نحو) استفاده می‌کنند.

ادامه خواندن واژه چیست : دکتور حمیدالله مفید

تاجایی که می‌اندیشم، در شعر معاصرافغانستان کم‌ترشعری توانسته است که به پیمانۀ شعر « لالۀ آزاد» ابراهیم صفا به این همه شهرت گسترده و تاثیر‌گذاری بزرگ برسد. گویی این لالۀ آزاد نام دیگر ابراهیم صفا است. اگر هیچ شعر دیگری هم که از این شاعر برجای نمی‌ماند، همین شعر بسنده بود تا نام پرشکوه او را در همه روزگاران پرچم افرازد.

می‌پندارم که « لالۀ آزاد» در پرورش ذوق ادبی شاعران نسل‌های بعد از صفا، به گونۀ مشخص پس از آن که این شعر در مضمون قرائت فارسی، شامل برنامۀ آموزشی معارف افغانستان گردید، تاثیر‌گذاری قابل توجهی داشته است. تا به یاد می آورم کم‌تر شاگرد مکتب بود که این شعر را درحافظه نمی‌داشت. 

ادامه خواندن شعر « لالۀ آزاد» ابراهیم صفا : استاد پرتو نادری