دسته: شعرونه – اشعار

گردون به جز از‌کج‌ روشی یاد ندارد 

رسمی به جز از غصه و بیداد ندارد 

ای باد به شدت مگذر از چمن دل 

نخل دل ما طاقت هر باد ندارد 

ادامه خواندن نفرین : محمد اسحاق ثنا

  از الم نشرح بخوان ای دل! و غم ها را ز سر وا کن 

اگر دردیست در جانت به لبخندش مداوا کن 

تمام عمر درد دل از  آن  دلبر طلب  کردی  

از  آن  درمانگر جان ها  کنون  درمان تمنا  کن 

اگر  از  غفلت  ره  دارالشفا رفتست از یادت

ادامه خواندن جام آخرین : شاد روان رزاق فانی

موج طغیانی در وطن‌ جنگ است کوی و کوچه و منزل خراب 

باغ ها آتش گرفته میوه و حاصل خراب

 کشتی آمال ما در بحر طوفانی شکست 

موج طغیانی شد و هم دامن ساحل خراب 

مکتب ما یک طرف ویرانه مسجد همچنان 

ادامه خواندن موج طغیانی : محمد اسحاق ثنا

ای مام وطن تو در چی حالی ؟

ای مام وطن تو در چی حالی ؟

سرزیر پر وز غصه نالی

شدسایهءخنده از لبت دور

افسوس چو سبزه پایمالی

ادامه خواندن ای مادر داغدیدهٔ من ! عزیز آسوده

اين شب ز بخت کيست که فردا نميشود

بال سحر که بسته که پيدا نميشود

ای دل صبور باش و به تدبير تکيه کن

از آه و ناله ، درد مدوا نميشود

ادامه خواندن بال سحر : شعر از رازق فانی

شاید در افغانستان کمتر عاشق جوانی را بتوان یافت که آهنگ:« خورشید من کجایی، سرد است خانه  من »، را گاهی در خلوت خویشتن خویش زمزمه نکرده باشد. این آهنگ از ساخته‌های استاد فضل احمد نی‌نواز است، هنری در اوج با صدایی در اوج آمیخته که چنین ماندگار شده است.

خورشید من کجایی، یک شعر عاشقانه که در آت صمیمیت شگفتی حس می‌شود

شعر از شاعر آزادی‌خواه و انقلابی ایران ابوالقاسم لاهوتی‌ است که برای آزادی و مشروطیت مبارزه می‌کرد. شاید از حقیقت به دور نباشد که این شعر در سرزمین و زادگاه شاعر، آن شهرت و محبوبیت را نداشته باشد که در افغانستان.

ادامه خواندن من کجایی، سرد است خانۀ من! آواز خوان فقید ساربان: استاد پرتو نادری

بهار میهنم غم میفزاید 

سرشک دیده پیهم میفزاید

چمن در ماتم‌ بلبل تپیده

در آنجا هم گلی اندوه چیده

شقایق از گلستان رفته برباد

ز داغ گل بود بلبل به فریاد

نسیم صبحگاه از دود و باروت

ادامه خواندن داغ گل  : استادمحمد اسحاق ثنا

آمد بهار و لیک زمستان هنوز هست 

در کوچه های یخ زده توفان هنوز هست

با این بهار نیست امید دیگر به صلح 

این مرگ و میر فتنه ای دوران هنوز است 

ادامه خواندن بهار ناز  : محمد اسحاق ثنا

های یاران! فصل گل، فصل بهاران آمده 

فصل پاکی و طراوت، فصل باران آمده 

هر طرف گل قد کشیده در گلستان امید 

شاپرک‌های بهاری مست و خندان آمده 

ادامه خواندن بهار ؛شعر از : وحدت الله درخانی

غرش رعد شنیدم گفتم که گام های تست

 پریدم و دیدم که غوغای خیال های تست

پرسه زنی در دلی که داغ دار نگاه های تست

خانه‌ی دل آبستن اتفاقی به پای های تست

خونابه‌ی دل سرخی نوشان ز لب های تست

ادامه خواندن جغد نادان :محمدعثمان نجیب

خواهم که مردم ما خوش روزگار باشد 

آرام و شاد و مسرور با اعتبار باشد 

خواهم شکوه کشور گردد دوباره بالا 

صلح و ثبات آید مردم قرار باشد 

ناید صدای ناله از گوشه گوشه ای شهر

دیگر نه هم‌ شهیدی نه انفجار باشد 

باشد چمن شگوفان هم شاخه ها پر از بر

مرغان همه غزلخوان از غم کنار باشد 

ادامه خواندن پنجه حوادث ؛ زن – دوقطعه شعر از : استاد محمد اسحاق ثنا

سروده های عامیانه (Folk songs )مردم افغانستان که یک بخش فرهنگ شفاهی کشور  را می سازند ،  کمتر  مورد رویکرد وتوجه قرار گرفته  اند و در اینمورد کار های بسیار کم وانگشت شماری انجام شده است.

در کشور عزیز ما افغانستان سروده ها وترانه های فراوانی در محلات گوناگون وجود دارند، که اگر جمع آوری ، تصنیف ، تحلیل ، تشریح وتقطیع گردند، خدمت بزرگی به فرهنگ شفاهی کشور انجام خواهد شد، زیرا با گذشت سالها اغلب این ترانه ها غبار آلود شده ودر موزیم فراموشی تاریخ سپرده شده اند . با رشد فرهنگ کمپیوتر ، فیسبوک ، تویتیر ، بازی های کمپیوتری ، حاکمیت فرهنگ جنگ وترور ، این ترانه ها به نسل های بعدی انتقال نپذیرفته اند وآهسته آهسته از گنجینه های خیال مردم ما به سوی نابودی رخت می بندند. سالهای میان ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ وپستر از آن که در کشور امنیت بود ، بچه ها ودختر ها  روزانه در کوچه ها ، محل ها وپارک ها به بازی های گوناگون می پرداختند، گزینش برای  اغلب بازی ها با سرود های آغاز می شد، که خواننده گان وخواهنده گان  معنی آن  ها را نمی دانستند  

از دیدگاه ادبیات شناسان : فرهنگ یک کشور بر دو اصل پیریزی شده است:

یکم ادبیات نوشتاری یا رسمی شامل : حماسه ، تراژیک ، کمدی ، سروده های غنایی وغیره 

ادامه خواندن نگاه گذرا بر وزن و تقطیع ترانه ها وسروده های عامیانه مردم افغانستان : داکتر حمید الله مفید

 ای غم مسوز تاب شرارم نمانده است 

صبرم به آخر است و قرارم نمانده است 

فریاد من به طارمی اعلی شده بلند 

دیگر مجال ناله و زارم نمانده است 

ادامه خواندن وعده ای فردا : محمد اسحاق ثنا

میهــن بــه قـعــر دوزخ آتـش فتاده است

در چنگ دزد و جانی سرکش فتاده است

پیر و جوان و کودک ما غرق بحر خون

ادامه خواندن قعر دوزخ سروده ء – رسول پویان

گفتند كه چهار زبان است اولى، يونانى بترتيب فارسى-درى، لاتينى و سانسكريت كه باستانى بودن زبان ، ادبيات غنى و تغيير اندك در هزارهَ اخير را مبنا و ملاك قرار داده اند .

 اما اين مهم را همه ميداند كه زبان فارسى درى  ياهمان فارسى باستان زبان كلاسيك اول جهان بوده و است نه دوم, چرا كه در نشست ادبى سه روزه برلين سال ١٨٧٢ ميلادى اروپاييان  ياغربى  ها بودند كه داورى مى كردند ولى شوربختانه در آن زمان ما در كشور خود موقع آن را نداشتيم تا در اين نوع مسائل كدام گفتمان يا بحثى داشته باشيم و يا كه بدانيم در دنياى فرهنگى، ادبى و علمى چه جريان دارد .به هر روى واژه كلاسيك از زبان يونانى و واژه كلاسيكوس مشتق شده است كه در وهله نخست درجه اول معنا شده  بود  و بعد ها زيبا و الگو معنى شده است . 

ادامه خواندن بنام خداوند علم وهنر! زبان هاى كلاسيك جهان: عبدالسمیع کارگر

زبان فارسی یکی از چار زبان زنده دنیا پس از سنسکرت ، لاتین و یونانی می باشد. اثار بدست آمده از فرامین کنشکا کدفیسوس و ویما کدفیسوس از  سمنگان و  شهر تورفان به خط خروشتی  و مانوی  به مادر زبان فارسی تعلق دارد،در سده ای دوم هجری ادبیات و زبان فارسی دومین زبان دینی و شعر جهان اسلام گردید اثار بدست آمده به خط و کتابت الفبای تازی این زبان را در جایگاه بلند و فرازینی زبانهای جهان قرار داده است، همچنان زبان پشتو که در آن واژه های بسیار باستانی اوستایی و مادا یی   تا ایدون حفظ گردیده است و از زبان فارسی میانه برخاسته است ، نیز از جمله زبانهای شیوا وشیرین  کشور ما به شمار می رود.

مناسبات زبان پشتو وفارسی را می توان در دومرحله به پویش و کاوش گرفت : 

ادامه خواندن مشترکات واژگانی میان زبان های پشتو و فار سی-دری : داکتر حمید الله مفید

بیشتر از سی سال میشود که از آسمان وطن غم پشت غم میبارد؛ زمینش پر از مزار شهدا و چشمِ دل و دیدهٔ هموطنان دردمند ما دشت لاله های خونین گردیده است. در چنین شرایطی نویسنده بودن و شاعر بودن انسان دانشمند، حساس و دراک چون نادری را که غم وطن و هموطن را چون جلد بر تن کشیده است از یکسو جزا و از سوی دیگر ثواب بزرگ میدانم. جزا زیرا چون باغبان از  شکستن شاخه های درخت، تکیدن شگوفه ها و از بین رفتن حاصل آن پریشان، رنجور و دردمند میگردد.  و ثواب  زیرا او فریاد ناگفته های هزاران هزار هموطن خاموش گردیده است.  پرتو  نادری در اشعار، مقالات و گفته های خود با فصاحت و صراحت اشتباهات تاریخی گذشته و حال  را محکوم کرده و با قلم سبز و سازنده از طریق  انتقاد و پیشنهاد رسالت قلم را ادا میکند. او فراتر از مرز ها با قدم های استوار چراغ به دست دل تاریکی ها را شگافته  و پاسدار داشته های ادبی، فرهنگی ، اجتماعی  و سیاسی میهن گردیده است.

ادامه خواندن در قدردانی از نویسنده و شاعر معاصر افغانستان پرتو نادری: زرغونه عبیدی

چو مرغی خفته به خوابی بیا نفس بکشیم 

فغان کنیم و سر از گوشه ای قفس بکشیم 

بدین تجمل بیجا که بگذریم شب و روز 

به خویش آیم و تا دست از هوس بکشیم 

ادامه خواندن دار عدالت: شعراز محمد اسحاق ثنا

زیر بنای همه تعالیم مولوی برای انسان ها عشق است

هشت سده و اندی سال پیش از امروز، مولانا جلال الدین محمد در شهر بلخ یکی از بلاد خراسان قدیم به دنیا آمد. بلخ اکنون یکی از توابع مزار شریف از شهرهای شمالی افغانستان امروز است.

مولوی به دلیل نوشتن مثنوی و دیوان شمس تبریزی – دو اثر از پنج اثر بجا مانده – یکی از معروف ترین شاعران زبان فارسی دری، و به دلیل افکار و اندیشه های عرفانی و فلسفی، اندیشمند و متفکر شمرده می شود.

افکار و آثار مولوی از چنان وسعتی برخوردار است که تا حالا در مورد اندیشه ها و آثارش صدها کتاب در سراسر جهان به وسیله مهمترین نویسندگان و پژوهشگران نگاشته شده و هنوز هم نوشته می شود.

در کشورهایی نظیر ایالات متحد آمریکا، آلمان، فرانسه، ترکیه، روسیه، ایران و افغانستان خانه مولانا ساخته شده است و ارادتمندان و علاقمندان اندیشه ها و افکار این عارف قرن سیزدهم میلادی هر از گاهی دور هم گرد می آیند و از چشمه سار معنویت او آب می نوشند.

آب دریا را اگر نتوان کشید

هم به قدر تشنگی باید چشید

ادامه خواندن هشت سده و اندی سال از تولد مولانای بلخ گذشت : سعید حقیقی

سينه ام شد شرحه شرحه همچو رومي در فراق 

شيشه صبرم  شكست و طاقت دل  گشت طاق 

ساز كن  اي  مطرب  خوش  لهجه  اهنگ  عراق 

تاكشم  من  هم  زدل  چون  ني   نواي  اشتياق 

اتفاق  اتفاق  اي اتفاق 

در  چنين قرني  كه بايد  خواندنش  قرن  ستيز 

ادامه خواندن اتفاق اتفاق اي اتفاق :شعر از : طالب حسین طالب

ای باد  گذر  کن  بر سر  مر قد   چنگیز             ان خسرو خون ریز 

بر گوی که قوم تو زبون گشت زجا خیز             با خنجر  سر   تیز 

اهنگ سفر کن که شده حوصیله لبریز              با   ظلم  در   اویز 

ای خان    معظم    بنگر   چشم   تر ما             خون  شد  جگر ما 

ادامه خواندن ای باد صبا گذرکن… سناتور میر محمد سلام

این مقاله ی پژوهشی ارزشمند را که به قلم توانای پروفیسور لطیف ناظمی، استاد ادبیات فارسی، ( دارنده ی دو دوکتورا/ PhD )، برنده ی جوایز جهانی، شاعر و نویسنده ی بزرگ زبان فارسی نگاشته شده است ، به هدف پخش و اشاعه ی ثقه ترین معلومات درین باب ، خدمت دوستان ارجمندم تقدیم می نمایم .

       دری همان فارسی است و هرگز زبان جداگانه یی نیست و کسانی که جز این می اندیشند پیداست که از زبان فارسی دری و تبار و تاریخ آن بی خبراند. این زبان پنج نام دارد بدین سان : فارسی ، پارسی، دری ، فارسی دری ، پارسی دری . این دگرسانی نامها به هیچ روی به معنای آن نیست که ما با پنج زبان جداگانه رو یاروییم . از دیدگاه زبان شناسی هیچ دست آویزی نداریم که پارسی و دری دو زبان مستقل باشند با دو دستور زبان مختلف و دو نظام واژگانی جدا ازهم. شاعران و خامه زنان ما در گذشه اگر زبان شان را دری خوانده  اند آن را پارسی هم گفته اند و تمایزی میان دری، فارسی و فارسی دری  قایل نبودند.

ادامه خواندن زبان فارسی ربطی به فارس ندارد ” زبان گهربار ما فارسی/پارسی است” : نوشته دکتور لطیف ناظمی

محمود فارانی، یکی از پیشگامان شعر نیمایی یا شعر آزاد عروضی در کشور، دوگام از هشتاد ساله‌گی آن‌سوتر گذاشت. او روز شانزدهم دلو 1317 خورشیدی در کابل چشم به جهان گشود و حال رسیده است به 82 ساله‌گی. تا کنون سه گزینۀ شعری از او نشر شده است: رویای شاعر، آخرین ستاره و سفر در توفان. عمرت دراز باد، ای « عقاب زخمی آواره!»

ادامه خواندن بال در بال با آن عقاب زخمی!: استاد پرتو نادری

نوایی؛ شاعر  و نویسنده ی  سرشناس دوره ی تیموریان هرات

آدمی ایرسنگ دیما گیل آدمی  

  آنی کیم یؤق خلق غمیدین غمی

« نوایی »

باید گفت امیر علیشیر نوایی اگر چه از فامیل بزرگان به شمار میرفت ولی  هیچگاه از مردم عادی دوری نگزیده است. او با دِه  نشینان، کسبه کاران و  قاطبه ٔ مردم علاقه و رابطه ٔ حسنه و نیکو داشته است.

دوره ٔ تیموریان هرات با نام امیر علیشیر نوایی رابطه ٔ ناگسستنی دارد.

اساسگزار مکتب میناتوری هرات استاد کمال الدین بهزاد در این دور ، شهره ٔ آفاق گشت . مدارس، مساجد، شفاخانه ها،  پُلها  و سایر ابنیه ، در  زمان  حضرت  نوایی  قد برافراشه بود. او، شاعران، نویسنده گان و دانشمندان را دَور خود جمع کرد و به تشویق و ترغیب آنان همت گماشت .

مردم  افغانستان، به  شخصیت عالی و انساندوستی نوایی  ارج میگذارند. نام و آثار  نوایی در ادبیات   شفاهی مردم ما به خوبی انعکاس یافته است . 

خواننده گان ارجمند !

مقاله ٔ من درباره ٔ آنچه که در بالا تذکار یافت به زبان تورکی اوزبیکی نبشته شده است :

ادامه خواندن به مناسبت ۵۸۰ سالروز تولد امیر علیشیر نوایی : دوکتور فیض الله ایماق

کتاب خورشید شرق بیان گر افکار و مبارزات علامه سید جمال الدین افغانی که با قلم و گفتارش علیه استعمار گران خارجی و ارتجا و استبداد داخلی مبارزه کرده است . سید جمال الدین افغانی جنبش های انقلابی را در کشور های تحت اشغال انگلیس رهنمایی می کرد و در کشور های اسلامی روحیه وحدت و همبستگی ملی را ایجاد مینمود.