Maria Daro

خانم ماریا دارو در باره نهضت زنان در فعالیت های رسانوی و تیاتر افغانستان.

،استادیار زبان‌شناسی فارسی، مجری، مترجم و تهیه‌کننده‌ی برنامه‌های فارسی در شبکه‌ی رادیویی مصر

عادت داریم که از واژه‌ی «وام»  بیش‌تر در کارهای مربوط به بانک استفاده کنیم؛ اما این واژه برای بیان یک پدیده در زبان‌شناسی نیز به‌کار می‌رود. «وام‌گرفتن» یکی از کهن‌ترین پدیده‌های تاریخ زبان‌ها است که حاصل تماس فرهنگی است و جنبه‌های زبانی و غیرزبانی خود را دارد.

ادامه خواندن وام‌ گرفتن واژه‌های پشتو در زبان فارسی دری افغانستان؛ نگارنده: دکتر ريم ابوالخير

عبدالملک عبدالرحیم زی (مشهور به ملک خان) فرزند عبدالرحیم خان در سال ۱۹۱۴م در گمران ولایت لوگر چشم به جهان گشود. ملک خان مکتب را در لوگر خوانده و در کابل داخل اداره استخبارات شد. وی به تشبث شخصی شامل یک کورس محاسبه شده و نسبت انجام کاری مورد توجه داود خان که در آن زمان وزیر دفاع بود، قرار گرفت. داود خان وی را به حیث مدیر لوازم مکتب حربیه مقرر نمود. 

ملک خان با استفاده از یک بورس تحصیلی در کشور ترکیه به تحصیل در رشته لوژستیک (لوازم) حربی پرداخت و بعد از عودت به وطن ابتدا به حیث معاون و سپس به حیث رئیس لوژستیک وزارت حربیه تؤظیف شد.

در آنزمان در مکتب حربیه استادان ترکی حضور داشتند و چون ملک خان با لسان و طرز تدریس استادان ترکی آشنا بود، زمانی که معلم غیرحاضر می بود، وی به تدریس شاگردان می پرداخت.

ادامه خواندن ملک خان شخصیت ملی، وزیر مالیه و کفیل وزارت اقتصاد : داکترناصر اوریا

جستجوی جایگاه ی مهندسان دیروزی حکومت طالبان در افغانستان

حکومتی که مهندسان و معماران اصلی آن مقام های استخباراتی پاکستان و قندهار هم بحیث مرکز  اصلی قدرت زیر چتر ملاهبت الله  مجری دستور های راولپندی باشد. در این صورت هرگونه مخالفت چنین حکومت با اسلام آباد باور نکردنی و چنین بازی ای جز بازی استخباراتی چیز دیگری تلقی شده نمی تواند. حرف بر سر این اختلاف خاطره ی سفر غیر منتظره و از پیش اعلام ناشده ی فیض حمید رئیس استخبارات وقت پاکستان را به کابل در افکار مردم جهان تداعی می کند که چگونه او با پشت‌ پای زدن به رسم قبول شده ی سیاسی و حتا استخباراتی وارد پایتخت کشوری شد که از سوی حکومت متبوع اش به‌رسمیت شناخته نشده بود.

ادامه خواندن پیچیده گی روابط نظامیان پاکستان با طالبان فراتر از روابط اسلام آباد با طالبان : مهرالدین مشید

بامداد شنبه ۳۰ عقرب ۱۳۳۸ [21 نومبر 1959]

هواپیمای آریانا از بیروت رهسپار تهران و سپس رونده قندهار بود. در دقیقه دوم پرواز از فرازای نه‌چندان بلند سرنگون شد.  مژه برهم‌زدن، سرنشینان واژگونبخت در میان درختان خرما و زیتون دامان تپه عرمون کسروان (لبنان) افتادند. ستونهای سرگردان دود از زمین آتشگرفته راه آسمان را در پیش گرفتند. شاید میخواستند واپسین آه قربانیان را به درگاه خداوند رسانند.

در میان کشتگان و زخمیهای چندین کشور، آن روز افغانستان دو هستی بزرگ را از دست داد: محمدحیدر ژوبل و شاه‌محمد رشاد. خوشبختانه محمدنبی کهزاد با سوختگیهای فراوان، از دام مرگ رهید و تا 2012 نزدیک به صد سال زیست.

ادامه خواندن پرواز شماره ۲۰۲ هواپیمای آریانا : داکتر صبورالله سیاه سنگ

دردهای گنگ

دردهای دیرماند در لفاف مبهم سکوت

در سرت قصیده‌های سوگ‌بار خوانده‌اند

با نمایش کریه چهره‌های خویش

رنگ هستی ترا پرانده‌اند

آه،

تو چقدر با تمام ساده‌گی‌هایت غریب مانده‌ای

در رگان پیکر تو پی نمی‌برد

هیج کس عنایتی به دقت بزرگ

ادامه خواندن نادیا انجمن ؛ در انحنای زندگی ومرگ: استاد نصرالله پرتو نادری

طیف های گوناگون سلفی ها و دشمنی آنان با فرهنگ و تمدن بشری

           گرایش های فکری در میان سلفیان:

حالا گرایش‌های فکری گوناگونی در میان سلفیان به وجود آمده است که می‌توان از سلفیه تکفیری وهابی عربستان، سلفیه افراطی دیوبندی شبه‌قاره هند، سلفیه اعتدالی اخوان المسلمین مصر و سلفیه جهادی سید قطبی یاد کرد.

سلفی‌گری تکفیری: سلفی‌گری تکفیری به گرایش گروهی از سلفیون گفته می‌شود که مخالفان خود را کافرمی‌شمارند. افزون بر وهابیان، گروه‌های تندروی دیگری نیز ـ مانند گروه‌های وابسته به مکتب سلفی «دیوبندی» در پاکستان ـ هستند که چنین اعتقادی دارند. «سپاه صحابه»، «لشکر جهنگوی»، «جیش محمد» و «لشکر طیبه» همگی از گروه‌های سلفی وابسته به شاخه‌ی افراطی دیوبندی هستند که به طور رسمی، شیعیان را کافر می خوانند. (ر.ک:1)

ادامه خواندن اسلام گرایان افراطی و انحطاط سیاسی و اجتماعی درجهان اسلام: مهرالدین مشید ( قسمت دوم)

آزادی، مساوات و عدالت برای همه

وز بين المللی حقوق بشر

آزادی، مساوات و عدالت برای همه

گرامي داشت از 75 مين سال اعلاميۀ جهانی حقوق بشر

تتبع ونگارش: ناهيد علومی

روز جهانی حقوق بشر یک موافقتنامه بین‌المللی است که در مجمع عمومی سازمان ملل متحد به تاریخ 10دسمبر 1948 در شهر پاریس کشور فرانسه به تصویب رسیده است.

این اعلامیه نتیجهٔ مستقیم جنگ جهانی دوم بوده و برای اولین بار حقوقیی را که تمام انسان‌ها، مستحق آن هستند، به صورت جهانی بیان میدارد.

ادامه خواندن روز بين المللی حقوق بشر : تتبع ونگارش: ناهيد علومی

جانا به غریبستان چندین به چه می‌مانی

بازآ تو از این غربت تا چند پریشانی

صد نامه فرستادم صد راه نشان دادم

یا راه نمی‌دانی یا نامه نمی‌خوانی

گر نامه نمی‌خوانی خود نامه تو را خواند

ادامه خواندن غزلی از مولوی

مرحوم انجینر عطاء الله  درتاسیس وتدویر رادیو درافغانستان نقش عمده  دارد ، وی اولین  میخانیک رادیو وبعداً به صفت معاون انجینر برق دروزارت داخله  وقت شروع بکار کرد ، ویکسال بعدبرای تحصیل درشق رادیو،تیلفون ، واکسریزبه کلکته هند  رفت ، پس ازدوسال تحصیل به وطن بازگشت ، در وزارت  داخله به حیث متخصص  رادیو داخل کارشد، ضمناً در وزارت  درباربا داکتر رفقی بیگ ترکی در شق اکسریز کار مینمود ، وی درسال 1306 خ  یک دستگاه فرستنده برای نخستین بار در کابل  در کوتی  لندنی مشهور آنوقت که مقابل مرکز ریاست عالی افغانی سره میاشت موجود بود بکار انداخت ، صدای این دستگاه فرستنده ذریعه رادیو های بطری دار به ارگ شاهی و توسط رادیوکریستل درمرکز و مربوطات شهر میرسید . سرآینده گان مشهور آنوقت رادیو : مرحوم استاد قاسم ورفقای شان بودند، نطاق وتهیه کننده خبر ها رادیو سرورگویا بود، انجینرعطاء الله درسال 1310 خ غرض تحصیل در رشتۀ رادیوبه برلین فرستاده شد،وبااخذ دوشهادت نامه از رادیو تیلفونکن  برلین  در شقوق لابراتوار ، امپلیفایر، لودسپیکر،فلم گویا ،ترانسمیترچراغهای رادیوورادیوهای آخذه  نایل گردید و از تعلیمات  عملی و نظری

ادامه خواندن معرفی مرحوم انجینرعطاء الله خان اولین آمرتخنیکی ونشراتی رادیو در افغانستان :ابوسعید راسخ

این کتاب حاوی سلسله از نقدواره های حقوقی ـ سیاسی پیرامون « قرارداد دوحه » است كه در جریان مذاکرات دولت امریکا با تحریک طالبان در قطر ،  ازين قلم بنشر رسيده است .
انگیزه اساسی پرداختن به این مباحث، تشخیص این واقعیت بوده است که : صلح نياز حیاتی و واقعى مردم مظلوم ما و برقراری آن شرط حفظ و بقاى افغانستان مى باشد .
با اين تشخيص، نوشتن در مورد صلح، مسائل و مصايب افغانستان بحساب « شوق نوشتن» و يا نسخه پردازى از «برج عاج » دنمارك نه، بل، انگيزه اصلى براى من ، بمثابه يك شاگرد حقوق و علوم سياسى، دفاع از حق و حقيقت و ارزش‌هاى متعالى حقوقى است كه درپرتو آن ، امكان دستيابى به صلح واقعى و پايدار ممكن مي‌گردد و البته بحيث يك روشنگر افغان كه خود را مقروض وطن و مردم مي‌دانم، وجيبه انسانى، خود مي‌دانم، تا صداى نعش آغشته بخون مادر وطن را بازتاب دهم .

ادامه خواندن معرفى كتاب ” قرارداد ” دوحه صلح يا سراب : اثرعبدالواحد سادات

سقوط افغانستان به دامن هرج و مرج، بار چندم است که در تاریخ افغانستان اتفاق می افتد. به همین لحاظ است که مردم نسبت به این سقوط و حاکمیت جبارانه تروریسم قومی و دولتی، واکنش خاصی نشان ندادند. آسیب شناسی های صورت گرفته از جامعه افغانستان با ترکیب قومی چند پارچه و متکثر، یک جامعه به شدت چند قطبی با گسست های عمیق اجتماعی را نشان می دهد. نگارنده قصد دارم به علت های این فروپاشیدگی تاریخی و گسست در مسیر مدنیت شهری، حاکمیت طالبان و ایجاد فضای جدایی طلبی، به چند مورد خاص در این خصوص اشاره کنم:

ادامه خواندن فروپاشی ذهنیت ها : عبدالناصر نورزاد

بد گمانى نكنيد ، گر  ز جهان خسته شدم

از دو  رنگى و دو قولى  خسان خسته شدم

گرچه   من   معتقد ام  ؛ اهل خرافات نيم

از مسلماني   كوته   نظران   خسته. شدم 

ادامه خواندن زجهان خسته شدم شعر زیبا از: وارث الشعراء نذیر ظفر

طیف های گوناگون سلفی ها و دشمنی آنان با فرهنگ و تمدن بشری

هرچند اسلام گرايی پس از ظهور سید جمال الدین افغان در قرن نوزدهم پیشینه ی دوصد ساله دارد؛ اما اسلام گرايی افراطی که پس از ظهور گروه های تروریستی مانند، القاعده، طالبان و داعش و … در سه دهه ی اخیر به مثابه ی زخم سرطانی و علاج ناپذیر در جهان اسلام ظهور نموده اند. این گروه ها نه تنها وحشت و نگرانی در کشور های اسلامی؛ بلکه در سراسر جهان بوجود آورده و حتا تمدن و فرهنگ بشری را دچار مخاطره نموده اند. ظهور این گروه ها و سیطره ی گروه‌هایی مثل طالبان در افغانستان بیش از هر زمانی سبب نگرانی های روز افزون مسلمانان و کشور های اسلامی در سراسر جهان شده است. زد و بند های استخباراتی و روابط پنهان این گروه ها با شبکه های جهنمی منطقه و جهان ثبات و آرامش در کشور های اسلامی و حتا سراسر )هان را به چالش کشیده است. از رویکرد های وحشتناک و تروریستی گروه‌های یاد شده فهمیده می شود که

ادامه خواندن اسلام گرایان افراطی و انحطاط سیاسی و اجتماعی در جهان اسلام؛ قسمت اول : مهرالدین مشید

 از آن‌طرف اوقیانوس‌ها كتابی تحت نام «ضرب‌المثل‌های دری افغانستان» كه به همت و تلاش دانشمند محترم دكتور عنایت‌الله شهرانی گردآوری شده است. به یكی از دوستان اهل دل در دهلی رسیده بود. اینجانب برای یك مدت كوتاه به خاطر استفاده از ایشان به عاریت گرفتم. منی كه سی سال در قلمرو مطبوعات كشور به عنوان خوشه‌چین رفت و آمد داشتم. حوصله‌مندی و پشت‌كار مؤلف گرامی را در گردآوری (9000) پارچه از فرهنگ عوام را كه با گذشت قرن‌ها و گذشت نسل‌ها پایداری و تأثیر خود را از دست نداده است با گوشت و پوست خود احساس می‌كنم.

ادامه خواندن نظرکوتاه به کتاب ضربالمثل های دری اثر دکتور شهرانی : نوشته مرحوم محمد یوسف کهزاد

تعامل قدرت ها با طالبان؛ خیانت به مردم

افغانستان و لکه ی ننگی بر جبین انسانیت

اکنون دو سال و سه ماه و چند روز از حاکمیت استبدادی طالبان بر مردم افغانستان سپری می شود؛ اما لحظه شماری های مردم این کشور برای  رسیدن به یک زنده گی آرامش بخش و زیستن زیر چتر حکومت قانون نقش معکوس پیدا می کند؛ بجای آنکه قدرت های منطقه و جهان مردم افغانستان را برای رسیدن به حاکمیت قانون و نظام برخوردار از حمایت مردم یاری برسانند تا اندکی از رنج های سنگین آنان چیزی کاسته شود، برعکس با راه اندازی بازی های مرموز سیاسی و استخباراتی برای رسیدن به اهداف ژیوپلتیک و ژیو ایکونومیک بقا و استمرار حاکمیت استبدادی حق ستیز و زن ستیز و آموزش ستیز طالبان را توجیه کنند.

ادامه خواندن تعامل با طالبان؛ دشنه ی زهر آلود بر گلوی مردم افغانستان: مهرالدین مشید

کشور افغانستان  و مردم آن دارای  فرهنگ  غنی و قدیم  بوده و در هر  رشته هنر تاریخ  طولانی  دارد. در باره هنر های  نقاشی؛ هیکل تراشی؛ صنایع دستی و مستظرفه؛ معماری  و مهندسی؛ خطاطی  ؛ موسیقی ؛ هنر تمثیل  میتوانیم  به اثر مطالعات تاریخی  و از روی کاوشها و کشفیات بشر شناسان تا حدی  حاصل  نمایم. کشفیات در  استوپه بودای تپه سردار ؛ طلا تپه جوزجان؛ لشکرگاه؛ هده  آخانم  وغیره  نمایانگر سابقه و قدامت  هنر در افغانستان میباشد. همچنان  دو شاهد خاموش سلسل  و شهمامه عظیم ؛ قدرت و مهارت وطنداران ما را شهادت می دهند که طی  دو نیم صد سال کار و زحمت آنها را در بامیان کهن  و نامی تراشیدند.   در مغاره  های  بدخشان بنام کر ها  و بعضی  حصص  دیگر وطنمان مدنیت  های  بیش پنج هزار سال کشف گردیده  است . داکتر  لوئی دوپری  بشر  شناس  امریکایی در  افغانستان سالهای  پیش  بر این نگارنده  آلات و ابزار جنگی ؛ شکار را که از  دوره  سنگ  نمایندگی  میکرد؛ نشان  داد که درباره  هریک  از  آن  الات شرح و بسط ها داشت و معلومات زیاد ارائه مینمود.

ادامه خواندن مروری بر گذشته های هنر درسرزمین زیبای وطن!.: پروفیسور داکتر عنایت الله شهرانی

مرا ز دولت عشقی دلی جوان باقیست

به باغ خاطره گرچ آفت خزان باقیست

اگرچه از شرر شمع سوخت پروانه

خود آب گشت و کجا غیر دود آن باقیست

ادامه خواندن امید لطف ؛ شعر از : استاد محمد اسحاق ثنا

بارها گفته‌ام که زبانِ پارسی، تنها زبانِ یک عشیره  یک تبارِ و یک جغرافیای ویژه نیست؛ بل زبانِ یک حوزه‌ی تمدنی و فرهنگی بزرگ است که در جریانِ سده‌ها به‌این زبان داد و سِتدِ فرهنگی و تمدنی انجام شده‌ و فرآورده‌های سترگِ اندیشه‌ورزی در بستر آن شکل گرفته‌است.

اما شوربختانه در سال‌های پسین، به‌دلیلِ کم‌کاری و بی‌توجهیِ گاه هدف‌مند و گاه ناهدف‌مند، زبانِ پارسی به‌دلیل مواردِ زیر در افغانستان دچار ناهنجاری‌ها و کژباوری‌ها شده‌است:

• هجومِ بی‌رویه‌ی واژه‌های بی‌گانه، وضعیّتِ این زبان را سخت آشفته ساخته‌است؛• نبودِ فرهنگستان از بهر برابرسازیِ پارسی برای واژه‌های بی‌گانه بسیار محسوس بوده‌است؛

ادامه خواندن آینده‌ی زبانِ پارسی در افغانستان : استاد جاوید فرهاد

روزی، جوانی کتابی برایم داد و گفت: شعرهای خودم است. شاید در انجمن قلم سرخورده بودیم. راستش تا آن روز نه با نام «مقصود حیدریان» آشنا بودم و نه هم چیزی از این جوان خوانده بودم.

نیاز به برگ‌گردانی کتاب نبود، نام کتاب به نظرم خود یک کتاب آمد. تا کنون چنین نامی تامل برانگیزی بر کتابی ندیده بودم. هدفم در کشور خودمان است.

 وقتی بر پیشانی کتابی بخوانی «به حیواناتمان آهن داده بودیم که از گاوها سیاست دوشیدیم»، آیا می‌توانی در پیوند به چنین نامی درنگ نکنی و یکی و یک بار بپردازی به برگ‌گردانی کتاب!

در نام کتاب رابطۀ موصولی یا حرف ربط «که» سرچپه نوشته شده است که نام کتاب را بیش‌تر تامل برانگیز می‌سازد. من حس خودم را می‌گویم که این نام اعتراضی است در پیوند به سیاست‌های که منطق آن از گلوگاه تفنگ بیرون می‌آید و هر گروهی جنگ و کشتار خود را توجیه می‌کند.

ادامه خواندن به حیواناتمان آهن داده بودیم؛ که از گاوها سیاست دوشدیم:استاد نصرالله پرتو نادری

حبیب مردم افغانستان

حبیب مردم افغانستان

بزرگ مردیکه خورشید وجودش درغروب افتاد

افق بر علم و آثارش طلوع جاودان دارد

درست یکسال قبل جنبش فرهنگی وداد خواهانه افغانستان بهترین فرزند نستوه وشخصیت

آزاده ی خود را از دست داد. دریغا که زنده نام اکادمیسین داکتر اسد اله حبیب همچون

خورشید کلام وادبیات قرن ما در آسمان فرهنگی افغانستان غروب کرد . بدین مناسبت

بهترین شادباشها ی خویش را بروان پاک استاد فقید وعمیق ترین همدردی خود را به

پیشگاه باز مانده گان محترم آن و جنبش فرهنگی مردم افغانستان ومنطقه تقدیم داشته

خاطرات تابناک استاد فقید را گرامی میداریم .

ادامه خواندن اکادمیسن دکتور اسد اله حبیب : عبدالوکیل کوچی

اینجا سرود و ساز و نوا غیرممکن است 

عشق و نشاط و‌عیش و صفا غیرممکن است

این جا هوا مکدر و لب‌ها همه خموش  

گفتار حق به پیش ملا غیرممکن است 

 گویند کارها همه  «OK!» شود پسان

«اوکی» شدن برای شما غیرممکن است

ادامه خواندن غیر ممکن است شعر طنزی؛ هارون یوسفی

اسلام گرا ها در فرازی از گزینه ی اسلام حکومتی و فرودی از حکومت اسلامی

رخداد ها و تحولات و سده ی اخیر حکایت از شکست های پیهم اسلام گرا ها در سراسر جهان از جنوب تا غرب آسیا، آسیای میانه، خاور میانه و افریقا دارد. این شکست ها سرنوشت ناپیدای اسلام گرا ها را در فراز و فرودی از حکومت اسلامی و اسلام حکومتی به گروگان گرفته است و تا حالا هر گونه تلاش های شان در این زمینه به ناکامی انجامیده است. اسلام گرا ها نه تنها تا کنون قادر به تعریف روشن از حکومت اسلامی نشده اند؛ بلکه اسلام و آرزو های میلیون ها مسلمان جهان را در چنبره ی اسلام حکومتی به زنجیر کشیده آمد. از اینکه در متون معتبر دینی به نوع حکومت در اسلام اشاره نشده و فقها و متکلمان و دانشمندان متقدم هم به دلایل محافظه کاری باب گفت و گو در این مورد را نگشودند.

ادامه خواندن اسلام گراها و نبود اجماع آنان در دراز راۀ حکومت سازی: مهرالدین میشد

به گـوش دل شندیم نغـمه هـای قلب شیدا را

به لـوح دل کـشـیـدم جلـوۀ تصـویـر زیبا را

زقول و وعـدۀ جانان کنم احساس وحدت را

دل صد پـاره می گیـرد پیام شـوخ رعـنا را

ادامه خواندن به لـوح دل کـشـیـدم جلـوۀ تصـویـر زیبا را؛ شعر از : رسول پویان

نوشتۀ هذا تبصره ایست بقلم دکتور عنایت الله شهرانی بر کتاب «تصّوف و انسان» تألیف پروفیسور دکتور سید عبدالحکیم شرعی جوزجانی.

            بخش اول: زندگینامه و حیات سیاسی و علمی دکتور شرعی جوزجانی.

            بخش دوم: الف- تصّوف و معنی آن. ب- تصّوف در تورکستان و خراسان.

            بخش سوم: کتاب «تصّوف و انسان» دربارۀ خواجه ها و تورکهای اوزبیک.

بخش اوّل

ادامه خواندن تبصره برکتاب «تصّوف و انسان»نوشتۀ : دکتور عنایت الله شهرانی