دسته: مطالب تحقیقی و علمی

  شیخ الرئیس، حجت الحق، امام الحکما، ابو علی حسین بن عبدالله معروف به ابن سینا، طبیب نامدار و حاذق، فیلسوف بی بدیل، دانشمند عالیجاه، نویسنده، مؤلف و متفکر سترگ و بینظیری است که نسبت خدمات ارزشمند و ماندگارش در عرصه های مختلف علوم، در زمرۀ بزرگترین دانشمندان و متفکران جهان محسوب میگردد.

ابن سینا یا این نابغۀ زمان و نادرۀ دوران به قول اکثر مؤرخین و محققین در سال (370 هـ ق) برابر با (359 هـ ش) مطابق (980 م) در منطقۀ افشنه از توابع بخارا، اوزبیکستان کنونی چشم به جهان هستی گشود.

ابو عبید جوزجانی یکی از معروفترین شاگردان ابن سینا که اکثریت کتابهای ویرا برشتۀ تحریر درآورده است در قسمت شرح حال ابن سینا از زبان خودش چنین می آورد:

«پدرم از اهل بلخ بود و در عهد نوح بن منصور سامانی پادشاه خراسان از آنجا به بخارا نقل مکان کرد و در قریۀ خرمیثن که از توابع بخارا است به کارهای دیوانی مشغول گردید، در نزدیکی آن قریۀ دیگری است موسوم به افشنه و پدرم از این ده مادرم (ستاره) را به همسری گفت و در آنجا ساکن شد و من آنجا بدنیا آمدم، سپس برادرم متولد شد و از آنجا به بخارا منتقل شدیم…». (شرح حال دانشمندان ایران و جهان، نوشتۀ اکبر مرتضی پور)

ادامه خواندن جستاری در قلمرو حکیم ابو علی سینای بلخی – نوشته و تحقیق: وحدت الله درخانی

   حال که سخن بر سر درۀ زیبا و تماشایی پنجشیر و مناظر طبیعی آن است، آنهم از دره یی که حماسه های مجاهدان و مقاومت شیر مردان دیروزی اش به اسطورۀ روزگار بدل شده است و گواۀ آشکار بر ماندگاری این درۀ قشنگ و سرفرازی و شکوهمندی باشنده گانش می باشد. بیجا نخواهد بود که گفت، پنجشیر، شیر مغرروری را ماند که در کوهپایه های سر به فلک کشیدۀ هندوکش هر از گاهی شجاعانه می غرد و حماسه می آفریند.  آری تنها یک دره نه؛ بلکه دره تنگی که روزگاری در قلب جغرافیای آن نبض تاریخ می جنبید و چون کویری تفتیده جغرافیایی بود، بر صورت تاریخ که گویی داشت، حوادث منطقه و جهان در سینۀ آن زبانه می کشیدند.

پس از شهادت احمد شاه مسعود و رخداد یازدهم سپتمبر معجزۀ این دره آشکار شد و به مثابۀ عطفی در تاریخ کشور ناقوس حوادث در آن به صدا در آمد. در این میان گمانه زنی هایی هم وجود دارد که سناریوی شهادت مسعود و یازدهم سپتمبر سال ۲۰۰۱ سر و تۀ یک کرباس اند که کوردلان تاریخ و دشمنان انسانیت عظمت خدایی و داد خدایی آن را تحمل کرده نتوانستند.

در هر حال اکنون که بحث بر سر این درۀ زیبا و شاداب است، بی جهت نیست که اندکی به زیبایی های طبیعی آن پرداخت و از چشمه ساران سرد و زیبای مردان خانش حرفی گفت و اندکی به دریا های مست پارنده و مناظر طبیعی اش اشاره کرد. این درۀ زیبا که در واقع از دره های زیادی تشکیل شده و مجمع الجزایری از دره های گوناگون می باشد که در دل یک درۀ طولانی آرام گرفته اند و در کوهپایه های مغرور شاداب هندوکش قامت آرایی کرده اند. پنجشیر یعنی درۀ  زیبا و دلکش  که ده ها درهء زیبا در میان کوه های سر به فلک کشیدهء هندوکش مغرور در عرض آن موجود اند و ادامه خواندن پنجشیر در ګذرګاۀ تاریخ و شیری خوابیده در کوهپایه های مغرور هندوکش -نویسنده: مهرالدین مشید

جوامع سیاسى در مسیر عبور بسوى ثبات و استقرار نا گزیر اند بحرانهایی را پشت سر نهند که یكى از این بحرانهای سرنوشت ساز، بحران هویت ملی است. كاروان وحدت ملی، انسجام اجتماعی و استقرار سیاسی تا آنكه از تنگنای بحران هویت ملی نگذرد ، نمیتواند بحرانهای دیگر جامعه را حل نموده و به منزل مقصود رسد. حال این پرسش مطرح میشود كه هویت چیست و بحران هویت چه معنی ای را افاده مینماید؟

هویت در اصل واژه ای عربی بوده و از ضمیر “هو” كه بمعنی “او” میباشد، اشتقاق یافته است. عربها كه در دوره هاى شگوفائی تمدن اسلامى منطق و فلسفه را از زبان یونانی ترجمه میكردند، از “هو” ، “هویت” را اشتقاق نمودند و از “ماهو” ، “ماهیت” را. برای هویت تعریف های بی حد و حصری شده است كه مجموع شان در شناسه هایی خلاصه می شود که انسان و جامعه او را معرفی می نماید. ادامه خواندن ما كيستيم و اينجا كجاست؟ : خواجه بشیر احمد انصاری

  امروز روز کتاب و در واقع روز آگاهی، آزادی و عدالت است؛ زیرا که کتاب نماد آگاهی، آزادی و عدالت است و در عین حال  آگاهی بخش و آزادی پرور و آزادی گستر و عدالت پرور داد گستر نیز می باشد. یگانه رهنما و رفیق صمیمی تنهایی ها است که هم رهبر است و هم رهنما و در ضمن هم یار است و هم مونس که نظر به این آیت “وَاحْلُلْ عُقْدَةً مِنْ لِسَانِي” گره های ناگشودۀ زبان نیز می باشد. دوری از کتاب به معنای بیگانگی با فرهنگ و تمدن بشری است؛ زیرا کتاب یگان معرف ارزش های مادی و معنوی جامعۀ بشری است. آنجا که کتاب است، بدون تردید در آنجا آگاهی وانسانیت است و سرشار از نسیم گوارای عقلانیت است. این در صورتی که حق کتاب داری به معنای این سه شرط که ” سوق و بوق و صندوق اش نسازی” به خوبی رعایت شود تا از اتهام بار بودن کتاب بالای مرکب شریف رهایی یافت و کتاب هم از زیر کوله بار اسارت نجات پیدا کند و از سوی هم تفاوت میان خَواندن و خواندن آشکار شود تا “سیاه روی شود هرکه در او غش باشد” و کتاب هم مظان اتهام بیرون شود. کتاب نه تنها امانت دار تمدن و فرهنگ؛ بل امانت دار تاریخ وهویت نیز می باشد. چنانکه کتیبه های باستانی معرف تاریخ و زبان و فرهنگ هر کشور اند و یگان منابع موثق برای معرفی هویت یک قوم است. بالنده گی و پویایی ملت ها را در واقع علاقمندی آنان به خواند و مطالعه رقم زده  و خواندن کتاب است که در واقع میزان آگاهی وسرنوشت تاریخی ملت ها را کلید می زند واز سیر آفاق و انفس انسان را آگاه می سازد. ادامه خواندن گرامی داشت از روز کتاب به مثابۀ ارجگذاری به آگاهی پروری !!!! مـهـرالـدیـن مشیـد

در باره کتای جناب هاشمی Copy PDF by mariadaro on Scribd

    کشور های جهان سوم بیشتر قربانی توطیه های نرم افزاری شده اند تا قربانی توطیه های سخت افزاری، آزمون های دشوار تاریخی نشان داده است که ملت های شرقی و بویژ مردم افغانستان هر از گاهی در برابرتوطیه های سنگین و حملات تهاجمی نیرو های خارجی موفق شده اند و اما در طول تاریخ شهکاری ها و جانبازیهای شان قربانی توطیه های نرم شده است.  به گونۀ مثال حوادث سه جنگ افغان و انگلیس نشان داد که چگونه مهاجمان در برابر مقاومت مردم زمین گیر می شوند و اما دشمن زمانی که در برابر مردم شکست می خورد، به حیله متوسل می شود و شاۀ فراری یی را از کشمیر، پشاور و  دیره دون و گاهی هم ثمرقند و بخارا در رکاب قیام آوران ملی همره کرده و با نیرنگ خاصی اورا به قدرت نشانده است. این توطیه از شاه شجاع های تاریخ تا نادر خان های تاریخ ادامه پیدا کرده است. صدها دریغ و درد که مردم ما در طول تاریخ قربانی توطیه شده و تیوری توطیه سرنوشت شان را به تاراج برده است و هر روز این توطیه ها با سر و کلۀ دیگری از یخن های دیگری سر می کشند و هر آن یشتر از روز دیگر سرنوشت شان بیرحمانه به بازی گرفته است. ادامه خواندن مردم ما در طول تاریخ در برابر توطه های نرم یا ابریشمین زمینگیرشده اند : مهر الدین مشید

  در این شکی نیست که تفکرو اندیشیدن از ویژه گی های فطری انسان بوده ، چه بصورت خواسته وناخواسته مغز او به شکل خود کار به تفکر می پردازد . نیروی اندیشیدن در انسان به گونه یی است که هر آن او را از جایش به جای دیگری به پیش میکشد . بودن او را در شدن های پی آ پی دگرگون کرده و  او را به سوی مرز های سبز آنچه باید بود های هر چه شکوهمند تر به پیش میکشاند ؛ البته با تفاوت اینکه انسان در این سفر درونی روح انگیز تا رسیدن به چشمه های شادابی و طراوت واقعی در سیر و صعود فکری ویژه یی ناقراری های اضطراب آلود باطنی خویش را در قرار نایافتنی یی به گونۀ متفاوت از یکدیگر به کنکاش میگیرند  .

بریدن انسان از بیقراری های پی آ پی و راه یافتن او به سکوی قرار های خاطره انگیز تسلسل پایان ناپذیری است ، بی آنکه او اندکی قرار حاصل نماید ، به سرعت بیقراری دیگری قرار او را به تاراج میبرد . با این تعبیر رسیدن انسان به پهنای قرار ناپیدا دوری را ماند که در دو قطب آن در یکی بیقراری و در دیگری قرار هر آن جا عوض مینماید .هر چه باشد هر انسان در این سفر بی انتها ،  بیقراری ها و قرار های گوناگونی دارد که نویسنده گان ، هنرمندان و شاعران هر یک متفاوت از یکدیگر به درک آنها نایل می ایند . اینها  اند که  سیر و صعود  این قرار ها بیقراری ها را در گسترۀ هستی به تماشا میگیرند و جلوه های آنان را به گونه های مختلفی به  تصویر می کشند .  نه تنها به تصویر میکشند ؛ بلکه با خلاقیت فطری ، هنری و شاعرانه آنها را باز آفرینی نموده و به کشف تازه دست می یابند . ادامه خواندن حیدری وجـــودی شاعر شوریده حال و عارفی وارسته ء معاصر  – در خرگاۀ سبز عشق و کوچه باغ غزل هایش قسمت چهارم : مهـرالـدین مشیـد

آت واتل : به معنی پهلوان ونام اسپ نیز می باشد.( فرهنگ سنگلاخ )

آٍقچه یا آغچه : آق در زبان مغولی به معنی سپید است نام ولسوالی مربوط به ولایت فاریاب . به معنی درم ودینار

آقا: که آن را آغا نیز گویند ، اصل واژه مغولی است ، آق به معنی سپید ، زیبا و سرور را گویند 

آغیل : هاله مهتاب ، ، جایگاهی که در آن حیوانات را بخوابانند. 

افندی : صاحب وخدا .

آکه : برادر بزرگ 

آلیش یا الیشماق : در فارسی به معنی تبدیل کردن ومعاوضه نمودن ودر پشتو اشول شده است.

الچه : به معنی ابلق هر رنگ وپیه بره را گویند . در زبان گفتاری الچه مذهب ، آدم اپورچونیست.

سراچه یا سرچه : اتاق بالایی منزل اول را گویند. وهم نام مرغی است ، که در فارسی آن را قرچه می گویند.

فاخته یا الا فاخته : نام مرغی است شبیه کیوتر که در فارسی ودر پشتو آن را نیز فاخته گویند.

ادامه خواندن واژه های مغولی در زبان پشتو وفارسی  افغانستان  : داکتر حـمیـد مـفیـد

   روزنامۀ وال استریت ژورنال در شماره های اخیرخود نوشته است که امریکا بخاطر صلح، خواهان تاخیر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شده است. به گفتۀ این روزنامه مقام های کلیدی ادارۀ ترامپ روی گزینۀ فشار بر کابل بحث می کنند تا حکومت افغانستان را وادار به تعلیق انتخابات ریاست جمهوری کند. هدف از تعلیق انتخابات، سرعت بخشی به تلاش هایی ذکر شده که بتواند،  پای طالبان را به میز گفت و گو ها و ادغام آنان در روند آشتی بکشاند. به گفتۀ این روزنامه هرچند دفتر خلیل زاد در این مورد چیزی نگفته است و اما  این نشریه به نقل از سه مقام کلیدی ادارۀ ترامپ  نوشته که می‌گویند، کاخ سفید عجله دارد و می‌خواهد تلاش‌هایی که هدف از آن پایان جنگ افغانستان است به زودی ممکن به نتیجه برسد. گفته شده که خلیل زاد این گزینه را با تمام جناح ها و میانجی ها در میان گذاشته است او به همکارانش گفته است که ترامپ به او شش تا ۱۲ ماه وقت داده است، ‌تا تلاش‌های پایان جنگ افغانستان را به نتیجه‌ی مطلوب برساند و در ضمن به مخالفت آقای غنی نیز اشاره شده که او به گونۀ جدی خواهان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است. ادامه خواندن تلاش ها برای تشکیل حکومت موقت نقشۀ برای پایان جنگ یا سناریوی برای خروج امریکا- نویسنده : مهرالدین مشید

  تعصب در لغت به معنای تمایل شدید به یک شی یا پدیده  است، تمایلی که می توان، انسان را به سوی از خود بیگانگی ببرد و تو بودن او را زیر پرسش ببرد.  این تمایل می تواند، قومی، زبانی، گروهی و ایده ئولوژیک باشد که ریشه های آن بر می گردد به تمایلات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تاریخی که هر یک بر دیگری اثر گذار اند. تعصب و عصبیت در اصل یک بحث اخلاقی است، ریشه در واژۀ عصب دارد و به معنای رگ و  پی هایی است که مفاصل را به هم پیوند می دهد. از این رو هر گونه پیوستگی را تعصب وعصبیت نامیده اند؛ اما عصبیت از لحاظ اخلاقی یک امر نفسانی و باطنی تلقی شده است که در نماد دفاع از خویشاوندان و قوم، چه این تعلقات دینی، مذهبی، مسلکی و یا تعلقات میهنی، آب و خاک باشد، ظهور می کند. این گونه تعصب زشت بصورت عموم از اخلاق فاسد و رذیله دفاع می کند که مفاسد اخلاقی و رویکردی را به بار  می آورد.  تعصب در آیات قرآنی هم در مورد ادعا های بی دلیل و انحصار طلبانۀ یهودو نصارا چنین آمده است” یهودیان گفتند:مسیحیان هیچ موقعیتی -نزد خدا- ندارند»، و مسیحیان نیز گفتند:یهودیان هیچ موقعیتی ندارند -و بر باطلند”؛ در حالی‌که هر دو دسته، کتاب آسمانی را می‌خوانند و باید از این گونه تعصب‌ها برکنار باشند. ” این آیه سرچشمه اصلی تعصب را، جهل و نادانی معرّفی کرده است؛ زیرا افراد نادان همواره در محیط زندگی خود زندانی اند و غیر آن‌را قبول ندارند، به آیینی که از کودکی با آن آشنا شده‌اند هر چند خرافی و بی‌اساس هم  باشد، به آن وفادار اند. [۷] شماری اندیشمندان دلیل دل نشینی و تایید گری تعصب را در چگونگی بیان آن تلقی کرده اند. ادامه خواندن تعصب چشم ها را کور و عقل ها را ذایل کرده و ملت ها را به تباهی می کشاند: مـهـرالـدیـن مشــیـد

       در این شکی نیست که تروریزم سخت جان است، زود نمی میرد و به قول معروف “هفت جان ” دارد؛ اما با  این   هم برخورد انعطاف ناپذیرانۀ امریکا در برابر حامیان تروریزم و بویژه پاکستان و افزایش فشار قاطعانه در برابر آن می ابشد که می تواند، بحیث یگانه راۀ میانبر عمر تروریزم را کوتاه کند و مرگ آن را کلید بزند. هرچند نابودی تروریزم وابسته به نابودی زمامداران تروریست پرور ونظامیان حامی درجۀ یک تروریزم آن است و این کشور مولد و صادر کنندۀ تروریزم است تا زمانی که نطفه های تروریزم خشک نشود، بدون تردید تروریزم نابود نمی شود. یگانه دلیل شکست امریکا در افغانستان طی هفده سال گذشته، عدم توجه و کم گرفتن پناه گاه های تروریستی در خاک پاکستان بود که از سویی هم تمرکز امریکا در افغانستان برای سرکوب تروریستان نه تنها نتیجۀ موثر نداد، برعکس حربه یی برای تروریستان و حامیان شان داد تا از آن استفادۀ ابزاری به سود خودکنند. مخالفان مسلح افغانستان در طول هقده سال گذشته از این رویکرد امریکا سود برده اند که نتیجۀ آن هرچه قدرتمند شدن تروریستان و افزایش ناامنی ها در کشورمی باشد. سیاست های جنگی امریکا برای مبارزه با تروریزم در داخل افغانستان تا کنون به گونۀ کامل ا شتباه آمیز بوده است و اشتباۀ پی در پی امریکا در جنگ افغانستان جنگ را به درازا کشید، تروریزم را سخت جان کرد و امریکا در سطح جهانی شکست خورد.  ادامه خواندن برخورد شفاف و انعطاف ناپذیر امریکا در برابر پاکستان مرگ تروریزم را کلید می زند : مهرالدین مشید

   هرچند نمی خواستم در این مورد چیزی بنویسم؛ اما نوشته ها و بحث ها و ابراز نظر های مخالف و موافق در این مورد که بیشتر بار قومی دارند تا بار ملی،  من را واداشت تا چیزی در این مورد بنویسم؛ اما تاسف آور این است که بسیاری رسانه ها چنان از خط تعهد ملی بیرون شدند و به رسالت تاریخی شان پشت پای زده اند که با افتادن در لاک های قومی هرچه در توان دارند، از آن برای گرم کردن بازار قوم گرایان و دامن زدن به تشنج خود داری نمی کنند. این که سیاستگران کشور بدون توجه به شرایط حساس کنونی بازار تنش های قومی را به بهانۀ توزیع شناسانامه های برقی گرم کردند و شماری ها  آگاهانه و ناشیانه طبل وحدت ملی و شماری هم طبل بحران ملی را بر آن نواختند، نمی خواهم روی آن چندو چون آن بیشتر بیچم و فقط به این این شعر بسنده می کنم : “خشت اول گرنهد معمار کج   تا ثریا می رود دیوار کج” با تاسف که این کجی ها تازه آغاز نشده و سر نخ آن دراز است. آغاز آن بر می گردد به دهۀ آخر شصت خورشیدی، درست زمانی که جهاد مردم افغانستان وابسته به دستگاۀ جهنمی آی  اس آی شد و با تاسف فراوان که پس سقوط رژیم داکتر نجیب، این دیوار به کلی فروریخت، جاذبه های دینی مردم برای جهاد رو به پایان نهاد، انگیزه های شان برای جنگ ختم شد، در نتیجه گروههای جهادی ادامه خواندن ماندن در ایستگاۀ هویت؛ به مثابۀ بودن در مرزی از فاجعه و فلاح عبور از ایستگاۀ هویت، منطقی ترین گزینه برای حفظ ثبات و سلامت کشور – نویسنده : مهرالدین مشید

 نخستين كتاب در مورد جنبش مشروطه خواهي در افغانسان راكه از جانب محترم  پوهاند سيد سعد الدين  هاشمي تاءليف  و تدوين شده است دقيقآ مطالعه نمودم و نظريات خويش را حسب ذيل ابراز ميدارم :

مؤلف يكي از استادان ممتازرشته ء تاريخ پوهنتون كابل و مدتي سمت معاونيت همين كانون علمي كشور را داشته است ، سالهاي زيادي را تدريس و تحقيق نموده و از تاريخ نويسان پر كارو صادق ميباشدكه اين اثر شايسته را با استفاده از منابع و مآخذ معتبر علمي ، اسناد آرشيف و مصاحبه هامزين ساخته و براي اولين بار به حيث يك كاب جامع و كامل طبع نموده است شايان هر نوع تقدير و ستايش ميباشد. 

اثر مو صوف اولين و قديمترين كتاب تحت عنوان جنبش مشروطيت در كشور است كه طَي سه فصل به طور مشرح و با تفصيل نگارش يافته .

من به حيث يكي از استادان پيشين پوهنتون كابل كه مدت زيادي در يك ديپارتمنت همكار علمي بوده ايم و ساليان زيادي تدريس و تحقيق نموده ام ، تاليف اين اثر برازنده را تحت عنوان نخستين كتاب در مورد جنبش مشرطيت درافغانستان يك اقدام عالمانه و خيلي سودمند ميدانم ..

ادامه خواندن نگاهی بر نخستين كتاب در باره ء جنبش مشروطة خواهي در افغانستان ٬ اثر گهرُ بار از پروفیسور سید سعدالدین هاشمی : پروفیـسور مـحـمـد سـعیـد

 فزیکدان مشهور انگلیسی اگر چه پژوهشهای خیلی ارزشمندی در مورد کاینات و پهنه هستی دارد ولی فرق او با ابوریحان بیرونی درین است که یکی هزار سال پیش با خر سفر و پژوهش میکرد و دیگری در عصری زندگی میکرد که انسانهایش به ماه و مریخ رسیده اند. دیگر اینکه، بیرونی برای صد ها سال همتایی در ساینس در شرق و غرب نداشت. در حالیکه پژوهشهای ستفن هاوکینگ از تیوریهای پیشگامانی چون آلبرت انشتین بهره زیادی گرفته اند.

بیرونی، در پهلوی یافته های دیگری، سه کشف بی نظیری دارد که او را سرتاج دانشمندان جهان ساخته است:

اول، کشف قاره امریکا 

دوم، محاسبه قطر زمین را چنان دقیق نموده است که با محاسبه امروزی فقط یک فیصد تفاوت دارد. همچنان، اولین کسی بود که ادعا کرد که زمین، نه تنها که ناف کاینات نیست، بلکه این کره کوچک بر محور آفتاب میچرخد – نه برعکس (به تصویر نگاه کنید).

سوم، تقویم (جنتری) جهانی را با استفاده از ریاضی و علم نجوم چنان تهیه نمود که فهم تاریخ های تمدنهای مختلف به آسانی میسر گردیدند.

از کشف قاره امریکا آغاز میکنم و سخن روی سایر کشفیات و پژوهشهای او باشد به آینده.

بیرونی هزار سال پیش در خوارزم بدنیا آمد ولی بیشتر عمرش در پژوهش در غزنه (در دربار سلطان محمود و سلطان مسعود) و شبه قاره هند سپری شده و به عمر ۷۵ سالگی در غزنی وفات نمود.

ادامه خواندن البیرونی دانشمند افغان و هاوکینگ انگلیسی! تحقیق و تتبع : دانشمنـد محترم فـاروق حـفـیـظـی