دسته: مسایل اجتماعی

داستانِ رقتبار و هیجان انگیز عاشقانهٔ ( یازی و زیبا )، همانند داستانهای سیاه موی و جلالی، وامق و عذرا، لیلی و مجنون ، آدم خان و درخانی و غیره ، در اذهان پیر و جوان زن و مرد ولایات فاریاب و جوزجان و بعضی از ولایت های دیگر اوزبیک زبان نقش بسته و اثراتی به جا گذاشته است . 

داستان عاشقانهٔ یازی و زیبا یکی از آثار بدیعیست که طی یک قرن اخیر در قیصار و بنابر گفتهٔ بعضی از ریش سفیدان، در ( قریی ) علاقه داری المار ولایت فاریاب به وجود آمده است . 

ادامه خواندن داستانِ دل انگیزِ یازی وزیبا : نوشته ی دکتور فیض الله ایماق

بیانیه ی داکتر فیض الله ایماق به مناست ۸ مارچ روز بین اللملی زنان چهان ، در انجمن بزرگسالان در تورنتوی کشور کانادا 

خواهران و برادران گرامی ! 

بعد از عرض سلام و ادب ، نخست روز جهانی زن را از صمیم قلب به شما خواهران گرامی، و فرد فرد زنان افغانها در تورنتوی کانادا، دو دیگر ، زنان ستم کشیده ی مادر وطن ( افغانستان ) و تمام زنان جهان تبریک و تهنیت گفته ، پیروزیهای روز افزون ، برایشان از بارگاه خالق یزدان ، آرزو میکنم. 

ادامه خواندن هشت مارچ روز بین المللی زنان جهان مبارکباد : دکتورفیض الله ایماق

جشنواره فر هنگی

بتاریخ 25 فبروری سال جاری عیسوی جشنواره سترگ فر هنگی با همت اتحادیه سراسری هنر مندان افغانستان و به ابتکار ابر مرد قلم فرسا پروفیسور داکتر عنایت الله شهرانی در شهر سان رامون کلفرونیا با اشتراک بیش از  450 نفر بر گزار گردید.

ریاست این جشنواره با شکوه را محترم استاد کریم مشتاق نوری و معاونیت آنرا محترم سهیل جان صفدری به عهده داشت و ناظم امور این جشنواره گرداننده موفق و خوش معاشرت و شاعره جوان محترمه آسوده جان صمیم بود که با تقبل زحمات بیکران این دین فر هنگی را به وجه احسن ادا نمودند.

درین محفل با شکوه هنر مندان عرصه های مختلف اشتراک نموده بودند و پس از سخنرانی ها کنسرت از طرف هنر مندان محبوب کشور مقیم ایا لات متحده اجرا گردید که با شور و شعف استقبال گردید.

ادامه خواندن بنام خداوند لوح  و قلم « جشنواره فر هنگی» نوشته : نذیر ظفر

پشگام شدن زنان افعانستان مانند دیگر پیشکسوتان شان در طول تاریخ کشور در مبارزه رهایی بخش برضدگروه ترورستی  زن ستیزطالبان ثابت می سازد که زنان در مبارزه رهایی بخش از مرد ها بجلو هستند، با تاسف مردان کمتر در میدان عمل زنان کشور را که درقلب گروه ترور طالبان به نافرمانی مدنی مبادرت می ورزند، و تا هنوز آشکارا و سری در دردرون کشور به مبارزه آیسان ادامه می هند، انهارا همرایی کردند.

ادامه خواندن روزگار سیاه زنان درسایه طالبان : گلچهره احمدی

زن با عمق از ناامیدی اراده کرده ام حرف ها و درد دل های هم نسلان و زنان سرزمین را با واژه های که قدرت تبین کامل و به وضوح آنرا ندارد بنویسم.

‌ هشت مارچ مصادف است به روزی جهانی زن نمیدانم روز زن برای زنان سرزمین من واقعا چه معنای دارد و این واژه های تبریکی چقدر عبث است تبریکی برای چه و برای کدام روز است که زنان سرزمین من ندارند؟

چقدر دشوار است که بنویسم این روز برای شما زنان وطنم نیست این روز برای زنانی است که آزاد هستند، حق زنده گی، حق تحصیل و مشارکت دارند و به آنها به چشم انسان و یک موجود ارزشمند دیده می‌شود نه جنس ضعیف و ناقص العقل که حتی حقوق مسلم شان ازشان سلب شده است.

ادامه خواندن  محرومیت زنان افغان زیر پرچم طالبان : گلچهره احمدی

احمد شاه شهاب  شخصیت قابل ستایش  کشور محسوب میشود که امروز تمام خوبی ها و نیکی هایش در برابر وطن و همکارانش به یادم آمد . احمدشاه جان در زمان کارش بحیث بهترین نطاق در رادیو تلویزیون و افغانفلم سابق به نسبت برخورد صمیمانه و مسلکی ایشان در قلوب همه همکارانش جا داشت و دارد .

ادامه خواندن رادیو تلویزیون و افغانفلم سابق افغانستان : محمد یوسف هیواددوست

ماه ها قبل، شب‌هنگام، مکتوب و فرمانی از سوی رژیم طالبان به بیرون داده شد، که همه را متحیر و نا امید ساخت، آن فرمان چیزی نبود، جز محروم کردن دختران افغانستان از دانشگاه‌ها، دبیرستان‌ ها و آموزشگاه ‌ها، آن فرمان غم انگیزی بود که هیچ آدم عاقل و سالم‌فکری، آن شب نمی ‌پذیرفت

ادامه خواندن آموزش؛ آخرین امید زنان ؛ نویسنده: گلچهره احمدی

آهسته برو یا آستابرو محفل عروسی :

در زمان سلطنت امیر شیر علی خان دو دلداده به نام های شیرین و شیرو ( اصل نامش شیر محمد ) در همسایه گی در منطقه دروازه ی لاهوری کنونی کابل می زیستند و سخت عاشق همدیگر بودند۰

شیرین دختری یک سوداگر معروف طلا در آن زمان به نام کاکه رجب کابلی بود، اما شیرو شاگرد یک کارخانه بوت دوزی ‌از خانواده نادار بود۰

ادامه خواندن تاریخچه آهنگ آهسته برو : وژمه ابراهیمی

محترم دکتورعبدالغفورروان فرهادی  ینک با لطف حق سبحانه  تعالی، عمرم  به  هشتاد و هفت رسیده،  که در باره ٔ فرهنگ یا  لغت نامه ٔ تهیه داشته ٔ دوست دیرینم  داکتر فیض الله ایماق چند  کلمه ٔ را برشته ٔ تحریر می آورم.  داکتر  فیض الله ایماق از سالیان درازی  بدینسو، در تحقیق و تتبع در باره ٔ زبان تورکی اوزبیکی مصروف می باشد .  من همواره از ایشان میخواستم، که لغت نامه ای در بارهٔ  زبان تورکی اوزبیکی با ترجمه ٔ فارسی/ دری آن بنویسند، تا فارسی / دری  زبانان، به خصوص کسانیکه اصلاً تورکی الاصل می باشند، ولی به اثر عوامل مختلف، زبان شانرا از دست داده اند، و علاقمند آموختن زبان آبایی خود میباشند، از آن مستفید شوند. و از جانب دیگر یک عده فارسی زبانان و سایر گوینده گان زبانهای افغانستان  شاید، علاقمند آموختن زبان تورکی اوزبیکی باشند، که آنها نیز به  این نوع فرهنگ، خصوصاً تورکی به فارسی / دری مراجعه نمایند. 

ادامه خواندن سخنی چند پیرامون فرهنگ ترکی اوزبیکی به فارسی دری : دکتورعبدالغفورروان فرهادی

اگر مسکو و یا ضمیر کابلوف به این باور است گروه های تروریستی بشمول طالبان که در افغانستان حضور دارند بالاخره بطرف مسکو قرار میگیرند و داعش را سرکوب میکنند اشتباه میکنند.
به یاد داشته باشید طالبان یک پروژه امریکایی است در آخر خط طالب با امریکا یکجا حرکت میکند.
هرگز طالب دامن امریکا را رها نمیکند و امریکا هم دست طالب را رها نمیکند این پروژه یک پروژه بزرگی است، روسیه، چین و کشور های منطقه خود را فریب ندهید.

ادامه خواندن  مسکو و شرکای آن در منطقه : احمد سعیدی

قسيم اخگر جايي در رابطه به پيدايي خود در اين جهان کبود مي گويد « همان سالي که در آخرين روزهايش اسماعيل بلخي و دوستانش را به جرم کودتا گرفتند. هر وقتي از تولد من ياد مي‌شد پدرم اين تقارن را بياد مي آورد، از او فهميدم که انقلاب چين هم در همان حول و حوش به پيروزي رسيده بود. شبي که بدنيا مي آمدم توفان و سرما بيداد مي کرد و درها را به هم مي کوبيد به همين قرينه نامم را توغل علي گذاشتند که چون نامأنوس و غير متعارف بود، جا نيافتاد.»

ادامه خواندن نگاهی به زنده‌گی زنده یاد قسیم اخگر : نوشته ء استادپرتو نادری

باید همه به این نتیجه رسیده باشیم که بستن مکاتب دختران و کار زنان در حاکمیت طالبان موقتی نیست، بلکه دایمی است، تا طالب است این کار ادامه دارد.
تا طالب است تعلیم نیست.(۱۴۰۱ سال فوت ۱۴۰۲ سال دفن تعلیم)
چرا توقع بیجا داریم ؟ چرا تاریخ را فراموش میکنیم،؟

مگر همین طالب نبود که در بیست سال صدها مکتب ، مدرسه و دانشگاه را آتش زد؟

ادامه خواندن دیگربس است تعلیم و کار زنان را گروگان نگیرید : احمد سعیدی

پیرمرد می‌گفت: این ‌شب‌ها خانهء ما مانند گور سودخور تاریک است. چارهء دیگری ندارم. من هم از بی‌برقی سوء استفاده می‌کنم، سر شو تنهایی و غم‌های خود را بغل می‌کنم و به خواب می‌روم.

پرسیدم: ایقه زود خوابت می‌برد؟

گفت: ده غم خواب نیستم. دلم می‌خواهد همین که چشمم پیش شود، امو کافر برق‌ساز را در خواب ببینم!

گفتم: پیرمرد پایت به لب گور رسیده و باز می‌خواهی یک کافر را در خواب ببینی!

ادامه خواندن پیرمرد، ادیسون و من!– نوشته : استاد پرتو نادری

11:53 22.01.2023

معاون دبیرکل سازمان ملل متحد به احیای حقوق زنان افغانستان در زمینه تحصیل، کار و آزادی رفت و آمد امیدوار است.

به گزارش اسپوتنیک، آمنه محمد معاون دبیرکل سازمان ملل متحد پس از سفر به افغانستان بار دیگر خواستار همبستگی با زنان و دختران افغانستانی برای حفظ حقوق آنها در تحصیل و کار شد. محمد روز شنبه در توییتی نوشت: ” از هنگام ترک افغانستان، قویاً معتقدم که با نشان دادن همبستگی با زنان و دختران افغانستان، می‌توانیم حقوق آنها را برای تحصیل و کار احیا کنیم.”

ادامه خواندن آمنه محمد خواستار همبستگی با زنان و دختران افغانستان شد : برگرفته از صفحه محترم رحمت الله روند

باپخشو انتشارالسنهٔترکیقدیم در قرنهای( ۵-۶) میلادی ،زبانهای اوزبیکی و ترکمنی که به دستهٔ زبانهای ترکی شرقی ارتباط داشت نیز بوجود آمد. آثار مربوط باین دوره که حثیتادب یاتشفاهییاروایی دارد در بعضی از منابع چونسنگنوشته ها، کتبو آثارعلمی تاکنون محفوظ مانده و بمارسیده است.  یکی از اینگونه منابع آبده های ( اورخون ) میباشد. ریشهٔ دو زبان را میتوان در آبده های « ینیسیاورخون» مشاهده کردکه در سال  ( ۷۳۲) برسم الخط خاص اورخونی نوشته شده است .

ادامه خواندن خط اورخون و آثارمکتوبه ٔ دیگر در زبان ارکی : تتبع ونگارش؛ داکتور فیض الله ایماق

شب نوروز سا ل ۱۳۴۹ بود، هنر دوستان اندخوی، طبق عادت  خواستند  دراین شب  خجسته  و پُر میمنت ، مجلسی از سرور وخوشی برپا کنند وزنگ دل را در آوای نغمه های دوتار و ترانه های  دل انگیز خواننده ی معروف دیار خود بزدایند، همان بود که شخصی را به کلبه ی هنرمند سابقه دار، فرستادند تا او در مجلس یاران اشتراک کند . 
دق الباب شد. صدایی از منزل هنرمند به گوش نرسید، بالاخر ، قاصد نعره زد: « حافظ اکه، حافظ اکه…!» ولی جز خاموشی مطلق که سرتاسر اطراف و اکناف را فراگرفته بود، چیزی به گوش نمی رسید. 

ادامه خواندن یادی ازحافظ اکه آوازخوان محبوب فراموش شدهی خانقاهی : نوشتهء ؛ الحاج دکتور فیض الله ایماق

تا جائیکه نگارنده آگاهی دارد، کمتر دانشمندی در کشورما در پی شناخت نهادهای جامعه ما درچارچوب قانونمندیهای عام رشد جوامع برآمده وجریان آمد وشد رویدادها را در مقیاس این قانون مندیها سنجیده است. از همین لحاظ اکثراً آثاری که در باب چگونگی و دگرگونیهای تاریخی در وطن ما نگارش یافته اند، در واقع شرح تک حطی وافقی رویدادهای اجتماعی بوده وکمتر عطش پژوهندگان را در تحلیل  چونی وچرائی های وقایع فرونشانده است، اما خوشبختانه بعد از سالها این آرزو برآورده میگردد وکاندیدای اکادمیسین محمداعظم سیستانی با سخت کوشی وجهد فراوان توفیق یافته تا یکی از پروسه های اجتماعی- اقتصادی کشور را که هنوزهم ازخودجان سختی نشان میدهد، از روی مدارک واسناد چنان صاف و ساده برشتۀ تحریر در آوردکه  برای هرخواننده یی فهما و پذیرفتنی باشد.

ادامه خواندن تقریظ برکتاب:”مسالۀاصلاحات ارضی درافغانستان دهۀ ۷۰ قرن بیستم”- نویسنده : شادروان دکتور اکرم عثمان

میر بچه خان کوهدامنی (میربهاالدین) در سال ۱۸۲۵م در ولسوالی میربچه کوت ولایت کابل چشم به جهان گشود. نام وی در زمرهٔ نیکنامترین مجاهدان و مبارزان ملی افغانستان در مبارزه مقابل تجاوز انگلیس ها ثبت است. غازی میر بچه خان در سال ۱۹۰۵م به سن ۸۰ سالگی چشم از جهان پوشید و در قریه آبایی اش در بابه قشقار میربچه کوت به خاک سپرده شد.

روح این قهرمان آزادی افغانستان شاد و بهشت برین مکانش باد. 

میر بچه خان کوهدامنی که اسم اصلی اش میربهاالدین است در سال ۱۸۲۵ میلادی در قریهٔ بابه قشقار ولسوالی میربچه کوت ولایت کابل چشم به جهان گشود.

پدرش میر درویش خان بود که ۹ فرزند داشت و جوانترین همه میر بچه خان (میر بهاالدین) بود.

میر بچه خان به کسبِ تعلیمات متداول آن زمان پرداخته و خواندن و نوشتن را فرا گرفت.

نام این رادمرد همراه با نام بزرگمردان و مبارزین ملی آن زمان در سروده ها و زمزمه های مردمی که از قلب مردم برخاسته اند (نه با تبلیغات اجانب و سوشل میدیا) چه زیبا و به جا ذکر گردیده بود که یک نمونهٔ آن در سرودهٔ ذیل دیده می شود:

محمد جان خان مرد میدان است

ایـوب خـــان، شــیـر غُــران است

میـر بچـه خــان، رس رسان است

مکناتن، لات کلان اس

بیا بچیم انگور بخور

با دقت و توجه به این سرودهٔ مردمی میتوان میزان وحدت ملی، ارزش دادن به مبارزین واقعی و صفات عالی دیگر مردم آنزمان، و نبود اژدهای خودخواهی و نبود پروپاگندهای “قهرمان سازی خیالی” را درک کرد.

ادامه خواندن د افغان-انگلیس دوهمی جگړی سترملی مبارزغازی میر بچه خان کوهدامنی : داکتر ناصر اوریا

 محبوبه جان فرزند محمد خان بتاریخ 21 میزان سال 1327 ش – درشهر کابل در یک  فامیل متوسط و منورتولد یافت و تحصیلش را در لیسه ملالی تمام کرد. محبوبه جباری اولین کار هنری خود را ازستیج پوهنی ننداری بامادرش رضایی اش « میرمن پروین » شروع نمود. خانم پروین  آهنگ مشهوردختر گلفروش می سراید و خانم جباری  آنرا تمثیل می نمود. بعدآ راهی  پروگرامــهای اطفال رادیوکابل گردید ودر اثر تشویق مادرش «خانم پروین»  (که اورا مشوق  واستاد خود در راه هنرمیداند) وتشویق والدین اصلی اش از سن  شش ساله گی در دنیای هنر تمثیل  گام های استوار برداشت و درسن 14 سالگی به خواندان دیالوگ های رادیویی آغاز کرد که در آن زمان  وسایل برای ثبت در رادیو کابل وقت وجود نداشت  وهمه برنامه  ها راسآ نشر میگردید.

ادامه خواندن مـحـبــوبــه « وحـیـد» جـباری « هنرمند محبوب دلها » گرفـته شـده از کتـاب آوای ماندگار زنـان اثـر مـاریـا دارو

شاد روان استاد عبدالواحد بهره  فرزند  مولوی  رحیمداد تیموریُ  نواده ی  مولانا میر محمد یوسف  بهره  از سلسله ی  دودمان تمیوریان هرات  میباشد و در یک  در خانواده ء  متدین پا به عرصه  وجود گذاشت .

استـاد  بهره  علوم  متداوله  ی  عصر را نزد  علمای  مشهور زمان فرا گرفت و در معارف  کشور مصدر  خدمات  زیاد گردید. 

درسال 1300 هش – در زمان شاه  امان الله  خان  که توجه به  علم  ودانش  یکی  از اقدامات  اولیه  حکومت را تشکیل  میداد٬ و در آن  زمان شادروان  علامه   استـاد صلاح  الدین  سلجوقی  مسوَل  معارف  ولایت  هرات  بود ٬ برای  تطبیق  لایحه وظایف  و انکشاف  معارف  در هرات  توجه  خاص  مبذول  داشت اما مردم  که  از نعمت علم کمتر  بهرهمند  بودند برای  انکشاف  معارف  علاقه َ چندانی  نداشتند و از شمولیت  فرزندان  شان در مکتب  جلوگیری  مینمودند . 

ادامه خواندن استاد عبــدالواحـد بـهـره : مــاریــا دارو

“هارونِ یوسفی” یک چهره‌ی با شُکوه است؛ با شکوه از بهرِ آنکه ظرفیّت و ظرافت در شخصیت و نوشته‌هایش آمیخته‌است.

نخستین مجموعه‌ی طنزهایش را زیرِ نام “عریضه‌ی میرزا صدف” در دهه‌ی شصت هجری-خورشیدی خواندم. نثر شیوایی در آن مجموعه داشت و ریزه‌کاری‌ها و ژرف‌بینی‌هایش در پردازش شخصیت‌های طنزی کتاب و برون‌دادِ آنچه را دیگران به آن ژرفا نمی‌دیدند و او می‌دید، نگاره‌ی قشنگی از شخصیتِ او را در ذهنِ من نقاشی کرد.

ادامه خواندن گپی در باره‌ی هارون یوسفی : استاد داکتر جاوید فرهاد

شنیدم که هارون یوسفی هی میدان و طی میدان پس از هفتاد سال مسافری و سرگردانی به کمال جوانی و پخته‌گی خود رسیده است. یعنی خپ و چپ شده است پخته هفتاد و دو ساله!

نمی‌دانم به سفر قبله رفته است یا نه؟ به هر حال اگر در کابل باشد مفت و بی‌هزینه مانند من می‌شود حاجی صاحب!

چه کنم به ما مردم تنها گپ رسیده، از هفتاد و دو ساله‌گی اش که خبر شدم به یاد نوشته‌یی افتادم که بیست سال پیش در بارۀ او نوشته بودم.

با خودم گفتم همین نوشته را برایش بوسه به پیغام هدیه گویا بفرستم. اگر قبول کرد، خوب. اگر قبول نکرد باز مثل حافظ می‌گویم: حافظ وظیفۀ تو دعا گفتن است و بس!

ادامه خواندن هارون یوسفی و طنزهایش : نوشته استاد پرتو نادری

شاد روان غلام محـمد غبار، دانشمند و تاریخ نویس شناخته شده افغانستان، که خود روزگار پرجوش و خروش کاکه ها و جوانمردان کابل و دیگر ولایات کشور را اندکی دیده و خاطراتی را از این گروه مردمدار را به خاطر دارد، در کتاب افغانستان در مسیر تاریخ، در این مورد نگاشته است: « اینها در کابل به عنوان کاکه، و در قندهار به عنوان (جوان) تا قرن بیستم عمر نمودند.

ادامه خواندن عیاران تا به کاکه های کابل : نوشته داکتر یقین

شل کاله د نړيوالې ټولنې لخوا په افغانستان کې د شر او فساد او خارجي جواسيسو د حاکميت څخه د جمهوريت د ساتنې تر نامه لاندې بې دريغه ملاتړ وشو. خو پايله يې دا شوه چې په آخره کې د دموکراتيکو آزاديو هغه له پخوا رواج شوى نوم او بوي هم پاته نه شو. د ښوونې او روزنې په ډګر کې لاسته راوړنې مو هم خارجیانو چور کړې. په لسهاوو او سلهاوو زره ځوان روزل شوي کادرونه مو د نړيوالې ټولنې ځواکمنو هيوادونو خپلو ملي مارکټونو ته استخدام کړل. هغوى چې د آزادۍ او پرمختګ له پاره يې د استبداد او ارتجاع په وړاندې مبارزه کولاى نړيوالې ټولنې په افغانستان کې د شل کلن حاکميت په موده کې د نفاق زیږوونکو قومي شوراګانو او مدني ټولنو تر څنګ، ډير انجويي سیاسي سازمانونه د ګوندونو تر نامه لاندې جوړ، تربیه، ، رهبري او تمويل کړل،

ادامه خواندن  اوسني حالات د شل کلن فاسد او ناکام “جمهوريت” د کار نتيجه او ثمره ده!.. نوشتهء نور محمد غفوری

بیش از پنجاه سال است که دانشمند گرامی و دوست نهایت عزیز و مهربان داکتر فیض الله ایماق را از نزدیک می شناسم . 
ایماق که زادگاهش شهر اندخوی یا جاییکه حضرت بابا ولی مرشد اعلی صاحبقرانی در آنجا خفته است می باشد. اندخوی از جملهٔ مناطق پُربار و برکت تورکستان زمین است . 

ادامه خواندن یار آشنا از اقلیم اندخوی : نوشتهء پروفیسور داکترعنایت الله شهرانی