دسته: مقالات تحقیقی حـــامــد نـــویــد

چنانچه از اسناد تاریخی ادیان برهمنی و بودایی بر می آید، گمان باستان شناسان برای مدت ها براین بود که حوزهٔ ثقافتی کابل (گسترده از کاپیسا و بگرام تا به لوگر) در آغاز تمدن های ویدی و اوستایی یکی از مراکز آغاز مدنیت شهری در حوالی سه هزارسال پیش از تولد مسیح درین بخش قارهٔ آسیا  بوده است. لیکن سندی در دست نبود تا ثابت سازد که زندگانی شهری درعصر «Bronze  برانز » در ساحه کابل و اطراف آن وجود داشته است؛ زیرا به جز از چند سکهٔ بسیار باستانی  بدست آمده از تپهٔ مرنجان شواهد تاریخی بیشتری موجود نبود که این فرضیه را تقویت بخشد ؛ تا اینکه در سال ۲۰۰۷ میلادی استخراج معدن عظیم «مس عینک» توسط کمپنی  (MCC)چین و حفظ آثار تاریخی این ساحه توجه بیشتر باستان شناسان را به ساحهٔ باستانی مس عینک جلب نمود . در ساحهٔ مس عینک معابد بودایی متعددی با پیکره های نهایت مهم و نقاشی های ظریف از عصر کوشانی ها بر فراز تپه های پیوست بهم قرار دارد که باید توسط باستان شناسان با دقت فراوان حفظ میگردید. درین وقت باستان شناسان زیادی از هر گوشهٔ جهان از ساحهٔ تاریخی مس عینگ دیدن کردند . 

در همین آوان آبادی های بسیار کهنتری نسبت به دورهٔ کوشانی ها در پای تپه های مس عینک  نشانی گردید. چنانچه خبرگزاری «صدا و سیمای افغانستان» این کشف مهم را در سال ۱۳۹۴ خورشیدی به نشر رساند.  

ادامه خواندن به سلسلهٔ معرفی مظاهر تمدنی افغانستان ؛شهر باستانی  پنج هزارساله لوگر در «مس عینک» :حامد نوید

هرانکس که در راه آزادگی

دهد نقد جان و سرو زندگی

شهید است و باشد خدا یاراو

بوَد رحمت حق سزاوار او

ادامه خواندن تقدیم به روان پاک شهدای هم میهنم : حامد نوید

شاید در افغانستان کمتر عاشق جوانی را بتوان یافت که آهنگ:« خورشید من کجایی، سرد است خانه  من »، را گاهی در خلوت خویشتن خویش زمزمه نکرده باشد. این آهنگ از ساخته‌های استاد فضل احمد نی‌نواز است، هنری در اوج با صدایی در اوج آمیخته که چنین ماندگار شده است.

خورشید من کجایی، یک شعر عاشقانه که در آت صمیمیت شگفتی حس می‌شود

شعر از شاعر آزادی‌خواه و انقلابی ایران ابوالقاسم لاهوتی‌ است که برای آزادی و مشروطیت مبارزه می‌کرد. شاید از حقیقت به دور نباشد که این شعر در سرزمین و زادگاه شاعر، آن شهرت و محبوبیت را نداشته باشد که در افغانستان.

ادامه خواندن من کجایی، سرد است خانۀ من! آواز خوان فقید ساربان: استاد پرتو نادری

بنام خداوند علم وهنر!

گفتند كه چهار زبان است اولى، يونانى بترتيب فارسى-درى، لاتينى و سانسكريت كه باستانى بودن زبان ، ادبيات غنى و تغيير اندك در هزارهَ اخير را مبنا و ملاك قرار داده اند . اما اين مهم را همه ميداند كه زبان فارسى درى  ياهمان فارسى باستان زبان كلاسيك اول جهان بوده و است نه دوم, چرا كه در نشست ادبى سه روزه برلين سال ١٨٧٢ ميلادى اروپاييان  ياغربى  ها بودند كه داورى مى كردند ولى شوربختانه در آن زمان ما در كشور خود موقع آن را نداشتيم تا در اين نوع مسائل كدام گفتمان يا بحثى داشته باشيم و يا كه بدانيم در دنياى فرهنگى، ادبى و علمى چه جريان دارد .به هر روى واژه كلاسيك از زبان يونانى و واژه كلاسيكوس مشتق شده است كه در وهله نخست درجه اول معنا شده  بود و بعد ها زيبا و الگو معنى شده است . حالا بايد بپردازيم به زبان هاى كلاسيك جهان، پس بدانيد كه در يونان پيش از “هومر” و دوشيزه “سافو” اولى از مردان و دومى از زنان هيچ نويسنده و يا عالم ،دانشمند، شاعر و يا كدام نسك ، بياض يعنى كتاب و دست نويس كه پايه علمى يا اكادميك داشته باشد وجود نداشته و اولين نبشته ها “ايلياد” و “اوديسه” از هومر بوده است كه در ٨٠٠ قبل از ميلاد نبشته شده است و يك مشت سروده هاى رزمى و حماسى بوده و هر بياض شامل ٢٤سروده است و اصلن تمامى تمدن و تاريخ

ادامه خواندن زبان هاى كلاسيك جهان: آریان

مسجد نه گنبد در سه کیلومتری جنوب شهر بلخ، یکی از بناهای کهن درشمال افغانستان است و از زمرهٔ  قدیمی ترین مساجد در شرق ساحهٔ اقتدار خلفای عباسی  بشمار میرود. این بنای باستانی  به گمان اغلب دراخیر سدهٔ هشتم میلادی و آغاز قرن نهم میلادی اعمار گردیده است. سبک معماری مسجد تاریخی نه گنبد با طرح های دقیق گچ بری، گل وبرگ کاری های ظریف  و طاق های پهن متشکل از دو منحنی متقاطع ، که از خصوصیات اصلی بناهای تاریخی افغانستان میباشد ، از شکوه و عظمت خاصی بر خوردار است.

اکثر تاریخنگاران اعمار آنرا به دورهٔ سامانیان اطلاق میدهند وبرخی این بنا را کهن تر ازعصر سامانیان  دانسته و به این باورند که بنای نه گنبد در ادوار پیش از اسلام درعهد اقتدار خاندان برمکی اعمار گردیده است وشاید همان معبد باستانی نوبهار باشد که برمکیان بلخ معتکف آن بوده اند. درحالیکه محل اصلی معبد نوبهار بلخ پس از ویرانی آن توسط قیس بن حیتم سلمی فرماندهٔ سپاه اموی درسال ۶۶۰ میلادی به طوردقیق معلوم نیست. ولی این نکته  مستند است که پس از رو آوردن خانوادهٔ برمکی به دین اسلام ، فضل فرزند یحیی برمکی به امر المنصورخلیفهٔ بغداد  در سال ۷۹۴ میلادی والی خراسان شد و بقایای معبد نوبهار را به مسجدی تبدیل نمود.

ادامه خواندن مسجد نه گنبد یا حج پیاده: استاد حامید نوید

دیروز خبر اعتراض اهل فرهنگ هنرمندان ، و معاریف هرات به ثبت  نادرست «هنرمینیاتوری و خوشنویسی  هرات»  به ‌نام «میراث مشترک ایران و ترکیه» در یونسکو پخش شد که خبر یست ناگوار ونشاندهندهٔ عدم آگاهی کارکنان سازمان جهانی یونسکو از تاریخ فرهنگ افغانستان و کشورهای منطقه. بدیهیست که این تشبث از طرف نمایندگان کشورهای ایران و ترکیه در نبود نمایندهٔ دولت افغانستان در سازمان جهانی یونسکوصورت گرفته است. لیکن بگفتهٔ حکیم ابو علی سینای بلخی این ادعا گزاف آسانی نیست؛ زیرا بنا بر اسناد معتبرتاریخی حذف نام افغانستان وبخصوص هرات منحیث خاستگاه و پرورشگاه این هنر، عملیست ، غیر اکادمیک وبرخلاف حقایق تاریخی که میتوان آنرا سرقت تاریخی و فرهنگی و مغایر اخلاق علمی دانست.

ادامه خواندن تخطی سازمان جهانی یونسکو؛در رابطه به معرفی نادرست «هنر مینیاتوری و خوشنویسی هرات» به ‌نام «میراث مشترک ایران و ترکیه» نوشته: حامد نوید

این خاک که درخون شده یاران وطن ماست

وین خانهٔ ویران شده بیت الحزن ماست

هرخشت که از پیکر این خانه شود کم

چون پارهٔ جانیست که عضو بدن ماست

دودی که   بلند است از ین خاک دریغا 

ازسوختن گلشن و دشت و دمن ماست

ادامه خواندن سر چشمهٔ کیوان : حامد نوید

   معبد بودایی ایبک که ازسنگ بزرگی تراش یافته درولایت سرسبز سمنگان موقعیت دارد واین جایگهاه تاریخی دربین اهالی محل بنام تخت رستم مشهوراست.

درعهد تمدن اوستایی سمنگان وخلم ساحه ای بود آبادان ازتوابع زریاسپه که ویرانه های آن هنوزشکوه مدنیت پارینهٔ آریانای باستان را به یاد می آورد. زریاسپه نام دیگری بخدی یا بلخ کهن بود و ازآنجایکه فکر میشد زادگاه زردشت است مورد حرمت وقدرفراوان قرارداشت. مردم محل را عقیده برین است که زردشت مدتی را درسمنگان سپری کرده واین معبد سنگی بزرگ را رستم بنا نموده است. چون کسی بجزرستم نمیتوانست سنگی به این بزرگی را تراش کند ومعبدی را برفراز آن بیافزاید. نظربه عقاید پارینه رستم قهرمان افسانوی آریانا با رخش اسپ رزمنده و معروفش برای شکار به سمنگان آمد و پس ازحوادثی چند با تهمینه دختر پادشاه سمنگان آشنا شد. تهمینه به اودل باخت ورستم نیزبا او نرد عشق ورزید . شاه سمنگان تهمینه را به زنی رستم داد که ثمرهٔ این ازدواج فرزندی بود بنام سهراب. ازینرو مردم محل این جایگاه تاریخی را که در قلب ولایت سمنگان واقع است بنام تخت رستم یاد میکنند. ادامه خواندن معبد سنگی ایبک یا تخت رستم به سلسلهٔ معرفی آبدات تاریخی افغانستان : نوشتهٔ – حامد نوید

 بنا بر مطالعات و شواهد تاریخی معبد نوبهار بلخ یکی از بزرگترین نیایشگاه های کهن درشمال افغانستان و حتی منطقه بوده و در مورد آن پرسش های زیادی موجود است. عده ای آنرا عبادتگاهی مربوط به آئین زردشتی خوانده اند و گروهی این نیایشگاه بزرگ را بنا بر اسناد دست داشته یک معبد بودایی دانسته اند. نظر به یادداشتهای هوانتسانگ واقعه نگار و زائر چینی در مورد معبد نوا ویهاره Nava Vihara یا نوبهار، دو برادر بلخی بنامهای ته پوسو و بلیهکا از نخستین حواریون بودا بودند که وی هشت هفته بعد از رسیدن به روشنایی ودریافت حقیقت، هشت تار موی خودرا به آنان هدیه داد.

 

ایندو برادر بلخی که در نیم قارهٔ هند بغرض تجارت رفت وآمد داشتند، پس از حلف وفاداری به بودا هشت تارموی اورا به بلخ آوردند و بلهیکا برادر بزرگتر ستوپه ای را برای بزرگداشت او دربلخ بنا نمود. این واقعه بنا براسناد آئین بودایی (متن کهن سروستی ودا Sarvastivada) باید درحوالی سال ۵۳۷ پیش ازمیلاد رخ داده باشد که با گفتهٔ هوانتسانگ مطابقت دارد و این نیایشگاه همانا معبد نو بهاربلخ است.

با اتکا به یاد داشتهای تاریخی و یافته های باستان شناسان بلخ کهن نخستین گهواره و پرورشگاه سبک هنر بودایی هلنستیک در منطقه بوده است. ادامه خواندن معبد نوبهار بلخ– به سلسلهٔ معرفی آثار و آبدات تاریخی افغانستان
 : استـاد حامـد نـویـد

رفت بردار هر آنکه لـــب نـــانی دزدیــــد
شد عزیز دو جهان آنکه جهـــانی دزدیــــد
تا به کــــی صبر کنی خالق یکتــای جهان
که زانصـــاف تهی گشته ضمیـــر انسان

ادامه خواندن فـــریـــاد: استاد حـاحــمد نـویـد

‎⁨سخنی چند در رفع ابهامات تاریخی )⁩ نویسنده : حامد نوید) by mariadaro on Scribd

 

برخيز بـــــا سرود دل انــــگيز بامداد
در جام عشق بــــادۀ نـــاب سخن بريز
باياد پيرجـــــــام صبوحي به كف بگير
صبح است و ازدمن بدمد باد مشك بيز

آيا كـــــــــه چيست در نفس خرم سحر؟
كــاز روي مهر روح به هامون هميدمد
ويـــن باده ايكه اشك گهر بار شبنم است
آيا نـــه از دو ديــــدۀ‌ گردون همي چكد؟

ادامه خواندن بمنظور بزرگداشت از نورالدين عبدالرحمن جامي ٬ سروده شهر عشق از : حـامـد نـویـد

به يكــــــي روستـــــا به وادئ نيل
بــــود موســــي به ذكر رب جليل
نــــام يــــزدان بوديش روي زبان
داشت عـــرضـي به كردگار جهان
كــاي خــــــدا چشم روشنم بخشاي ادامه خواندن داستان موسی پیامبر و « دو مادر » : حــامــد نـویـد

” این خانه که پیوسته درو چنگ و چغانه ست
از خواجه بپرسید که این خانه چه خانه ست“

این خــانه چه خانه ست؟

این خانه که ویران شده از ظلم زمانه ست
منزلگه عشق است و یا دیر مغانه ست ؟

آمـــد نفس نای بگوشم که همــــی گفت:
منظور تو از آمدن اینجا چه بهانه ست ؟

آهسته قــدم نه که ترا خواجه دهد ازن
ای آنکه ندانی که درینجا چه فسانه ست

ادامه خواندن به اقتفا ازشعر حضرت مولانا : استاد حـامـد

نوروز باستانی و ریشه های علمی آن دربلخ باستان (1) Copy by mariadaro on Scribd

  ترجمه نکات عمده کتیبه رباطک از انگلیسی به دری:   سطر یکم تا سوم: فرمانروای بزرگ برحق، دادگر، یزدان پناه، و در خور ستایش که نسبش به ایزدان و نانه )الهه پیروزی( می رسد سال اول پادشاهی اش را چناچه خدایان خواسته اند، به نام سال اول آریا )آرین ( اعالم می   سطر سوم تا چهارم :                               و اوست کسی که لغو زبان آیونی )یونانی( را امر فرموده و گسترش زبان (آری) را فرمان میدهد. سطر چارم تا هفتم مربوط به قلمرو امپراتوری کوشانی و دیار تحت فرمان کانیشکا در سرزمین هند است که در آن اسم شهر های آتی آمده است:  ادامه خواندن نگاهی به سیر تاریخی زبان دری به استناد آثارخطی افغانستان و کشورهای همجوار – بخش پنجم و پایانی : حــامــد نـویـد

 هنر و ادبیات از فضائل جوامع بشری اند که عواطف و عقاید انسانی را با گویایی خاصی در مسیر زمانه ها شرح  می دارند. در فرهنگ آریایی عصر ویدی ناستیه به معنی مهربان و دسره به معنی شریر، آمده است. وها دیوا خدای  باد ها در فرهنگ ویدی بود که در متون عصر کوشانی نیز به نام ( واتا)  ذکر یافته. واتا در ثقافت آریانای باستان رب النوعی بود که در جنگ ها در پیشاپیش لشکر جنگجویان می دوید و آنها را به پیروزی می رساند. کلمه واتا در زبان دری باد است. آریه، در ریگویدا و آرینه در اوستا نام سرزمین آریانای باستان بود  که در وندیداد به نام سرزمین آریانا ویجه یاد شده مؤرخین یونانی و رومن آن را به نام آریانا نوشته اند که تمام سرزمین کنونی افغانستان را احتوا میکرد.

ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشورهای همجوار بخش سوم پیکره های شهزاده خانم های باختری : حــامــد نـویـد

                بخش دوم

تاریخچه زبان های هند و آریایی شرقی:

فرهنگی میان آمو دریا، سیر دریا و دریای مرغاب بستر مدنیت های شواهد تاریخی مبین این امر است که حوزه بسیار پارینه و کهنی در آغاز فلزات (  دوره عصر مفرغ)  بوده است. تحقیقات بیشتر باستان شناسی و انتروپولجی  آهن از  هیلمند( در دوره  ساحه گسترش این فرهنگ را تا به نادعلی ) در ولایت نیمروز( و مندیگک قندهار )در حوزه طریق هرات تثبیت کرده است.  در حوالی ( 1500-  )  ق م ارزش های فرهنگی این تمدن کهن در اثر مهاجرت  آره گان  باستان تا به شمال نیم هند گسترش یافت.

قاره ؛ از آنجایی که اسناد کتبی مربوط به عصر برونز Bronze تا حال بدست نیامده و سرود های ویدی نیز در نخست به صورت شفاهی سروده می شد، از اینرو قضاوت در مورد ساختار زبانهای کهن  آریایی دشوار است، اما عده ای از زبان شناسان عقیده دارند  که میتوان نشانه هایی از زبان های کهن این  دوره را در زبان باختری عصر اوستایی، و زبان های پامیری، سغدی، شغنی و گنده هاری پیدا کرد. در هنگام مستقر   اقوام آریایی  در شمال  نیم قاره  هند ٬ سرود های ویدی به زبان سانسیکریت نگاشته شد که از زبان بومی هند در  ( دراویدی) متفاوت  بود. از  این رو زبان سانسیکریت  و مشتقات ان از زمره  های هند و آریایی شرقی شناخته می  شود.  

  ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشور های همجوار : بخش دوم – : حـــامـــد نــویـد

                                بـخـــش اول

درین بررسی کوشش بعمل می آید تا سیر تحول تاریخی زبان کهن )باختری( مادر زبان »دری« Dari معمول در افغانستان را در مقایسه با زبان )پارسی کهن Persian Old( ،پهلوی اشکانی( مروج در پرتوه Parthia واقع در بخشهای جنوبشرقی بحیره کسپین و)پهلوی ساسانی( رایج در پارسه جنوب ایران کنونی با ارائه اسناد تاریخی مطالعه  نماییم.

معلومات کتبی ایکه از اعصار کهن )1300ق.م تا آغاز قرن هفتم میالدی( در مورد گذشته های دور افغانستان و منطقه در ادوار پیش از اسالم در دست است شامل این دسته بندی ها میگردند:

اول: کتب مذهبی چون ریگویدا به زبان سانسیکریت Sanskrit و اوستا به رسم الخط پهلوی، و سوترا های آئین بودایی که به زبان های پالی Poly و سانسیکریت نگارش یافته اند.

ادامه خواندن نگاهی به سیر تأریخی زبـان دری به استناد آثار خطی افغانستان و کشور های همجوار بخش – اول : حــامــد نـویـد

در خموشی همه صلح است‌، نه جنگ است اینجا

غنچه شو، دامن آرام به چنگ است اینجا

چشم بربند،‌گرت ذوق تماشایی هست

صافی آینه درکسوت زنگ است اینجا

ادامه خواندن خــمـوشــی هــمــه صـــلح است‌ : عــبـدالــقــادر بــیــدل

هموطن، هموطن، ای هموطن محبوبــم

همـــــوطن، هموطن ای پاک نهاد خوبم

ای که از چشم تو صد برق محبت پید است

ای کـه قلب تو بر افروخته از مهر خداست

هموطن، هموطن، ای همـــوطن تنهایم

ای کــه از دور مگر بشنوی این آوایم

هموطن، هموطن، ای هموطن حیــرانم

ایـکه از درد تو صد شعله دمد از جانم

ادامه خواندن ما اگـر خادم بیگانه به آسان نشویم : شعر از استاد حــامــد نــویــد

 

خلاصه موضوع: (Abstract)

 گنجینه آکسوس یا (آمودریا) که درموزیم برتانیاBritish Museum  نگهداری میگردد درقرن نزدهم جمع آوری گردیده ویکی ازگرانبها ترین آثار تاریخی جهان است. یکتعداد قابل ملاحظه این آثار تاریخی زرین درقرن نزدهم ازافغانستان به موزیم ویکتوریا البرت انگلستان انتقال یافت. درسال ۲۰۰۷ میلادی رئیس جمهورتاجکستان امامعلی رحمان به استناد یافته های باستان شناسان روسی که در تخت سنگین درجوار رود آمو انجام داده بودند، خواستدارحقوق تاریخی تاجکستان درگنجینه آکسوس گردید. درماه سپتمبر۲۰۱۳ موزیم برتانیا این خواهش رئیس جمهور تاجکستان را محترم شمرده و به دولت تاجکستان وعده داده تا نقلی ازین آثار زرین تاریخی را به موزیم ملی تاجکستان درهنگام اکمال کارساختمانی موزیم آنکشورخواهد فرستاد. اینجاب نگارنده این مضمون فکر میکنم که افغانستان نیزدرین رابطه حقوق تاریخی مهمی دارد که نباید فراموش گردد.

ادامه خواندن نگاهی به آثاری تاریخی افغانستان در موزیم برتانیا وحقوق تاریخی مردم افغانستان در «گنجینه زرین آکسوس یا آمودریا»- نامه سرگشاده به مسوولین دولت جمهوری اسلامی افغانستان -نوشته :حامد نوید

مـــــــقــــدمـــــــه:

موضوع زبان های مختلفی که در میهن ما، افغانستان مروج است، اخیرا باعث بروز بحث های داغ وبعضا خصومت آمیزدرمیان عدهٔ از قلم بدستان گردیده که از آن بوی تعصبات بیهوده، ناشی از عقده مندی های گوناگون هویداست. عموما اکثر مباحثاتیکه با چنین روحیه منفی آغاز میگردند یا مبدأ خارجی دارند ویا انگیزه سیاسی، ولی درهردوصورت غایه نهایی آن تحمیل کردن نظریات ایدیالوجیکی یک  جناح  برجناح دیگر و یا تمام افراد جامعه است. تجارب تلخ چند دهه اخیر نشان میدهد که  اینگونه مباحثات نفاق انگیزدر بین طبقه  با سواد و به اصطلاح چیز فهم کشور گرم تر است تا درنزد قاطبه ملت افغانستان که این امرتا اندازه زیادی از تأثیرات منفی آن میکاهد، اما کشانیدن آن به سطح رسانه های ارتباط جمعی مسلما فضای صلح وهمکاری را در یک کشورجنگ دیده و درحال عمران غبار آلود خواهد ساخت.

ادامه خواندن نگاهی به زبانهای مروج درافغانستان و کشورهای منطقه : حــــامــــــد نـــویــــد

   موضوع: این بحث درمورد دریا های فراوان افغانستان است که ازکهساران مرتفع آن سرچشمه میگیرد ومیتواند یکی ازعوامل عمده مداخلات بیرونی درسرزمین ما شناخته شود.

پیشگفتار: قبل از اینکه به اصل موضوع بپردازم باید روشن سازم که رشته تحصیلی من تاریخ هنراست ومطالعه پدیده های هنری از نگاه فلسفه هنر و تحلیل ساختارها وترکیبات فرآورده های هنری وزیبایی های آن، نه جغرافیای طبیعی وموضعات مربوط به علم اقتصاد.

ادامه خواندن دریا های افغانستان یکی ازعوامل عمده ایجاد تشنج وهجوم فرهنگی همسایگان در سرزمین آبهای روان : نوشته حـــــامـــــد نــــویـــــد