پشاور و وزیرستان جنوبی دو آستان بسیار پر ماجرای سیاسی وتاریخی اند ، که در اسناد تاریخی به بازتاب دارند. نخست : کوتاه نگرشی به ریشه شناسی نام های پشاور و وزیرستان : نام پشاور : نام پشاور از نام شاپور یکم پادشاه ساسانی که بر این شهر دست یازید اقتباس شده است . در دوره کوشانی ها نام آن پورو شاپور بود . این شهر به روایت کتاب پایگاه تاریخ و فرهنگ ایران و کتاب ( بودیسم در افغانستان برگردان یحیی حسینی) و کتاب دانشنامه جهان اسلام ودر فرجام به روایت دهخدا نام پشاور از پورشاپور یعنی جایگاه فرزند شاپور گرفته شده است .
دولت اشکانی سکایی پادشاهی داشت به نام گندفر در نیمه نخست سده نخست میلادی این شهر را فتح کرد و یک لوح سنگی که نام گُندفُر بر آن حک شده است نیز در این شهر یافت شده است . پشاور در دوران کنیشکا کدفیسوس پایتخت تابستانی این پادشاه بود .
در این شهر اکثریت پشتون و اقلیت های تباری تاجیک ، هزاره و کوچی ها زیست می کنند ، زبان گویشی اکثریت مردم پشاور پشتو لست افزون بر آن مردم به زبان های ، فارسی، هندکو، پنجابی و اردو نیز سخن می رانند. در فرجام نام پشاور یک نام فارسی میانه است ، که در زبان پشتو امروزی به گونه پخاور تغییر خورده است.
نام وزیرستان : یعنی جایگاه وزیر از دو واژه وزیر و ستان ساخته شده است
واژه وزیر : به چم یا معنی دستور ، دانشمند ، شکل اوستایی آن Vichira یعنی فتوا دهنده ، صورت پهلوی آن وچیر ، در تلوموت موسی و در زبان عبری به گونه ای Gzyrpt در زبان عربی به گونه ی الوزیر شده است ، در زبان سریانی geziräye این واژه در زبان ارمنی به گونه Vichir گردیده است. واژه وزیر در زبان های هندوستان به گونه ای وزیر بکار رفته است و در زبان فارسی میانه وجدید به گونه ی وزیر استفاده شده است.
ادامه خواندن نگاهی کوتاه به زبان رسمی و کاربردی اداری و دولتی و مردمی در پشاور و وزیرستان جنوبی : دکتور حمیدالله مفید